Instrumenten screening/casefinding ASS bij volwassenen

Transcriptie

1 Instrumenten screening/casefinding ASS bij volwassenen

2 Opbouw presentatie Signalering Screening Casefinding Eigen onderzoek Onderzoek Brugha et al. Arch. Gen. Psych. Mei j.l.

3 ASS op volwassen leeftijd vastgesteld Waarom niet eerder herkend: Onbekendheid met ASS Omgeving aangepast aan kind Comorbiditeit Verwaarlozing

4 ASS op volwassen leeftijd vastgesteld Proefschrift Vermeulen (2002): vergelijking vroege vs late diagnose (voor/na 15 e jaar): Opleidingniveau ouders Kennis ASS bij hulpverlening en betrokkene Ernst problematiek: Meer uitgesproken gedragsproblemen, uitval school, lager IQ.

5 ASS op volwassen leeftijd vastgesteld Artikel epidemiologie in algemene populatie Arch Gen Psych mei 2011: 19 mensen met ASS, nooit eerder vastgesteld Meer man, meer single Vaker sociale woningbouw Lagere opleiding Lagere SES Brugha et al. Arch Gen Psych 2011

6 Zorgproces ASS Casefinding Diagnostisch onderzoek Behandeling

7 Zorgproces ASS Signalering

8

9

10 Signalering ASS: ASDASQ Autism Spectrum Disorder in Adults Screening Questionnaire (ASDASQ- Nylander 2001-vertaling Horwitz) Heeft patiënt problemen in contact met anderen (bijvoorbeeld heeft geen vrienden van zijn / haar leeftijd, kan geen wederzijds bevredigend intiem contact aangaan)? Is patiënt merkwaardig, excentriek een vreemd type? Vindt u patiënt dwangmatig of rigide, in beslag genomen door rituelen, regeltjes of routine? Heeft patiënt problemen met het zich kleden of de zelfverzorging (bijvoorbeeld opvallend ouderwetse of slecht passende kleding)? Heeft patiënt speciale interessen, dat wil zeggen een diepgaande interesse die hem / haar ervan weerhoudt zich met andere zaken bezig te houden, of waarover hij / zij steeds spreekt? Het onderwerp van de interesse is niet van belang, wel de intensiteit. Heeft patiënt een bizar taalgebruik, of een vreemde / ongebruikelijke stem? Is het taalgebruik ouderwets, plechtig, is er gebruik van clichés of standaard frasen? Spreekt hij / zij onnodig luid of zacht, of met monotone, schrille of zeurende stem? Heeft patiënt een ongebruikelijke non-verbale communicatie, bijvoorbeeld afwijkingen in oogcontact, gezichtsuitdrukking of gesticuleren, een stijve gang of een vreemde lichaamshouding? Mist patiënt common sense, of mist hij / zij het vermogen om de consequenties van zijn / haar acties te begrijpen en te voorzien? (Dit kan ertoe leiden dat patiënt herhaaldelijk in moeilijke of genante situaties verzeild raakt, of anderen hierin brengt). Heeft patiënt een opvallend onevenwichtige verdeling van capaciteiten, dat wil zeggen zeer bedreven op bepaalde terreinen maar met een gebrek aan basale kennis op andere gebieden? Heeft patiënt ooit contact gehad met een instelling op het gebied van de kinder- en jeugdpsychiatrie? Indien er op meer dan zes vragen positief wordt geantwoord, vormt dit reden tot nader diagnostisch onderzoek gericht op autisme spectrum stoornissen.

11 Signalering ASS: SCAN 2.1 sociale beperkingen Opvallend stijf, houterig, formeel Excentriek in de ogen van leeftijdsgenoten Geen notie van samenwerking Vreemd gehecht aan een paar speciale voorwerpen Opvallende stoornis in de non-verbale communicatie

12

13 Simpsons ://youtu.be/f9zomeywsey http

14 Functie instrumenten Screening? Casefinding / case identification Ondersteunen clinicus in diagnostisch proces In kaart brengen autistische symptomen Epidemiologisch onderzoek Ernstmaat op verschillende domeinen/dimensies.

15 Gewenste kwaliteiten Psychometrisch goed Dimensioneel Bestrijkt hele spectrum Zelf- en anderscore versie Kind- en volwassenen versie

16 Instrumenten Autism Spectrum Quotient (AQ); Baron-Cohen et al Ritvo Autism Asperger Diagnostic Scale-Revised (RAADS- R); Ritvo et al (Social Responsiveness Scale (SRS) Constantino 2002) (Social Communication Questionnaire (SCQ) Berument et al. 1999) Vragenlijst Inventarisatie van Sociaal Gedrag van Volwassenen (VIS-V)

17 AQ (Baron Cohen et al. 2001) Zelfscore lijst, gaat uit van kwantificeren binnen spectrum Geen heteroanamnestische versie, wel kindversie Onderzoek met name in groep Asperger Goede psychometrische kwaliteiten Cutoff wisselend, waarschijnlijk afhankelijk van samenstelling onderzochte populatie

18 Factoren AQ (Hoekstra) Social interaction - social skill - communication (2008)/routine (2010) - attention switching - Imagination Attention to detail

19 RAADS-R (Ritvo et al 2008, 2010) Zelfscore lijst, in aanwezigheid clinicus, ondersteunt diagnostisch proces Geen heteroanamnestische- of kindversie Onderzocht in groep met Autisme en Asperger Goede psychometrische kwaliteiten

20 Factoren RAADS-R Social relatedness (inclusief empathie, intimiteit en social language) Circumscribed interests (inclusief social blindness) Sensory motor Social anxiety

21 VIS-V (ASBQ) Gebaseerd op VIS-K (CSBQ; Luteijn et al. 1998; Hartman et al. 2006) Volwassen vertaling Eerdere versie geen onderscheidend vermogen (Horwitz et al. 2005) VIS-K parallel doorontwikkeld, bepaalde schalen onvoldoende robuust Ook in licht nieuw DSM 5

22 VIS-V ontwikkeling Meer items per domein ( items) Zelf en ander verwoording Onderscheid kern- en geassocieerde domeinen Uitgezet in verschillende Nederlandse centra

23 Onderzoek VIS-V UCP, ATN, UMCN, GGZ Eindhoven, Kannerhuis VIS-V zelfscore, en anderscore zo mogelijk, maar in ieder geval bij ASS Klinische diagnose (bij ASS criteria DSM) Naast ASS groepen met ADHD, stemmingsstoornissen, angst, schizofrenie Geen groep algemene populatie 1143 zelfrapportage, 644 anderrapportage

24 VIS-K schalen I Kwalitatieve beperkingen in de sociale interactie: 1. Verminderde geneigdheid tot sociaal contact ( heeft geen behoefte aan contact met anderen ) 2. Verminderde emotionele wederkerigheid ( Voelt emotionele behoeften van een ander niet aan, bijv. moedigt een ander niet aan of stelt een ander niet gerust )

25 Resultaat factoranalyse VIS-V Veronderstelde dimensies- en subdimensies goed te onderscheiden Zelfde structuur in zelf- en anderscore te bereiken hierbij 6-7 items per subdomein, 38 totaal

26 Plaats VIS-V Zelfscore Anderscore Kindversie Dimensioneel Hele spectrum Psychometrische kwaliteiten AQ /- + RAADS-R +/ /- + VIS-V ?

27 Vervolg analyse VIS-V Bepaling criteriumvaliditeit Verschillen in diagnostische groepen Verschil zelf- en anderscore hierin Afname in normale populatie t.b.v. normering Vergelijking gouden standaard in Trails, voor externe validiteit

28 Multistage sampling procedure and the multiphase assessment procedures in general population assessment of autism spectrum disorder Brugha, T. S. et al. Arch Gen Psychiatry 2011;68: Copyright restrictions may apply.

29 Conclusies Het lijkt waardevol om meer energie te steken in het opsporen van volwassenen met ASS Signalering is een belangrijke stap Er zijn verschillende instrumenten geschikt voor de casefinding, elk met eigen merites Screening is niet het sterkste aspect van die instrumenten

30 ASS in de DSM V A. deficits in social communication and interaction Deficits in social-emotional reciprocity (abnormal approach, back and forth reciprocity, reduced sharing interests, emotions and affect, total lack interaction) Deficits in nonverbal communicative behavior (eye contact, facial expression, understanding and use nonverbal communications) Defits in developing and maintaining relationships

31 ASS in DSM V b. restricted, repetitive patterns of behavior and interests Stereotyped or repititive speeech, motor movement or use of objects Excessive adherence to routines, ritualized patterns of behavior, excessive resistance to change Highly restricted, fixated interests Hyper- or hypo-reactivity tot sensory input or unusual interest in sensory aspects of environment