OWASE. Jaarverslag. Stichting Pensioenfonds OWASE MAATPENSIOEN. Sinds 1957

Transcriptie

1 OWASE MAATPENSIOEN Sinds 1957 Jaarverslag Stichting Pensioenfonds OWASE 2008

2 pagina 2 Inhoudsopgave Blz. Jaarverslag Karakteristieken van Stichting Pensioenfonds OWASE Profiel Organisatie Kerncijfers 11 2 Verslag van het bestuur Hoofdlijnen Goed pensioenfondsbestuur Pensioenparagraaf Beleggingenparagraaf Financiële paragraaf Actuariële paragraaf Risicoparagraaf Toekomstparagraaf 32 3 Verslag van het verantwoordingsorgaan 36 Jaarrekening Balans per 31 december Staat van baten en lasten over Samenvatting van de actuariële analyse 41 Bestemming van het saldo van baten en lasten 41 Kasstroomoverzicht over Toelichting behorende tot de jaarrekening Overige gegevens 70 Statutaire regeling omtrent de bestemming van het saldo van baten en lasten 70 Gebeurtenissen na balansdatum 70 Actuariële verklaring 71 Accountantsverklaring 73

3 pagina 3 JAARVERSLAG 2008

4 pagina 4 1 Karakteristieken van Stichting Pensioenfonds OWASE 1.1 Profiel Stichting Pensioenfonds OWASE, statutair gevestigd te Zwolle, is opgericht op 1 januari De laatste statutenwijziging vond plaats op 1 januari De stichting is ingeschreven bij de Kamer van Koophandel te Zwolle onder nummer Stichting Pensioenfonds OWASE is een ondernemingspensioenfonds en is aangesloten bij koepelorganisatie OPF. Het pensioenfonds heeft tot doel uitvoering te geven aan het pensioenreglement, zoals dat geldt voor de aangesloten ondernemingen en de deelnemers. Hiertoe wordt voor 20 aangesloten ondernemingen en voor ruim deelnemers, gewezen deelnemers (slapers) en gepensioneerden circa 420 miljoen aan vermogen beheerd Ondernemingspensioenfonds voor de OWASE-ondernemingen Stichting Pensioenfonds OWASE is in 1957 opgericht als ondernemingspensioenfonds voor het Wavin-concern. Bij het pensioenfonds zijn zowel de ondernemingen van het huidige Wavin-concern aangesloten, als de ondernemingen die in de loop der jaren zijn verzelfstandigd. Wavin en de voormalige Wavin-ondernemingen hebben samen een vereniging opgericht: Werkgevers Vereniging OWASE (WVO). Deze vereniging heeft onder meer als doel om een gemeenschappelijk personeelsen arbeidsvoorwaardenbeleid te voeren. De pensioenregelingen zijn een belangrijk onderdeel van dit beleid. De gezamenlijke werkgevers en werknemers - lees: CAO-partijen - maken met elkaar afspraken over de pensioenen en pensioenregelingen. De werknemers van de OWASEondernemingen nemen op grond van hun arbeidsovereenkomst deel aan deze pensioenregelingen. Stichting Pensioenfonds OWASE voert de pensioenregelingen uit. De OWASE-ondernemingen hebben voor de uitvoering van de pensioenregelingen ieder afzonderlijk een (gelijkluidende) uitvoeringsovereenkomst gesloten met Stichting Pensioenfonds OWASE. Stichting Pensioenfonds OWASE heeft voor de uitvoering van de pensioenregelingen een pensioenreglement opgesteld waarin de regelingen zijn vastgelegd. Het pensioenfonds verstrekt op basis van het pensioenreglement pensioenen en andere uitkeringen terzake van ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden aan de deelnemers, gewezen deelnemers, gepensioneerden en aan hun nabestaanden. Naar verwachting zal het aantal actieve deelnemers aan de pensioenregelingen van pensioenfonds OWASE in de komende jaren ongeveer gelijk blijven en zullen de aantallen slapers en pensioengerechtigden toenemen. Hierdoor zal de gemiddelde leeftijd van de deelnemers toenemen. Het pensioenfonds zal rijper worden.

5 pagina Opbouw van het deelnemersbestand pensioen slapers actieven Bij het pensioenfonds aangesloten ondernemingen In 2008 waren onderstaande ondernemingen bij pensioenfonds OWASE aangesloten: Aangesloten ondernemingen: - Cleanbord Systems B.V. - SPhere Nederland B.V. - Combipac B.V. - Stichting BONO - Dion Hardenberg B.V. - Wadinko N.V. - Future Pipe Industries B.V. - Wavin Assurantie B.V. - Handelsonderneming Schinkel-Schouten B.V. - Wavin B.V. - Rollepaal B.V. - Wavin Diensten B.V. - Romit B.V. - Wavin Nederland B.V. - RPC Bebo Nederland - Wavin Overseas B.V. - Schoeller Arca Systems B.V. - Wavin Staf B.V. - Sima Kunststoffen B.V. - Wavin Technology & Innovation B.V. Behalve dat deze ondernemingen hun pensioenregelingen door een gezamenlijk pensioenfonds laten uitvoeren, zijn deze ondernemingen in beginsel * ook lid van WVO en volgen ze een gezamenlijke CAO: de OWASE CAO. Hoofdstuk 12 Pensioen van deze OWASE CAO bepaalt: De werkgever is aangesloten bij de Stichting Pensioenfonds OWASE en de werknemer zal, conform het pensioenreglement, deelnemen aan dit pensioenfonds. en De inhoud van de pensioenregeling en de hoogte van de werknemersbijdrage worden vastgesteld door CAO-partijen. * NB. RPC Bebo Nederland is geen lid van WVO en heeft een eigen CAO. Deze onderneming was reeds geruime tijd vóór de oprichting van WVO verzelfstandigd. De pensioenregeling van Stichting Pensioenfonds OWASE is enkel van toepassing voor de vestigingen van RPC Bebo Nederland in Goor en Beuningen.

6 pagina Organisatie Bestuur Het bestuur van Stichting Pensioenfonds OWASE bestond in 2008 uit zes personen: drie vertegenwoordigers van de werkgevers, twee vertegenwoordigers van de werknemers en één vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden. De werkgeversvertegenwoordigers in het bestuur worden benoemd door Werkgeversvereniging OWASE. De vertegenwoordigers van de werknemers in het bestuur worden benoemd door Samenwerkende Ondernemingsraden van de OWASEondernemingen (SOR). De vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden wordt op voordracht van de vereniging van gepensioneerden Wavin Old gekozen door en uit de pensioengerechtigden. Het bestuur heeft de bevoegdheden zoals deze zijn vastgelegd in de statuten, in de reglementen en in de ABTN van het pensioenfonds. Het pensioenfondsbestuur heeft de volgende samenstelling: Naam Functie Geleding Lid sinds Zittingsduur tot H.J. Meijerink * voorzitter werkgevers J.W. Floor ** plv. voorzitter werkgevers H. Dries lid werkgevers R.M. Botter *** secretaris werknemers R.H.A. Brookhuis plv. secretaris werknemers J. Stoffelsma lid pensioengerechtigden * De heer Meijerink is per 1 januari 2009 herbenoemd als vertegenwoordiger van de werkgevers in het bestuur. Hij blijft ook na 1 januari 2009 voorzitter van het pensioenfondsbestuur. ** De heer Floor zat tot 25 november 2008 als vertegenwoordiger van de werknemers in het bestuur. Hij was tot die datum secretaris van het bestuur. Sinds 25 november 2008 zit de heer Floor als vertegenwoordiger van de werkgevers in het bestuur. Hij is sinds die datum plaatsvervangend voorzitter. *** De heer Botter zit als vertegenwoordiger van de werknemers in het bestuur en is sinds 25 november 2008 secretaris van het bestuur Deelnemersraad In verband met de instelling van het verantwoordingsorgaan is de deelnemersraad in 2008 opgeheven. De deelnemersraad werd in 1999 ingesteld. De deelnemersraad was het medezeggenschapsorgaan van het pensioenfonds. Enkele adviestaken van de deelnemersraad zijn bij het verantwoordingsorgaan neergelegd (zie paragraaf 1.2.3).

7 pagina Verantwoordingsorgaan In 2008 is er bij Stichting Pensioenfonds OWASE een verantwoordingsorgaan ingesteld. Het verantwoordingsorgaan bestaat uit zes personen: twee vertegenwoordigers van de werkgevers, twee vertegenwoordigers van de werknemers en twee vertegenwoordigers van de pensioengerechtigden. De werkgeversvertegenwoordigers in het verantwoordingsorgaan worden benoemd door Werkgeversvereniging OWASE. De vertegenwoordigers van de werknemers in het verantwoordingsorgaan worden benoemd door Samenwerkende Ondernemingsraden van de OWASE-ondernemingen (SOR). De vertegenwoordigers van de pensioengerechtigden worden benoemd door de vereniging van gepensioneerden Wavin Old. Het verantwoordingsorgaan heeft de volgende samenstelling: Naam Functie Geleding Lid sinds Zittingsduur tot F. Schepers voorzitter pensioengerechtigden L. Meijer lid pensioengerechtigden B.H.J. van Dijk plv. voorzitter werknemers W. van Dijk lid werknemers R. de Jonge secretaris werkgevers L. Hessels plv. secretaris werkgevers Het pensioenfondsbestuur legt jaarlijks op basis van o.a. het jaarverslag (jaarrekening, bestuursverslag en actuarieel verslag) aan het verantwoordingsorgaan verantwoording af over het gevoerde beleid, de uitvoering hiervan, de beleidskeuzes voor de toekomst, en de naleving van de regels met betrekking tot de Pension Fund Governance (PFG). Het verantwoordingsorgaan adviseert op basis van de Pensioenwet: bij het vaststellen en wijzigen van de vergoedingsregeling voor bestuursleden (aangezien het verantwoordingsorgaan zelf de normbedragen vaststelt is deze adviestaak bij Stichting Pensioenfonds OWASE niet aan de orde; zie hieronder); bij het wijzigen van het beleid ten aanzien van het verantwoordingsorgaan; bij besluiten ten aanzien van de vorm, inrichting en samenstelling van het intern toezicht; bij het vaststellen en wijzigen van de interne klachten- en geschillenprocedure; bij het vaststellen en wijzigen van het communicatie- en voorlichtingsbeleid. Het verantwoordingsorgaan adviseert in aanvulling daarop ook: bij het nemen van maatregelen ten aanzien van aanspraken en pensioenen in verband met een verslechterde financiële situatie van het pensioenfonds; bij het vaststellen en wijzigen van het bestuursreglement; bij het toe- en uittreden van (aangesloten) ondernemingen. Het verantwoordingsorgaan heeft voorts de volgende goedkeuringsrechten: bij wijziging van de statuten van de stichting; bij gehele of gedeeltelijke overdracht van de verplichtingen van de stichting; bij liquidatie van de stichting. Het verantwoordingsorgaan stelt - op voorstel van het bestuur - normbedragen vast voor de tegemoetkoming aan de bedrijven voor het beschikbaar stellen van bestuursleden. Het verantwoordingsorgaan stelt tevens - op voorstel van het bestuur - de hoogte vast van de tegemoetkoming voor eventuele vakbestuurders en de vergoeding voor gepensioneerde bestuursleden. Het verantwoordingsorgaan is tot slot bevoegd om - in voorkomende gevallen - op verzoek van het bestuur of van de benoemende geleding een bestuurslid of een lid van het verantwoordingsorgaan te schorsen.

8 pagina Intern toezicht Voor het intern toezicht wordt driejaarlijks een visitatiecommissie ingehuurd om het functioneren van het pensioenfonds en van het bestuur te onderzoeken en zo nodig aanbevelingen te doen. Taken van het intern toezicht zijn: het beoordelen van de beleids- en bestuursprocedures en -processen en de checks en balances in het pensioenfonds; het beoordelen van de aansturing van het pensioenfonds; het beoordelen van het beleid van het bestuur ten aanzien van langere termijnrisico's. In 2008 heeft geen visitatie plaatsgevonden. Het bestuur is voornemen om in de tweede helft van 2009 een visitatiecommissie in te huren Commissies Het pensioenfondsbestuur heeft een drietal commissies ingesteld die zich elk bezig houden met een onderdeel van de werkzaamheden van het pensioenfondsbestuur. Dit zijn: de Beleggingscommissie; de Financiële en Technische Commissie; de Communicatiecommissie. De commissies houden zich bezig met hun specifieke taken en adviseren het bestuur. De commissies hebben elk ten minste twee leden vanuit het bestuur. De commissies worden ondersteund door werknemers van de uitvoeringsorganisatie en door externe adviseurs. Door het werken met de verschillende commissies kunnen de werkzaamheden van het bestuur van het pensioenfonds efficiënter worden uitgevoerd. De commissies hebben ook leden die niet tevens bestuurslid zijn (externe leden). De communicatiecommissie heeft vier externe leden. Het gaat daarbij om drie werknemers van aangesloten ondernemingen en om één pensioengerechtigde. De financiële en technische commissie heeft één extern lid, tevens kandidaat-lid van het bestuur. De beleggingscommissie heeft eveneens één extern lid. Dit lid is met ingang van 1 januari 2009 tevens (extern) voorzitter van de beleggingscommissie. Tot 1 januari 2009 vervulde de heer H.J. Meijerink de functie van voorzitter van deze commissie. De heer Meijerink is echter tevens voorzitter van het pensioenfondsbestuur en van de financiële en technische commissie. Aangezien naar zijn oordeel teveel functies bij één persoon waren neergelegd is de heer Meijerink met ingang van 1 januari 2009 teruggetreden als voorzitter van de beleggingscommissie. Hij blijft voorzitter van het pensioenfondsbestuur en van de financiële en technische commissie. Communicatiecommissie Financiële commissie Beleggingscommissie Bestuursleden Bestuursleden Bestuursleden H. Dries (voorzitter) H.J. Meijerink (voorzitter) H.J. Meijerink (voorzitter tot 1 januari 2009) J.U. Stoffelsma J.W. Floor R.M. Botter R.H.A. Brookhuis Externe leden Externe leden Externe leden I.M. Körbl A.J. van den Elst * A. Bruijne * J.A. Tempelman J.H. Willems W. Exel * tevens kandidaat-lid van het bestuur * m.i.v. 1 januari 2009 tevens (extern) voorzitter van de beleggingscommissie

9 pagina Compliance officer Het pensioenfondsbestuur heeft de heer H.J. Meijerink - tevens voorzitter van het bestuur - benoemd tot compliance officer van het pensioenfonds. De compliance officer is belast met de uitvoering van het integriteitsbeleid van het pensioenfonds en met het toezicht op de naleving van de gedragscode van het pensioenfonds. De compliance officer wordt extern ondersteund door KPMG Integrity & Investigation Services. Aangezien de heer Meijerink tevens voorzitter van het pensioenfondsbestuur is en deze functie kan conflicteren met de functie van compliance officer, is hij met ingang van 1 maart 2009 teruggetreden als compliance officer. Met ingang van deze datum heeft het bestuur de heer S.H.A.J. Beckers benoemd als compliance officer. De heer Beckers is geen lid van het bestuur of van de beleggingscommissie van het pensioenfonds Uitvoeringsorganisatie Stichting Pensioenfonds OWASE heeft zelf geen mensen in dienst. Het bestuur heeft in 2004 een uitbestedingsbeleid voor het pensioenfonds vastgesteld. Op basis van dit beleid worden overeenkomsten gesloten met externe dienstverleners. Uitgangspunt is dat het bestuur, overeenkomstig de eisen van de Pensioenwet, verantwoordelijk blijft voor de juiste uitvoering van de uitbestede taken. Dion B.V. voert veel van de administratieve werkzaamheden uit, zoals het berekenen en aan de ondernemingen doorbelasten van de premies, het vaststellen van de pensioenuitkeringen en het berekenen van het hiervoor benodigde vermogen. Dion B.V. zorgt tevens voor de ambtelijke ondersteuning van het bestuur en de andere pensioenfondsorganen en coördineert de beleidsvoorbereiding. Het pensioenfonds heeft de beleggingen vrijwel geheel uitbesteed aan externe vermogensbeheerders. Daarnaast werkt het pensioenfonds samen met een aantal externe adviseurs zoals een actuaris, een accountant en een beleggingsadviseur.

10 pagina 10 Manager pensioenfonds H. Lubbers (Dion B.V.) Administratie en informatie J.F. Lodewijk (Dion B.V.) Beleidsadviseur M.E.R. Spit (Dion B.V.) Beleggingsadministrateur J.H. Meijerink (Dion B.V.) Beleggingsadviseur H.A. Klein Haneveld (Klein Haneveld Consulting B.V. te Den Haag) Bewaarder Kas Bank te Amsterdam Actuaris H.D. Panneman (Watson Wyatt te Amstelveen) - adviseur R. Westhof (Watson Wyatt te Amstelveen) - certificeerder Accountant C. Messina (KPMG Accountants N.V. te Zwolle)

11 pagina Kerncijfers (aantallen nominaal, bedragen x 1000) Aantal werkgevers Aantal verzekerden Actieve deelnemers Premievrije rechten ( slapers ) Pensioentrekkenden (excl. IP) totaal Reglementvariabelen Indexatie actieven (in %) 4,85 2,75 1,25 1,25 2,50 Indexatie inactieven (in %) 1,86 1,75 1,70 1,28 0,91 Franchise ultimo jaar (in Euro) Premiepercentage OP (over grondslag) Premiepercentage TOP (over jaarsalaris) Pensioenuitvoering Ontvangen premie * Kostendekkende premie ** Pensioenuitvoeringskosten *** Uitkeringen Saldo waardeoverdrachten Vermogenssituatie o.b.v. FTKmethodiek (rentetermijnstructuur) **** FTK-rekenrente ultimo van het jaar (in %) 3,5 4,8 4,3 3,7 4,3 Totaal pensioenvermogen Pensioenverplichtingen Aanwezige dekkingsgraad (in %) 105,9 147,3 136,3 120,5 123,0 Vereiste dekkingsgraad (in %) ***** 111,0 118,1 121,4 121,3 120,9 Beleggingsportefeuille Vastgoedbeleggingen Aandelen Commodities Vastrentende waarden Derivaten (ultimo van het jaar) Overige beleggingen totaal Beleggingsperformance Beleggingsrendement (in %) - 8,6 6,2 6,0 13,8 9,4 ALM-Benchmark (in %) - 20,3 1,5 3,3 16,3 4,6 * Met ingang van boekjaar 2008 worden de gelden die het pensioenfonds in het kader van de Individuele Pensioenregeling (IPR) ontvangt voor de inkoop van ouderdomspensioen niet meer tot de ontvangen premie gerekend. ** In de vergelijkende cijfers met betrekking tot de kostendekkende premie is tot 2006 rekening gehouden met een opslag ten behoeve van één jaar indexatie van de aanspraken van actieve deelnemers. Deze opslag is met ingang van 2006 niet langer meegenomen in deze cijfers. *** Vóór het jaar 2006 kwam een groot gedeelte van de uitvoeringskosten voor rekening van de aangesloten bedrijven. **** De FTK-methodiek geldt sinds In de jaren daarvoor werd o.b.v. de zgn. APP-methodiek een klassieke dekkingsgraad berekend a.d.h.v. de klassieke rekenrente. De klassieke rekenrente was een vaste rente van maximaal 4%. Ten behoeve van de vergelijkbaarheid zijn ook de in de tabel opgenomen cijfers over 2004, 2005 en 2006 berekend o.b.v. de FTK-methodiek (en dus niet o.b.v. de destijds geldende APP-methodiek). Het pensioenfonds had in 2004 volgens de FTK-rekenregels geen reservetekort, maar volgens de APP-rekenregels wel. Het pensioenfonds had in 2005 zowel volgens de FTK-rekenregels als volgens de APP-rekenregels een reservetekort. Het pensioenfonds had in 2006 noch volgens de FTK-rekenregels noch volgens de APP-rekenregels een reservetekort. ***** Het pensioenfonds had ultimo 2008 een reservetekort van 5,1%.

12 pagina 12 2 Verslag van het bestuur 2.1 Hoofdlijnen Algemeen Met dit jaarverslag wil het bestuur van Stichting Pensioenfonds OWASE verantwoording afleggen over en toelichting geven op het gevoerde beleid in het afgelopen jaar. Het jaarverslag geeft inzicht in vraagstukken die voor het pensioenfonds belangrijk zijn. Afhankelijk van het onderwerp zal in dit verslag naast een verantwoording over het in het verleden gevoerde beleid ook het in de toekomst te voeren beleid aan de orde komen Statutaire doelstelling Artikel 3 Doel van de Statuten van Stichting Pensioenfonds OWASE bepaalt: Het pensioenfonds heeft als doel de verstrekking van pensioenen en andere uitkeringen terzake van ouderdom, arbeidsongeschiktheid en overlijden aan deelnemers en gewezen deelnemers, alsmede aan hun nabestaanden, overeenkomstig de bepalingen van het pensioenreglement en van deze statuten Actuariële en Bedrijfstechnische Nota Om de doelstelling van het pensioenfonds te realiseren werkt het bestuur van Stichting Pensioenfonds OWASE volgens een Actuariële en Bedrijfstechnische Nota (ABTN). De bedoeling van de ABTN is om integraal inzicht te geven in het functioneren van het pensioenfonds en om een beschrijving te geven van het ten behoeve van het pensioenfonds te voeren beleid, waarbij de financiële opzet en de grondslagen waarop deze berust, gemotiveerd omschreven zijn. In 2008 is de ABTN geactualiseerd. De geactualiseerde ABTN is begin 2009 vastgesteld door het bestuur.

13 pagina Goed pensioenfondsbestuur Integere bedrijfsvoering Het beleid van het pensioenfonds is gericht op een integere bedrijfsvoering. Met de invoering van de Pensioenwet per 1 januari 2007 is de zgn. Pension Fund Governance (PFG) - dat zijn de principes van goed pensioenfondsbestuur - verankerd in de wet. Deze principes geven het kader voor zorgvuldig bestuur, transparantie, openheid en communicatie, deskundigheid, verantwoording en intern toezicht. Het bestuur dient te zorgen voor: een adequate administratieve organisatie en interne controle (AO/IC) en risicobeheersing; de analyse en beheersing van integriteitsrisico s; het voorkomen van belangenverstrengeling; de duurzame beheersing van (financiële) risico s; een driejaarlijkse continuïteitsanalyse. De invoering van deze nieuwe regelgeving had consequenties voor de organisatiestructuur en de regelingen van Stichting Pensioenfonds OWASE. De besluitvorming over de aanpassingen van de pensioenfondsorganisatie heeft al enige tijd geleden plaatsgevonden, maar een aantal aanpassingen dient nog te worden gerealiseerd. De wijzigingen zijn in de statuten van het pensioenfonds en in het pensioenreglement vastgelegd. Het bestuur heeft in de eerste helft van 2008 een quickscan van de organisatiestructuur van het pensioenfonds en de uitvoeringsorganisatie laten maken. Daaruit zijn enkele aandachtspunten naar voren gekomen, die voornamelijk betrekking hebben op de beleggingscommissie en de ondersteuning van deze commissie. Begin 2009 zijn ook met betrekking tot deze aandachtspunten wijzigingen doorgevoerd (zie paragraaf 2.4.1). Kleiner pensioenfondsbestuur Het pensioenfondsbestuur is met ingang van 1 januari 2008 in omvang teruggebracht. Het bestuur verwacht in de kleinere samenstelling slagvaardiger te kunnen optreden. Er worden hogere eisen gesteld aan de deskundigheid, aan de inbreng en aan de beschikbaarheid van de bestuursleden. De procedure voor benoeming, schorsing en ontslag van bestuursleden is nader uitgewerkt. Deze procedure is in de statuten vastgelegd. Verantwoordingsorgaan Er is in 2008 een verantwoordingsorgaan ingesteld. Het pensioenfondsbestuur dient aan dit verantwoordingsorgaan verantwoording af te leggen over het gevoerde beleid, de uitvoering hiervan, de beleidskeuzes voor de toekomst en de naleving van de PFG. De verantwoording die het bestuur aflegt, is onderdeel van de jaarverslagcyclus. Tevens heeft het verantwoordingsorgaan op een aantal onderwerpen een adviesrol in het besluitvormingstraject. Het verantwoordingsorgaan heeft begin 2009 voor zichzelf een reglement vastgesteld. Intern Toezicht Voor het intern toezicht zal driejaarlijks een (externe) visitatiecommissie van onafhankelijke deskundigen worden ingehuurd. Het intern toezicht heeft de taak om de beleids- en bestuursprocedures en -processen en de checks en balances in het pensioenfonds te evalueren, om de aansturing van het pensioenfonds te beoordelen en om het beleid van het bestuur t.a.v. langere termijnrisico's te evalueren. Het bestuur wil in de eerste helft van 2009 een meer gestructureerd intern control framework inrichten en is voornemens om daarna - in de tweede helft van een

14 pagina 14 visitatiecommissie in te huren. Voor de visitatiecommissie is een concept-reglement en een concepthandleiding opgesteld. De deelnemersraad is opgeheven Het pensioenfondsbestuur hecht sterk aan (mede)zeggenschap van deelnemers en pensioengerechtigden. Het bestuur heeft de voorkeur gegeven aan zeggenschap van deelnemers en pensioengerechtigden boven medezeggenschap. De geledingen van deelnemers en pensioengerechtigden zijn goed vertegenwoordigd in het bestuur en in het verantwoordingsorgaan. Het bestuur verwacht dat de betrokkenheid en de inbreng van deelnemers en pensioengerechtigden zal toenemen nu er meer taken en verantwoordelijkheden bij de desbetreffende leden in het bestuur en het verantwoordingsorgaan zijn neergelegd en deze leden een actievere rol hebben gekregen. De deelnemersraad kon zich vinden in de visie van het bestuur op de inrichting van de organisatie en heeft zichzelf opgeheven zodra het verantwoordingsorgaan was ingesteld. Vergoedingsregeling In 2008 is een vergoedingsregeling ingevoerd. De bedrijven die bestuursleden beschikbaar stellen (vertegenwoordigers van werknemers en werkgevers) krijgen daar op basis van deze vergoedingsregeling een vergoeding voor. De vergoeding is opgedeeld in een vast bedrag en een bedrag per bijgewoonde vergadering. Ook voor het beschikbaar stellen van leden van het verantwoordingsorgaan en van de commissies krijgen de bedrijven een vergoeding, maar dan alleen een bedrag per bijgewoonde vergadering. Pensioengerechtigde bestuursleden en pensioengerechtigde leden van het verantwoordingsorgaan en van de commissies krijgen in persoon een bedrag per bijgewoonde vergadering. Het verantwoordingsorgaan heeft de vergoedingsregeling vastgesteld op basis van een voorstel van het bestuur Deskundigheidsbevordering Stichting Pensioenfonds OWASE heeft een deskundigheidsplan vastgesteld. In dit deskundigheidsplan is een beleidskader geformuleerd voor maatregelen en activiteiten die gericht zijn op het verkrijgen en behouden van een adequaat bestuur met voldoende deskundigheid op alle noodzakelijke deelterreinen. De koepelorganisaties hebben in 2007 een plan van aanpak deskundigheidsbevordering opgesteld. In dit plan van aanpak zijn zgn. eindtermen geformuleerd waaraan bestuursleden binnen een bepaalde termijn moeten voldoen. Het deskundigheidsplan van pensioenfonds OWASE is in 2008 aangepast. Als onderdeel van het deskundigheidsplan is in 2008 een nulmeting van het kennisniveau van de bestuursleden uitgevoerd. Op basis van de uitkomsten van deze nulmeting zal in 2009 voor elk bestuurslid afzonderlijk een trainingsprogramma worden opgesteld. Uitgangspunt is dat alle bestuursleden binnen een redelijke termijn aan de eindtermen voldoen. Het bestuur heeft in 2008 een studiedag gehouden, waarvoor diverse externe sprekers werden uitgenodigd. De beleggingscommissie heeft in 2008 een beleidsdag gehouden waarvoor eveneens diverse sprekers werden uitgenodigd. Tevens werden in 2008 weer diverse congressen, seminars en contactdagen bezocht en werd literatuur over de ontwikkelingen op pensioengebied bijgehouden Naleving wet- en regelgeving Het bestuur is niet bekend met overtredingen van wet- en regelgeving. Een aantal wettelijke termijnen voor de aanpassing van formele documenten (zoals de statuten en de uitvoeringsovereenkomsten) is niet gehaald. Dit heeft echter geen juridische consequenties. De aanpassingen zullen in de eerste helft van 2009 alsnog worden gerealiseerd.

15 pagina Klachten- en geschillenprocedure De klachten- en geschillenprocedure van het pensioenfonds is in 2007 geactualiseerd. In het kader van deze procedure kunnen belanghebbenden worden verwezen naar de Ombudsman Pensioenen. In 2008 zijn er geen klachten bij het pensioenfondsbestuur binnengekomen en heeft er dus ook geen verwijzing naar de ombudsman plaatsgevonden Gedragscode De bestuursleden en de bij het pensioenfonds betrokken medewerkers van Dion B.V. hebben in 2006 een gedragscode getekend volgens het model van de Stichting Ondernemingspensioenfondsen. Deze gedragscode werd vastgesteld omdat Stichting Pensioenfonds OWASE vanaf 1 december 2005 onder het zgn. effectentypisch gedragstoezicht (ETGT) valt. De gedragscode van het pensioenfonds moet daarom zowel aan de eisen van de Pensioenwet als aan de eisen van de Wet op het financieel toezicht voldoen. Ook nieuwe bestuursleden en nieuwe medewerkers van Dion die betrokken zijn bij het pensioenfonds dienen de gedragscode te tekenen. In opdracht van de compliance officer van het pensioenfonds wordt door KPMG Integrity & Investigation Services halfjaarlijks een onderzoek uitgevoerd naar de naleving van de gedragscode. Op basis van het onderzoek van KPMG over de eerste helft van 2008 werd o.a. vastgesteld dat er in die periode door de insiders en de betrokkenen bij de pensioenfondsbeleggingen geen privé-beleggingstransacties zijn verricht in die beleggingsfondsen waarin het pensioenfonds in de toetsingsperiode een aandeel in het belegde vermogen heeft of heeft gehad. Bij het onderzoek over de tweede helft van 2008 is vertraging opgetreden. KPMG zal de resultaten van dit onderzoek in de eerste helft van 2009 aan de compliance officer aanleveren. In 2008 is het model van de gedragscode van de Stichting Ondernemingspensioenfondsen gewijzigd. Het bestuur heeft de gedragscode van het pensioenfonds met ingang van 1 januari 2009 in overeenstemming gebracht met de nieuwe modelgedragscode en zal in de eerste helft van 2009 nieuwe afspraken met KPMG maken over de uitvoering van de gedragscode. De definities in de nieuwe gedragscode zijn gewijzigd. Er vallen meer personen onder de definitie van insider. De categorie van betrokken personen is komen te vervallen, de categorie van verbonden personen is gehandhaafd Toezichthouder Een delegatie van De Nederlandsche Bank (DNB) is eind 2007 op bezoek geweest en heeft gesproken met enkele bestuursleden. Het betrof een regulier bezoek. Ten behoeve van het gesprek had DNB vooraf een aantal stukken bestudeerd. Op basis van de stukken en het gesprek heeft DNB een aantal aandachtspunten naar voren gebracht. Het bestuur heeft naar aanleiding van deze aandachtspunten in 2008 een aantal beleidswijzigingen gerealiseerd. De overige aandachtspunten zullen in 2009 worden behandeld. Het bestuur heeft een heldere rentevisie en bijbehorend beleid geformuleerd. Deze zijn inmiddels opgenomen in het Handboek Vermogensbeheer. Het mandaat - de beheerruimte - van de beleggingscommissie is verkleind, met name ook de bandbreedte voor beleggen in zakelijke waarden. De bepalingen ten aanzien van de benchmarks en de performancemeting zijn nader uitgewerkt. Deze zullen in 2009 vastgelegd worden in het Handboek Vermogensbeheer. De regels en processen voor

16 pagina 16 besluitvorming op het gebied van beleggingen zijn inmiddels vastgelegd in het Handboek Vermogensbeheer. In 2009 zal er nog een reglement van de beleggingscommissie worden opgesteld. De verkiezing van de vertegenwoordigers van pensioengerechtigden in het bestuur is vastgelegd in de statuten. De statuten zullen in 2009 notarieel worden verleden. Als de benoemingstermijn van de huidige vertegenwoordiger van de pensioengerechtigden in het bestuur eindigt zullen verkiezingen worden georganiseerd Uitbesteding Het bestuur is bevoegd één of meerdere onderdelen van de bedrijfsprocessen van het pensioenfonds te laten uitvoeren door derden. Eind 2004 heeft het bestuur beleidsregels vastgesteld waarin is vastgelegd aan welke voorwaarden deze uitbesteding zal moeten voldoen. Bij deze beleidsregels is rekening gehouden met de voorwaarden zoals die door De Nederlandsche Bank als toezichthouder zijn voorgeschreven. De bestaande uitbestedingsovereenkomsten zijn in 2005 getoetst aan het uitbestedingsbeleid en daar waar nodig aangepast. Ook de latere aanpassingen van de uitbestedingsovereenkomsten zijn steeds getoetst aan het uitbestedingsbeleid. Pensioenfonds OWASE heeft voor de beleidsvoorbereiding en de uitvoering van de administratie een uitbestedingsovereenkomst gesloten met Dion B.V. Vanwege de toegenomen complexiteit van de pensioenregelgeving en de aanscherping van de eisen die de toezichthouders stellen is deze dienstverlening in 2008 uitgebreid. Het bestuur heeft behoefte aan één centraal aanspreekpunt bij de uitvoeringsorganisatie. De heer H. Lubbers van Dion is benoemd als manager pensioenfonds. De met Dion gesloten uitbestedingsovereenkomst (Service Level Agreement) zal vanwege deze uitbreidingen in 2009 worden aangepast. Ook de kwaliteitsaspecten en de monitoring daarvan zullen worden vastgelegd in de nieuwe SLA Communicatie In het boekjaar is veel aandacht besteed aan communicatie. De communicatiecommissie zet zich in om de complexe pensioenmaterie op een duidelijke en begrijpelijke manier aan de deelnemers en gepensioneerden uit te leggen. De commissie heeft in 2008 een nieuw communicatieplan opgesteld. Het bestuur heeft dit communicatieplan begin na een positief advies van het verantwoordingsorgaan - vastgesteld. In het communicatieplan is ook een aantal acties opgenomen naar aanleiding van de uitkomsten van een onderzoek onder de deelnemers naar hun pensioenkennis. Het bestuur heeft Dion B.V. gevraagd om alle actieve deelnemers bij het bereiken van 30- en 45-jarige leeftijd uit te nodigen voor een kort pensioengesprek. Zo n gesprek is met name bedoeld om de deelnemer inzicht te verschaffen in de eigen pensioensituatie en de deelnemer te wijzen op zijn eigen verantwoordelijkheid voor het treffen van een adequate pensioenvoorziening voor hem zelf en voor zijn eventuele nabestaanden. Een nieuwe deelnemer krijgt binnen drie maanden een startbrief van het pensioenfonds. Bij deze startbrief is een pensioenbrochure bijgevoegd waarin de pensioenregelingen en de uitvoering van deze regelingen op een voor iedereen te begrijpen wijze worden uitgelegd. De brochure is ook bedoeld als beknopt pensioenreglement. De brochure is begin 2009 geactualiseerd. In overeenstemming met de door de koepelorganisaties geïntroduceerde doelstelling om eenvormige, eenduidige en duidelijke pensioenoverzichten te verstrekken, is in 2008 aan alle deelnemers een uniform pensioenoverzicht (UPO) uitgereikt. In 2008 is de regelgeving over de zgn. consistentie-eis en de communicatie over de indexatieverwachting van kracht geworden. Tevens is het indexatielabel definitief vastgesteld. De indexatieverwachting dient gebaseerd te worden op een continuïteitsanalyse.

17 pagina 17 De continuïteitsanalyse dient uitgebreider te zijn dan de analyse die het pensioenfonds begin 2008 heeft laten doen. Voor het slecht weer -scenario dient uitgegaan te worden van een fictieve dekkingsgraad van 105% en het herstelpotentieel van het pensioenfonds. Voor het normale scenario dient zowel uitgegaan te worden van de actuele dekkingsgraad van het pensioenfonds als van de dekkingsgraad ter hoogte van de zgn. reservetekortgrens. De AFM heeft de pensioenfondsen - in navolging van DNB - uitstel gegeven voor de communicatie over de indexatieverwachting. In de toekomst dient met het zgn. indexatielabel - de muntjes - over de indexatieverwachting gecommuniceerd te worden. Met de continuïteitsanalyse moet het aantal muntjes op het label bepaald worden. Gewezen deelnemers, gewezen partners en pensioengerechtigden worden op het moment dat zij voornoemde status krijgen over bepaalde elementen (die voor hen op dat moment van belang zijn) in hun pensioenregeling geïnformeerd. Daarna worden de gewezen deelnemer, de gewezen partner en de pensioengerechtigde jaarlijks op de hoogte gehouden over belangrijke ontwikkelingen in hun pensioenregeling. Op 12 juni 2008 is een algemene deelnemersvergadering gehouden, waarbij door het pensioenfondsbestuur de financiële situatie van het pensioenfonds, de beleggingsrendementen en de wijzigingen in de organisatie en het beleid van het pensioenfonds werden toegelicht. Met de salarisen uitkeringsspecificaties in oktober 2008 is een nieuwsbrief meegestuurd waarin de actuele financiële situatie van het pensioenfonds werd geschetst en de betrokkenen - bij wijze van voorwaarschuwing - werden geïnformeerd over de mogelijkheid dat er bij verslechtering van de financiële situatie in 2009 geen indexaties kunnen worden toegekend. In deze nieuwsbrief werden de betrokkenen tevens geïnformeerd over een aantal wijzigingen in de organisatie en een wijziging van het communicatiebeleid. De communicatiecommissie is voornemens om in 2009 een (nieuwe) pensioenkrant uitbrengen waarmee de deelnemers over de wijzigingen in de regelingen en in de organisatie en over de effecten van de kredietcrisis op het pensioenfonds en op de pensioenen worden geïnformeerd. Deze pensioenkrant zal dan met het beknopt jaarverslag aan de deelnemers worden toegestuurd. Pensioenfonds OWASE heeft in 2005 een eigen website onder de naam in gebruik genomen. Deze website wordt nog steeds goed bezocht. Op de website zijn naast algemene informatie over organisatie en structuur van het pensioenfonds ook de reglementen, brochures, nieuwsbrieven, samenvattingen van de notulen van vergaderingen van bestuur en deelnemersraad, veelgestelde vragen (en antwoorden) en andere wetenswaardigheden geplaatst. Ook kunnen deelnemers op deze website hun pensioenkennis testen en wordt via de website een rekenmodule (pensioenpeiler) ter beschikking gesteld waarmee de deelnemers hun persoonlijke pensioensituatie kunnen bepalen en verschillende pensioenmogelijkheden kunnen doorrekenen. De website zal in 2009 worden geactualiseerd en opnieuw worden ingericht Bestuursvergaderingen Het bestuur van het pensioenfonds heeft het afgelopen jaar verscheidene keren vergaderd. De belangrijkste onderwerpen waren naast de reguliere beleidscyclus, de gevolgen van de kredietcrisis voor het pensioenfonds, de continuïteitsanalyse, het indexatiebeleid, de herinrichting van het vermogensbeheer, de wijzigingen in de organisatie en het beleid van het pensioenfonds die nodig waren in verband met de invoering van de Pension Fund Governance, het nieuwe Financieel Toetsingskader en de Pensioenwet. De herinrichting van het vermogensbeheer is begin 2009 nader uitgewerkt.

18 pagina Pensioenparagraaf De pensioenregeling die Stichting Pensioenfonds OWASE uitvoert is een middelloonpensioenregeling op basis van een uitkeringsovereenkomst met gemaximeerde werkgeverspremie en met opbouw nabestaandenpensioen. Bovendien voorziet de pensioenregeling in een arbeidsongeschiktheidspensioen op risicobasis, een tijdelijk nabestaandenpensioen op risicobasis en een wezenpensioen op risicobasis. De belangrijkste kenmerken van de pensioenregeling: - het opbouwpercentage voor het levenslang ouderdomspensioen is 2,15%; - de franchise in de ouderdomspensioenregeling is voor 2009 vastgesteld op ; - de ploegentoeslag is voor 20% in het pensioengevend salaris opgenomen; - de pensioenpremie komt voor 75% voor rekening van de werkgever en voor 25% voor rekening van de werknemer. De totale pensioenpremie is momenteel vastgesteld op 30% van de pensioengrondslag; - er geldt een flexibele ingangsdatum van het ouderdomspensioen (eerder of later dan de pensioenleeftijd van 65 jaar) - het tijdelijk nabestaandenpensioen is voor 2009 vastgesteld op per jaar; - het arbeidsongeschiktheidspensioen heeft een excedent-onderdeel voor inkomens boven het maximale WAO of WIA-dagloon; - tijdens volledige arbeidsongeschiktheid (WAO of WIA) vindt de opbouw van ouderdomspensioen voor 70% plaats. Voor gedeeltelijke arbeidsongeschiktheid is een opbouwstaffel vastgesteld. De belangrijkste wijziging van de pensioenregeling in 2008 is het vaststellen van de nieuwe uitruilfactoren, die met ingang van 1 oktober 2008 worden toegepast. De nieuwe factoren zijn gebaseerd op de nieuwe AG-prognosetafel. Tevens wordt een nieuwe systematiek gehanteerd voor de berekening van de rekenrente. De nieuwe factoren zijn opgenomen in bijlage 5 Ruil en afkoopverhoudingen van het pensioenreglement. Tevens hebben gewezen deelnemers met ingang van 1 januari evenals actieve deelnemers - de mogelijkheid van uitstel van de ingangsdatum van hun TOP-pensioen. De tekst van bijlage 2 Flexibele pensionering van het pensioenreglement is hiervoor enigszins aangepast. Het gaat om uitstel voor mensen die hun pensioenaanspraken ook nog na uit dienst treden aan het pensioenfonds hebben toevertrouwd. Actieve deelnemers kunnen de ingangsdatum van het prepensioen - TOP - naar wens uitstellen. Gewezen deelnemers konden dit volgens het pensioenreglement niet. Zij moesten bij het bereiken van de 62-jarige leeftijd verplicht met TOP-pensioen. Bij mensen die een invaliditeitspensioen / arbeidsongeschikheidsuitkering krijgen en vanwege de arbeidsongeschiktheid uit dienst zijn getreden is het een bewuste keuze geweest om geen uitstel toe te staan. Dat dient zo te blijven, want anders zouden ze door het invaliditeitspensioen mogelijk hoger uitkomen dan andere personen die met pensioen gaan en zo een onevenredig voordeel genieten. Het pensioenfonds dient in 2009 met de aangesloten werkgevers nieuwe uitvoeringsovereenkomsten te sluiten. In deze (gelijkluidende) overeenkomsten worden in ieder geval de volgende onderwerpen geregeld: - de wijze waarop de premie wordt vastgesteld; - de wijze waarop en de termijnen waarin de premie moet worden voldaan; - de informatie die door de werkgever aan het pensioenfonds moet worden verstrekt; - de procedures die van toepassing zijn bij het niet nakomen van de premiebetalingsverplichtingen door de werkgever; - de procedures die gelden bij het opstellen en wijzigen van het pensioenreglement; - de voorwaarden waaronder toeslagverlening (indexatie) plaatsvindt; - de uitgangspunten en procedures die van toepassing zijn ten aanzien van besluitvorming over vermogensoverschotten en vermogenstekorten;

19 pagina 19 - de procedures voor collectieve waardeoverdracht bij toe- en uittreding van (aangesloten) ondernemingen. De aangesloten ondernemingen en de vakbonden zijn in de gelegenheid gesteld om een reactie te geven op de concept-overeenkomst. De reacties zijn verwerkt in een nieuw concept. Het pensioenfondsbestuur heeft de nieuwe modelovereenkomst inmiddels vastgesteld, maar de ondernemingen en vakbonden zullen nogmaals in de gelegenheid worden gesteld om op de modelovereenkomst te reageren. De uitvoeringsovereenkomsten zullen vanwege de inspraakmogelijkheden met enige vertraging worden ondertekend Toeslagbeleid Per 1 januari 2007 is het nieuwe Financiële Toetsingskader (FTK) ingevoerd. In verband hiermee zijn per 1 januari 2007 het indexatiebeleid en de desbetreffende onderdelen van het Pensioenreglement als volgt aangepast. Het pensioenfonds dient een reserve voor indexaties aan te houden als er sprake is van een onvoorwaardelijk indexatiebeleid. Voor het opbouwen van deze reserve ontbreken de financiële middelen. Het indexatiebeleid van Stichting Pensioenfonds OWASE heeft daarom een strikt voorwaardelijk karakter. Het pensioenfonds heeft de ambitie om de indexaties zoveel als mogelijk is te realiseren. De indexaties moeten gefinancierd worden uit de vrije reserve van het pensioenfond (lees: uit de beleggingsopbrengsten). De voorziening pensioenverplichtingen wordt onder het FTK vastgesteld op basis van de rentetermijnstructuur. Ook bij het vaststellen van de dekkingsgraad van het pensioenfonds wordt uitgegaan van deze rentetermijnstructuur. Er wordt een nominale dekkingsgraad bepaald. Op basis van deze nominale dekkingsgraad beoordeelt het bestuur of er op dat moment voldoende financiële middelen zijn om indexaties toe te kennen. Zoals reeds aangegeven wordt voor indexaties door het pensioenfonds geen geld gereserveerd. Als de financiële situatie van het pensioenfonds dat toelaat kan het bestuur besluiten om de pensioenuitkeringen en de pensioenaanspraken aan te passen aan de loon- en prijsstijgingen. Voor de eventuele indexatie van de pensioenaanspraken van de actieve deelnemers in de pensioenregeling bekijkt het bestuur eerst óf sprake is van looninflatie en zo ja, hoe hoog deze is. Het bestuur gaat daarbij uit van de collectieve OWASE CAO-verhogingen, de zgn. loonindex. Voor de eventuele indexatie van de pensioenuitkeringen van gepensioneerden en voor de pensioenaanspraken van gewezen deelnemers in de pensioenregeling bekijkt het bestuur eerst óf sprake is van een prijsinflatie en zo ja, hoe hoog deze is. Het bestuur gaat daarbij uit van de prijsindexcijfers die door het Centraal Bureau voor de Statistiek worden vastgesteld (CPI alle huishoudens afgeleid), de zgn. prijsindex. Het bestuur bekijkt vervolgens hoe de financiële situatie van het pensioenfonds is. Het pensioenfonds moet op elk moment voldoende financiële middelen hebben om aan al zijn financiële verplichtingen te voldoen (bijvoorbeeld het uitbetalen van de pensioenuitkeringen) en moet tevens nog een reserve hebben. In totaal dient het pensioenfonds ten minste een zgn. dekkingsgraad van 105% te hebben (100% voor de verplichtingen plus 5% voor de reserve). Als de dekkingsgraad onder 105% zakt heeft het pensioenfonds een zgn. dekkingstekort. Als het pensioenfonds een dekkingsgraad van 105% heeft, heeft het geen financiële middelen om de pensioenuitkeringen en pensioenaanspraken te indexeren. Door te indexeren worden de verplichtingen van het pensioenfonds namelijk groter en aan grotere verplichtingen kan het pensioenfonds op dat moment niet voldoen. Naast de hiervoor genoemde reserve van 5% moet het pensioenfonds nog een aantal financiële reserves aanhouden. Deze reserves dienen om eventuele risico s te kunnen opvangen (zoals een hele lage rentestand of het inzakken van de aandelenkoersen). Als het pensioenfonds onvoldoende

20 pagina 20 financiële middelen heeft om alle reserves aan te houden heeft het pensioenfonds een zgn. reservetekort. Als geen sprake is van een reservetekort heeft het pensioenfonds op dat moment in beginsel voldoende middelen om de pensioenuitkeringen en de pensioenaanspraken volledig te indexeren en kan het bestuur bij de vaststelling van het indexatiepercentage zelfs rekening houden met indexaties die in het verleden niet konden plaatsvinden (maar dan mag door deze zgn. inhaalindexatie niet alsnog een reservetekort ontstaan). Aangezien de waarde van de bezittingen en de verplichtingen van het pensioenfonds en de hierboven genoemde risico s en de daarvoor aan te houden reserves van moment tot moment verschillen heeft het pensioenfondsbestuur in 2006 (bij de ALM-studie) laten onderzoeken hoe de verwachtingen voor de langere termijn zijn. Uit dat onderzoek is naar voren gekomen dat het in beginsel verantwoord is om al volledig te indexeren als sprake is van een klein reservetekort van ten hoogste 5%. Dat kleine reservetekort wordt dan later weer ingelopen (NB. eventuele inhaalindexaties kunnen bij dat kleine reservetekort niet worden toegekend). Als geen sprake is van een dekkingstekort maar wel van een reservetekort van meer dan 5% kan het bestuur besluiten de pensioenaanspraken gedeeltelijk te indexeren. Het bestuur hanteert daarvoor de zgn. lineaire indexatie-methode. Voor de eventuele indexatie van de pensioenaanspraken van de actieve deelnemers gaat het bestuur uit van de datum van de collectieve OWASE CAO-verhoging. Het bestuur beoordeelt de financiële situatie van het pensioenfonds op de datum die drie maanden vóór de beoogde indexatiedatum ligt. Voor de eventuele indexatie van de pensioenuitkeringen van gepensioneerden en voor de pensioenaanspraken van gewezen deelnemers beoordeelt het bestuur twee keer per jaar - per 1 januari en per 1 juli - of de pensioenuitkeringen en de pensioenaanspraken geïndexeerd kunnen worden. Het bestuur beoordeelt de financiële situatie van het pensioenfonds op de datum die drie maanden vóór de beoogde indexatiedatum ligt. Voor de beoordeling of sprake is geweest van prijsinflatie kijkt het bestuur of de prijsindex is gestegen in de periode van een half jaar voorafgaande aan deze datum (de datum dus die drie maanden vóór de beoogde indexatiedatum ligt). Zoals reeds vermeld is het indexatiebeleid strikt voorwaardelijk. Het pensioenfondsbestuur beslist op basis van de actuele financiële situatie of en in hoeverre de pensioenaanspraken per een bepaalde datum kunnen worden aangepast. Als dat nodig is kan het bestuur eventueel ook andere factoren bij zijn beslissing laten meewegen. Indexatieambitie Begin 2008 heeft het pensioenfondsbestuur de indexatieambitie van het pensioenfonds geformuleerd. De indexatieambitie is gebaseerd op de uitkomsten van de continuïteitsanalyse, die begin 2008 is uitgevoerd. De indexatieambitie luidt als volgt: - Het bestuur streeft er naar om halfjaarlijks de pensioenuitkeringen van de gepensioneerden en de pensioenaanspraken van gewezen deelnemers te indexeren op basis van de CBSconsumentenprijsindex (alle huishoudens, afgeleid). Deze mensen mogen verwachten dat hun pensioenrechten in de komende jaren met een groot deel van de prijsindex worden verhoogd (80-100%). De verhoging kan per jaar verschillen. Zij kunnen voor de toekomst geen rechten ontlenen aan een verleende indexatie en aan de verwachting voor de komende jaren. - Het bestuur streeft er naar om de pensioenaanspraken van actieve deelnemers per de data van de collectieve OWASE CAO-verhogingen te indexeren overeenkomstig de OWASE CAO-loonindex. Deze mensen mogen verwachten dat hun pensioenrechten in de komende jaren met een groot deel van de loonindex worden verhoogd (80-100%). De verhoging kan per jaar verschillen. Zij kunnen voor de toekomst geen rechten ontlenen aan een verleende indexatie en aan de verwachting voor de komende jaren. Geen indexatie per 1 januari 2009 Het pensioenfondsbestuur heeft in zijn vergadering van 13 januari 2009 besloten om de indexatie van de pensioenuitkeringen van pensioengerechtigden en de pensioenaanspraken van de gewezen deelnemers niet toe te kennen. Het pensioenfonds had op de zgn. ijkdatum van 1 oktober 2008