Uitvoeringsregeling OER HZ opleiding: Bedrijfseconomie - deeltijd oud curriculum

Transcriptie

1 Uitvoeringsregeling OER HZ opleiding: Bedrijfseconomie - deeltijd oud curriculum Hoofdstuk 1 Algemene bepalingen Uitvoeringsregeling OER HZ 1.1 algemeen De onderwijs- en examenregeling (OER HZ) omvat de kern van het onderwijs binnen de HZ. Dat document geeft een algemeen beeld van alle opleidingen die door de HZ worden verzorgd. De OER HZ bevat instelling specifieke bepalingen, die dus voor de gehele HZ gelden. Voor elke opleiding wordt jaarlijks door het college van bestuur een opleiding specifieke Uitvoeringsregeling OER HZ (hierna: Uitvoeringsregeling) vastgesteld. 1.2 opleidingscommissie De opleidingscommissie wordt in de gelegenheid gesteld om voorafgaand aan de vaststelling van de betreffende Uitvoeringsregeling advies uit te brengen aan het college van bestuur De opleidingscommissie beoordeelt jaarlijks de wijze van uitvoering van de onderwijs- en examenregeling en de betreffende Uitvoeringsregeling. 1.3 academiedirecteur De betrokken academiedirecteur is verantwoordelijk voor: a. de uitvoering van de OER HZ; b. invulling en uitvoering van de Uitvoeringsregeling; c. jaarlijkse evaluatie ten behoeve van het college van bestuur van de OER HZ en de Uitvoeringsregeling, waarbij hij het tijdsbeslag weegt voor de studenten, dat daaruit voortvloeit ten behoeve van de bewaking en zo nodig bijstelling van de studielast (art WHW); d. voorbereiding van aanpassingen van de Uitvoeringsregeling. Hoofdstuk 2 Uitvoeringsregeling OER HZ per opleiding: Bedrijfseconomie deeltijd 2.1 Inschrijving, vooropleidingseisen en toelatingsbeleid Overzicht nadere vooropleidingseisen (art. 2.3 OER HZ in aanvulling op de eisen zoals verwoord in artikel 2.2 OER HZ) Instroom met Havodiploma Opleidingen N+T N+G E+M C+M Bedrijfseconomie ec of m&o (ec of m&o) + (wia of wib) Instroom met Vwo-diploma Opleidingen N+T N+G E+M C+M Bedrijfseconomie 1

2 2.1.2 Deficiëntie-onderzoek (art. 2.4 OER HZ) ) Niet langer van toepassing voor dit programma Aanvullende eisen (art. 2.5 OER HZ) Voor de opleiding Bedrijfseconomie gelden de volgende aanvullende keuzeregels: Extra keuzecursussen kunnen altijd gevolgd worden na overleg met de studieloopbaancoach en ingeroosterd worden volgens het zwaan kleef aan principe (mogelijk maar niet limiterend voor andere klassen). Indien de student niet kiest voor de verdiepende minor Accountancy moet in het 7e semester de keuzecourse worden ingevuld met de course CU04807 Externe Verslaggeving Toelatingseisen werkkring bij deeltijdopleiding (art OER HZ) In de deeltijdopleiding worden de volgende eisen gesteld aan de werkkring: 1. De werkkring bevindt zich in het bedrijfseconomisch werkveld en heeft een minimale omvang van 800 uren gedurende de gehele opleiding. 2. De werkzaamheden moeten op het niveau van de desbetreffende onderwijseenheden uitgevoerd kunnen worden. 3. De werkzaamheden kunnen ingezet worden bij praktijkopdrachten, stage en afstuderen. De werkgever ondersteunt de studie en is bereid om opdrachten, stage- en afstudeeropdrachten in zijn organisatie te laten uitvoeren Toelatingsonderzoek (art. 2.9 OER HZ) Niet langer van toepassing voor dit programma. 2.2 Inrichting opleiding en onderwijs, supplement bij getuigschrift Opleidingsprofiel (art 3.2 OER HZ) Inleiding In dit hoofdstuk wordt de inhoud van de opleiding Bedrijfseconomie beschreven, waarbij de volgende indeling is gehanteerd: Definitie van het vak bedrijfseconomie. Een opsomming van de beroepen die volgens onderzoeken afgestudeerden bachelor Bedrijfseconomie uitoefenen en waarvoor de bachelor opleiding Bedrijfseconomie opleidt. De formulering van de werkgebieden van de bachelor Bedrijfseconomie en de positionering van de opleiding ten opzichte van andere opleidingen uit de economische sector (overige HBO opleidingen die de titel BBA voeren). Het hoofdstuk eindigt met een beschrijving van de verwachte (internationale) ontwikkelingen van het beroep. Definitie bedrijfseconomie De opleiding Bedrijfseconomie is geënt op het vakgebied bedrijfseconomie. Bedrijfseconomie is een deelwetenschap binnen de economische wetenschappen en vormt het raakvlak tussen bedrijfskunde en algemene 2

3 economie. Het vakgebied bedrijfseconomie houdt zich bezig met de bestudering van de vraag hoe organisaties keuzes maken, gelet op de behoeften en de wensen van de organisaties. De doelstelling van het vakgebied bedrijfseconomie is gericht op het beter bestuurbaar maken van de organisatie, daarbij rekening houdend met de verschillende deelbelangen van de participanten van de organisatie en haar omgeving. De focus van het vakgebied is gericht op economische problematiek en levert een bijdrage aan de besluitvorming binnen organisaties (Radboud Universiteit, 2012) aan de hand van praktijkonderzoek ( evidence-based practice ; HBO-Raad, 2009). De HBO-opleiding Bedrijfseconomie is van oudsher één van de drie opleidingen van de HEAO (Hoger Economisch Administratief Onderwijs) en kent een lange traditie, waarbij in de opleiding het voeren van een administratie, het uitvoeren van berekeningen als voorbereiding op de besluitvorming en het opstellen van overzichten voor de verantwoording centraal stond. De stormachtige ontwikkelingen op het gebied van ICT heeft het werkveld van de Bedrijfseconoom sterkt veranderd. De opleiding is in de loop der jaren steeds aangepast. Gebleven is het brede karakter van de opleiding tot uiting komend in een grote diversiteit van functies van afgestudeerden BEstudenten. De bacheloropleiding Bedrijfseconomie richt zich in hoge mate (maar niet alleen) op de financiële functie van een organisatie. Functies Studenten die afstuderen van de opleiding Bedrijfseconomie komen in een groot aantal verschillende functies terecht. De onderstaande tabel geeft hiervan een overzicht. Tabel 2.1: Functies van afgestudeerde bedrijfseconomen Functies van studenten BE na afstuderen Assistent controller Controller Risk manager Financieel medewerker Administrateur Accountmanager Bron: HBO Monitor, 2011 Functies van de financials van de toekomst Compliance officer/manager Financial controller Financieel analist Business controller Bron: Intermediair, 2011 Assistent accountant Accountant Eigenaar/eigen ondernemer Trainee (Bedrijfseconomisch) stafmedewerker Consultant Accountant (AA of RA) Riskmanager Risk auditor Risk officer De genoemde voorbeelden van functies laten zien dat de opleiding Bedrijfseconomie een brede opleiding is, die studenten voorbereidt op zeer uiteenlopende functies, waarbij naast vakkennis, communicatieve vaardigheden en professionele beroepshouding een vereiste zijn om succesvol te kunnen zijn. Werkgebieden Uit de definitie van het vakgebied bedrijfseconomie blijkt dat de bedrijfseconoom zich bezig houdt met het verzamelen vastleggen, analyseren, en interpreteren van de informatiestromen binnen een organisatie, gericht op verbetering en beheersing van de (interne) bedrijfsprocessen. De kern is de financiële informatievoorziening (vastlegging, rapportering maar ook verantwoording) op basis waarvan analyses als ondersteuning voor de besturing van de organisatie voor de toekomst gemaakt worden. Daarnaast houdt de bedrijfseconoom zich bezig met de inrichting en beoordeling van de informatieverzorging en bedrijfsprocessen gericht op de beheersing van de organisatie. De opleiding bachelor Bedrijfseconomie leidt mensen op die zich bezig houden met het beheersbaar maken van de financiële organisatie in het geheel en de onderliggende processen in het bijzonder, waarbij risicomanagement een onderdeel is van de opleiding. 3

4 De werkgebieden 1 waarop de HBO bedrijfseconoom veelal werkzaam is, zijn: 1. Inrichten en onderhouden van de planning & control-cyclus gericht op de beheersing van een organisatie; 2. Selecteren, definiëren, inrichten en ontsluiten van (geautomatiseerde) informatiesystemen (financieel en niet-financieel) gericht op de sturing van de primaire processen; 3. Identificeren, beoordelen en beheersen van organisatierisico's; 4. Opstellen van financieel economische informatie voor besluitvorming en verantwoording. Beroepsvorming Conform de HBO-standaard maakt beroepsvorming onderdeel uit van de bachelor opleiding Bedrijfseconomie. De onderdelen van beroepsvorming zijn: Onderzoekend vermogen Professioneel vakmanschap Verantwoord handelen Onderzoekend Vermogen Een pas afgestudeerde bedrijfseconoom (start bekwame beroepsbeoefenaar) heeft het onderzoekend vermogen om langs de weg van reflectie en evidence based practice (Rousseau, 2005), tot verbetering van interne producten en processen te komen (innovatie). De term evidence based practice 2 verwijst naar het vermogen van een student om op basis van een gezonde kritische houding en het gebruik van best beschikbare wetenschappelijke bewijsstukken (ontwikkelde modellen dan wel denkbeelden) en de informatie vanuit de organisatie te komen tot besluitvorming. De afgestudeerde bachelor Bedrijfseconomie heeft in de opleiding kennis en ervaring opgedaan met methoden en technieken van onderzoek. Projecten, stages en afstuderen lijken de aangewezen weg om het onderzoekend vermogen van studenten te trainen en te toetsen. Professioneel vakmanschap De student beschikt, als start bekwame beroepsbeoefenaar, over de kennis en vaardigheden ( Ausbildung ; Wächter, 2012) die zich kenmerken door een internationale oriëntatie en een ondernemende houding (HBO-Raad, 2009). Verantwoord handelen De student heeft, als start bekwame beroepsbeoefenaar, in de ware betekenis van het woord academische vorming ( Bildung ; van Stralen, 2012) genoten. Hij beschikt over het vermogen om kennis te beoordelen aan de hand van morele waarden (HBO-Raad, 2009). De afgestudeerde bachelor Bedrijfseconomie is zich bewust van de maatschappelijke context van zijn opgedane kennis en vaardigheden en hij/zij weet dat ethisch handelen onderdeel van zijn/haar professioneel vakmanschap is en moet zijn. De afgestudeerde bachelor Bedrijfseconomie is op de juiste momenten vasthoudend en volgt op basis van argumenten de wet- en regelgeving ( het tonen van een rechte rug ). Van de opleiding mag worden verwacht dat er in het curriculum, bij voorkeur in de vorm van integratie binnen de verschillende vakgebieden, aandacht is bij ethische dilemma s (business ethics) voor beslissingscriteria die in eerste instantie niet in overeenstemming zijn met het streven naar maximale winst. Voorbeelden van onderdelen 1 Een werkgebied is een deel van het kennisdomein bedrijfseconomie waarbinnen de bedrijfseconoom met een mix van (toegepaste) kennis, vaardigheden en attitude een of meerdere beroepsproducten produceert. 2 Evidence-based practice houdt het nemen van beslissingen, dan wel het komen tot adviezen in door een constistent, expliciet en op wijsheid gebaseerd gebruik van de volgende vier bronnen: De best beschikbare wetenschappelijke inzichten Feiten en karakteristieken van de relevante bedrijfssituatie Waarden en normen van de stakeholders Het oordelend vermogen gebaseerd op kennis en ervaring van de beroepsbeoefenaar 4

5 uit het maatschappelijk verantwoord ondernemen die in het curriculum een plaats zouden moeten vinden zijn: ethisch handelen, aandacht voor gevolgen voor de omgeving en corporate governance. (Internationale) Ontwikkelingen in het beroep en het werkveld 3 De financiële functie van een organisatie staat centraal in de opleiding bachelor bedrijfseconomie. In de praktijk zijn het de controllers 4 die de werkzaamheden die behoren bij de financiële functie uitvoeren. De meest voorkomende werkzaamheden van de controller, onder andere tot uiting komend in beroepsproducten (zie bijlage 5), zijn als uitgangspunt genomen voor de inrichting van de opleiding. In de theorie wordt onderscheid gemaakt in een aantal rollen die de controller vervult. Een indeling van deze rollen 5 is: 1. De vertrouwensrol, gericht op een juiste, volledige en tijdige en vooral efficiënte voeren van een administratie. 2. De toezichts- of oversight -rol, gericht op het fungeren als agent van de stakeholders van de organisatie en van hogere managementlagen en het toezicht houden op het handelen van medewerkers. 3. De managementservice-rol, gericht op het ten diensten stellen van de kennis en expertise aan managers en hen helpen met beslissingen te nemen. In het werkveld leeft steeds meer de gedachte dat de financiële functie (en dus ook de controller) toegevoegde waarde moet leveren. De financiële functie, afhankelijk van de omvang en het soort organisatie, is in de loop der tijd ontwikkeld van het voeren van een administratie (administrator, vertrouwensrol) naar de controller als business partner (managementservice-rol). Men maakt daarbij onderscheid in werkzaamheden op operationeel, tactisch en strategisch niveau 6, waarbij werkzaamheden op operationeel niveau minder waarde en werkzaamheden op strategisch niveau meer waarde toevoegen (zie figuur 2.1). Figuur 2.1: Verdeling financiële functie naar controlling & administratie en treasury, K. Perik, tijdschrift controlling mei 2012 Controlling & Administratie Strategisch Klankbord CEO Inzicht in verschaffen groeimogelijkheden Ontwikkelen business cases Evaluatie waarde potentieel Tactisch Budgettering & rapportage Vaststellen controleinstrumenten Ontwikkeling prestatie indicatoren Risicomanagement Operationeel Transactieverwerking (administratie) Up-to-date houden van (ERP)- systemen Consistentie van data Treasury Kapitaalverstrekking Financiering Investor relations Werkkapitaalmanagement Bankafspraken Krediet & incasso Investeringen Financieel Risicobeheer Dagelijks werkkapitaalbeheer Afdekken posities Verzekeringen 3 Deze paragraaf is gebaseerd op een brainstorm op 20 november 2012 met de landelijke adviesraad, aangevuld met vertegenwoordigers van de lokale adviesraden. 4 In grote organisaties maakt men onderscheid in activiteiten gericht op controlling (voorziening van de informatie gericht op beheersing en besluitvorming in de organisatie) en treasury (uitvoering van werkzaamheden gericht op de toegang tot de financiële markten en bescherming van het vermogen). In het MKB worden beide taken door de controller uitgevoerd. In het LOB staat de term controller zowel voor de beroepsbeoefenaar die zowel de taken die specifiek tot de controller als de treasurer behoren uitvoert. 5 Uit, Finance als Business Partner, Gerben te Woerd, Finance & Control, Juni Trends in de financiële functie, drs. K. Perik, tijdschrift Controlling, mei

6 waarborgen De verwachting is dat het aandeel van transactieverwerking en rapportering (operationeel niveau) in de toekomst door automatisering en outsourcing sterk afneemt als onderdeel van de financiële functie (De Waal, Tijdschrift Controlling augustus 2012). De onderdelen meten, analyseren en beheersen van risico s (tactisch niveau) en business partnering (strategisch niveau) als onderdeel van de uitvoering van de financiële functie nemen toe. Vertegenwoordigers van gerenommeerde bedrijven bevestigen deze trend gelet op de volgende constateringen: Deloitte 7 The historical model predominantly targeting cost accounting and control is rapidly becoming obsolete, as it no longer suits the ever changing business environment. The modern CFO must skillfully balance four key interrelated roles: strategist, steward, operator and catalyst. Sara Matthew, President and former CFO of D&B Finance s job isn t to support the business but instead to lead decision making Finance staff need the courage to speak up and develop critical thinking skills, not just technical knowledge; however, developing their skills requires constant coaching. De gewenste transformatie van de financiële functie van administrator naar business controller betekent niet alleen een verandering van de inhoud van de opleiding. Het zijn de soft-skills (m.n. de ontwikkeling daarvan in de loop der tijd) van de persoon die in de toekomst bepalen of hij/zij de rol van business-controller kan worden uitgevoerd. Het pad van administrator, via scorekeeper en finance expert naar business controller is eerder een carrièrepad, waarbij een verschillend opleidingsniveau past (van bachelor via master naar een RC-opleiding (zie bijlage 10). Bovenstaande beschrijving van de ontwikkeling van het beroep is verwerkt in de beschrijving van de eindkwalificaties. In de opleiding is plaats voor moderne internationale concepten zoals bijvoorbeeld internationale regelgeving op het gebied van financial accounting, benchmarking, ICT, financiële markten en producten, de business balanced scorecard en verschillende vormen van budgettering. In de brainstorm met de landelijke adviesraad (20 november 2012) zijn de volgende trends genoemd die nu al een rol spelen in de beroepspraktijk of een rol gaan spelen en waarvan verwacht mag worden dat deze trends invloed gaan uitoefenen op de inhoud van de opleiding (zowel kennis als beroepsvormend) : Toegenomen onzekerheid als gevolg van de economische- en bankencrisis Veranderde business-models (verdienmodellen) Veranderende rol van het bankwezen en de opkomst van nieuwe financieringsvormen Informatie overload Toegenomen belang van netwerken Schaarste aan grondstoffen Toegenomen roep om verantwoording (maatschappelijke verantwoording en het belang van ethisch handelen) De noodzaak van permanente educatie Toenemende globalisering en het belang van ICT De beroepspraktijk gaat steeds meer van controllers vragen dat ze ethisch kunnen handelen, gevoel hebben voor compliance en corporate governance en vooral een "rechte rug" kunnen laten zien. Globalisering blijft een belangrijke ontwikkeling. Grote internationaal opererende organisaties zullen moeten voldoen aan internationale wetgeving. Deze organisaties zullen steeds meer eisen stellen aan de informatievoorziening van hun toeleverende bedrijven, waarbij de controller degene zal zijn die verantwoordelijk wordt voor de informatievoorziening. Het 7 Lezing van Stefan Beckers - Senior Director Control ASML in 2010 aan de Universiteit van Maastricht: ASML - World Class Finance Content - Maastricht University, 6

7 beroep en de beroepsregels veranderen regelmatig, waardoor van afgestudeerden mag worden verwacht dat ze zelfstandig hun kennis en vaardigheden op peil houden. De beginnend beroepsbeoefenaar moet meer gevoel dan in het verleden hebben voor de business om een geloofwaardig gesprekspartner te kunnen zijn. Daarbij zal de mate waarin een controller beschikt over soft-skills belangrijker zijn dan zijn technische kennis. Van de controller wordt verwacht dat zijn technische kennis op peil is. Op basis van de geschetste ontwikkelingen mag worden verwacht dat in de toekomst een de bachelor minimaal op tactisch niveau werkzaam is en dat hij/zij zijn kennis op peil moet houden om op dat niveau te kunnen opereren en door ervaring en gerichte trainingen zijn/haar soft-skills verder zal moeten ontwikkelen om door te kunnen groeien naar een medewerker die via de financiële functie waarde toevoegt. 7

8 2.2.2 Competenties (art 3.2 OER HZ) Competenties en deeltaken Bedrijfseconomie maakt deel uit van de Academie voor Economie. De competenties die in het programma van Bedrijfseconomie aan bod komen zijn gebaseerd op de competenties waarover een beginnend bedrijfseconoom moet beschikken. Daarnaast zijn er drie BBA brede competenties die voor alle opleidingen binnen de Academie voor Economie en Management gelden. Competenties waarover een beginnende beroepsbeoefenaar moet beschikken noemen we startcompetenties. De competenties geven het niveau aan waarop de student zich bevindt aan het einde van de opleiding. Om ervoor te zorgen dat de student na vier jaar over de juiste startcompetenties beschikt, wordt in het onderwijs de gelegenheid geboden om de startcompetenties in stukken (deeltaken) aan te leren. Deeltaken zijn concrete taken afgeleid van een startcompetentie. Deze deeltaken komen in het onderwijs terug in de verschillende cursussen. Door in het onderwijs al met deze taken bezig te zijn wordt de student goed voorbereid op de latere beroepsuitoefening. Voor de opleiding Bedrijfseconomie gelden de volgende startcompetenties en deeltaken: 1 De bachelor business administration is op operationeel niveau in staat met en vanuit verschillende disciplines een bedrijf te starten, te voeren en te verantwoorden binnen een duurzaam perspectief; Deeltaken: De bachelor business administration, 1.1. verzamelt en interpreteert secundaire informatie op macro- en meso niveau 1.2. stelt een ondernemingsplan voor een startende onderneming op waarbij marketing en organisatorische, financiële en juridische aspecten overzichtelijk en in samenhang worden gepresenteerd voert, in samenwerking met anderen, binnen een eenvoudige organisatie de verschillende bedrijfskundige processen uit beoordeelt het functioneren van een bestaande organisatie en formuleert voorstellen ter verbetering beoordeelt het functioneren van zichzelf en past gedrag aan. 2. De bachelor business administration formuleert op tactisch niveau overtuigend implementeerbare oplossingen voor een organisatieprobleem die passen binnen het kwaliteitszorgsysteem van de organisatie; Deeltaken: De bachelor business administration, 2.1. identificeert een organisatieprobleem binnen een bedrijfsproces analyseert de oorzaken en effecten van het vastgestelde probleem voor een proces en voor de organisatie lost het probleem op door het proces te herstellen en de bedrijfsvoering te verbeteren. 3 De bachelor business administration levert op strategisch niveau een bijdrage aan de ontwikkeling en bijstelling van het beleid van een internationaal opererende onderneming in samenwerking met anderen van verschillende culturen; Deeltaken: De bachelor business administration, 3.1. communiceert in het Engels over het eigen vakgebied 3.2. kan omgaan met cultuurverschillen 3.3. beoordeelt internationale aspecten van een organisatie vanuit zijn eigen expertise en formuleert voorstellen ter verbetering. Startcompetenties Bedrijfseconomie 1 De bedrijfseconoom beheerst geldstromen en de financiële aspecten van goederen en dienstenstromen op korte en lange termijn. 8

9 Deeltaken: De bedrijfseconoom, 1.1 maakt een gespecificeerd kostenplan. 1.2 maakt het verschil tussen kostenplanning en kostenrealisatie inzichtelijk. 1.3 stelt (deel-) begrotingen op en verwerkt veranderingen als gevolg van beleidsvoornemens en activiteitenplannen hierin. 1.4 licht een financieel plan toe met behulp van kengetallen (ondermeer verkregen door het gebruik van kwantitatieve methoden en technieken) en adviseert hierover. 1.5 maakt een keuze uit vermogensbronnen. 1.6 omschrijft de financiële consequenties van het fiscaal en sociaal verzekeringsrecht. 1.7 hanteert instrumenten om kosten te sturen en te beheersen. 1.8 analyseert relaties tussen gebeurtenissen in de omgeving van het bedrijf en het eigen bedrijf voor zover dit het gevolg is van internationale ontwikkelingen, het handelen van overheidsorganisaties, concurrenten, als wel de gehele bedrijfstak waarin het bedrijf zich bevindt. 2. De bedrijfseconoom beheerst de informatievoorziening m.b.t. geldstromen en de financiële aspecten van goederen- en dienstenstromen en gaat daarbij in op de organisatorische consequenties van deze informatie. Deeltaken: De bedrijfseconoom, 2.1. stelt een informatieplan op specificeert hoe de informatiestromen binnen een informatieplan moeten lopen in een organisatie stelt een financieel plan op registreert ontwikkelingen in de informatie- en communicatietechnologie en adviseert over de consequenties daarvan voor bedrijfsprocessen. 3. De bedrijfseconoom draagt zorg voor de kwaliteit van de informatie en de informatievoorziening op basis van de daarvoor geldende normen. Deeltaken: De bedrijfseconoom, 3.1. kan werken met geautomatiseerde informatiesystemen kan werken met administratieve systemen specificeert vastleggingstechnieken documenteert en ondersteunt kwaliteitssystemen 3.5. adviseert externe klanten over informatieverzorging adviseert andere deskundigen in de eigen organisatie op het gebied van informatieverzorging formuleert en introduceert kwaliteitsbeleid inzake informatie- en administratieve systemen. 4 De bedrijfseconoom voorziet in en verwerkt informatie t.b.v. een duurzame besturing van bedrijfsprocessen. 9

10 Deeltaken: De bedrijfseconoom, 4.1 bepaalt en beschrijft de economische haalbaarheid (rentabiliteit) van projecten en investeringen. 4.2 maakt een inschatting van de economische levensduur van productiemiddelen 4.3 past benchmarking toe. 4.4 verzamelt, systematiseert en analyseert financiële en niet financiële kengetallen. 4.5 beoordeelt of projecten en/of investeringen gewenst zijn en adviseert hierover. 4.6 verzamelt informatie ten behoeve van de beoordeling of bepaalde activiteiten binnen of buiten de onderneming dienen te worden verricht. 4.7 kan een afweging maken om orders te accepteren 4.8 adviseert over assortimentskeuzen en logistieke processen. 4.9 registreert, beschrijft en analyseert financiële en valuta- en renterisico s ontwerpt alternatieve organisatiestructuren, bedrijfs- en logistieke processen. 5 De bedrijfseconoom beoordeelt kritisch of informatie over geld-, goederen en dienstenstromen voldoet aan vooraf opgestelde normen. Deeltaken: De bedrijfseconoom, 5.1 beoordeelt en adviseert over en interne controlemaatregelen die van belang zijn voor primaire en ondersteunende processen. 5.2 maakt en beoordeelt financiële diagnoses 5.3 toetst rapportages en begrotingen op relevante principes, doelstellingen en richtlijnen. 5.4 toetst of de kwaliteitszorgprocessen voldoen aan de normen. 6 De bedrijfseconoom voorziet in een behoefte aan externe informatie over geld- goederen- en dienstenstromen van interne en externe klanten, rekening houdend met de daarvoor gestelde wettelijke en maatschappelijke normen en kaders. Deeltaken: De bedrijfseconoom, 6.1 kan informatie verstrekken over de te beoordelen aspecten van EDP-auditing. 6.2 stelt de jaarrekening op en presenteert/verantwoordt deze. 6.3 stelt fiscale inkomens en de jaarrekening op. 6.4 motiveert het belang van een EDP-audit. 6.5 adviseert externe klanten over financieel-economische zaken Inrichting opleiding (art 3.3, 3.13, OER HZ) 10

11 Inrichting van de opleiding: Nationale naam: Bedrijfseconomie International naam: Bachelor of Business Administration (BBA) Verleende graad: Bachelor, Bc Studieduur: 4 jaar Studielast propedeutische fase: 60 EC Studielast hoofdfase: 180 EC Variant: Deeltijd Croho-code: Locatie: Vlissingen Voertaal: Nederlands Datum begin accreditatie: Vervaldatum accreditatie: Associate degree: n.v.t. Gezamenlijke opleiding: n.v.t. 11

12 Structuur van de opleiding Curriculum structuurschema Cohort AvEM BE DT Afronding bachelor in hoofdfase 8e semester 7 e semester CU13260 course afstuderen 30 EC Voorbereiding astudeeronderzoek CU13260 AvE 7,5 EC Financiële planning CU04200 AvE 7,5 EC International Business & Trade CU05313 course 7,5 EC Financieel management CU04868 (start even jaar) course 7,5 EC IT_Assurance CU05090 Of Externe verslaggeving CU04807 voor studenten die niet de minor Accountancy hebben gevolgd (start even jaar) 6 e semester 5e semester Stage course 15 EC Stage vindt plaats in eerste helft derde jaar, in dit jaar tellen studiepunten mee CU14118 vervolg AvE 7,5 EC Economie van de non-profit sector CU04313 AvE 7,5 EC Exportmanagement CU04849 Minorcourse 7,5 EC (Financiële rekenkunde en levensverzekeringswiskunde CU05024) Minorcourse 7,5 EC (Auditing & Assurance CU05025) (start oneven jaar) Minorcourse 7,5 EC (Belastingrecht voor ondernemers CU05023) Minorcourse 7,5 EC (Externe verslaggeving CU04807) (start oneven jaar) Afronding basisfase 3 e semester 4 e semester Stage course 15 EC Stage vindt plaats in eerste helft derde jaar, in dit jaar tellen studiepunten mee CU14118 course 7,5 EC Management accounting CU03849 course 7,5 EC Budgettering in de boekhouding CU03845 course 7,5 EC Administratieve organisatie CU03852 Keuzecourse 7,5 EC Belastingrecht voor particulieren CU03850 Basis Statistiek CU03078 IT-governance CU04668 VCC courses* (3 x 2,5 EC) Basis wiskunde CU03079 Onderzoek en Methodologie CU03081 Kwaliteitsmanagement CU07240 (3 x 2,5 EC) Afronding Propedeuse 2 e semester AvE 7,5 EC Groei en innovatie CU03218 course 7,5 EC + AvE Bedrijfseconomie en onderneming CU03219 course 7,5 EC Financiële administratie CU03220 Engels CU04099 Excel CU05319 MVO basis CU07501 (3 x 2,5 EC) 1 e semester AvE 7,5 EC Opstap naar je eigen bedrijf CU03077 AvE 7,5 EC Algemene Economische oriëntatie CU03076 AvE 7,5 EC Conflicten tussen (rechts) personen CU03237 DPO CU03980 (5 EC) Engels CU04090 ( 2,5 EC) 12

13 Opleidingsstructuur en varianten Een bacheloropleiding is een vierjarig studieprogramma en heeft een studielast van 240 studiepunten, waarvan 60 studiepunten worden behaald in de propedeutische fase en 180 studiepunten in de hoofdfase. Een opleiding kan worden aangeboden in een voltijd, deeltijd of duale variant. De opleiding bedrijfseconomie van de HZ biedt de opleiding aan in de voltijd en deeltijd variant. De propedeutische fase (en studielast) De propedeutische fase van een opleiding heeft als doel de oriëntatie van de student op het vakgebied te bevorderen, alsook verwijzing en selectie. De propedeutische fase van een opleiding kent een studielast van 60 studiepunten. De propedeutische fase van de opleiding Bedrijfseconomie omvat de volgende cursussen (CU) met een studielast van 7,5 studiepunten: 3076 Algemeen economische oriëntatie; 3077 Opstap naar je eigen bedrijf; 3218 De groeiende en innoverende onderneming; 3219 Bedrijfseconomie en onderneming; 3220 Financiële administratie; 3237 Conflicten tussen (rechts)personen. Daarnaast bestaat de propedeuse uit de volgende cursussen met een studielast van 2,5 studiepunten: 3980 DPO; 4090 Engels; 4099 Engels; 5319 Excel; 7501 MVO. De hoofdfase (en studielast) 1. De hoofdfase van een opleiding heeft tot doel te bevorderen dat de student de kennis en vaardigheden die hij in de propedeuse heeft verworven verder verdiept en ook verbreedt in het licht van de toekomstige beroepsuitoefening. De hoofdfase kent een studielast van 180 studiepunten. De hoofdfase wordt samengesteld uit cursussen die specifiek tot de opleiding behoren en cursussen die tot de minor behoren. De hoofdfase van de opleiding Bedrijfseconomie bestaat uit de volgende cursussen van 7,5 studiepunten: 3845 Budgettering in de boekhouding; 3850 Belastingrecht voor particulieren; 3849 Management accounting; 3852 Administratieve organisatie; 4849 Exportmanagement; 4313 Economie van de non-profit sector; 5313 International business & trade; 4868 Financieel management; 5090 IT-Assurance; voor de keuzeruimte in jaar vier biedt de opleiding 4200 Financiële planning aan. Daarnaast worden de volgende cursussen van 2,5 studiepunten aangeboden: 3078 Basisstatistiek; 4668 Basis IT-Governance; twee VCC courses (gezamenlijk 2,5 EC); 3079 Basiswiskunde; 3891 Onderzoek en methodologie; 7240 Kwaliteitsmanagement. Bovendien zijn een stageperiode en een afstudeerfase van elk 30 studiepunten onderdeel van de hoofdfase. Ten slotte omvat de hoofdfase een minor van 30 studiepunten. In het 7 e semester bieden wij als voortraject voor het afstudeeronderzoek een verplichte cursus aan van 5 studiepunten. Deze studiepunten vormen een onderdeel van de 30 EC die in het 8 e semester behaald dienen te worden. Een beschrijving van de meest relevante onderdelen van de zogenaamde synopsis per cursus tref je hierna aan. 2. Voor de inschrijving en toegang tot de hoofdfase van een opleiding geldt als eis het bezit van een getuigschrift van het met goed gevolg afgelegde propedeutisch examen van die opleiding. De examencommissie kan aan een student op zijn verzoek reeds de toegang tot het afleggen van een of meer onderdelen van het afsluitend examen (de hoofdfase) verlenen voordat hij het propedeutisch examen van de desbetreffende opleiding met goed gevolg heeft afgelegd. 13

14 2.2.1 Cursussen propedeutische fase (art 3.5, 3.11 OER HZ) Algemene gegevens EC 7,5 Cursuscode CU03077 Titel van de cursus Opstap naar je eigen bedrijf Niveau P Deelnemers werkenden / havo-mbo-vwo Studiejaar - semester Jaar 1, semester 1 Omschrijving op rooster Opstap 2 Inhoud van de cursus De keuze om al of niet zelf een onderneming op te starten kan je beter maken wanneer je diverse verkennende marktonderzoeken hebt uitgevoerd en een inschatting hebt gemaakt van haalbare de omzet. Daarnaast zal je op diverse terreinen financiële en andere keuzes moeten maken die zijn omgeven van onzekerheid. Deze onzekerheid vereist een bepaalde houding en inzet om van de onderneming een succes te maken. Verder zal de ondernemer cijfers (balans, resultatenrekening, branchecijfers en cijfers van de concurrentie) moeten kunnen interpreteren. Op basis van deze cijfers kan de onderneming worden bijgestuurd. Ook als je niet van plan bent een onderneming te starten heb je veel baat bij de kennis, vaardigheden en persoonskenmerken die je bij deze cursus opdoet. Het is namelijk erg goed om je te oriënteren op vervolgstappen op basis van ondernemersvaardigheden. Wat zijn je mogelijkheden. Waar kijk je naar? Twee vakgebieden staan in deze cursus centraal, namelijk marketing en finance. Marketing is belangrijk omdat het contact wordt onderhouden met de doelgroep en de klanten. Finance is belangrijk, omdat het inzicht geeft in de financieel economische omstandigheden van een organisatie Inhoudelijke inleiding van marketing en finance. Wat leer je dan precies? Marketing Onderhouden van contacten met de doelgroep gebeurd oa met het goed in kaart brengen van de vier P s. Aan het einde van deze cursus ken je de grondbeginselen van de vier marketing p s (prijs, product, promotie en plaats) en kan je deze uitwerken in een ondernemingsplan. Finance De financiële omstandigheden goed in kaart brengen gebeurd onder andere door een goede vaststelling van de kostprijs. In deze cursus worden met behulp van een aantal gegevens via verschillende technieken een kostprijs opbouwen. Dit gebeurd om: 1. Vast te stellen wat de kostprijs van een product(groep) zal zijn om daaruit de verkoopprijs af te kunnen leiden of; 2. Vast te stellen of productie en verkoop winstgevend kunnen zijn. De berekende kostprijs wordt dan vergeleken met de marktprijs waar de individuele ondernemer geen invloed op heeft. 3. Non-profitorganisaties bedrijfsmatig op soortgelijke wijze worden aangestuurd, alleen zonder winst streven. 3 Competenties (C ) en deeltaken (Dt) Leerdoelen (Ld) in termen van kennis (K), vaardigheden (V) en C1 1. De bba is op operationeel niveau in staat met en vanuit verschillende disciplines een bedrijf te starten, te voeren en te verantwoorden binnen een duurzaam perspectief. 14

15 persoonskenmerken (P) Dt stelt een ondernemingsplan voor een startende onderneming op waarbij marketing en organisatorische, financiële en juridische aspecten overzichtelijk en in samenhang worden gepresenteerd. 1 K je weet de grondbeginselen van de vier marketing p s te weten prijs, product, promotie en plaats. 2 K Je kunt een definitie geven van het begrip marketing 3 K je weet hoe het marketingproces verloopt 4 K je weet welke marketingmanagementconcepten er zijn en je weet hoe je winstgevende klantrelaties op kunt bouwen. 5 K Je bent op de hoogte van belangrijke ontwikkelingen in het marketinglandschap. 6 K Je weet hoe een strategisch marketingplan eruit ziet. 7 K je weet welke productgroep beslissingen en beslissingen ten aanzien van producten en het assortiment belangrijk zijn, hoe je merkwaarde kunt opbouwen en merken kunt beheren. 8 K Je weet wat de noodzaak is van geïntegreerde marketingcommunicatie, 9 K je weet hoe de promotiemix eruit ziet, 10 K Je weet hoe je het totale promotiebudget kunt opstellen en de totale promotiemix kunt samenstellen 11 K Je weet wat wordt verstaan onder maatschappelijk verantwoordelijke marketingcommunicatie. 12 K Je weet wat wordt verstaan onder de bedrijfskolom en het value delivery network. 13 K Je weet wat er wordt verstaand onder gedrag en organisatie van distributiekanalen, kanaalmanagementbeslissingen, het opzetten van internationale distributiekanalen, marketinglogistiek en ketenmanagement en kanaaltrends. 14 K Je kent de onderdelen van een ondernemingsplan 15 K Je kent de verschillende onderdelen van een kostprijsberekening 15

16 16 K Je kent het verschil tussen ontvangen, opbrengsten, kosten en uitgaven 17 K Je kent de verschillend begrippen die worden gebruikt bij ratioberekeningen 18 K Je kent verschillende kostensoorten 19 V je kunt een klantgerichte marketingstrategie formuleren, 20 V Je kunt in een eenvoudige marketingsituatie de marketingomgeving beschrijven aan de hand van het DESTEPmodel. 21 V Je kunt een product beschrijven op de drie productniveaus, 22 V Je kunt het proces voor de ontwikkeling van nieuwe producten beschrijven en je weet welke productlevenscyclusstrategieën er zijn en je kunt die toepassen. 23 V je kunt een overzicht geven van het communicatieproces en de stappen bij het ontwikkelen van effectieve communicatie. 24 V Je kunt de aard en het belang aangeven van distributiekanalen. 25 V Je kunt een ondernemingsplan opstellen van een eenvoudige organisatie 26 V Je kunt kostprijzen berekenen 27 V Je kunt een investeringsbegroting, financieringsplan, resultatenbegroting, liquiditeitsbegroting van een eenvoudige onderneming opstellen 28 V Je kunt de financiële situatie beoordelen op basis van kengetallen 29 V Je kunt de kostensoorten benoemen 30 V Je kan samen met anderen een bedrijfsidee formuleren. 31 V Je kan het geformuleerde bedrijfsidee individueel verdedigen tegenover deskundigen. 32 V Je kan samen met anderen een bedrijfsidee consistent en in de voorgeschreven stappen, zie het beoordelingsformulier, uitwerken in een ondernemingsplan. 32 V Je kan samen met anderen het marketinggedeelte onderbouwen 16

17 met externe secondaire informatie. 33 V Je kan samen met anderen bedrijfseconomische en commercieel economische kennis verwerken in het ondernemingsplan. 34 V Je hebt individueel inzicht in de samenstelling van de diverse onderdelen van het ondernemingsplan. Daarbij specifieke aandacht voor het marketinggedeelte en het financieel gedeelte. 35 V Je kan individueel de inhoud van het opgestelde ondernemingsplan verdedigen tegenover deskundigen. C1 1.De bba is op operationeel niveau in staat met en vanuit verschillende disciplines een bedrijf te starten, te voeren en te verantwoorden binnen een duurzaam perspectief. 6 Vorm van de toetsen Dt beoordeelt het functioneren van zichzelf en past gedrag aan. 36 P Je toont een professionele houding tijdens de colleges 37 P Je bereidt je voor op de hoor- en werkcolleges 38 P Je kunt met anderen samenwerken op een professionele wijze. Samenwerken om tot een product 2009 ondernemingsplan te komen. Binnen de course Opstap naar je eigen bedrijf bestaan de summatieve toetsen uit de review die tussentijds wordt gegeven door docenten op het ondernemingsplan. Er wordt uitgegaan van de route van opdracht tot product In de toetsweken worden formatieve toetsen afgenomen (zie ook onderdeel 8, inhoud van de toetsen). De reden dat voor deze toetsen wordt gekozen, ziet op de basiskennis die vereist wordt verondersteld voor parallel en vervolg courses (zie ook onderdeel 14). 7 Planning van de toetsen leswek en 1 Market ing 2 Financ e 3 Market ing 4 Financ e 5 Onder nemin gsplan* T H E H 17

18 toets contactactiviteiten T= tussentoets E= eindtoets (wordt ook herkanst) H= herkansing *= de voortgang van het ondernemingsplan wordt gedurende de reguliere lesweken gevolgd door de docenten. 8 Inhoud van de toetsen Tussentoets Marketing MC vragen (kennis) en openvragen (vaardigheden) Resultaattype: Numeriek. Leerdoelen: - K 1 t/m 6 - P 37 Tussentoets Finance MC vragen (kennis) en openvragen (vaardigheden) Resultaattype: Numeriek. Leerdoelen - K 15 t/m 18 - P 37 Tussentoets Finance weging: 20 %, bodemcijfer: 4.0 Tussentoets Marketing weging: 20 %, bodemcijfer: 4.0 Eindtoets Finance: MC vragen (kennis) en openvragen (vaardigheden) Leerdoelen - K 15 t/m 18 - P 37 Eindtoets Marketing: MC vragen (kennis) en openvragen (vaardigheden) Resultaattype: Numeriek. Leerdoelen: - K 7 t/m 13 - V 21 t/m 24 - P 37 Eindtoets Finance weging: 20 %, bodemcijfer: 4.0 Eindtoets Marketing weging: 20 %, bodemcijfer: 4.0 Ondernemingsplan weging: 20%, bodemcijfer: 5,5 18

19 Leerdoelen: - K 14 en V19 t/m 22 - V 25 - P 36 en P38 9 Beoordelingseisen per toets Aanwezigheidsplicht Resultaattype: afvink 1. De tussentoets van finance - karakteristieken en ondernemingsvormen van verschillende organisaties - verschillen tussen profit en non-profit organisaties - activiteiten die als doel hebben maximale winst te realiseren - Opzet en werking van de balans en winst en verliesrekening - Ratioanalyses - Gemotiveerde keuze voor een ondernemingsvorm van een potentiele ondernemer - Accurate berekeningen, opdat gedegen (financiële) beslissingen gemaakt kunnen worden voor de organisatie - Juiste antwoorden op vragen over het ondernemingsplan 2. De tussentoets van marketing - Juiste antwoorden op vragen over marketingdefinities en marketingtechnieken binnen de organisatiecontext. - Juist toegepaste marketingtechnieken op korte casusposities - Correct geformuleerde verbeteringen ten aanzien van producten en diensten op basis van trends en ontwikkelingen - Juiste antwoorden op vragen over het ondernemingsplan 3. De eindtoets van finance - Juiste antwoorden op vragen over bedrijfseconomie, kostensoorten, kosten per eenheid, kostenallocatie en budgetten. - Een goed onderbouwde keuze voor een allocatiemethode dat het meest geschikt is om de kosten per eenheid te bepalen - Betrouwbare kosten en opbrengsten calculaties - Juiste antwoorden op vragen over het ondernemingsplan 4. De eindtoets van marketing. - Juiste antwoorden op vragen over marketingdefinities en marketingtechnieken binnen de organisatiecontext. - Juist toegepaste marketingtechnieken op korte casusposities - Correct geformuleerde verbeteringen ten aanzien van producten en diensten op basis van trends en ontwikkelingen - Juiste antwoorden op vragen over het ondernemingsplan 5. Ondernemingsplan - Goed leesbaar voor potentiele investeerders - Betrouwbaar en goed onderbouwd - Inclusief een investeringsbegroting, financieringsbegroting, openingsbalans, resultatenbegroting, liquiditeitsbegroting en eindbalans - Een persoonlijke reflectie op de samenwerking met de groepsleden 19

20 Algemene gegevens EC 7,5 Cursuscode CU03076 Titel van de cursus Algemeen-economische oriëntatie Niveau 1 Cursusjaar Deelnemers havo-mbo-vwo (voltijd en deeltijd) Studiejaar semester 1-1 Omschrijving op rooster Alg Ec Or Cursusbeschrijving 2 Inhoud van de cursus De economische omgeving heeft grote invloed op de omzet en winst van ondernemingen. Een toename van de intensiteit van de concurrentie, een periode van laagconjunctuur, rentestijgingen en veranderingen van de koers van de euro brengen risico's voor bedrijven (en overheid) met zich mee. Afgestudeerden BBA moeten economische ontwikkelingen zelfstandig kunnen volgen en analyseren. In deze course komen de analyse van bedrijfstakken en macroeconomische, monetaire en internationale economische ontwikkelingen aan de orde. De actualiteit speelt een grote rol. Je leert het economische en financiële nieuws te analyseren en interpreteren. 3 Competenties (C ) en C1 BBA 1 De bba is op operationeel niveau in staat met en vanuit verschillende disciplines deeltaken (Dt) een bedrijf te starten, te voeren en te verantwoorden binnen een duurzaam perspectief. Leerdoelen (Ld) in Dt1.1 Je verzamelt en interpreteert secundaire informatie op meso- en macroeconomisch niveau. termen van kennis (K), vaardigheden (V) en Ld1.1.1 Je kunt relevante informatie verzamelen uit betrouwbare bronnen persoonskenmerken Ld1.1.2 Je kunt hoofd- en bijzaken onderscheiden (P) Ld1.1.3 Je ziet samenhangen en kunt deze verklaren Ld1.1.4 Je kunt beschrijven hoe het functioneren van een organisatie wordt beïnvloed door economische veranderingen op meso- en macroeconomisch gebied. Dt1.2 Je voert in samenwerking met anderen binnen een eenvoudige organisatie de verschillende bedrijfskundige processen uit. Ld1.2.1 Je kunt met binnen jouw groep een taakverdeling en planning opstellen. Ld1.2.2 Je kunt op tijd deelopdrachten aanleveren die voldoen aan de eisen die binnen jouw groep gesteld worden. Ld1.2.3 Je kunt open en punctueel communiceren met de andere groepsleden. 6 Vorm van de toetsen Toetsvorm Omschrijving Factor Bodemcijfer Voortgangstoets DT Tussentoets meso- en macroeconomie Voortgangstoets ET Eindtoets monetaire en internationale economie Rapportage/verslag Groepsopdracht Planning van de toetsen Lesweken Tussentoets 20