TOERISTISCHE TRENDKRANT 2011/12

Transcriptie

1 Inleiding 1 Toerisme Zeeland in cijfers 2/3 Recron innovatiecampagne 4 Land in Zee 5/6 Onderwijs 7 Projecten 8/9 Innovatie in Zeeland 10 TOERISTISCHE TRENDKRANT 2011/12 Uitgave: mei 2012 Topmanagers zijn in de watersport en recreatiebranche hard nodig. Dat biedt kansen voor enthousiaste ondernemers die meer van hun werk willen maken en op zoek zijn naar nieuwe uitdagingen. De winterschool helpt je op weg, zodat jij er straks klaar voor bent! In oktober gaat de winterschool weer van start. De eerste editie van de winterschool was speciaal voor de watersportbranche, maar dit jaar wordt het programma aangeboden voor de gehele recreatiesector. Winterschool: toppers in recreatie & watersport! Medewerkers van recreatie- en watersportbedrijven zijn bepalend voor de vakantiebeleving van de gast. Naast verstand van de technische kant van watersport- en recreatiebedrijven is het tegenwoordig even belangrijk om op de hoogte te zijn van doelgroepen, concepten productontwikkeling, hospitality, productiviteit, promotie en communicatie. De winterschool is een breed cursusaanbod voor de recreatiesector en watersportbranche dat tijdens de wintermaanden (oktober t/m maart) wordt aangeboden. Op deze manier Bij ons aantreden, ruim een jaar geleden, kozen we als nieuw College expliciet voor een focus op economische ontwikkeling, groei en innovatie, door versterking van datgene waar Zeeland goed in is, zoals Recreatie en Toerisme. Er zijn intussen diverse trajecten in gang gezet, maar we zijn nog lang niet klaar. Om hieraan invulling te geven wordt er op dit moment werk gemaakt van de Economische Agenda Daarin spelen Recreatie en Toerisme een vanzelfsprekende rol gezien hun niet te onderschatten bijdrage aan de Zeeuwse economie. De werkgelegenheid in deze sectoren is immers constant of stijgt zelfs licht (ook tijdens de economische crises). Behoud en zo mogelijk groei van de werkgelegenheid en vergroting van de omzet binnen kun je het laagseizoen gebruiken om jouw kennis te vergroten, via cursussen die inspelen op de huidige ontwikkelingen in de sector. Bovendien kun je met de winterschool certificaten behalen die kunnen leiden tot een volwaardig hbo-diploma. De winterschool is een gezamenlijk initiatief van Scaldis Academy (HZ) en de Academie voor toerisme (NHTV). De winterschool is ontwikkeld in nauw overleg met de brancheorganisaties HISWA en Recron. De modules worden verzorgd door ervaren docenten van HZ University of applied sciences. Recreatie en Toerisme willen we blijvend stimuleren door het beschikbaar stellen van kennis, netwerken en het zo mogelijk faciliteren van projecten. Een evenzeer bepalende factor voor het realiseren van plannen in de toeristisch-recreatieve sector is fysieke ruimte. Ontwikkelingen moeten immers passen in een gebiedsvisie, in evenwicht zijn met de omgeving en passen bij natuur- en landschapskwaliteiten. Daarom is een koppeling gemaakt met het nieuwe Omgevingsplan , waardoor een integratie van economisch en ruimtelijk beleid wordt gerealiseerd. Welke kansen dit biedt, wordt binnen het omgevingsplan gevisualiseerd in een recreatiekansenkaart, waardoor in één oogopslag zichtbaar is wat uw mogelijkheden zijn. Foto: Anda van Riet Waarom doe je mee? Je vergroot je kennis over actuele ontwikkelingen in de recreatiesector/ watersportbranche; Je krijgt concrete tips voor situaties in je eigen bedrijf; Je kunt ervaringen uitwisselen met collega s uit de branche; Je kunt hiermee een certificaat behalen op weg naar een hbo-diploma. Voor meer informatie: Nieuwe kansen en uitdagingen voor recreatie- en toeristisch ondernemers in Zeeland Daarnaast gaan we verder investeren in het recreatieroutenetwerk en innovatieve vormen van mobiliteit, zodat een hoogwaardig routenetwerk ontstaat als onderdeel van het toeristisch product 'Zeeland' voor zowel wandelaars, fietsers, ruiters en vormen van watermobiliteit. Meer dan in het verleden zal de sector betrokken worden bij de aankleding en trajectkeuze van de verschillende routes. Zoals u weet biedt onze delta ongekende mogelijkheden voor wonen, werken en recreëren. Voor onze sector ligt de uitdaging er de komende tijd ook in om binnen het concept van Land in Zee! het gebied als toeristische bestemming op de kaart te zetten. Zeeland biedt bezoekers 'Zeeën van tijd en ruimte voor jezelf'. Via 'gastvrijheid' zouden we nog meer kunnen focussen op 'vrijheid voor gasten'. De behoefte van de vrijetijdsconsument de gast - veronderstelt immers voortdurende innovatie van het vrijetijdsproduct. Ik nodig u graag uit om de uitdaging aan te gaan om al deze kansen gezamenlijk op te pakken en te realiseren! Sjoerd Heijning Gedeputeerde Recreatie en Toerisme Vooraf Voor u ligt de Toeristische trendkrant 2011, samengesteld door Kenniscentrum Kusttoerisme. Aan mij, Joke, dit jaar de taak om het voorwoord te schrijven vanuit mijn rol als voorzitter van TOZeeland. Wat en wie is TOZeeland? Toeristisch Ondernemend Zeeland is een platform van ondernemersorganisaties: HISWA, KHN, RECRON, VeKaBo, KvK Zuidwest Nederland en MKB. Promotie Zeeland Delta, Kenniscentrum Kusttoerisme en Impuls Zeeland zijn adviseurs. Onze missie is: Het bevorderen van een klimaat waarin de strategische belangen van de toeristisch-recreatieve sector optimaal worden uitgedragen naar de Zeeuwse samenleving. Dat willen we bereiken door proactief een visie te ontwikkelen op een aantal terreinen die van belang zijn voor recreatie & toerisme, een visie die door alle branches en organisaties gedragen wordt. Onze strategische agenda richt zich op: Ruimte ruimtegebruik; Sociaal-economisch beleid; Professionalisering van de sector; Promotie-communicatie. Op dat laatste punt Promotie wil ik graag dieper ingaan. Promotie van Zeeland, een onderwerp dat na aan mijn hart ligt. De laatste jaren is daar veel te weinig aan gedaan. Te versnipperd, typisch Zeeuws, ieder voor zich. Met de mond wordt samenwerking tot het hoogste goed bestempeld maar de praktijk is moeilijker. Als het er op aankomt is de eigen regio, stad of dorp belangrijker dan het geheel wat Zeeland heet. De vraag is: Hoe gaan we Zeeland voorschotelen of opdienen? Laten we uitgaan van eigen kracht. Ons eigen DNA. Wat is dan onze eigen kracht? De kracht van ons Zeeland? En waar moeten we ons op focussen om Zeeland sterk te profileren. Daar zijn we naar op zoek gegaan. Wat er samen is overstijgt de verschillen. Samen kunnen we Zeeland opdienen, niet als een verkooppraatje, maar een eerlijk beeld. Aan ondernemers vraag ik zich te verdiepen in het promotie-marketingconcept en ik roep hen op het te gaan gebruiken in hun eigen promotie-marketing. Maar meer nog in hun bedrijfsvoering. U leest hierover alles verderop in deze trendkrant. Iedereen kan op zijn eigen manier meedoen, ik daag u uit. Doet u ook mee? Voor nu veel plezier met het lezen van deze trendkrant! Joke de Witte Voorzitter TOZeeland

2 2 Toeristische Trendkrant 2011/2012 CIJFERS Nederlanders op vakanties Vakanties van Nederlanders Vakanties van Nederlanders in eigen land 2010 in het buitenland in 2011 In 2011 ging 81,9% van de Nederlandse bevolking minstens één keer op vakantie, in 2010 was dat nog 81,5%. De Nederlanders die in 2011 op vakantie gingen, ondernamen evenveel vakanties als in 2010: gemiddeld 2,8 keer per vakantieganger. In totaal werden er in ,3 miljoen vakanties ondernomen; dit is 0,5% meer dan in De populariteit van vakanties in het buitenland nam weer toe; 63,1% van de Nederlanders vierde ten minste één keer een vakantie over de grens. 52,7% van de Nederlanders ging minimaal één keer op vakantie in eigen land, iets minder dan in Participatie 62% 62% Aantal vakanties Aantal vakantieovernachtingen Totale bestedingen 12,2 miljard euro 12,4 miljard euro bron: CVO Ontwikkeling overnachtingen per accommodatievorm in Zeeland In 2011 namen de vakanties en overnachtingen van Nederlanders in Zeeland af met respectievelijk 9% en 13%. Ook het Zeeuwse aandeel van vakanties en overnachtingen in Nederland nam af. Van de vakanties die Nederlanders in Zeeland doorbrachten, waren vakanties van vaste gasten. De overige ruim 1 miljoen vakanties werden door Nederlandse toeristen ondernomen. Evenals in voorgaande jaren is het toeristisch kamperen het populairste vakantieverblijf voor Nederlandse vakantiegangers in Zeeland. Maar liefst 32% van alle overnachtingen van Nederlanders in Zeeland wordt doorgebracht op een toeristische kampeerplaats, 2,5 miljoen nachten. Na het toeristisch kamperen kiezen Nederlandse vakantiegangers het meest voor een verblijf in een vakantiewoning. Deze accommodatievorm is goed voor 31% van alle overnachtingen in Zeeland. Vaste gasten, gasten met een eigen accommodatie, spelen een belangrijke rol in Zeeland. In 2011 is het aantal vakantieovernachtingen van vaste gasten gedaald. Het aantal overnachtingen is in de onderzoeksperiode vanaf 2002 nog nooit zo laag geweest. De vaste gast in Zeeland heeft de eigen accommodatie in 2011 ook minder vaak bezocht. Dit kan een gevolg zijn van het slechte weer in het hoogseizoen van Van alle toeristische overnachtingen in Zeeland wordt 5% doorgebracht in hotels, pensions en bed & breakfastaccommodaties. De groep overige toeristische vakanties is goed voor 12% van alle toeristische overnachtingen. Binnen deze groep vallen de volgende accommodatievormen: groepsaccommodatie, riviercruise, zeil- of motorboot, trekkershut etc. Het aantal toeristische overnachtingen in deze groep kende een grote toename in 2008, een dip in 2009 en in 2010 weer een toename, die ook in 2011 doorgezet heeft. Zeeuwse musea standgehouden in 2011 In een wat turbulent museumjaar vanwege bezuinigingen in de cultuursector bezochten bezoekers een museum in Zeeland in De 41 musea in Zeeland die open waren konden daarmee helaas het record uit 2010 niet overtreffen. Zij trokken in 2011 gemiddeld 3% minder bezoekers dan in het topjaar Deze daling is deels te wijten aan het feit dat een aantal musea in Zeeland in 2011 tijdelijk gesloten waren. Het zomerseizoen daarentegen was redelijk gunstig voor de musea. De cijfers komen uit een recente inventarisatie van de Stichting Cultureel Erfgoed Zeeland. Top 5-musea De echte uitschieter is, ook weer in 2011, het Watersnoodmuseum in Ouwerkerk met bezoekers. Het Watersnoodmuseum wordt gevolgd door het Spoorwegmuseum Stoomtrein Goes-Borsele dat 2011 afsloot met ongeveer bezoekers. Voor beide musea is dit helaas wel een daling ten opzichte van de groei in de voorgaande jaren. De vanouds grootste musea in Zeeland, het Zeeuws Museum in Middelburg en Zeeuws maritiem muzeeum in Vlissingen, sloten 2011 beide af met ruim bezoekers. Ook dat betekent een kleine daling van gemiddeld 5% ten opzichte van het jaar daarvoor. De Top 5 in Zeeland wordt voltooid door Terra Maris, museum voor natuur en landschap in Oostkapelle, dat met ruim bezoekers, voor dit museum een winst van 10%. Terra Maris zet daarmee de stijgende lijn van de afgelopen twee jaar door. Een van de redenen hiervoor is de grote belangstelling voor het nieuwe Mottekasteel in de landschapstuin en het daarbij georganiseerde middeleeuws festijn. (bron: SCEZ) Meer weten? In deze Trendkrant vindt u slechts een selectie van informatie. Wilt u meer weten, ga dan naar de pagina Publicaties op en lees verder. Toeristische Trendrapportage In opdracht van Provincie Zeeland stelt Kenniscentrum Kusttoerisme jaarlijks de Trendrapportage samen met daarin aandacht voor het Zeeuwse aanbod van verblijfsaccommodaties, vakanties van Nederlanders en buitenlandse gasten in Zeeland, vrijetijdsbesteding in Zeeland en de werkgelegenheid in de Zeeuwse toeristisch recreatieve sector. Verplicht leesvoer voor iedereen die actief is in het Zeeuwse toeristische werkveld! Cruisetoerisme Deze themapublicatie geeft inzicht in de wereldwijde cruiseindustrie en zoomt in op de Zeeuwse situatie. De cruiseindustrie kan een enorme positieve bijdrage leveren aan een toeristische bestemming en kan economische voordelen opleveren. Het is een interessante nichemarkt voor kustregio s. Zo ook voor de provincie Zeeland.

3 CIJFERS Toeristische Trendkrant 2011/ Toeristisch-recreatieve werkgelegenheid Regionaal gezien is de werkgelegenheid in de toeristisch-recreatieve sector in de meeste regio s vrijwel stabiel. Alleen Walcheren ziet het aantal banen in toerisme & recreatie nog steeds toenemen. In de andere regio s daalt de toeristische werkgelegenheid licht of blijft deze gelijk aan Bevelanden & Tholen zijn relatief meer banen in de overige sectoren binnen de toeristische werkgelegenheid. Het percentage van de verhouding van de werkgelegenheid schommelt licht, maar de vergelijking zoals hierboven beschreven gaat al jaren op. Het aandeel van toerisme & recreatie in de totale werkgelegenheid is als vanouds het grootst op Schouwen-Duiveland. In de andere regio s heeft de toeristisch-recreatieve sector een kleiner aandeel in de werkgelegenheid. Het kleinst is het aandeel op de Bevelanden & Tholen. De horeca in Zeeland blijft met werkzame personen in 2011 de grootste werkgever in de toeristisch-recreatieve sector, maar het aantal banen nam wel af ten opzichte van Het aantal banen bij verblijfsaccommodaties nam, net als vorig jaar, aanzienlijk toe. De verdeling van de werkgelegenheid verschilt per regio. Op Schouwen-Duiveland is het aandeel van verblijfsaccommodaties hoger dan gemiddeld. In Zeeuws-Vlaanderen is het aantal banen in de horeca relatief groot. Op de Cijfers & feiten toeristische vakanties van vaste binnenlandse gasten Minder Nederlanders op vakantie komende zomer In totaal gaat zo n 69% van de Nederlandse bevolking op zomervakantie dit jaar, dat zijn zo n 10,8 miljoen Nederlanders. Het aantal Nederlanders met zomervakantieplannen is daarmee met ongeveer gedaald ten opzichte van vorig jaar. Zo n 7,8 miljoen Nederlanders gaan deze zomer naar het buitenland en 2,6 miljoen Nederlanders vieren zomervakantie in eigen land. Ruim Nederlanders hebben nog geen keuze gemaakt voor een binnen- of buitenlandse vakantie. Dit blijkt uit grootschalig onderzoek dat NBTC-NIPO Research medio april heeft uitgevoerd naar de vakantieplannen van de Nederlandse bevolking. De meeste zomervakantieplannen betreffen een vakantie in het buitenland. Zo n 7,8 miljoen Nederlanders zijn van plan om komende zomer naar het buitenland te gaan. Dit zijn er ruim minder dan vorig jaar (-3%). Van de buitenlandse bestemmingen zijn Frankrijk (1,5 miljoen), Spanje ( ) en Duitsland ( ) het meest populair. Spanje ( ), Turkije en Kroatië (elk ) laten de meeste groei zien. Dalingen zijn er voor België ( ), Frankrijk ( ) en Griekenland ( ). Zo n 2,6 miljoen Nederlanders willen de zomervakantie in eigen land doorbrengen. Vergeleken met vorig jaar betekent dat een daling van zo n plannen (-5%). Ook de groep die het nog niet weet loopt terug, ruim Nederlanders hebben nog geen keuze gemaakt voor een binnen- of buitenlandse vakantie. Zo n 60% van alle zomerplannen voor een binnen- of buitenlandse is begin april al vastgelegd in een boeking. Een kwart van de vakantiegangers moet nog boeken en 15% gaat op de bonnefooi. Vergeleken met vorig jaar boekt de vakantieganger die vooraf de zomervakantie regelt, vaker rechtstreeks bij de accommodatie. Het aantal boekingen via een reisbureau/touroperator daalt naar verwachting met zo n 6%. (Bron: NBTC-NIPO) PUBLICATIES Toeristische rapportage Tholen Rapportage over toeristische cijfers, gasttevredenheid en werkgelegenheid in de toeristisch-recreatieve sector op Tholen. Vrijetijdsbesteding in de Delta 2012 Deze themapublicatie Vrijetijdsbesteding in de Delta van Kenniscentrum Kusttoerisme biedt u inzicht in de tijdbesteding van Nederlanders, zoomt dan verder in op de besteding van hun vrije tijd en strijkt dan neer in de Delta om in te gaan op uitstapjes in de regio en uitstapjes van mensen uit de regio.

4 4 Toeristische Trendkrant 2011/2012 PROJECTEN De RECRON InnovatieCampagne (RIC) begon in 2008 als het project Gastvrij Nederland. In dit project voerde RECRON samen met SmartAgent Company een grootschalig onderzoek uit naar de wensen en behoeften van de Nederlandse vakantieganger. Het onderzoek is gebaseerd op het psychografisch Brand Strategy Research model (BSR ) model. Het BSR -model kijkt voornamelijk naar de wensen en voorkeuren van vakantiegangers in plaats van naar leeftijd, inkomen, opleiding en andere demografische kenmerken. Vakantie draait immers steeds meer om emoties, gevoe- Uitbundig geel Uitbundig geel is de spontane, gezellige en sociale groep. Het is de groep echte vakantiegangers. Een vakantie hoeft niet zo extreem te zijn, als het maar actief, sportief, gezellig en verrassend is. Contact met anderen - familie, vrienden, kennissen - is gewenst en leuk. Uitbundig geel zoekt campings en bungalowparken waar de voorzieningen goed zijn en waar genoeg te doen is voor iedereen. Uitbundig geel is een grote groep in Nederland! RECRON Innovatie Campagne lens, interesses, ervaringen en uiteindelijk de unieke beleving die de gast mee naar huis neemt. Iedereen viert vakantie op haar of zijn eigen manier, maar uit het onderzoek bleek dat er overeenkomsten zijn die een vakantiebeleving kunnen typeren. Op deze wijze zijn er vijf belevingswerelden te onderscheiden. In 2010 kreeg het onderzoek een vervolg voor de dagrecreatie. Omdat er bij een dagje uit nog meer verschillende motieven kunnen worden onderscheiden, zijn hiervoor zeven belevingswerelden benoemd. Onderstaande afbeelding toont de vijf belevingswerelden voor vakanties. De Toerist wie is dat? De toerist bestaat niet, dus is promotie voeren op allerlei demografische gegevens achterhaald. Niet iedereen in dezelfde leeftijdscategorie heeft dezelfde behoeften. Vaak hangt de behoefte samen met de gelegenheid, het gezelschap etc. Als voorbeeld schetst Joke de Witte van TOZeeland haar recreatieve leven: Als ik mezelf als voorbeeld neem onderscheid ik al 10 verschillende toeristen zonder schizofreen te zijn. Toerist 1: Ik vind mezelf wandelend langs de Zeeuwse stranden, in de winterkou en wind. Op zoek naar een strandpaviljoen met een sfeer die past bij mijn stemming en het weer. Toerist 2: Ik stap op een vliegtuig en vlieg naar Polen. In Krakau land ik en ik verblijf in een hotel. Met een bus naar Auschwitz. Nog 2 dagen ben ik in de stad voor ik weer naar huis vlieg. Gezellig lime Gezellig lime houdt net als geel ook van gezelligheid en sportiviteit, maar het mag allemaal een tikkeltje rustiger en het hoeft ook allemaal niet zo lang. Het gezin is belangrijk. Vakantie is voor de lime gasten lekker vrij zijn, genieten van rust en ontspanning, even weg van de dagelijkse verplichtingen en dan gezellig met het gezin iets leuks doen: fietsen, bbq- en, een spelletje spelen. Een bungalowpark of camping in Nederland geeft een echt vakantiegevoel, maar vaak moet de gezellig lime groep wel een beetje op de kosten letten. Rustig groen Vakantie is voor de rustig groene belevingswereld vooral een kwestie van lekker doen waar men zin in heeft, rust nemen in eigen omgeving, even niets aan het hoofd hebben. De consument uit de groene wereld heeft niet zulke bijzondere wensen. Het gewone en herkenbare is juist fijn, vertrouwd. Dan komt men lekker tot rust. In eigen land is genoeg moois te zien en te ontdekken, men hoeft er niet ver voor te reizen. Men kent de winkels die men tegenkomt en men kan gewoon de eigen taal spreken. Ingetogen aqua Vakantiegangers in het segment aqua kunnen als rustig en ruimdenkend worden getypeerd. In deze belevingswereld vinden we veel empty nesters, die weer tijd hebben voor hun eigen hobby's en interesses. Inspirerende maar rustige vakanties horen daar ook bij. In Nederland gaat men graag meerdere keren op pad, op een rustig moment naar de (kleinere) camping of bungalowpark met veel privacy. Cultuur en (rustige) sportieve mogelijkheden - wandelen, fietsen, nordic walking - worden gewaardeerd. Avontuurlijk paars Avontuurlijk paars is de wereld van mensen die graag iets nieuws willen beleven of ontdekken in hun vakantie. Gewoon is niet goed genoeg voor deze groep. Ze gaan op zoek naar een bijzondere ervaring. Dat mag een tikje wild zijn - een boomhut of een survivaltent - maar het bijzondere kan 'm ook zitten in het beleven van luxe en exclusiviteit. Avontuurlijk paars is meer met zichzelf bezig dan met de anderen. U trekt ze dus eerder met iets individueels dan met het 'groepsgebeuren'. Om aan te kunnen duiden wat voor type mensen er in Nederland wonen, wat voor type mensen er in eigen land op vakantie gaan en wat voor type mensen er in Zeeland op vakantie gaan is onderstaande tabel opgenomen. Bevolking NL V akanties in eigen land Vakanties in Zeeland Uitbundig Geel 22,8% 23,4% 23,5% Gezellig Lime 28,7% 29,6% 26,5% Rustig Groen 17,2% 15,5% 15,2% Ingetogen Aqua 14,6% 14,8% 15,9% Avontuurlijk paars 16,6% 16,6% 18,9% Toerist 3: Ik ben jarig. Dat wordt gevierd in een kindvriendelijk park in Overijssel. Kinderen en kleinkinderen komen mij gezelschap houden voor een lang weekend. Zelf blijf ik een week. We verblijven in 2 bungalows, naast elkaar. Met de kinderen zijn we in de speeltuin, het bos en het zwembad. Er wordt gegeten en gedronken, het park biedt alle mogelijkheden. De overige dagen van de week wandelen en fietsen, lekker luieren en gezellig uit eten. Op de terugreis nog een dagje Kampen. Toerist 4: In juni ga ik met de racefiets in de auto naar Frankrijk. Bergen fietsen want die hebben we in Nederland niet. Ik huur een chalet op een camping en vandaar maken we dagtochten op de fiets. Lunchen en dineren doen we buiten de deur. We bezoeken ook een stad. 14 dagen verblijven we daar. En nog een nacht voor de heenweg extra, in een hotel. Toerist 5: Door het hele jaar met de trein naar verschillende tentoonstellingen in musea of beeldentuinen. Dagtrips, toch wel 8 per jaar. Hierbij horen natuurlijk ook de bezoeken aan het ZeelandNazomerFestival en het filmfestival Film by the sea. Toerist 6: Nieuwe wandelingen maken, meerdaagse. Overnachten in hotels. Toerist 7: De kleinkinderen komen logeren. We gaan erop uit. Naar het strand, de bossen, fietsen of een attractie. Kamperen in een tent voor het avontuur en barbecueën. Toerist 8: Ook ga ik op ontdekkingstocht, een gebied helemaal verkennen. Op gebied van bestuur, kunst, verblijf en landschap. Duurt meestal een week en ik verblijf het liefst in een bungalow in het midden van het te verkennen gebied. Fiets gaat mee. Toerist 9: Op de racefiets, op mooie dagen in het weekend, door Zeeland, dagtochten met terras. Toerist 10: Op naar Oerol, het mooiste theaterfestival van Terschelling. Verblijf in een luxehotel omdat het er altijd vreselijk koud is en meestal regent. Dit is een schets van mijn recreatieve leven, ik ben zeker dat u ook 10 verschillende toeristen in zich heeft. Natuurlijk is de accommodatie belangrijk, maar de toerist komt in de eerste plaats voor de omgeving of de activiteit. Daarom moet promotie en marketing gericht zijn op Zeeland, dat landje in zee.

5 PROJECTEN Toeristische Trendkrant 2011/ LAND IN ZEE! Bron voor inspiratie voor focus, samenhang en positionering In het eerste kwartaal van 2012 is er door tal van partijen (onderwijs, ondernemers, provincie en belangen- en uitvoeringsorganisaties) in Zeeland nagedacht over de positionering van Zeeland. Doel van de bijeenkomsten was om te komen tot een eenduidige koers en focus voor de komende jaren om zo meer samenhang en herkenbaarheid te bewerkstelligen. Een koers die gebruikt kan worden voor duidelijke keuzes in beleid, marketing, productontwikkeling etc. Kunnen we een concept ontwikkelen waardoor we meer met elkaar dezelfde kant op gaan werken, maar met ruimte voor eigen creativiteit en invulling? De conclusie: LAND IN ZEE! is de verbindende focus die Zeeland verder kan helpen om te komen tot meer samenhang, focus en keuzes. Wat is LAND IN ZEE!? Zeeland leeft met water en is één van de kustprovincies in Nederland die jaarlijks veel gasten mag verwelkomen. Maar als je goed naar de kustlijn van Nederland kijkt (of nog breder: West-Europa), dan valt één groot verschil op met al die andere provincies. Zeeland is niet zomaar één van de kustprovincies aan zee, maar Zeeland ligt letterlijk in zee. Zeeland is de énige provincie met land in de zee. Dat is op zichzelf geen verrassing. Maar toch is het een belangrijke focus in de manier waarop Zeeland zichzelf gaat positioneren en onderscheiden. Van oudsher hebben we het in Zeeland over de strijd tegen het water. Tegelijkertijd halen we ook veel uit het water: energie, visserij, scheepvaart, kusttoerisme, natte natuur etc. De LAND IN ZEE! focus zorgt ervoor dat we verder versterken én benutten waar Zeeland zich in onderscheid en goed in kan zijn en worden. Daarmee staat het ook voor optimisme en een open, zelfbewuste houding van Zeeland naar onze omgeving. Zeeland steekt zelfbewust de zee in (kans en durf), in plaats van dat de zee ons land binnen stroomt (gevaar en angst). Door ook veel meer vanuit de focus LAND IN ZEE! te denken halen we het specifieke van het gebied naar voren en zien we als vanzelfsprekend de logische kansen voor Zeeland. Van gastvrijheid naar vrijheid voor de gast Talloze provincies werken aan gastvrijheidstrainingen om de gast op een juiste manier aan te spreken en te ontvangen. Gastvrijheid zou eigenlijk een standaard moeten zijn, maar is niet primair onderscheidend. Maar wat nu als we niet meer inzetten op gastvrijheid, maar juist vrijheid voor de gast? De gast zo min mogelijk lastig vallen, maar wel zorgen dat de gast zo vrij mogelijk kan zijn in het invullen van de vakantie. Dat perspectief kan inspiratie bieden voor diverse nieuwe producten. W at te denken van een Zeeuws buffet, waarbij de gast niet meer voor uur s ochtends hoeft te gaan ontbijten (en dus de klok in de gaten moet houden), maar op ieder moment kan eten dat de gast zelf wil. Of een nieuw bring your own -concept waarbij de gast zijn zelf gevangen vis kan laten bereiden in een restaurant. Of accommodaties waar je een eindeloos gevoel van vrijheid ervaart. Talloze nieuwe kansen die zorgen voor nieuwe vormen van productontwikkeling en promotie. Tennistoernooi of Kustmarathon? Laten we een voorbeeld geven. Jaarlijks krijgt de provincie Zeeland talloze subsidieverzoeken binnen voor het ondersteunen van sportevenementen. Op dit moment zijn er diverse criteria waar de provincie op toetst bij het ondersteunen van initiatieven, maar die zorgen op dit moment voor te weinig samenhang. Toch kan ook de overheid geld maar één keer uitgeven. Stel dat er twee aanvragen binnenkomen bij de provincie voor een bijdrage: een tennistoernooi op een willekeurig tennispark in Zeeland of een marathon langs de Zeeuwse kust. Vanuit LAND IN ZEE! is die keuze een stuk minder moeilijk. Een tennistoernooi draagt niet bij aan de positionering van Zeeland als LAND IN ZEE! Een marathon langs de kust waar je geconfronteerd wordt met het Zeeuwse kustlandschap en de typisch Zeeuwse elementen zoals bijvoorbeeld de wind past hier veel beter bij. Een tennistoernooi op het strand of aan de rand van een duinlandschap is wél onderscheidend en zou vanuit de LAND IN ZEE! focus passend kunnen zijn. Waarom doen we dit? Door focus aan te brengen met LAND IN ZEE! willen we komen tot duidelijke keuzes in wat we wel en niet gaan doen de komende jaren. Het kan zorgen voor meer samenhang en verbinding in Zeeland, maar ook zorgen voor een duidelijkere positionering van Zeeland buiten de provincie. Daarnaast willen we iedereen (inwoners, bedrijven, maatschappelijke organisaties en andere relevante partijen) inspireren om te komen tot nieuwe productmarktcombinaties die aansluiten bij LAND IN ZEE! LAND IN ZEE! voor de toeristische sector Vanuit de LAND IN ZEE! focus hebben verschillende partijen uit de toeristische en culturele sector nagedacht over een verdieping voor Zeeland als toeristische bestemming. VVV s, Kenniscentrum Toerisme, Impuls, brancheorganisaties, Promotie Zeeland Delta, culturele organisaties en ambtenaren van verschillende beleidssectoren van de Provincie Zeeland hebben hier aan meegewerkt. Hieruit zijn zes kernwaarden naar voren gekomen voor toeristisch Zeeland: smaakvol, stoer, authentiek, onderscheidend, aandacht en samenhang. Dit zijn de zes kernwaarden waar de sector de komende jaren zich verder in wil ontwikkelen. Op basis van de kernwaarden is gezocht naar een onderscheidende propositie voor Zeeland. Een veel gehoorde kreet is dat Zeeland rust en ruimte heeft. Dat is ook waar, maar er zijn zo veel provincies die dat vertellen in hun promotie. Maar Zeeland zou zich wel kunnen onderscheiden in iets anders: vrijheid voor de gast. Ons LAND IN ZEE! biedt Zeeën van tijd en ruimte voor jezelf. Doen en laten wat je wil, op jouw tijd en jouw manier. Tijd vinden om weer tot jezelf te komen, samen te zijn met je gezin of om helemaal niets te doen.

6 6 Toeristische Trendkrant 2011/2012 PROJECTEN Hoe vertalen we dit in de promotie? De focus LAND IN ZEE! in combinatie met het concept Zeeën van Tijd en Ruimte voor Jezelf is het nieuwe uitgangspunt voor de toeristische Zeeland promotie in de komende jaren. Op dit moment wordt gewerkt aan de uitwerking hiervan in een promotieconcept waar u als ondernemer op in kunt spelen met eigen producten en promotieactiviteiten. In de nieuwe promotiecampagne zal een TV commercial en consumer-to-consumer marketing (gasten die elkaar vertellen over Zeeland) centraal staan. Binnenkort leest u meer over de nieuwe campagne en de mogelijkheden om uw eigen invulling te geven aan LAND IN ZEE! op de website Toeristische Kernwaarden Voor het vaststellen van de toeristische identiteit van Zeeland is gekozen voor zes kernwaarden: smaakvol, stoer, authentiek, onderscheidend, aandacht en samenhang. Smaakvol: de Zeeuwse zilte zaligheden zijn een paradepaardje die als vanzelfsprekend met Zeeland geassocieerd moeten worden. Stoer: Ongepolijst, plezier aan het spelen met de elementen, niet meer bang voor het water. Authentiek: het water is koud, de zon schijnt er meer dan elders in Nederland maar niet elke dag en er zijn meer frietkramen dan sterrenrestaurants. Misschien zijn niet alle Zeeuwen altijd even gastvrij, maar de vrijheid die de gast hier heeft is ook belangrijk (niet lastig vallen, maar er zijn als het nodig is). FAQ Is Land in Zee! de nieuwe slogan voor de provinciale campagne? Nee, Land in Zee! is de focus die we met elkaar leggen om te komen tot een samenhangende en onderscheidende bestemming. Het is geen slogan of nieuw logo. Wat is de relatie met Zeeland Echt Waar? In het project Zeeland Echt Waar is het Zeeuws DNA in kaart en in beeld gebracht. Belangrijk uitgangspunt hierbij was dat we Zeeland laten zien zoals het écht is. Dus niet alleen de lieflijke kanten van Zeeland, maar ook de stoere en ruigere kanten. Hiermee is de basis gelegd voor een belangrijk ingrediënt in de promotie van Zeeland. Dit zal ook in de nieuwe campagne worden toegepast, waarbij de nadruk komt te liggen op die aspecten in Zeeland die een relatie hebben met LAND IN ZEE! Wordt nu alleen nog aandacht besteed aan de kust? Zeeland is in zijn geheel een kustprovincie, iedere gemeente ligt aan of in het water. LAND IN ZEE! heeft dan ook niet alleen te maken met de kust, maar is veel breder. Zo sluit de historie van Middelburg aan bij LAND IN ZEE! vanuit de achtergrond dat Middelburg groot is geworden door de koopvaardij. De Staats -Spaanse Linies speelden een belangrijke rol bij de Slag om de Schelde. Natte natuur, visserij, watersport etc. zijn allemaal thema s die hier naadloos in passen. Wel worden met de focus op LAND IN ZEE! ook keuzes gemaakt wat we minder of zelfs niet gaan belichten. Hoe kan ik meedoen? Iedereen kan meedoen door zelf nieuwe producten te bedenken die passen bij LAND IN ZEE! (biedt: Zeeën van Tijd en Ruimte voor Jezelf), door aan te sluiten bij de nieuwe promotiecampagne of mee te helpen denken bij de doorontwikkeling ervan. Meer informatie en inspiratie is binnenkort te vinden op Onderscheidend: Aanbod op een hoog kwaliteitsniveau, maar ook toegankelijk voor de mainstream. Less is more. Liever leeg dan lelijk. Aandacht: Tijd voor jezelf, tijd voor elkaar, tijd voor vakmanschap, tijd voor kwaliteit, zeeën van tijd Samenhang: Er is een sterke behoefte aan meer samenhang tussen de afzonderlijke eilanden. Hoe meer water tussen de (mentale) eilanden, hoe minder je elkaar recht in de ogen de ogen kijkt. Van zij moeten naar wij kunnen. Wat alleen kan alleen doen, wat samen beter kan, ook samen doen. Vanuit hetzelfde welbegrepen eigenbelang samenwerken.

7 ONDERWIJS Toeristische Trendkrant 2011/ Kenniscentrum Kusttoerisme biedt regelmatig stage- en afstudeerplaatsen aan. Hieronder vindt u wat de huidige studenten bij het Kenniscentrum doen. Thalassotherapie in de gemeente Sluis Afstudeeronderzoeken Aan het begin van het vierde jaar van de opleiding Functiegericht Toerisme en Recreatie aan de NHTV is het de bedoeling dat de studenten een minor (verdiepingsslag van de studie) volgen. Ik heb er voor gekozen om een minor te volgen op de HZ. Via deze weg heb ik Kenniscentrum Kusttoerisme leren kennen waar ik momenteel stage loop. Naast het meewerken doe ik onderzoek naar de kansen en mogelijkheden van thalassotherapie in gemeente Sluis. Thalassotherapie is een geneeswijze op basis van de zee en de maritieme omgeving. Bij thalassotherapie worden alle voordelen van het mariene milieu gebruikt om ziektes te voorkomen en te genezen. In Frankrijk, Duitsland en Tunesië is thalassotherapie erg populair. In Nederland daarentegen is thalassotherapie nog vrij onbekend. Dit geld ook voor gemeente Sluis. Doordat ondernemers en inwoners weinig tot geen kennis hebben van de mogelijkheden van thalassotherapie wordt het tot op heden vrijwel nergens beoefend. Het is aan mij de taak om alle ins en outs van thalassotherapie te onderzoeken en een koppeling te maken met de gemeente. Zijn er hier mogelijkheden voor deze therapie? En zo ja; hoe staan de ondernemers hier tegenover? Met het antwoord op onder andere deze vragen maak ik een informatief rapport. Mocht uit het rapport naar voren komen dat het introduceren van Thalassotherapie in deze gemeente kansrijk is doe ik aanbevelingen hoe dit aan te pakken. Mocht er uit het rapport komen dat het introduceren van Thalassotherapie niet kansrijk is, zal ik aanbevelen dit niet te doen. Als alles volgens plan verloopt, is het onderzoek klaar op het moment dat deze trendkrant verschijnt. Na het afronden van mijn studie wil ik het liefst een cursus Spaans volgen en daarna het werkveld in. Toeristische Barometer Wanneer je als toeristisch ondernemer wilt inspelen op ontwikkelingen binnen de branche is het van belang om actuele gegevens te kunnen raadplegen. In de toeristische trendrapportage en trendkrant presenteert Kenniscentrum Kusttoerisme jaarlijks de toeristische cijfers van de provincie Zeeland. Daarnaast worden de laatste trends en ontwikkelingen binnen de branche beschreven en wordt de stand van zaken weergegeven wat betreft de lopende projecten binnen Kenniscentrum Kusttoerisme. In verband met het aanleveren van de gegevens kunnen de trendrapportage en trendkrant niet eerder dan in juni uitgebracht worden. Dit is natuurlijk te laat om in te kunnen spelen op de actualiteit. Om toch actuele gegevens te kunnen presenteren wil Kenniscentrum Kusttoerisme naast de trendrapportage en trendkrant starten met de Toeristische Barometer. Met de Toeristische Tessa Rijckaert Student Functiegericht Toerisme Barometer wordt de ontwikkeling in de branche per kwartaal weergegeven. Op deze en Recreatie, NHTV Breda Stagiaire Kenniscentrum manier hebben de toeristische ondernemers Kusttoerisme gedurende het hele jaar zicht op actuele cijfers. Om met de uitvoering van de Toeristische Barometer te kunnen starten zullen een aantal belangrijke vragen beantwoord moeten worden. Welke gegevens moeten onderzocht worden en hoe moeten deze gegevens onderzocht worden. Door het houden van interviews met de verschillende betrokken partijen, zoals toeristische ondernemers, gemeenten en Provincie, zal ik antwoord krijgen op deze vragen. Ten slotte zullen de conclusies en aanbevelingen wat betreft de uitvoering van de Toeristische Barometer via het onderzoeksrapport gepresenteerd worden. Corine Lekkerkerk Student Hoger Toeristisch en Recreatief Onderwijs, Inholland Rotterdam Scaldis Academy op koers! Toerisme, vitaliteit en sport in het licht van Coastal Business ; dé nieuwe Scaldis Academy, speerpunt academie van HZ University of Applied Sciences. Vorig jaar hebben we al aangekondigd dat deze nieuwe academie eraan zou komen, maar de naam was toen nog niet bekend. Intussen is Scaldis Academy in volle vaart verder ontwikkeld. Kenniscentrum Kusttoerisme maakt onderdeel uit van de nieuwe academie en zorgt voor de koppeling van onderwijs, onderzoek en ondernemers. Dit betekent dat de opleidingen binnen Scaldis Academy zeer praktijk georiënteerd zijn en er op alle niveaus wordt gewerkt aan innovatie van de toeristische sector. Scaldis Academy bestaat uit drie opleidingen: Vitaliteitsmanagement & Toerisme: leidt je op tot toekomstig manager. Jij ontwikkelt na je opleiding toeristische arrangementen en wellnessconcepten. Deze sluiten aan bij de kwaliteitseisen van gasten. Je vertaalt die wensen naar de toeristische markt, misschien zelfs vanuit je eigen bedrijf! Ondernemerschap is dan ook een belangrijk onderdeel binnen de opleiding. Je bent een innovatieve, resultaatgerichte manager die zorgt voor een evenwicht tussen locatie, beleving, duurzaamheid en management. Sport- & Bewegingseducatie: is een opleiding die zich enerzijds richt op managementbanen binnen recreatie, buitensport en watersport en anderzijds op een duurzame leefstijlverandering bij uiteenlopende doelgroepen. Hierbij kun je denken aan kinderen met overgewicht en mensen met chronische aandoeningen. Kernbegrippen van de opleiding zijn ondernemen, managen, beleid ontwikkelen, testen, meten en trainen. International Business & Languages: Taal, cultuur, economie én toerisme komen samen in de opleiding International Business and Languages-Toerisme. Deze brede, internationaal georiënteerde opleiding heeft als enige IBL-opleiding in Nederland de link met toerisme. Je kunt na deze praktijkgerichte studie moeiteloos terecht in het internationale en toeristische bedrijfsleven en bent de schakel tussen het bedrijf en de internationale omgeving. De focus die is gekozen bij Scaldis Academy is Coastal Business. Dat is logisch zult u denken; inderdaad een heel natuurlijke keuze waarbij wij ons specialiseren op allerlei aspecten op het gebied van toerisme, vitaliteit, sport en internationale handel met betrekking tot de kust. Deze kennis verbinden wij aan de koud waterkust. Wij zijn namelijk niet de kennisinstelling voor bijvoorbeeld de Middellandse Zee kust. Dit past prima in het concept dat Zeeland heeft omarmd : LAND IN ZEE! Hierover heeft u in deze trendkrant al kunnen lezen. Kenniscentrum Kusttoerisme kent u al van de monitoring, trends en ontwikkelingen, klantgegevens en allerlei bijeenkomsten en publicaties. Nu is er ook sprake van structurele (nieuwe) kennisopbouw die van belang is voor Zeeland, maar ook voor bijvoorbeeld Nederland en Europa. Binnen Scaldis Academy wordt er onderzoek gedaan naar Wellbeing in the Delta, nieuwe economische modellen, het gedrag van de consument (onze gast), wellnessconcepten, mogelijkheden voor Thalasso, maar ook over sport en gezondheid en de rol van de kust bij bijvoorbeeld leefstijlontwikkeling. Daarnaast krijgt ook watersport een plekje in het onderzoekscentrum. Natuurlijk werkt het Kenniscentrum nauw samen met het onderzoekscentrum en zorgt ervoor dat de kennis ook weer voor de sector beschikbaar komt. Op deze manier kunt u profiteren van de nieuwste kennis en innovatiemogelijkheden en kunt u volop toekomstgericht uw bedrijf ontwikkelen. Sommigen van u zijn al betrokken bij onze activiteiten, anderen willen wellicht beter betrokken worden. Dat kan op veel verschillende manieren. Wij hebben namelijk studenten die veel voor u kunnen betekenen. U heeft wellicht vragen over uw bedrijf of het bedrijf waarin u werkt. Deze vragen kunnen bijvoorbeeld dienen als afstudeerprojecten. Maar er zijn ook stageplekken nodig om onze studenten werkervaring op te laten doen. Zij kunnen u dan weer helpen bij de bedrijfsvoering en een en ander voor u uitzoeken. Laat ons vooral weten op welke manier wij u kunnen helpen of waar u mogelijk studenten voor kunt gebruiken. Een mooie wisselwerking. Het onderzoek vindt plaats in nauwe samenwerking met NHTV Breda. Zij hebben weer een samenwerking met universiteiten en hier sluit de HZ (Scaldis Academy) ook bij aan. Samen hebben we het totale domein van vrije tijd goed in beeld en kunnen we nieuwe kennis opbouwen voor specifieke aspecten aan de kust. In deze nieuwe setting zijn er veel mogelijkheden voor ondernemers. Ook u als ondernemer of medewerker in de sector heeft behoefte aan nieuwe input. Hiervoor is de Winterschool ontwikkeld. In eerste instantie samen met de HISWA. De winterschool heeft begin 2012 haar start gemaakt als pilot. Dit was een succes. De deelnemers waren bijzonder enthousiast en de evaluatie met HISWA heeft Scaldis Academy doen besluiten met ingang van 23 oktober 2012 volwaardig te starten, zoals eerder in de krant vermeld. Bent u geïnteresseerd, surf naar

8 8 Toeristische Trendkrant 2011/2012 Delta: waar het water rijk is Op 30 januari vond het symposium Delta: waar het water rijk is plaats. Watersport speelt in de provincie Zeeland en in het gehele Deltagebied een steeds belangrijkere rol als vrijetijdsbesteding en vormt een versterking van de economie. Het Deltagebied is een van de mooiste watersportgebieden in Nederland, vaak nog onbekend. Landelijk is er een visie ontwikkeld waarin de koers van de waterrecreatie richting de toekomst is uitgezet. Voor de Delta is hiervan een vertaalslag gemaakt en de watersportsector laat zien, dat de Delta dé plek is waar het water rijk is! Na een blik in de Toekomst van de Waterrecreatie door Marja van der Tas, voorzitter SRN, is er, onder haar inspirerende leiding gekeken hoe we in de Delta aan de slag zijn op het gebied van de 8 ambities richting de toekomst. Door de heer Sjoerd Heijning, gedeputeerde Provincie Zeeland, Margot Tempelman, coördinator Kenniscentrum Kusttoerisme en Geert Dijks, HISWA Vereniging is dit aan de hand van een aantal ambities uitgebeid toegelicht en besproken. Conclusie is dat er al veel gebeurt in de Delta. Er zijn ook een aantal bedreigingen genoemd, onder andere de decentralisatie en de borging van het doorgaande Recreatie Toervaartnet in het beleid. In het laatste deel is het project Bemanning paraat voor Water Rijk afgesloten door Rowena van der Maat. Bij de afsluiting van dit project zijn een aantal producten gerealiseerd. Deze zijn gepresenteerd en de borging in de bestaande organisaties weergegeven, onder andere de winterschool en de minor watersport zijn reeds in het onderwijs van de Scaldis Academy opgenomen en de vaarroutekaart is blijvend opgenomen in de Deltagids. Daarnaast is, om de watersport nog meer op het netvlies te krijgen, het boekje Daarom Watersport geproduceerd. Het ontstaan en de boodschap van dit boekje is nader toegelicht door Rob Vrolijks. Dit eerste exemplaar is uitgereikt aan dhr. Heijning. Tot slot is er een terugkoppeling gegeven van reacties vanuit de zaal, ingevuld op de ambitie-kaartjes. Enkele aanwezigen geven aan dat het onderlinge verband tussen de vele projecten onduidelijk is. Het watersportloket heeft hierin een rol om vragen over de samenhang en mogelijke afstemming te beantwoorden. Er ligt een opgave de gezamenlijke (toekomst)agenda waterrecreatie in de Delta te bewaken en af te stemmen. Het Watersportloket zet zich daarvoor in, onder andere door het organiseren van deze bijeenkomst. Daarom Watersport In de themapublicatie Daarom Watersport wordt de betekenis van watersport in beeld gebracht. Dankzij de watersport kunnen we Nederland waterland goed Beleven. De watersport weet toeristen en recreanten te Vermaken, en zorgt ervoor dat zij veel geld in regio s Besteden. Voor veel bedrijven is dit de reden om in de watersport te Ondernemen. Daarnaast creëert watersport een aantrekkelijke omgeving voor Wonen en kan watersport een belangrijke rol spelen in het Ontwikkelen van de ruimte. Beleven: Nederland leeft met water. En dat is helemaal waar; geen land ter wereld biedt zo veel verschillende mogelijkheden om te genieten van het water. Van rustig sloepje varen over de stadsgrachten tot een inspannende zeiltocht op het IJsselmeer en van kanoën over kleine beekjes tot motorbootvaren over rivieren en kanalen. Al met al doet zo n 18% van de Nederlanders aan een vorm van watersport. En voor ruim 1 miljoen mensen is watersport dé reden om in Nederland een vakantie door te brengen. Vermaken: Water is het toneel voor talloze evenementen. Het tv-programma Ter land, ter zee en in de lucht trok al miljoenen kijkers met allerhande waterpret en inmiddels organiseert elk dorp met een haven wel een maritiem evenement. De waterkalender is dan ook elk jaar weer overvloedig gevuld. Bedrijven in de toeristisch-recreatieve sector vestigen zich graag op de grens van land en water. Campings en vakantieparken zoeken graag de combinatie met watersport; hotels bieden graag kamer met uitzicht op het water en terrassen zijn nergens leuker dan met uitzicht op bootjes. Geen wonder dat watersport vaak gebruikt wordt als uithangbord van een stad of regio. Of zelfs als uithangbord voor heel andere producten. Watersport verkoopt! Besteden: Watersport is niet alleen leuk om te doen of mooi om naar te kijken, maar de sector brengt ook veel geld in het laatje. Watersporters geven tijdens hun vakanties met de boot veel meer geld uit dan andere vakantiegangers en dat geld komt voor een groot deel in de regionale economie terecht. Het is dan ook niet alleen de watersportsector zelf die van deze bestedingen profiteert: lokale horeca en detailhandel drijven mee op de directe geldstroom. En die gelden stromen door naar alle andere sectoren in de regio, van groothandel tot de bouw en van banken tot elektriciteitsbedrijf. Zo brengt watersport veel méér dan een druppel op de gloeiende plaat! Ondernemen: Regio s verdienen veel geld aan hun varende gasten. Maar ook in de sector zelf gaat veel om; de watersportindustrie begint al op de tekentafel en eindigt varend op het water. Nederland heeft de hoogste dichtheid van jachthavens, jachtwerven en toeleveranciers in de wereld. Daarom wordt Nederland ook wel Yacht Valley genoemd, met een knipoog naar Silicon Valley in de VS. Nederland telt ruim 1100 jachthavens, dit is maar liefst een kwart van alle jachthavens in Europa. Wonen: Het woon- en leefklimaat in de stad verbeteren met de komst van water(sport). Inwoners maken graag een ommetje richting het water en toeristen worden aangetrokken door bootjes kijken. Naast kijkplezier brengt water ook letterlijk ruimte en verkoeling in de stad. Bovendien voegt water economische waarde toe, huizen in de buurt van water vertegenwoordigen een hogere waarde dan huizen die geen water in de buurt hebben. Ontwikkelen: Nederland is ontstaan aan het water en het huidige netwerk van waterwegen verbindt steden, dorpen en landschappen nog steeds met elkaar. Vanaf het water kan de diversiteit van Nederland optimaal worden beleefd en watersport is dan ook vaak een belangrijke motor in het (her)ontwikkelen van regio s. Watersport levert immers een belangrijke bijdrage aan het levendig houden van de historische handelshavens in tal van steden of aan het ontsluiten van natte natuurgebieden. De watersport is bovendien een sector die zich makkelijk aanpast aan externe ontwikkelingen. De sector weet flexibel in te spelen op maatregelen in het kader van bijvoorbeeld veiligheid en klimaat. Ruimtelijke ingrepen worden zo steeds benut als kansen voor de ontwikkeling van watersport Meer lezen over waarom watersport? Lees de themapublicatie op Het watersportloket Waterrijk is afgesloten, maar het watersportloket gaat verder: Om projecten tot uitvoering te krijgen, plannen aan te jagen en partijen samen te brengen is een watersportcoördinator aangesteld. De coördinator is via het Watersportloket Zeeland een centraal aanspreek- en informatiepunt voor ondernemers & organisaties. Het loket zorgt voor advies en informatie aan ondernemers & organisaties. De watersportcoördinator: Functioneert als centraal aanspreekpunt voor ondernemers & organisaties Initieert en realiseert waar mogelijk de versterking van land- / waterrelatie Zet projecten op die de Delta als water - sportcentrum van Europa versterken, en voert deze (mede) uit of laat deze uitvoeren Zet actief in op de ontwikkeling van een duurzaam, gedifferentieerd en samenhangend watersportgebied Samenwerking met andere ondernemers en met andere sectoren is hierbij een belangrijk speerpunt. Advies nodig? Bij het loket kunt u terecht met vragen over diverse onderwerpen. Dit kan over overheidsbeleid en vergunningen gaan, of over bedrijfsvoering, marketing, nieuwe bedrijfsconcepten of samenwerking. Het loket zorgt voor advies en informatie, voor contacten tussen ondernemers en overheden, en voor de afstemming van verschillende projecten.

9 Toeristische Trendkrant 2011/ Internationaal kennis uitwisselen in SusTRIP 2012 is het laatste jaar van het internationale samenwerkingsproject SusTRIP: Sustainable Tourism Research & Intelligence Partnership. In SusTRIP werkt Kenniscentrum Kusttoerisme samen met Visit Kent / Kent County Council (Groot-Brittannië), Comité Régional de Tourisme Nord-Pas de Calais (Frankrijk) en Westtoer in Brugge (België) samen aan onderzoek waarmee de toeristische sector ondersteund wordt. Het project wordt mede mogelijk gemaakt door een bijdrage van het INTERREG IVa 2 Mers Seas Zeeën -programma van de Europese Unie. Toolkit evenementen Sinds 2011 wordt gewerkt aan een toolkit voor het meten van de impact van evenementen. Hierbij wordt niet alleen gekeken naar economische effecten, maar ook naar de impact op de lokale bevolking en op het milieu. Dit is wel bijzonder, omdat de meeste modellen zich focussen op de economische impact. Het onderzoeksbureau heeft samen met de SusTRIP partners en hun achterban van evenementenorganisatoren bepaald welke indicatoren belangrijk zijn vanuit economisch, sociaal en ecologisch oogpunt. De toolkit bestaat straks uit meerdere onderdelen. Het geeft allereerst handvatten aan organisatoren van evenementen om een betrouwbare schatting te maken van het aantal bezoekers. Daarnaast biedt de toolkit een aantal standaard vragenlijsten voor enquêtes bij bezoekers, inwoners en lokale bedrijven. Deze vragenlijsten worden momenteel getest bij evenementen in Kent, Nord-Pas de Calais en aan de Vlaamse kust. De gegevens vanuit de enquêtes gecombineerd met de gegevens over het evenement kunnen straks in het online model worden ingevoerd. Resultaten zijn scores voor de economische, sociale en ecologische indicatoren. Deze scores beschrijven de impact van het evenement. De testfase van de toolkit wordt in de zomer van 2012 afgerond. Vanaf eind 2012 kunnen ook Nederlandse evenementenorganisatoren de toolkit gebruiken. Economische impact van toerisme In het promotieonderzoek van onderzoeker Jeroen Klijs wordt ingezoomd op het meten van alleen de economische impact van toerisme. In de vorige Trendkrant werd beschreven dat uitgebreid literatuuronderzoek en interviews met experts hebben geleid tot de keuze voor het verbeteren van een input-outputmodel. Sindsdien heeft hij gewerkt aan twee cases waarin zowel de basisversie van het input-outputmodel als de aangepaste versie van het input-outputmodel wordt toegepast. In deze cases wordt de economische impact van het Zeeuws Museum in Middelburg en het Nationaal Visserijmuseum NAVIGO in Oostduinkerke (B) berekend. Door de resultaten van beide versies te vergelijken kan worden beoordeeld of het de resultaten van het aangepaste model inderdaad een betere weergave geven van de werkelijke economische impact. Tijdens het uitvoeren van de cases wordt een uitgebreide handleiding samengesteld voor het gebruiken van het input-outputmodel. Hierin worden alle praktische zaken en valkuilen uitgelegd, zodat het model op de juiste wijze gebruikt kan worden en de resultaten een goede weergave zijn van de economische impact van toerisme. Deze uitgebreide handleiding wordt eind 2012 afgerond als eindproduct voor de SusTRIP partners en is vanaf dat moment ook beschikbaar voor andere geïnteresseerden. Business Barometer Alle partners werken aan een toeristische barometer om zo de ontwikkeling van het toeristisch bezoek aan hun regio te kunnen volgen door het jaar heen. Ook Kenniscentrum Kusttoerisme wil zo n toeristische barometer voor Zeeland ontwikkelen. Een studente onderzoekt momenteel welke informatie in zo n Zeeuwse toeristische barometer moet worden opgenomen, door interviews af te nemen met allerlei betrokken partijen in en om Zeeland. Daarnaast is in de afgelopen periode een uitgebreide inventarisatie van alle toeristische accommodaties in Zeeland gemaakt. Vanaf de zomer van 2012 wordt bovendien een pilot uitgevoerd met een reserveringsbarometer. Een aantal bedrijven heeft toestemming gegeven om een automatische koppeling te maken met hun reserveringssystemen. De gegevens van deze bedrijven worden door het softwaresysteem automatisch samengevoegd, zodat er nooit gegevens van een individueel bedrijf zichtbaar zijn. Zo is er steeds een actueel inzicht in het verloop van de reserveringen, zonder dat de ondernemers hiervoor continu zelf informatie moeten invoeren. De pilot wordt eind 2012 met de deelnemende ondernemers geëvalueerd en dan uitgebreid ingezet vanaf Wilt u ook mee doen? Neem dan contact op met Rosa van Roosendaal via rosa@kenniscentrumtoerisme.nl. Kennisuitwisseling De derde pijler van SusTRIP is het uitwisselen van kennis en ervaringen over het doen van onderzoek. Hiervoor worden meerdere keren per jaar Research Forums georganiseerd. Een Research Forum is een seminar waarop een bepaald onderzoeksthema centraal staat. In de afgelopen periode werden de twee laatste Research Forums georganiseerd. Het Research Forum in St. Omer (Frankrijk) in maart 2012 stond in het teken van onderzoek naar de verblijfsrecreatie. Zo werd in K ent uitgebreid onderzoek gedaan naar de trends en ontwikkelingen in de markt van vakantieverblijven op campings en vakantieparken. Vanuit Nord-Pas de Calais werd verteld over de ervaringen en obstakels in hun onderzoek naar de kampeermarkt. Aan de Vlaamse kust werd onderzoek gedaan naar de verhuur en het gebruik van appartementen, veelal in bezit als tweede woning. Door de veranderde regelgeving met betrekking tot de verhuur van deze appartementen, besluiten steeds meer eigenaren hun appartement niet meer te verhuren waardoor het aanbod van vakantieappartementen aan de kust afneemt, met gevolgen voor het toeristisch verblijf aan de kust. In juni 2012 vond het laatste R esearch Forum van het project plaats in Vlissingen. Thema was de impact van toerisme. Hierbij werden o.a. de resultaten en ervaringen rondom de toolkit evenementen en het promotieonderzoek naar de economische impact van toerisme besproken. Meer informatie Aan het einde van dit jaar stelt K enniscentrum Kusttoerisme een themapublicatie samen waarin de belangrijkste ervaringen vanuit het project en gegevens over toerisme in de vier regio s samengevat worden. Op 29 en 30 november vindt de slotconferentie van het project plaats. Informatie hierover wordt gepubliceerd op onze website. Meer informatie over de activiteiten in SusTRIP is terug te vinden op de Engelstalige website Coastal & Marine Tourism Congress Van 4 tot en met 8 juni werd het 7 e internationale Coastal & Marine Tourism congres georganiseerd door NHTV internationaal hoger onderwijs Breda, Kenniscentrum Kusttoerisme en HZ University of Applied Sciences. Het was de eerste keer dat dit vooraanstaande wetenschappelijke congres in Europa werd georganiseerd. Het International Coastal & Marine Tourism Congress is een initiatief van onderzoekers uit de Verenigde Staten, Australië en Nieuw-Zeeland. Het congres heeft inmiddels al zes keer plaatsgevonden, verspreid over de hele wereld. De vorige editie in 2009 vond plaats in Zuid-Afrika. Thema van het congres was Planning, designing and managing the destination. De balans tussen kusttoerisme, kustbescherming en natuur is natuurlijk van groot belang in de Zuidwestelijke Delta, een betere plaats voor het congres was dan ook niet denkbaar. Het congres bracht onderzoekers, docenten, beleidsmakers en bedrijven van over de hele wereld bijeen om kennis en ervaringen te delen over kust- en watergerelateerd toerisme. Keynote spreker Dr. Sheela Agarwal van Plymouth University ging in op de vele factoren die nu en in de toekomst een rol spelen bij het ontwikkelen en beheren van toeristische bestemmingen aan de kust. Peter Myles, o.a. verbonden aan Nelson Mandela Metropolitan University in Zuid-Afrika beschreef in zijn keynote speech het voorbeeld van de toeristische ontwikkeling van Nelson Mandela Bay, een prachtige bestemming ingeklemd tussen een grote stad en industriegebieden. Dr. Brian Wheeller, verbonden aan NHTV Breda, toonde in zijn keynote lezing honderden voorbeelden van ansichtkaarten van badplaatsen en illustreerde zo het belang van beeld in het imago van toeristische bestemmingen. Tijdens de parallelsessies kwamen allerlei gerelateerde onderwerpen aan bod, zoals productontwikkeling, samenwerking, regionale ontwikkeling, veiligheid, consumentengedrag, ecotoerisme, marketing, natuurbescherming en management. U kunt samenvattingen van alle presentaties teruglezen op De volgende editie van het congres vindt plaats in Thailand, naar verwachting in de loop van 2014.

10 10 Toeristische Trendkrant 2011/2012 'Wifi-netwerk Veere' wint Zeeuwse Innovatieprijs Toerisme Tijdens de Toeristische Ontmoetingsdag op donderdag 17 november 2011 heeft het publiek het project 'Wifi-netwerk Veere' gekozen als winnaar van de Innovatieprijs Toerisme Het publiek koos de winnaar na een pitch van de genomineerden. Naast het winnende project was ook het project 'Wellness-automatisering' door een jurycommissie genomineerd. De genomineerden hadden 3 minuten de tijd om het publiek te overtuigen van hun project. Het publiek bracht vervolgens haar stem uit en koos daarmee de winnaar. De winnaar ontving een cheque van 5.000,- en een kunstwerk van Zeeuwse bodem. De winnaar: Wifi-netwerk toeristische kernen in de gemeente Veere Gratis wifi dat te gebruiken is zonder codes is uniek in Nederland. Bij 'Free wifi Veere' is dit mogelijk gemaakt. De gemeente Veere en zeven plaatselijke ondernemersverengingen hebben samen het initiatief genomen om gratis internet aan te bieden in de dorpskernen van de gemeente Veere. Dick van der Velde, ondernemersmanager van de gemeente Veere en Ruurt van der Wel van VVV Walcheren & Noord-Beveland hebben dit project bedacht en gecoördineerd. 'Free wifi Veere' verhoogt de gastvrijheid. De jury prijst de inventiviteit van de initiatiefnemers om in zo'n korte periode dit innovatieve project te realiseren op basis van bestaande infrastructuur. Dit bewijst dat innovatieve projecten niet altijd een lang aanloopproces nodig hebben. De kern van het succes bestaat uit het leggen van nieuwe verbindingen, waarbij creativiteit en samenwerking de sleutelwoorden van het succes zijn. De initiatiefnemers hebben een slimme oplossing bedacht om de bestaande beschikbare bandbreedte te benutten als basis voor het project. Het heeft hierdoor dan ook een hoge score gekregen op het gebied van innovativiteit. Genomineerd project: Wellness-automatisering Het andere genomineerde project was 'Wellness-automatisering' van de Zeeuwse IT bedrijven DIMMbizz, Biesboeck Automation en Koole Controls. Deze bedrijven hebben samen een unieke totaaloplossing gerealiseerd voor wellnessbedrijven. Dit project zorgt voor een grote efficiëntie verbetering, kostenverlaging en verbeterde service voor de gast. Wint u de Innovatieprijs Toerisme? De Provincie Zeeland is weer op zoek naar vernieuwende projecten uit de toeristische sector. Enthousiaste partijen die een innovatief project aan het ontwikkelen zijn of inmiddels gerealiseerd hebben kunnen hun project vanaf 15 juni zelf aanmelden en zo kans maken op de Innovatieprijs Toerisme Net als vorig jaar wordt de winnaar van de prijs gekozen door het publiek tijdens de Toeristische Ontmoetingsdag. Waarom een Innovatieprijs Toerisme? Om innovatieve ontwikkelingen in de toeristisch-recreatieve sector te stimuleren reikt de Provincie Zeeland dit jaar voor de 7de keer de Innovatieprijs Toerisme uit, bedoelt voor het meest vernieuwende project in Zeeland. Met de prijs beoogt de Provincie om innovatieve ontwikkelingen in de Zeeuwse vrijetijdsindustrie onder de aandacht te brengen en elkaar te inspireren. Door de jurybeoordeling en publiciteit die onderdeel uitmaken van de Innovatieprijs kunnen initiatiefnemers nieuwe ideeën opdoen en kunnen nieuwe samenwerkingen tot stand komen. En de winnaar is De binnengekomen inzendingen worden beoordeeld door een jury aan de hand van de criteria innovativiteit, economische meerwaarde, ondernemersrisico, duurzaamheid en realiseerbaarheid. De projecten met de hoogste score krijgen een nominatie. Uit deze genomineerde projecten wordt door het publiek op de Toeristische Ontmoetingsdag de winnaar gekozen. Het winnende project wordt beloond met een cheque van 5.000,- welke wordt uitgereikt door de gedeputeerde van recreatie en toerisme, Sjoerd Heijning. Komt uw project in aanmerking? Voor de Innovatieprijs komt een breed scala aan projecten en initiatieven in aanmerking. Het kan gaan om nieuwe concepten, producten, diensten, toepassingen of vormen van samenwerking die nieuw zijn voor Zeeland. Wel dient het project recent te zijn ontwikkeld of gerealiseerd. Alle organisaties kunnen zich voor de prijs inschrijven, zowel kleine en grote bedrijven, overheden, non-profit organisaties, kennis- en onderwijsinstellingen maar ook individuen kunnen meedoen. Uw project aanmelden Om mee te doen dienen initiatiefnemers hun project zelf aan te melden. Inschrijven kan van 15 juni tot en met 15 september 2012 door middel van het invullen van het deelnameformulier op de website: Overige projecten De twee bovengenoemde genomineerde projecten zijn door een deskundige jury gekozen uit een voorselectie van negen projecten. Deze voorselectie is beoordeelt op basis van de volgende criteria: innovativiteit, economische meerwaarde, ondernemerschap en duurzaamheid. De andere projecten uit de voorselectie waren: Strandslaaphuisjes Sluis: Het project bestaat uit een idee voor strandslaaphuisjes aan de Zeeuws Vlaamse kust. De huisjes hebben een uniek en duurzaam ontwerp met als doel een unieke beleving van de natuur en het strand te creëren. Klimavontuur Middelburg: Op het ZEP terrein in Middelburg is een multifunctioneel Klimpark gerealiseerd. Het park is speciaal ontworpen voor deze locatie. Voor alle doelgroepen van jong tot worden er activiteiten aangeboden. WOEZO: Het idee is om in Goes te starten met een Science-Center dat WOEZO (Weten, Onderzoeken, Educatie, Zien & Ontdekken) zou gaan heten. In een Science -Center vindt men wetenschappelijke, technologische doeen ontdek dingen. Het idee is om in het Science-Center o.a. Zeeuwse onderwerpen (bv: wind, water, elektriciteit) aan de orde te laten komen. Zeeuwsreisje: Zeeuwsreisje is een onafhankelijke portal die vakantiegangers uit het hogere segment wil enthousiasmeren om Zeeland op een originele en authentieke manier te beleven. Het biedt een gebruiksvriendelijk platform waarop bezoekers kunnen zoeken naar een passend "reisje" dat bestaat uit een accommodatie en tips in de omgeving. De reisjes zijn ondergebracht in vier kanalen: romantisch/ wellness, kinderen/familie, cultuur/culinair en actief/natuur. Spot the Superspot Adventure Game: VVV Ouddorp aan Zee heeft i.s.m. Promotie Zeeland Delta een avonturenspel ontwikkeld om enerzijds een vernieuwende activiteit te ontwikkelen voor de Brouwersdam en anderzijds om gasten intensiever te laten kennismaken met de Brouwersdam. Via een interactieve speurtocht wordt aan de hand van hints gezocht naar geheime superspot locaties. Tijdens de tocht wordt gebruik gemaakt van diverse vernieuwende elementen, zoals QR Codes, SMS en MP3. Energiek Borsele: Drie ondernemers uit de sectoren, horeca, landbouw en toerisme hebben samen besloten de aantrekkelijkheid van Borsele om te wonen, werken en recreëren voor het voetlicht te brengen. Als verbindend element is gekozen voor het thema 'energie'. In eerste instantie wordt ingezet op het verbeteren van het toeristisch product en de bekendheid als toeristische regio bij (potentiële) gasten. De kroon op het werk is het plan om een educatiecentrum te realiseren over energie van vroeger, nu en in de toekomst. Sailing between the yachts: Een innovatieve en relaxte vaartocht door het kanaal van Vlissingen naar Middelburg met een door elektrisch aangedreven watertaxiboot. Toeristen en lokale bewoners krijgen niet alleen een vaartocht aangeboden, maar ook wordt de geschiedenis van het kanaal en de stad waar naar toe gevaren wordt verteld. Al deze projecten kregen van de jury een consult aangeboden, om verder in gesprek te gaan over de mogelijkheden voor verdere ontwikkeling én vermarkting van deze initiatieven. De uitreiking van de Innovatieprijs Toerisme door de Provincie is bedoeld om innovatieve ontwikkelingen in de toeristische sector te stimuleren. Initiatiefnemers van innovatieve pro- Contact Voor meer informatie of vragen kunnen geïnteresseerden contact opnemen met Frank Stronkhorst, afdeling Economie, Provincie Zeeland. Telefoonnummer: of per innovatieprijs@zeeland.nl jecten konden zich tot 20 september inschrijven voor deze prijs. Dit jaar werd de prijs voor de zesde keer uitgereikt. Het was dit jaar voor het eerst dat het publiek de winnaar koos. Colofon Deze Trendkrant is in opdracht van Provincie Zeeland samengesteld door Kenniscentrum Kusttoerisme. Bij het samenstellen van deze trendkrant is de grootste zorgvuldigheid betracht, het Kenniscentrum Kusttoerisme is echter niet aansprakelijk voor enige directe of indirecte schade als gevolg van de aangeboden informatie uit deze publicatie. Overname van informatie uit deze publicatie is toegestaan, mits met bronvermelding. Voor meer informatie: Kenniscentrum Kusttoerisme p/a Hogeschool Zeeland Postbus 364, 4380 AJ Vlissingen Tel: info@kenniscentrumtoerisme.nl Internet: Fotografie: Anda van Riet, Promotie Zeeland Delta, Thijs Tuurenhout en diverse foto s via de DNA-beeldbank op Grafische vormgeving: Druk: ADZ Grafimedia, Vlissingen