UWV. magazine. niemand weet wat het is

Transcriptie

1 Participatiesamenleving niemand weet wat het is N 1 februari 2014 Leerlingen van het Praktijkonderwijs moeten het qua werk vooral hebben van hun handen. Om hun kansen op de arbeidsmarkt zo groot mogelijk te maken, lopen zij vanaf hun zestiende jaar volop stage. Zoals deze twee leerlingen van praktijkschool MaxX in het Gelderse Neede. Zij konden terecht bij een plaatselijke garagehouder. Zonder hem zou de participatiesamenleving er een stuk fletser uitzien. 3De participatiesamenleving volgens Martin waalboer UWV magazine Participatie en decentralisatie Wet in wording René Paas ziet het wel zitten Re-integratie in Rotterdam De blues van Gijsbert Vonk

2 online > Abonneer u gratis op UWV Magazine online Wilt u elke maand op de hoogte blijven van de laatste cijfers en trends op het gebied van sociale zekerheid en arbeidsmarkt? Leest u graag de visie van opinion makers over actuele sociale thema s? En wilt u zich ook zelf mengen in het maatschappelijke debat? Thema: participatiesamenleving > Met de komst van de Participatiewet gaat het socialezekerheidsstelsel ingrijpend op de schop. UWV Magazine verkent in dit nummer het nieuwe speelveld. N 1 februari Wet in wording Met de Participatiewet in aantocht maken hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen en UWVbestuurder Fred Paling de tussenbalans op. 8 Ruggenspraak met Han Anema Volgens Hoogleraar verzekeringsgeneeskunde Han Anema kan mede dankzij de Participatiewet een half miljard euro bespaard worden op de behandeling van rugklachten. Abonneer u dan gratis op UWV Magazine online, het maandelijkse digitale magazine van UWV over de ontwikkelingen op het gebied van sociale zekerheid en arbeidsmarkt. U kunt zich opgegeven via uwv.nl/uwvmagazine en ontvangt dan elke maand een alert als het nieuwe magazine uitkomt. Magazine voor stakeholders van UWV * Februari 2014 Verschijnt drie keer per jaar Realisatie: MediaPartners/vdbj_, Postbus 2215, 1180 EE Amstelveen Hoofdredactie: Kees Diamant UWV magazine colofon Redactioneel management: Fennie Pruim Eindredactie: Jacques Poell Vormgeving: Marc van Meurs en Yullan Oosterhof Aan dit nummer werkten mee: Koos Breukel, Kay Coenen, Corbino.nl, Anja Corbijn, Martin Dijkstra, Willeke Duijvekam, Dutchphotography.nl, Wim Hardeman, Hollandse Hoogte, Erik Kriek, Mirjam van Immerzeel, Martyn F. Overweel, Egbert Jan Riethof, Hanny Roskamp, Vince, Gijsbert Vonk, Arie Vreeburg, Martin Waalboer, Frank van Wijck QUOTES Ton Wilthagen: De Bijstand moet niet de nieuwe WAO worden Gijsbert Vonk: Participatiesamenleving: niemand weet wat het is René Paas: Lokaal maatwerk blijft meer dan ooit cruciaal Meesters van de Zwarte Band Meer inzicht, minder fouten, grotere klanttevredenheid. Dat kan allemaal volgens managementmethodologie Lean Six Sigma. UWV heeft de experts in huis. 14 Participatie volgens Paas Divosa-baas René Paas is in principe positief: Er is een belangrijke stap gezet op weg naar één vangnet voor mensen die niet op eigen kracht op de arbeidsmarkt kunnen meekomen. 18 Centraal expertise centrum Even voorstellen: het CEC. Deze stafdienst van UWV legt het kennisfundament voor het handelen van verzekeringsartsen en arbeidsdeskundigen. 20 Essay: Decentralisatieblues Ik wil niemand zijn recht op een hype ontzeggen, maar een enkele relativerende opmerking kan geen kwaad. Tijd dus voor de decentralisatieblues. Aldus gastschrijver Gijbert Vonk. 22 Over de drempel Jongeren met een lichamelijke beperking lopen vaak vast in hun zoektocht naar werk. Het Rotterdamse project TraJect helpt ze over de drempel. Met medewerking van UWV. 26 Dynamiek van de arbeidsmarkt De economie kromp in 2013, het aantal banen nam af en het aantal werkzoekenden groeide. Op het oog lijkt het alsof de arbeidsmarkt stilstond. Maar niets was en is minder waar 13, 17 en 28 De participatiesamenleving volgens Fotograaf Martin Waalboer 2 februari 2014 UWV.nl februari

3 Hoofdartikel illustratie Erik kriek tekst Mirjam van Immerzeel Wet in oprichting Met de Participatiewet in aantocht maken hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen en UWV-bestuurder Fred Paling de tussenbalans op. Wat is er tot dusver besloten? En welke gevolgen heeft dat voor werkzoekenden en uitvoerders in de sociale zekerheid? Discussieer mee op uwv.nl/uwvmagazine 4 februari 2014 UWV.nl februari

4 Hoofdartikel Tessa Posthuma de Boer / Hollandse Hoogte Door kortlopende kabinetten en onzekere coalities wordt er constant geschipperd. Dat levert geen eenduidige koers op Ton Wilthagen, hoogleraar arbeidsmarkt Tilburg University anen, daar gaat het uiteindelijk allemaal om, stelt hoogleraar arbeidsmarkt Ton Wilthagen. Zonder werk zal de Participatiewet zijn belofte niet waarmaken. De discussies over het wetsvoorstel dat komend jaar van kracht moet worden, dienen zich te concentreren op het verbeteren van de arbeidskansen van kansarmen, vindt hij. Ondertussen leiden de voorgenomen maatregelen tot flinke discussies in Den Haag, stadshuizen en de samenleving. Als ik zie hoeveel nota s van wijziging het ministerie inmiddels heeft toegevoegd aan het wetsvoorstel, memoreert Fred Paling, lid van de raad van bestuur van UWV. Maar de hoofdlijnen staan nu wel vast. Volgens de laatste plannen brengt de Participatiewet de Wet sociale werkvoorziening (WSW) en de Wet werk en bijstand (WWB) onder één regeling bij de gemeenten. De komende jaren zullen ook jonggehandicapten instromen in de gemeentelijke bestanden en niet meer in die van de Wajong bij UWV. Aanvankelijk was het de bedoeling dat alle 240 duizend huidige Wajongers de overstap van UWV naar de gemeenten zouden maken. Nu geldt dit alleen voor nieuwe jonggehandicapten vanaf 1 januari Dit laatste werd op het nippertje besloten na grote onrust in politiek en onder Wajongers. Gelukkig maar, zegt Paling. Wajongers die bijvoorbeeld met werkaanpassingen en aanvulling werken, kunnen daar op blijven rekenen. Het is van belang dat mensen aan het werk blijven. De zorgen bij die groep zijn daarmee in één klap weg. Voor UWV is de laatste aanpassing ook een verbetering, bekent Paling, nog afgezien van het feit dat we niet meer de boodschapper van slecht nieuws zijn. De overdracht van de Wajong naar de gemeenten zou zeer complex zijn geweest, iets waar hij ook wel wat tegen opzag. De Participatiewet is nu beter behapbaar voor iedereen. Gemeenten krijgen niet in één keer 240 duizend Wajongers er bij, maar een bestand dat zich langzaam vult. Dat geeft meer ruimte om expertise op te bouwen en de samenwerking met UWV, sociale partners en gemeenten in te richten. Kern van de Participatiewet is dat de verantwoordelijkheid voor re-integratie van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt bij de gemeenten komt te liggen. Wie niet zonder begeleiding of hulpmiddelen kan werken, kan bij de gemeente hulp vragen. De gang naar WSW-bedrijven wordt afgesloten voor nieuwe werknemers. UWV zal zorg dragen voor de beoordeling wie in aanmerking komt voor een van de 30 duizend beschutte werkplekken die worden behouden. Langs de kant De Participatiewet moet in een jaar tijd zijn beslag krijgen. Wat uitvoering betreft, kunnen UWV en vooral de gemeenten hun borst nat maken, erkent Ton Wilthagen van Tilburg University. Toch vestigt de hoogleraar graag de aandacht op waar het volgens hem uiteindelijk om draait: werk. Daarom organiseerde hij eind vorig jaar een nationale werkbezoekdag. Werkgevers werden opgeroepen om hun deuren te openen voor netwerkontmoetingen met werkzoekenden. Enkele tientallen gaven gevolg aan die uitnodiging. Dat verheugde Wilthagen, maar die ene dag heeft zijn zorg dat vele Nederlanders voorlopig langs de kant blijven staan, niet weggenomen. Er zijn zo veel mensen met een flinke achterstand op de arbeidsmarkt die straks onder de Participatiewet vallen, zegt hij. Op papier worden voor 2026 maar liefst 125 duizend banen voor arbeidszwakken beloofd, in een arbeidsmarktsituatie die nu al moeilijk is. Onlangs is afgesproken dat in 2017 er banen moeten zijn gerealiseerd. De banen die er al zijn op de huidige arbeidsmarkt, stellen hoge eisen. Daar kunnen deze mensen niet aan voldoen. Zodra er enig economisch herstel is en er arbeidsplaatsen bij komen, worden die snel opgevuld door mensen met een WW-uitkering. Wilthagen ziet een structureel probleem in de arbeidsmarkt. Nederland kent een zeer hoge arbeidsproductiviteit. Dat is geweldig, maar het vraagt ook veel van werkenden. Die moeten het tempo kunnen bijbenen met hun kennis en vaardigheden. Mensen aan de onderkant van de arbeidsmarkt kunnen dat niet, of hebben in ieder geval veel begeleiding nodig. De vraag is of gemeenten die nood kunnen lenigen. Constant geschipper Participatiewet of niet, feit is dat er te weinig werk is voor deze kwetsbare groep in onze huidige economie, stelt de hoogleraar dan ook vast. Hoe kan de Participatiewet wel een succes worden volgens hem? Wilthagen ziet in de eerste plaats de noodzaak van een nieuw businessmodel voor kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt. We moeten werkgelegenheid creëren voor deze mensen. Er moet meer productiewerk komen. We moeten de maakindustrie terughalen en weer eenvoudige dienstverlening en service mogelijk maken. In plaats van 7 miljard aan uitkeringen te besteden, kunnen we dat geld ook inzetten om een nieuw stuk economie te scheppen. De Participatiewet zoals die nu is opgesteld, helpt daar niet bij, vindt hij. Wat Wilthagen graag wat meer zou willen zien bij politici en beleidsmakers, is een visie. Ik noem het een bewuste beleidstheorie: als we dit doen, dan gebeurt er dat. Door kortlopende kabinetten en onzekere coalities wordt er constant geschipperd tussen richtingen. Dat levert geen eenduidige koers op voor een nieuw socialezekerheidsstelsel. Wat nu heerst, is illusiepolitiek. Wilthagen zou niets liever zien dan dat iedereen met enig werkvermogen gewoon aan het werk kan, op een gewone arbeidsmarkt, zoals het kabinet beoogt. Maar hij heeft weinig fiducie in voorziene maatregelen om werkgevers te bewegen meer dan 125 duizend mensen uit het Participatiebestand aan te nemen. Loonkostensubsidies? Te veel gedoe voor werkgevers. Met een quotum werkgevers verplichten bepaalde groepen aan te nemen is volgens hem Het zou zonde zijn van de moeite en het geld als spelers het wiel opnieuw gaan uitvinden. De expertise van UWV blijft beschikbaar Fred Paling, lid van de raad van bestuur van UWV Participatiewet in het kort De beoogde invoeringsdatum is 1 januari De gemeente wordt vanaf die datum verantwoordelijk voor mensen met arbeidsvermogen die ondersteuning nodig hebben (die nu onder de WWB, WSW en Wajong vallen) UWV blijft verantwoordelijk voor de re-integratie van de huidige Wajongers. De Wet op de sociale werkvoorziening (WSW) wordt afgesloten voor nieuwe instroom. In plaats daarvan komen er beschutte werkplekken. Werkgevers en overheid gaan (tot 2026) extra arbeidsplaatsen creëren voor mensen met een arbeidsbeperking; als ze dat niet doen, treedt een wettelijk quotum in werking. een heilloze weg: de mislukking van de Wet arbeidsgehandicapte werknemers (WAGW) uit de jaren tachtig en het Minderhedenakkoord uit de jaren negentig van de vorige eeuw hebben dat volgens hem wel aangetoond. Ook sancties schieten volgens hem hun doel voorbij. Je leest over grote bedrijven die hebben beloofd dat ze zestien Wajongers gaan plaatsen. Zestien! Daarmee sla je dus geen deuk in een pakje boter. Uit de lobbystand De gedachte achter decentralisatie is goed, vinden beiden. Het hing ook al een tijdje in de lucht, vertelt Paling. Er gingen steeds meer stemmen op: hebben we nu wel al die regelingen nodig? Het levert onderlinge concurrentie tussen regelingen op en onduidelijkheid voor de werkgevers. Zou het niet beter zijn om een simpele regeling te hebben die iedereen begrijpt? En het zou nog goedkoper kunnen zijn ook. Toch moeten we wat hem betreft nog maar zien of de Participatiewet de belofte van versimpeling waarmaakt. De verantwoordelijkheid voor reintegratie komt bij 403 gemeenten te liggen, die ieder hun politieke afweging zullen maken. Het staatsrechtelijke verhaal compliceert de zaak. In plaats van 403 verschillende regelingen zie ik straks liever dat we intensief gaan samenwerken met elkaar en met de sociale partners in 35 arbeidsmarktregio s. Als voorbeeld noemt hij ook sociaal-medische diensten (die onder meer beoordelingen voor hun rekening nemen). Als die allemaal apart per gemeente moeten worden georganiseerd, geeft dat een hoop rompslomp, meent hij. Verantwoordelijkheden decentraliseren is prima. Maar sommige zaken regel je beter in een landelijk vastgelegde wettelijke taak. Dat geeft eenduidigheid en zekerheid. Neem de beoordeling of iemand vanwege zijn beperkingen niet het wettelijk minimumloon kan verdienen. Dat moet je niet vrij laten. Dat geeft moeilijk uit te leggen verschillen. UWV heeft ruime sociaal-medische expertise in huis, daar past het prima. Intussen blijft concurrentie tussen regelingen op de loer liggen. Nu de oude Wajongers onder hoede van UWV blijven, blijft de uitvoerder ook zorg dragen voor hun re-integratie. Positief is dat het ministerie ons extra geld heeft toegezegd om participatieplannen voor arbeidsgeschikte Wajongers op te zetten. Maar het vergt nog nauwere samenwerking met gemeenten. Er moet één plan richting arbeidsmarkt komen en één loket voor werkgevers. Wilthagen: Werkgevers willen niet meer lastiggevallen worden met allerlei regelingen en labels op mensen. Waar we tegelijk ontzettend voor moeten oppassen, is dat de bijstand niet de nieuwe WAO wordt: een enorme pot waar mensen maar moeilijk uit komen. Samenvoegen maakt van deze mensen nog geen homogene groep, weet Wilthagen. Sommige mensen zullen het als stigmatiserend ervaren om met elkaar op één hoop terecht te komen. De verschillen tussen de groepen als bijstand en jonggehandicapten zijn groot. Gemeenten zullen bij hun re-integratie-inspanningen tot een maatwerkaanpak moeten zien te komen om resultaten te boeken. Maar dat kost natuurlijk geld. Vergeet ook niet dat tegelijk met een toestroom van taken, verantwoordelijkheden en mensen, gemeenten ook te maken krijgen met flinke bezuinigingen. Zij gaan nu inzien dat die Participatiewet wel eens een slechte deal voor ze kan blijken te zijn. Waar het volgens Paling om draait, is dat de uitvoering zelf ook verstandig wordt georganiseerd. Bij welke taak past welke schaal het best: landelijk, regionaal, of gemeentelijk. Het zou zonde zijn van de moeite en het geld als spelers het wiel opnieuw gaan uitvinden. Onze expertise blijft beschikbaar. Het is de kunst voor alle betrokkenen, inclusief UWV, om het minder over de instituties en meer over de dienst-verlening te hebben en die samen zo goed mogelijk regelen. We blijven per slot van rekening degenen die de feitelijke dienstverlening aan de burger leveren. 6 februari 2014 UWV.nl februari

5 Ontmoeting fotografie koos breukel tekst Frank van Wijck Ruggenspraak met Han Anema Het bieden van aangepast werk blijkt effectief bij alle bewegingsapparaatklachten Rugklachten kosten ons land per jaar circa 3,5 miljard euro. Daarop kan minstens een half miljard worden bespaard als ervoor wordt gekozen om rugpatiënten aangepast werk aan te bieden. De Participatiewet kan helpen om dit doel te bereiken. Dit stelt hoogleraar verzekerings- en bedrijfsgeneeskunde Han Anema. erk is belangrijk voor de gezondheid, maar toch daalt de arbeidsparticipatie van mensen met een arbeidshandicap. Je ziet echt een tweedeling ontstaan, zegt Anema, verbonden aan het Kenniscentrum Verzekeringsgeneeskunde van UWV en het VUmc. De ruimte voor arbeidsparticipatie van gezonde mensen groeit, maar die van mensen met een arbeidsbeperking daalt. Als zij al aan de slag komen, dan is het vaak in tijdelijke deeltijd- en flexbanen, maar een vaste aanstelling is een brug te ver voor werkgevers. Recent onderzoek van TNO, uitgevoerd in opdracht van UWV, bevestigt dat werkgevers selecteren op gezondheid van mensen bij het aanbieden en verlengen van arbeidscontracten. Het overheidsbeleid, dat de werkgever een doorbetalingsverplichting van twee jaar oplegt voor een zieke werknemer, lijkt hier in belangrijke mate debet aan. Nederland is hier uniek in, in Noorwegen bijvoorbeeld betaalt de werkgever slechts een paar weken. Vroeg ingrijpen effectief Nederland telt ongeveer 1,7 miljoen arbeidsgehandicapten, 20% van de beroepsbevolking. Bij 75% van hen is sprake van een lichamelijke beperking en de helft daarvan heeft rug- en nekklachten. Juist hun aantal groeit de laatste tien jaar door de vergrijzing fors, vertelt Anema. We hebben onderzocht wat het effect is van vroeg ingrijpen bij rugklachten. Het bieden van aangepast werk blijkt effectief bij alle bewegingsapparaatklachten en graded activity is effectief bij chronische rugklachten. Graded activity wil zeggen dat de nadruk niet wordt gelegd op de klachten, maar op functieherstel en op een stapsgewijze terugkeer naar het oude werkniveau. Het idee hiervoor is afkomstig uit Scandinavië en is in Nederland voor het eerst toegepast bij KLM. Het bleek bijzonder effectief ook voor de kosten. Op basis hiervan is verder onderzoek verricht naar de combinatie van deze therapie en aangepast werk, op basis van inzet van een multidisciplinair team met een ergotherapeut, fysiotherapeut, medisch specialist en bedrijfsarts. Mensen met chronische rugklachten bij wie deze combinatie wordt toegepast, zijn vier maanden eerder weer volledig aan het werk dan de controlegroep en ook in de privésituatie functioneren zij beter. Over de schotten heen Het is bovendien kosteneffectief om dit te doen, want iedere euro die erin wordt geïnvesteerd, levert 26 euro aan baten op. Er is echter een probleem: de behandeling geschiedt vanuit het ziekenhuis, zodat de kosten ervan voor rekening van de zorgverzekeraar komen. De baten liggen bij de werkgever (minder ziekengeld) of de overheid (minder uitkeringen). En dat probleem is moeilijk op te lossen zolang een strikte scheiding bestaat tussen de financiering van bedrijfsgezondheid en die van curatieve zorg, zegt Anema. Samenwerking over de schotten heen komt mede hierdoor onvoldoende tot stand. Er zou sprake moeten zijn van een compensatiemechanisme: de werkgever of de overheid zou de zorgverzekeraar moeten compenseren voor de behandeling om iemand met chronische rugklachten weer sneller aan het werk te krijgen. In andere landen, de Scandinavische bijvoorbeeld, zijn die systemen veel meer met elkaar vervlochten. Anema heeft geprobeerd de maatschappelijke winst hiervan te becijferen. Rugklachten kosten Nederland ongeveer 3,5 miljard euro per jaar. Dit bedrag bestaat voor bijna 90% uit uitkeringskosten en voor 10% uit zorgkosten. Zou de gecombineerde methode voor heel Nederland worden geïmplementeerd, dan zou dit tot een jaarlijkse besparing van zeker een half miljard euro leiden. Die besparing zou nog kunnen oplopen als ook oplossingen worden geboden voor andere ziektebeelden dan rugklachten. Maar dat is moeilijk, stelt Anema. Bij het tweede grote probleemgebied, psychische klachten, is meer nodig dan alleen aangepast werk bieden, zo blijkt uit onderzoek. Werkgevers en werknemers vinden psychische klachten heel lastig om te bespreken. Vaak wachten ze af tot de klachten grotendeels verdwenen zijn voordat ze hiervoor concrete reintegratieplannen ontwikkelen. Maatwerk Nogmaals: met de huidige financiële barrière is het ook voor rugklachten niet reëel om tot een oplossing voor de huidige arbeidsuitvalproblematiek te komen. Eerst moet er afstemming komen over de verdeling van kosten en baten. Nog afgezien van het probleem natuurlijk dat voor de curatieve zorg arbeidsparticipatie nog steeds geen behandeldoel is. Een goede ontwikkeling in dit verband is de Participatiewet, stelt Anema. Die is erop gericht werkgevers te prikkelen om stappen te zetten in re-integratie en participatie. En die wet kan ook effectief zijn om dit te bewerkstelligen. Dat is dus goed nieuws. De meerwaarde hiervan is echter beperkt, want de overheid wil met die Participatiewet de komende jaren 125 duizend banen creëren, terwijl het aantal arbeidsgehandicapten zoals gesteld 1,7 miljoen bedraagt. En gelet op de vergrijzing en op het feit dat mensen langer moeten werken, is te verwachten dat hun aantal zal toenemen. Onderzoek van Anema en de OECD (Organisation for Economic Co-operation and Development) toont aan dat aangepast werk in combinatie met een aanvullende uitkering of loondoorbetaling op maat effectief is om participatie te bevorderen. Hij zegt: Dit maatwerk is van groot belang, omdat mensen dan niet bang hoeven te zijn voor inkomensverlies als ze stapsgewijs weer aan het werk gaan. 8 februari 2014 UWV.nl februari

6 Achtergrond fotografie Martin dijkstra tekst Anja Corbijn Streven naar eenvoud Om de mate van gevorderdheid aan te duiden hanteert Lean Six Sigma het begrip band, zoals bij judo. Maar waar judo zich op de mat afspeelt, is de werkvloer het terrein van LSS. Drie Master Black Belts van UWV vertellen over de winst die daar geboekt wordt dankzij deze managementfilosofie. erbeter de kwaliteit door processen te doorgronden en de oorzaken van fouten weg te nemen, dat is wat de methodologie Lean Six Sigma (LSS) nastreeft. Uitvoerende medewerkers worden daarbij nauw betrokken en gestimuleerd om na te denken over oplossingen van problemen en verbeteringen van processen. De organisatie wordt sneller, slimmer en slanker: er ontstaat toegevoegde waarde voor de klant door verspilling te elimineren. Mits goed uitgevoerd blijkt dat LSS verder gaat dan incidentele verbetertrajecten en daadwerkelijk bijdraagt aan structurele veranderingen. De term Six Sigma vindt zijn oorsprong in de productie-industrie. De Amerikaanse onderneming Motorola hanteerde destijds de six sigma-standaard voor haar productieprocessen. Zogeheten sigmabeoordelingen geven daar het rendement aan met het percentage van foutloze producten. Een proces op six sigma-niveau is er één waarbij 99,99966% van de producten foutloos is. Later werd Six Sigma hét begrip voor alle bedrijfskundige en technische activiteiten om perfectie te bereiken. Lean UWV In 2012 is naast de klassieke LSS-projectaanpak de lean-filosofie binnen UWV geïntroduceerd. Lean is Engels voor slank: minder verspillende activiteiten waardoor de klant sneller, beter en betrouwbaarder bediend wordt. Om dit te bereiken ligt de focus op de processen. De prestaties en ervaringen worden gedeeld met alle medewerkers. Dit gebeurt tijdens dagstarts, teamoverleggen en zogeheten Gemba Walks. Het Japanse woord Gemba betekent werkelijke plaats en staat vrij vertaald voor werkvloer. Een Gemba Walk is een wandeling over de werkvloer met als doel het werkelijke proces beter te begrijpen en verspilling op te sporen. De werkvloer wordt in de lean-filosofie gezien als dé plek waar waarde voor de klant wordt toegevoegd. Het is dan ook van groot belang dat leidinggevenden zelf ervaren wat er op de werkvloer gebeurt door daar dagelijks aanwezig te zijn. Het LSS-opleidingstraject kent verschillende niveaus: belts (Engels voor banden ) geheten, zoals bij judo. De zwarte band (Black Belt) is het een na hoogste niveau, de Master Black Belt het allerhoogste. De lean-filosofie en de statistische six sigma-methodiek hebben hun nut wereldwijd bewezen. Ze hebben een toolkit opgeleverd met kwaliteiten meetinstrumenten en een werkwijze waardoor focus ontstaat op wat de klant écht belangrijk vindt: doorlooptijden worden verkort, fouten gereduceerd en de klanttevredenheid verhoogd. UWV heeft Lean Six Sigma bedrijfsbreed geadopteerd als dé methode om de bedrijfsprocessen efficiënter te maken, met als belangrijk neveneffect dat medewerkers meer invloed hebben op hun eigen werk en kosten worden gereduceerd. Pure winst Bij de afdeling Uitkeren in de regio Amsterdam zijn de doorlooptijden van het afhandelen van aanvragen van een WW-uitkering recentelijk gedaald van gemiddeld 18 dagen naar gemiddeld 5 tot 8 dagen. Dit is bereikt door de individuele werkvoorraden van medewerkers los te laten en als team aanvragen te verwerken. Amsterdam werd daarbij geïnspireerd door het LSSproject van de UWV-medewerkers in Eindhoven. Het belangrijkste neveneffect is volgens teammanagers Monique de Waal en Onno Oskam dat medewerkers veel meer rust in het werk ervaren. De vervelende stress van een hoge werkvoorraad is weg. We hebben zelfs ruimte om andere teams te helpen! Arjan Schenkel Martijn Molenaar Eric Eggermont 10 februari 2014 UWV.nl februari

7 Achtergrond Lean Six Sigma 1De participatiesamenleving volgens Martin waalboer Arjan Schenkel 46 Master Black Belt Lean Six Sigma LSS biedt medewerkers mogelijkheden om zaken concreet te maken en aan te pakken. Het is niet nieuw of wereldschokkend, maar de gestructureerde aanpak en technieken zijn wel een garantie voor succes. Zo lukte het een van de divisies van UWV maar niet om de doorlooptijden van een proces te verkorten. Een Orange Belt heeft toen een op zichzelf kleine verbetering aangebracht, maar daarmee zo veel enthousiasme losgemaakt, dat de hele afdeling met LSS aan de slag is gegaan. Met als gevolg dat de gemiddelde doorlooptijd van 8 naar 4 weken is gedaald. Ook is de werkvoorraad gedaald met 20% tot 50%. Inmiddels zijn er binnen UWV meer dan zeshonderd mensen opgeleid, meest Orange Belts maar ook Green, Blue en Black Belts. Een combinatie van belts zorgt voor de LSS-structuur die we binnen elke divisie beogen. Bij elkaar in de keuken kijken hoort bij LSS, zowel intern als extern. We krijgen al complimenten van andere organisaties dat we met onze eigen mensen zo veel bereikt hebben. Martijn Molenaar 32 Master Black Belt Lean Six Sigma Tijdens mijn studie economie hoorde ik al over Six Sigma. Lean ben ik later gaan waarderen omdat het zowel hard is qua cijfers, als dat het medewerkers nauw betrekt bij het werk dat zij dagelijks uitvoeren. Als Master Black Belt help ik medewerkers met nadenken over hun eigen processen, zodat zij beter begrijpen waar ze mee bezig zijn. We hebben een training ontworpen voor alle medewerkers: de Orange Belt. Cursisten moeten een ergernis meenemen en die in vijf weken oplossen. Wij leren ze hoe ze dat moeten doen. Een Orange Belt cursist kwam vrij timide bij mij binnen op de eerste trainingsdag. Zij draaide een heel goed project dat tonnen kan opleveren voor UWV. Nu geeft zij zelfverzekerd presentaties voor collega s, directieleden en externe bedrijven. Daar ben ik heel trots op! Eric Eggermont 53 Master Black Belt Lean Six Sigma Ik ga zeker vijf keer per jaar bij andere bedrijven op bezoek en kom dan terug met concrete verbetertools. Andersom komen bedrijven ook bij ons, zoals bij UWV Alkmaar. Daar organiseren ze Gemba Walks. Als de lean-filosofie goed is doorgevoerd, dan zie je op de werkvloer veel visueel bewijs ervan: posters, dagstartborden, verbeterborden. Dankzij die hulpmiddelen komen medewerkers echt met elkaar in gesprek. Ik ben heel positief over LSS. Ik leer steeds nieuwe dingen die ik direct kan toepassen, maar veel belangrijker is dat het de mensen op de werkvloer veel brengt. De lean-filosofie geeft inzicht in en enthousiasme voor verbeteren. Medewerkers krijgen een bril op waarmee ze anders naar hun processen kijken. Normaal gesproken levert een hick-up in het proces ergernis op. Nu denken ze: Hé, daar zit een kans voor verbetering! 12 februari 2014 R. is een randfiguur. Woedeuitbarstingen, verkeerde vriendjes, maar ook een goede vent. Tegenwind in het leven. Dit is de huiskamer van R. Daar is hij erg trots op en hij doet zijn best om zelfstandig te wonen en te leven. Dat lukt, omdat hij in een echte haat-liefdeverhouding gesteund wordt door zijn buren. En omdat hij hulp krijgt van instanties. In die hulp wordt gesneden, waardoor de hulp aan R. geheel op de schouders van de buren komt te rusten. Dat zal niet gaan, omdat de buren drukke banen en in sommige gevallen ook handicaps hebben. UWV.nl februari

8 Interview fotografie corbino.nl tekst Mirjam van Immerzeel van Divosa over de Participatiewet: Het venijn is er nu uitgehaald Hoe zal de Participatiewet uitpakken? Een precies antwoord op die vraag heeft de voorzitter van Divosa nog niet. Hoe beziet René Paas de kansen en knelpunten tot zover? En wat betekent de nieuwe structuur voor de verhoudingen tussen UWV en gemeenten? Discussieer mee op uwv.nl/uwvmagazine at nog veel kwesties niet zijn uitgewerkt, hoort bij zo n grote structurele omslag als de Participatiewet. Vergeet ook niet dat die wet valt binnen een grotere beweging van decentralisatie van Rijk naar gemeenten, zegt René Paas, voorzitter van Divosa, de vereniging van gemeentelijke managers op het terrein van participatie, werk en inkomen in Nederland. Het gaat niet alleen om werk en inkomen, maar ook om jeugdzorg en AWBZ. Dat is nogal wat. Paas vertegenwoordigt directeuren van sociale diensten. Door de invoering van de Participatiewet krijgen die vanaf 2015 meer op hun bordje. In de Participatiewet worden Wsw (Wet sociale werkvoorziening) en WWB (Wet werk en bijstand) en de nieuwe instroom jonggehandicapten samengevoegd. De huidige Wajong-populatie blijft onder de hoede van UWV. Een operatie van formaat? Als Paas de Participatiewet met wat afstand bekijkt, ziet hij die als een logische ontwikkeling binnen het publieke domein. Decentralisatie past in de trend om de ondersteuning van burgers dichterbij te organiseren. Maar als voorzitter van Divosa zit Paas nu midden in dat proces. Volgend jaar is de Participatiewet een feit en ligt de verantwoordelijkheid voor de uitvoering bij zijn leden. Daarom bekijkt Paas de zaken het liefst positief. Daar is volgens hem ook genoeg reden voor. Er is een belangrijke stap gezet op weg naar één vangnet voor mensen die niet op eigen kracht op de arbeidsmarkt kunnen meekomen. Dichtbij, in hun gemeente. Tot dusver bepaalde vooral toeval wie in welke regeling terechtkwam: bijstand, Wajong of sociale werkvoorziening. Samenvoeging is logisch, maar lokaal maatwerk blijft meer dan ooit nodig om mensen op weg te helpen. Gemeenten hebben nu eenmaal beter zicht op lokale omstandigheden én mogelijkheden en hebben de contacten met lokale en regionale werkgevers en instanties. Omdat een klein jaar voorbereidingstijd erg kort is, maakt Paas zich wel zorgen over de richting en het tempo waarin de wet wordt uitgewerkt door de landelijke politiek en door de sociale partners en de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Het idee is om te decentraliseren, maar zodra dat allerlei dilemma s en problemen oplevert of leidt tot verschillen tussen gemeenten en regio s, is de reflex van de landelijke overheid om de touwtjes weer in eigen handen te nemen. Dat maakt het ons onnodig lastig om te doen waarvoor de wet is bedoeld: mensen betere kansen op werk bieden. Waarom reageert Divosa zo kritisch op het wetsvoorstel? Naast zorgen over de landelijke regeldrift hebben onze leden, de mensen die de ambities van het kabinet waar moeten maken, grote zorgen over de begeleiding van mensen. Dat kost nu eenmaal geld. 14 februari 2014 UWV.nl februari