Kwaliteiten en beperkingen van (jong)volwassenen met ASS. Een reflectie Linda Cuppen

Transcriptie

1 Kwaliteiten en beperkingen van (jong)volwassenen met ASS Een reflectie Linda Cuppen

2 Reflectie - Asperger/autistische stoornis en DSM-V - DSM-V: diagnostische niveaus - Diagnostische niveaus: neuropsychologische taken en vragenlijsten - Best practice voor handelingsgerichte diagnostiek bij ASS?

3 Asperger en autistische stoornis oviq > PIQ niet kenmerkend voor Asperger oviq < PIQ niet kenmerkend voor autistische stoornis Herkenbaar vanuit praktijk (grote variatie) Spek et al., 2008

4 Asperger en AS oviq > PIQ niet kenmerkend voor Asperger oviq < PIQ niet kenmerkend voor autistische stoornis (AS) DSM-IV: verschil Asperger en AS: met name taal Typisch Asperger?: mevrouw, ik beschik over onvoldoende variabelen om een adequate inschatting te kunnen maken van deze situatie DSM-V: onderscheid Asperger en AS vervalt

5 Asperger en AS oonderzoek A. Spek: onderscheid Asperger en AS: bij Asperger geen factor die afwijkt, bij AS significant lagere verwerkingssnelheid Geeft onderscheid Asperger/AS aanknopingspunten behandeling? Onderscheid naar ernst ASS en mogelijk IQ profiel relevanter voor behandeling DSM-V: één ASS, onderscheid naar ernst

6 DSM-V: diagnostische niveaus As I: Genotype As II: Neurobiologisch fenotype As III: Gedragsmatig fenotype As IV: Omgevingsfactoren As V: Therapeutische targets en response (Charney et al. APA)

7 Diagnostische niveaus en instrumenten As I: Genotype As II: Neurobiologisch fenotype As III: Neuropsychologisch fenotype (taken) As IV: Gedragsmatig fenotype (lijsten) As V: Omgevingsfactoren As VI: Therapeutische targets en response (Charney et al. APA)

8 Neuropsychologische taken vs vragenlijsten? oneuropsychologische taken brengen ander niveau (neuropsy.) in kaart dan vragenlijsten(gedrag) De vraag welk type instrumenten het beste meet, is niet relevant Interessant: hoe verhouden vragenlijsten zich tot neuropsychologische taken?

9 Neuropsychologische taken en vragenlijsten -Vragenlijsten: gedrag in dagelijks leven -Afhankelijk van perspectief informant -Neuropsychologische taken: functies die verklaring kunnen geven voor gedrag dagelijks leven

10 Neuropsychologische taken en vragenlijsten -Matig/geen verband tussen test en vragenlijst (Chaytor et al., 2006; Berger et al., submitted) BRIEF Cognitieve flexibiliteit (moeder) Wisconsin aantal fouten van 1 naar 2.23 Wisconsin aantal fouten van 2 naar 3.02 Scriptie J. Ellenbroek & H. Muiser, 2011

11 Neuropsychologische taken en vragenlijsten -Matige correlaties tussen verschillende informanten (Baron-Cohen et al., 2001; Kalyva et al., 2010) Visk totaalscore moeder BRIEF totaalscore moeder Visk totaalscore vader.57** BRIEF totaalscore vader.67** Scriptie J. Ellenbroek & H. Muiser, 2011

12 Neuropsychologie en vragenlijsten detailwaarneming -Vragenlijsten 1) AQ schaal detailgerichtheid (Baron-Cohen et al., 2001) 5 Ik merk vaak geluidjes op die anderen niet opvallen. 6 Mijn aandacht wordt vaak getrokken door nummerplaten van auto s of soortgelijke rijtjes. 9 Ik word gefascineerd door jaartallen en data. 12 Mij vallen vaak details op die anderen niet zien.

13 Neuropsychologie en vragenlijsten detailwaarneming -Vragenlijsten 2) SQ (Baron-Cohen et al., 2003) 4. Ik lees liever non-fictie dan fictie. 5. Als ik een auto zou kopen, zou ik specifieke informatie vragen over de capaciteit van de motor. 6. Wanneer ik naar een schilderij kijk, denk ik meestal niet na over de techniek die gebruikt is bij het maken ervan. 7. Als er een probleem zou zijn met de elektriciteit bij mij thuis, zou ik in staat zijn om het zelf te verhelpen.

14 Neuropsychologie en vragenlijsten detailwaarneming -Vragenlijsten Items uit AQ Ik geniet van praten over koetjes en kalfjes. Ik ben niet echt een liefhebber van het lezen van romans. Ik vind het gemakkelijk om tussen de regels door te luisteren als iemand tegen mij praat. Ik ben een goede diplomaat.

15 Neuropsychologie en vragenlijsten detailwaarneming -Neuropsychologische taken 1) Blokpatronen

16 Neuropsychologie en vragenlijsten detailwaarneming -Neuropsychologische taken 2) Embedded Figures Test

17 Best practice? Voor goede sterkte/zwakte analyse: -Neuropsychologische taken (cognitieve functies) EN -Vragenlijsten, bij voorkeur meerdere informanten (gedrag dagelijks leven)

18 Best practice? Neuropsychologisch onderzoek - Onderzoek A. Spek: Fluency taak (executief functioneren) 1)Fluency taak geeft geen volledig beeld van executief functioneren: meer taken afnemen 2)Fluency taak is een open-ended taak: dit type taak van belang bij ASS

19 Best practice? Neuropsychologisch onderzoek Open-ended taak: meerdere manieren om taak uit te voeren - Volwassenen met ASS moeite met openended taken (White et al., 2009) - Pilot studie Dr. Leo Kannerhuis waarbij openended taken worden vergeleken met gesloten taken

20 Best practice Open-ended taken -Neuropsychologische diagnostiek bij ASS: aanpak meer van belang dan scores - Open-ended taken: kwalitatieve beoordeling mogelijk (aanpak observeren) Ontwikkelen: kwalitatief beoordelingssysteem naast bestaande kwantitatieve scoring

21 Best practice?

22 Best practice? Dit is toch geen voetbalveld maar een vierkant? Waar ligt die sleutel dan? Waar moet ik beginnen?

23 Best practice? Wisconsin Card Sorting Test

24 Best practice? Wisconsin Card Sorting Test Wat is de bedoeling? Moet ik op kleur sorteren of op vorm? Wat gemeen van de test dat ik niet weet wat ik moet doen. Na de eerste, onaangekondigde, wijziging: Haha, u heeft het fout hoor. Kleur is wel goed.

25 Best practice conclusies IQ-profiel op schaalniveau (VIQ-PIQ) hangt niet samen met Asperger/AS diagnose Voor een goede sterkte-/zwakteanalyse: Npo taken en vragenlijsten (meerdere informanten) Gebruik open-ended taken bij npo Ontwikkelen kwalitatief beoordelingssysteem