Wat moeten leraren weten over informatieverwerkingsproblemen, autisme spectrum stoornissen en andere hersenpathologie? Hilgo Bruining Kinder en

Transcriptie

1 Wat moeten leraren weten over informatieverwerkingsproblemen, autisme spectrum stoornissen en andere hersenpathologie? Hilgo Bruining Kinder en Jeugdpsychiater UMC Utrecht

2 Een sociaal afwijkend kind in de klas < Presentatietitel invullen > # 2

3 De ouders van Tessa (6 jaar) krijgen in een 10 minuten gesprek te horen dat Tessa altijd zit te dromen. School heeft het idee dat er ADD speelt, mede gezien de zeer matige CITO score, terwijl ze uit een normaal opgeleid gezin komt. School denkt dat er met medicatie betere resultaten uit zullen komen. Moeder heeft meer het gevoel dat Tessa contactgestoord is zoals haar eigen vader dat ook eigenlijk wel was.

4 Sem (8 jaar) had als 2 jarige peuter 3 keer een epileptische aanval en daarna niet meer. Nu 6 jaar later heeft hij toch wel moeite met zijn aandacht bij de les te houden. Hij is al vooraan in de klas gezet met koptelefoon maar hoort toch alles wat achter hem gebeurd. Als een ambulance langs komt rijden doet hij zijn handen voor zijn oren en gaat hij schreeuwen. Oudejaarsavond is een nachtmerrie voor hem. De school dringt aan op behandeling, anders moet hij naar speciaal onderwijs mede gezien zijn IQ wat iets onder het gemiddelde ligt. Daarnaast heeft de schooldienst dyslexie vastgesteld.

5 Een sociaal afwijkend kind in de klas 1. Is het nodig om een etiket te plakken? 2. Waar komt de stoornis vandaan? 3. Wat kunnen we er aan doen?

6 A recognizable type of child Hilgo Bruining # 6

7 Sinds < Presentatietitel invullen > # 7

8 < Presentatietitel invullen > # 8

9 Kun je autisme hebben?

10 Diagnose Autisme Niet vanuit oorzaak Geen biomarkers Classificatie van gedrag Binair Iemand kan ten hoogste lijken op hetgene wat wij autisme zijn gaan noemen. Hoe ernstiger, hoe makkelijker de diagnose.

11 Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders: wanneer we iets een stoornis mogen noemen < Presentatietitel invullen > # 11

12 Autism Spectrum Disorder (F84.0) Diagnostic Criteria A. Persistent deficits in social communication and social interaction across multiple contexts, 1. Deficits in social-emotional reciprocity. 2. Deficits in nonverbal communicative behaviors used for social interaction 3. Deficits in developing, maintaining, and understanding relationships B. Restricted, repetitive patterns of behavior, interests, or activities 1. Stereotyped or repetitive motor movements, use of objects, or speech 2. Insistence on sameness, inflexible adherence to routines, or ritualized patterns or verbal nonverbal 3. Highly restricted, fixated interests that are abnormal in intensity or focus 4. Hyper- or hyporeactivity to sensory input or unusual interests in sensory aspects of the environment C. Symptoms must be present in the early developmental period D. Symptoms cause clinically significant impairment in social, occupational, or other important areas of curren functioning. E. These disturbances are not better explained by intellectual disability < Presentatietitel invullen > # 12

13 Heterogeniteit kenmerkt autisme verwante stoornissen Verschillende combinaties van symptomen Verschillend beloop Verschillende combinaties van bijkomende problemen < Presentatietitel invullen > # 13

14 Verschillende profielen binnen hetzelfde spectrum Kind 1 Kind 2

15 Autisme is een syndroom: combinatie van afwijkingen die herkenbaar beeld geven Biologische kenmerken Veranderd brein volume, zwakke contactpunten, minder/meer verbindingen Cognitieve kenmerken Problemen met leren, aandacht en geheugen, overzicht, informatieverwerking Gedragssymptomen Sociale wederkerigheid, taalproblemen, rigiditeit en zintuiglijke overgevoeligheid Bijkomende medische problemen: Epilepsie Slaapproblemen Obstipatie Hoofdpijn < Presentatietitel invullen > # 15

16 Samenvatting (I) Autisme is (vooralsnog) een classificatie van gedrag Uiting van complexe stoornis van (sociale) informatieverwerking Grote verschillen in presentatie en ernst < Presentatietitel invullen > # 16

17 Niet alleen symptomen, ook beloop is verschillend en hoogst dynamisch Minst ernstig bij eerste diagnose neigen meer te verbeteren 10% van de kinderen gaan snel vooruit, rapid gains, van ernstig aangedaan naar hoog functionerend socioeconomic factoren zijn gerelateerd aan het beloop: minder vooruitgang bij mindre hoog-opgeleide moeders. Fountain C et al. Pediatrics 2012; < Presentatietitel invullen > # 17

18 Wat maakt het beloop en uitkomst verschillend? Is herstel mogelijk? Zo ja, kan dit herstel gestimuleerd worden?! < Presentatietitel invullen > # 18

19 Plasticiteit: het brein kan altijd leren plássein vormen, kneden Structuur en de functie van het brein kan veranderen op basis van ervaring, zowel positief als negatief. < Presentatietitel invullen > # 19

20 Specifieke ervaringen stimuleren specifieke plasticiteit en functie. Nithianantharajah and Hannan Nature Reviews Neuroscience, 2006 < Presentatietitel invullen > # 20

21 Minder plastisch brein geeft autisme? Sociale interactie Communicatie Zintuiglijke overgevoeligheid Rigiditeit Pervasieve stoornis

22 Wat kunnen we er aan doen? Pervasieve stoornis

23 Zintuiglijk profiel van kinderen met autisme

24 Overprikkeling in het brein Coma/slaap/sufheid Overgevoeligheid/autisme/epilepsie eer remming / inhibitie Goede balans Meer stimulering / excitatie

25 Nieuwe horizon: het herstellen van de prikkelbalans à remming à stimulering

26 Take home messages Autisme is een stoornis van functie in het zich ontwikkelende brein, gedrag is een gevolg en geen oorzaak. Geen enkel kind met autisme is hetzelfde, diagnose zegt niets over het individu. Het autistische brein kan leren en verbeteren: juiste input is essentieel

27 Toekomstperspectief Santiago Ramón y Cajal ( ): In het volgroeide brein zijn de zenuwbanen als gefixeerd, beëindigd, onveranderbaar. Alles kan afsterven, niets zal geregenereerd worden. Het is aan de wetenschap van de toekomst om dit harde vonnis te weerleggen".

28

29 Dank u voor uw aandacht! Bezoekadres: Heidelberglaan CX UTRECHT Postadres: Postbus GA UTRECHT T E. hersencentrum@umcutrecht.nl