Kentering in de demografische dynamieken van het Brussels stadsgewest. Les dynamiques démographiques contrastées de la région urbaine bruxelloise

Transcriptie

1 Etienne Van Hecke Jean-Michel Decroly Lieve Vanderstraeten Kentering in de demografische dynamieken van het Brussels stadsgewest Les dynamiques démographiques contrastées de la région urbaine bruxelloise Symposium Demographic Dynamics in Brussels: Particularities, challenges and international comparisons Brussels, 28 november 2014

2 INTRODUCTION Une première mise en perspective de la croissance démographique de la RBC Changement d'échelle : de la Région àl'aire métropolitaine Dynamiques des parties centrales et périphériques ainsi que de l'aire métropolitaine? La croissance de la RBC entraîne-t-elle celle de l'aire métropolitaine? La croissance de la RBC modifie-t-elle le canevas des migrations dans l'aire métropolitaine? Comparaison avec les 4 autres aires métropolitaines belges Singularités des dynamiques démographiques bruxelloises?

3 PROBLEMATISATION Banalitéde la croissance démographique récente de la RBC dans le contexte urbain belge voire européen? 2 points de repères : Théorique : Le modèle des phases de développement urbain de Van den Berg and Klaassen (1987) Empirique : La dynamique démographique des aires urbaines de Suisse (Rérat, 2010)

4 THE STAGES OF URBAN DEVELOPMENT Source : Adaptation par Rérat (2010) de Van den Berg and Klaassen (1987)

5 Les villes Suisses (Rérat, 2010) Taux d'accroissement (en %) de la population dans les centres et périphéries des 25 villes Suisse ( ) Composantes du mouvement de la population dans les centres des 25 villes Suisse ( )

6 PLAN Les régions urbaines comme cadre d'analyse Les dynamiques démographiques dans les couronnes urbaines (Bruxelles + A/G/L/C) Accroissement total Composantes du mouvement de la population Migrations par âge et nationalité

7 HET STADSGEWEST Administratieve grenzen van een stad niet langer relevant als begrenzing van een geografisch-economische realiteit:grotere steden bestuderen op niveau van hun stadsgewesten. STAD(=stedelijke gemeente) + STADSRAND = AGGLOMERATIE (morfologisch criterium: continue bebouwing ) AGGLOMERATIE + BANLIEUE(functioneel criterium; relatiesmet agglomeratie) = STADSGEWEST STADSGEWEST + FORENSENWOONZONE(pendel) = STEDELIJK LEEFCOMPLEX

8 HET BRUSSELS STEDELIJK LEEFCOMPLEX

9 DE STADSGEWESTEN 2001 (Bron: Van Hecke E. & Luyten S.)

10 FORENSENWOONZONE IN HET ONDERZOEK BETREKKEN! In het licht van de voortschrijdende suburbanisatie Op een achtergrond van een afbakening 2001 Lagere vastgoedprijzen

11 BEVOLKINGSEVOLUTIE VAN DE GELEDINGEN VAN HET STEDELIJK LEEFCOMPLEX BRUSSEL Bron: ADSEI

12 BEVOLKINGSEVOLUTIE IN DE STEDELIJKE LEEFCOMPLEXEN VAN DE GROTE STEDEN Antwerpen Gent Luik Charleroi Bron: ADSEI

13 BEVOLKINGSEVOLUTIE VAN DE STEDELIJKE LEEFCOMPLEXEN 1,15 1,12 Evolutie 1,1 1,05 1 0,95 0,94 0,98 1,08 1,07 1,06 1,02 1,05 1, ,04 1,07 1,07 1,05 1,05 1,06 1, ,9 0,85 centr banl forensw centr banl forensw GROTE STEDEN REGIONALE STEDEN Bron: ADSEI

14 NATUURLIJKE AANGROEI, INTERNE EN EXTERNE MIGRATIES BRUSSELS STADSGEWESTEN TOTAAL STADSGEWESTEN ( ) BEVOLKINGSGROEI: + 13,5 + 8,6 NATUURLIJKE AANGROEI: + 5,3 + 2,8 HOOGST IN CENTRALE STEDEN Hoog % jonge migranten Niet gesuburbaniseerde jonge volwassenen MIGRATIEOVERSCHOT: + 8,2 + 5,8 Interne - 5,1-2,2 meest negatief in centrale steden Externe + 13,3 +8,0 meest positief in centrale steden EXTERN MIGRATIESALDO > TOTALE BEVOLKINGSGROEI IN DE 5 GROTE STEDEN >90% VAN GROEI VAN HUN STADSGEWEST IN

15 EVOLUTIE VAN DE INTERNE EN DE EXTERNE MIGRATIESALDI VAN DE GELEDINGEN VAN HET BRUSSELS LEEFCOMPLEX (in / jaar) BHG stadsrand banlieue forensenwoonzone Bron: ADSEI

16 EVOLUTIE VAN DE INTERNE EN DE EXTERNE MIGRATIESALDI VAN DE GELEDINGEN VAN DE STEDELIJKE LEEFCOMPLEXEN (in / jaar) intern intern intern extern extern extern Bron: ADSEI centrale gem. stadsrand banlieue forensenwoonzone

17 NATUURLIJKE AANGROEI EN MIGRATIESALDI IN DE GELEDINGEN VAN DE BELGISCHE EN HET BRUSSELS LEEFCOMPLEX ( ) Bron: ADSEI

18 DE INTERNE DYNAMIEK Suburbanisatie : nog steeds een actueel fenomeen! CENTRALE STEDEN VERLIEZEN IN TERMEN VAN INTERNE MIGRATIES AAN DE STADSRAND, DE BANLIEUE EN DE FORENSENWOONZONE DE STADSRAND VERLIEST AAN DE BANLIEUE EN DE FORENSENWOONZONE DE BANLIEUE VERLIEST AAN DE FORENSENWOONZONE EN DIT IN TOENEMENDEMATE: verklaart groot deel van afnemend totaal intern migratiesaldo van de banlieue

19 MIGRATIESALDI TUSSEN DE GELEDINGEN VAN BRUSSELS STEDELIJK LEEFCOMPLEX, JAARLIJKS GEMIDDELDE , IN Bron: ADSEI

20 MIGRATIESALDI TUSSEN DE GELEDINGEN VAN BRUSSELS STEDELIJK LEEFCOMPLEX, JAARLIJKS GEMIDDELDE , IN Bron: ADSEI

21 MOBILITEIT TUSSEN EN BINNEN DE GELEDINGEN VAN DE STEDELIJKE LEEFCOMPLEXEN Mobiliteit tussen geledingen Migratiesaldo Mobiliteit binnen geledingen Belgen Belgen Belgen Niet-Belgen Niet-Belgen Niet-Belgen Bron: ADSEI

22 MIGRATIEFLUXEN ZIJN LEEFTIJDSGEBONDEN INTERNE EN EXTERNE MIGRATIESALDI NAAR LEEFTIJD BHG Bron: ADSEI

23 INTERNE EN EXTERNE MIGRATIESALDI NAAR LEEFTIJD BANLIEUE VAN HET STADSGEWEST BRUSSEL Bron: ADSEI

24 BRUSSEL JAAR Bron: ADSEI

25 BRUSSEL JAAR Bron: ADSEI

26 BRUSSEL JAAR Bron: ADSEI

27 INTERNE EN EXTERNE MIGRATIEFLUXEN INTERNE MIGRATIES Jongeren naar de centrale stad (max. saldo jaar) Jonge volwassenen suburbaniseren (max. saldo jaar), deels laat (35-39 jarigen+ kinderen 5-14 jaar) Centrale stad en banlieue : complementaire leeftijdsverloop EXTERNE MIGRATIES Jongeren en volwassenen belanden hoofdzakelijk in de centrale steden Gevolgd door suburbanisatie (zie verder)

28 Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo van de jarigen met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ( ) t.o.v. Vlaams- Brabant Bron: F. De Maesschalck e.a., Steunpunt Sociale Planning, provincie Vlaams-Brabant

29 Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo van de jarigen met het Brussels Hoofdstedelijk Gewest ( ) t.o.v. Vlaams- Brabant Bron: F. De Maesschalck e.a., Steunpunt Sociale Planning, provincie Vlaams-Brabant

30 NIET-BELGEN DRAGEN OOK BIJ TOT GROEI BUITEN HET BHG MIGRATIESALDI NIET-BELGEN, GROOT, VOORAL IN VLAAMS DEEL ( ) t.o.v. bevolking v.d. geledingen: Belgen of niet-belgen NAAR BHG NAAR STADS- RAND NAAR BAN- LIEUE VL NAAR BAN- LIEUE WAL NAAR FORENSEN- WOONZONE VL NAAR FORENSEN- WOONZONE WAL BELGEN Van BHG 10,3 5,8 6,5 1,7 3,9 0,2 Van REST BELGIE -11,9-9,4-3,8-4,4 2,3 2,3 0,3 Van TOT. BELGIE -11,9 0,9 2,0 2,1 4,0 6,2 0,5 NIET-BELGEN Van BHG 34,8 32,7 13,6 31,0 14,9 0,7 Van REST BELGIE -10,8-6,3-6,7-8,5 17,7 0,4 0,5 Van TOT. BELGIE -10,8 28,5 26,0 5,1 48,7 15,3 1,2 Bron: ADSEI NAAR EL- DERS

31 NIET-BELGEN Van BHG - 4,6 2,6 1,3 1,0 0,8 0,1 Van REST BELGIE -3,5-0,8-0,5-0,8 0,5 0 0 Van TOT. BELGIE -3,5 3,8 2,1 0,5 1,5 0,8 0,1 Bron: ADSEI BELGEN EN NIET- BELGEN (nationaliteit) IN DE MIGRATIESALDI MIGRATIESALDI TEN OPZICHTE VAN DE TOTALE BEVOLKING NIET-BELGEN>BELGEN IN STADSRAND EN VLAAMSE BANLIEUE %o t.o.v. bevolking geledingen totale NAAR BHG NAAR STADS- RAND NAAR BAN- LIEUE VL NAAR BAN- LIEUE WAL NAAR FOREN- SEN- WOON- ZONE VL NAAR FOREN- SEN- WOON- ZONE WAL BELGEN Van BHG - 8,9 5,3 5,9 1,6 3,7 0,1 Van REST BELGIE -8,1-8,1-3,5-4,0 2,2 2,2 0,4 Van TOT. BELGIE -8,1 0,8 1,8 1,9 3,9 5,9 0,5 NAAR EL- DERS

32 Gemiddeld jaarlijks migratiesaldo met het B.H.G. ( ) van verhuizers met EU-origine (buiten de Belgische) en een niet EU-origine per inwoners 10,9-25,4 7,8-10,9 4,6-7,7 1,4-4,5-1,7-1,3 Halle-Vilvoorde: 7,7 Vlaams-Brabant: 4,5 Aantal 300 EU niet-eu Bever Galmaarden Herne Liedekerke Roosdaal Gooik Affligem Ternat Lennik Pepingen Opwijk Asse Merchtem Halle Dilbeek Londerzeel Sint- Pieters- Leeuw Meise Wemmel Beersel Kapelle- op-den- Bos Drogenbos Zemst Grimbergen Vilvoorde Linkebeek Sint- Genesius- Rode Steenokkerzeel Machelen Kraainem Zaventem Hoeilaart Wezembeek- Bertem Oppem Tervuren Boortmeerbeek Kampenhout Kortenberg Overijse Huldenberg Keerbergen Haacht Herent Tremelo Rotselaar Leuven Oud-Heverlee Begijnendijk Holsbeek Bierbeek Lubbeek Aarschot Boutersem Hoegaarden Tielt-Winge Scherpenheuvel -Zichem Glabbeek Tienen Bekkevoort Kortenaken Linter Diest Landen Geetbets Zoutleeuw Kaart: Steunpunt sociale planning Bron data: Rijksregister, verwerking Steunpunt sociale planning Bron: F. De Maesschalck e.a., Steunpunt Sociale Planning, provincie Vlaams-Brabant

33 CONCLUSION (I) Nouvelle dynamique démographique de la région urbaine de Bruxelles De la stagnation ( ) àune croissance soutenue (+ 12% entre 2001 et 2011) Par le jeu d'une croissance dans les 3 couronnes urbaines, maisplus forte dans la RBC que dans la périphérie Un processus commun aux régions urbaines belges Plus marqué à Bruxelles que dans les 4 autres aires métropolitaines Plus marqué dans les grandes villes que dans les villes régionales Des similarités avec les dynamiques des villes suisses ce qui contredit le modèle des stades de développement urbain

34 CONCLUSION (II) Le rôle clef des migrations externes Dans la croissance démographique de la RBC (avec un solde migratoire positif >> au solde migratoire interne négatif) Par la pression que sa composante aisée exerce sur le foncier en RBC Par sa contribution progressive, notamment après séjour en RBC, àla dynamique suburbaine De nouvelles configurations de la migration interne La périrubanisation se poursuit mais. Blocage de la banlieue, surtout sud-est, pour les jeunes adultes Emigration depuis RBC vers le rand, surtout dans l'axe industriel de la Senne Emigration lointaine vers zone de migrants alternants Rand et banlieue continuent àaccuellir les couples au-delàde 30 ans avec leurs enfants Le tout avec de forts contrastes selon les classes sociales!

35