Mastocytose. Informatie voor artsen. Drs. J.M. Oldhoff Dr. S.G.M.A. Pasmans, dermatoloog Dr. R. Fijnheer, hematoloog
|
|
- Stijn Jonker
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 Mastocytose Informatie voor artsen Drs. J.M. Oldhoff Dr. S.G.M.A. Pasmans, dermatoloog Dr. R. Fijnheer, hematoloog oktober 2005, Universitair Medisch Centrum Utrecht Divisie Interne Geneeskunde en Dermatologie, afdeling Dermatologie afdeling Patiëntencommunicatie, DIGD
2 Inhoudsopgave Mastocytose 3 Urticaria pigmentosa 3 Etiologie 4 Symptomen 5 Triggers 6 Diagnostiek 6 Therapie 7 Prognose 10 Literatuur 13 Mastocytose richtlijn volwassenen en kinderen 15 Vragenlijst voor volwassenen en kinderen met mastocytse 21 Uitleg afkortingen UP = Urticaria Pigmentosa MH = Methylhistamine MIAA = 4-methyl 1-imidazol acetate acid SCF = Stamcelfactor 2
3 Urticaria pigmentosa (UP) is de meest voorkomende vorm van cutane mastocytose. Andere cutane vormen kunnen zijn: teleangieëctasia macularis eruptiva perstans, solitair mastocytoom (komt met name voor bij kinderen) en diffuse cutane mastocytose (zeer zeldzaam). Mocht uw patiënt één van deze vormen hebben dan is deze informatie ook van toepassing. Mastocytose Mastocytose is een ziekte die wordt gekenmerkt door een pathologische stijging van mestcellen in verschillende weefsels (huid, milt, lever, maagdarmkanaal en beenmerg). De symptomen variëren afhankelijk van de betrokken organen. Geschat wordt dat er per jaar 100 nieuwe patiënten met mastocytose worden gediagnosticeerd in Nederland. Mastocytose kan zich op verscheidene manieren uiten. In tabel 1, pagina 7, vindt u de huidige WHO-classificatie 1, 2. Mastocytose is geen erfelijke ziekte. Er zijn echter wel een aantal familiaire gevallen beschreven. Deze gevallen vormen waarschijnlijk een subgroep binnen de mastocytose. Urticaria pigmentosa Urticaria pigmentosa is voor het eerst beschreven door Nettleship en Tay in UP wordt gekarakteriseerd door min of meer symmetrisch voorkomende kleine bruinrode maculae of papulae die meestal opzwellen na wrijving. Dit wordt het teken van Darier genoemd. 4 UP is de meest voorkomende vorm van mastocytose. UP komt evenveel bij mannen als vrouwen voor. Er wordt een onderscheid gemaakt in een infantiele vorm (leeftijd onder de puberteit) en een volwassen vorm van UP (leeftijd boven de puberteit). 65 procent van de UP-gevallen komt voor bij jonge kinderen en gaat gepaard met een goede prognose met regressie van de laesies bij ongeveer 80 procent van de kinderen bij het bereiken van de puberteit. 5 Wanneer UP op oudere leeftijd ontstaat kán er gehele remissie optreden, 6 echter dit is minder waarschijnlijk. In de meeste gevallen treedt stabilisering of uitbreiding van de mastocytose op. De ziekte kan echter systemisch worden. De kans hierop is onduidelijk. In verschillende onderzoeken varieert de kans hierop van 10 tot 70 procent voor patiënten met UP. 7 3
4 De oorzaak van de verschillende percentages hangt samen met de moeite die wordt gedaan om systematisatie aan te tonen. 8 Als systematisatie wordt aangetoond gaat het meestal om indolente systemische mastocytose (tabel 1). Dit heeft voor de patiënt weinig gevolgen aangezien de behandeling symptomatisch blijft. Echter in deze categorie zijn de symptomen wel zeer divers. Variërend van milde klachten (grootste groep) tot invaliderende klachten die niet met de gangbare symptomatische therapie te behandelen zijn. Urticaria pigmentosa Van belang is het om in de groep UP-patiënten diegenen op te sporen die vallen in categorie ernstig (tabel 1). Dit is het meest cruciale punt voor een patiënt met UP. Etiologie Mestcellen ontwikkelen zich van de pluripotente progenitorcellen (CD34+) in het beenmerg en bestaan uit twee fenotypen, gebaseerd op de aanwezigheid van de proteasen trypsine en chymotrypsine. De meerderheid van de mestcellen in de huid bevatten beide proteasen. 11 4
5 Voor een normale ontwikkeling van de mestcel is een interactie nodig tussen het cytokine stamcelfactor (SCF) en de c-kit receptor. Vanuit het beenmerg migreren voorlopers van mestcellen door het bloed en de lymfe naar de weefsels om daar verder uit te rijpen tot mestcellen. SCF stimuleert tevens de proliferatie van melanocyten en de synthese van melanine. Dit veroorzaakt de typische hyperpigmentatie van de UP-laesies. De oorzaak van proliferatie van mestcellen bij mastocytose is nog onbekend. Er wordt hiernaar veel onderzoek gedaan. De belangrijkste hypothese is een mutatie in het c-kit proto oncogen. Dit gen codeert voor de c-kit receptor, welke tot expressie komt op hemato-poietische stamcellen, mestcellen, melanocyten en kiemcel lijnen. SCF is de ligand voor de c-kit receptor en is essentieel voor de proliferatie en differentiatie van mestcellen vanuit het beenmerg. Onderzoek heeft bij patiënten met mastocytose mutaties in het c-kit proto oncogen aan getoond. 9 De meest voorkomende is de Asp816 ->Val mutatie. Deze mutaties worden gevonden in perifere mononucleaire bloedcellen, milt of huidlaesies van patiënten met mastocytose. In onderzoeken met mestcel leukemie lijnen is gebleken dat deze mutatie leidt tot een SCF- onafhankelijke activering van de c-kit receptor. Dit leidt tot mestcel proliferatie. 10 Mastocytose is een heterogene ziekte, hetgeen blijkt uit de diverse presentaties. (Tabel 1) De c-kit proto oncogen mutatie zal een rol spelen, maar kan op dit moment niet de verschillende presentatievormen verklaren. 11 Symptomen De oorzaak van symptomen bij mastocytose is goed bekend. Ze zijn het resultaat van het vrijkomen van teveel mestcel mediatoren. Belangrijkste mediators zijn: histamine, heparine, proteases (tryptase, chymotryptase) prostaglandine D2, leukotriene C4, TNFa, IL3 en IL4. De biologische effecten van histamine zijn het resultaat van activering van H1- of H2- cel oppervlakte receptoren. Activering van de H1-receptor zorgt voor contractie van bronchiën en de gladde spiercellen van de tractus digestives. Activering van de H2-5
6 receptor zorgt voor een verhoogde maagzuur secretie door parietale cellen. Histamine zelf vergroot de vasculaire permeabiliteit. 12 Dit verklaart het zwellen van de UP-laesies na krabben of wrijven hierover: het teken van Darier. Naast de huidafwijkingen treedt er bij UP vaak jeuk op. Daarnaast kunnen door massale degranulatie van mestcellen in de huid of door betrokkenheid van meerdere organen ook andere symptomen bij UP voorkomen. Deze symptomen kunnen zijn: maagdarmklachten (buikpijn, misselijkheid, braken, diarree, maagpijn en refluxklachten), flushing (bij aanwezigheid van dit symptoom dient differentiaal diagnostisch gedacht te worden aan het carcinoidsyndroom en feochromocytoom), botpijn, gewrichtspijn, hoofdpijn, dyspnoe, moeheid, duizeligheid, syncope, palpitaties en tintelingen. Triggers Symptomen komen vaak in aanvallen voor. De oorzaak hiervan is dat mestcellen massaal kunnen degranuleren door bepaalde triggers. Bekende triggers zijn: fysieke inspanning, geestelijke inspanning, stress, temperatuur-verschil, voedsel dat rijk is aan biogene aminen (zoals vis, oude kaas, alcohol) en bepaalde medicijnen. Daarnaast hebben patiënten met mastocytose een verhoogd risico op een ernstige reactie na een wespen- of bijensteek. Ook hebben patienten met mastocytose een hoger risico op een ernstige reactie na geneesmiddelen met name na medicijnen waar de betreffende patiënt in het verleden overgevoelig voor is gebleken en spierverslappers, opiaten, polymixinen, röntgencontrastvloeistof en NSAID s, zoals aspirine. 13 Diagnostiek De diagnose UP wordt gesuggereerd door de aanwezigheid van langer bestaande roodbruine maculae met name voorkomend op de romp die soms jeuken en zwellen bij krabben. Wanneer er bij het lichamelijk onderzoek een positief teken van Darier wordt gevonden is de diagnose UP zeer waarschijnlijk. Tevens kan er tryptase (normaalwaarde <13.5 ug/l) worden bepaald in het serum. Deze waarden is meestal verhoogd bij UP en kan worden gebruikt in de follow-up. 6
7 Diagnostisch is het histo-pathologisch onderzoek. Hierbij wordt een huidbiopt in formaline van een UP-macula onderzocht op de vergrote aanwezigheid van mestcellen. Mestcellen kunnen worden gezien met Giemsa/ toluidine blauwkleuring. Deze kleuringen worden niet standaard verricht en de verdenking op mastocytose is dus noodzakelijk voor het stellen van de diagnose door de patholoog-anatoom. Diagnostiek naar systemische mastocytose wordt gedaan op indicatie door een hematoloog die naast het beoordelen van het bloedbeeld een beenmergbiopt en punctaat afneemt. Tabel 1: WHO classification of mastocytosis Variants and subvariants: Cutanous mastocytosis Maculopapular CM, urticaria pigmentosa Diffuse CM Mastocytoma of skin Indolent systemic mastocytosis Smoldering SM Isolated bone marrow mastocytosis Systemic mastocytosis with an Associated clonal hematologic non-mc lineage disease Aggressive systemic mastocytosis With eosinophilia Mast cell leukaemia aleukemia MCL Mast cell sarcoma Extracuatneous mastocytoma Abbreviation: CM MPCM, UP DCM ISM SSM BMM SM-AHNMD ASM MCL MCS Therapie (zie ook tabel 2 op pagina 9) Er bestaat op dit moment nog geen middel tegen mastocytose of enig bewijs dat een therapie het beloop van de ziekte kan beïnvloeden. Het beleid is symptomatisch. Er wordt onderzoek gedaan naar nieuwe middelen bij mastocytose. 7
8 Algemeen is het advies aan patiënten om bovengenoemde triggers van mestcellen te vermijden. Hierbij komt het grote belang dat er zoveel mogelijk aan wordt gedaan om te voorkomen door wespen en bijen gestoken te worden. Patiënten moeten een noodset meekrijgen, bestaande uit antihistaminica en 2 EpiPennen, aangezien de kans op anafylactische shock verhoogd is gebleken na een steek door een wesp of bij en medicijnen. Na een wes p/bijen steek, medicijn en Neem 2 tablette n antihistaminica (bijv.t avegil o f Zyrtec ) Ga naar een dokter& z org dat er iem and bij u is!! Gaat het s lechter? EP IPE N gebruiken volgens instructie!! Het is aan te bevelen het eerdergenoemde geneesmiddelenpaspoort mee te geven met daarin de volgende tekst: Wegens m astocytose verhoogd risico op anafylaxie na: 1. Bijen- e n wespenste ken 2. Geneesmi ddelen Ad.2.a. M edicijngebruik bij mastocytose Gebruik geen m edicatie waar u in het verleden overgevoelig voor bent gebleken Ad.2.b. Verhoogd risico op overgevoeligheid voor 1 alle o piaten (b ijvoorbeeld codeïne) 2 polymixinen ( polymixine B/ colistine) 3 spierverslappers 4 röntgencontrastmiddel (met name o ude generatie) 5 NSAID' s (bijvoorbeeld aspirine, ibuprof en) Wij adviseren patienten een Witte Kruis penning te dragen. Wanneer uw patiënt buikkklachten heeft in relatie tot voedsel kan u een proefdieet (6 weken) vrij van biogene aminen de klachten adviseren. Wanner dit de klachten vermondert kan na 6 weken 8
9 aan de herintroductie worden begonnen om zodoende de voedingsmiddelen die echt klachten geven te selecteren. Voor de chronische klachten van jeuk, urticariae en flushing kunnen H1-receptor antagonisten worden gegeven (loratadine, hydroxyzine). Voor klachten van het tractus digestives kunnen H2- receptor antagonisten worden voorgeschreven (cimetidine, ranitidine). 8 Lichttherapie kan effectief zijn voor met name de cutane afwijkingen. Echter dit effect is altijd kortdurend en therapie zal herhaaldelijk gegeven moeten worden. Dit moet worden afgewogen tegen de nadelige effecten van lichttherapie op lange termijn. 8 Bij zeer ernstige klachten, niet reagerend op H1 en/of H2 antihistaminica met een verhoogd tryptase of bij afwijkingen in het bloedbeeld kan overleg worden gepleegd met R. Fijnheer (hematoloog) of S. Pasmans (dermatoloog). We adviseren uw patiënt in principe jaarlijks ter controle te zien. Hierbij is het van belang om te bepalen of er sprake is van verandering ten opzichte van het jaar daarvoor met betrekking tot symptomen en bloedbeeld (zie het bijgevoegde flowschema). Tabel 2: Behandeling van mastocytose 6 Alle patiënten Noodset i.v.m. verhoogde kans op ernstige reactie op wesp/bij/ geneesmiddelen: - H1 antihistaminica - noradrenaline (Epipen) Jeuk, flushing, urticaria, Maagdarm klachten, Flushing Ernstige klachten bij systematisatie H1-antihistaminica H2-antihistaminica Cladribine 16. Experimentele therapieën: R.Fijnheer 9
10 Prognose De prognose van UP is over het algemeen goed. De ziekte is bij volwassenen chronisch van aard, maar spontane remissie is in zeldzame gevallen mogelijk. 5 Een onbekend percentage patiënten ervaart verergering van de UP en ontwikkelt systemische mastocytose in de loop van de jaren. In de meeste gevallen betekent dit uitbreiding van de benigne aandoening met uitbreiding van symptomen. Desondanks kan de ziekte door de symptomen invaliderend werken waardoor agressieve therapie soms nodig is. Dit is in een klein percentage het geval. Hiernaast presenteert een kleine hoeveelheid patiënten zich met een geassocieerde hematologische maligniteit. Mestcel-leukemie als oorzaak van UP bij eerste presentatie is beschreven maar komt zeldzaam voor en zal zich ook veel agressiever presenteren met snelle progressie van klachten. 14 Database / website in ontwikkeling Mastocytose is een zeldzame aandoening waar we nog maar weinig vanaf weten. Op dit moment worden de gegevens van zoveel mogelijk mastocytose patiënten verzameld in een database. Deze database wordt beheerd door de Landelijke Werkgroep Mastocytose voor artsen. Deze gegevens worden op anonieme wijze verwerkt. Alleen de behandelend arts heeft toegang tot de patientgegevens. Op de lange termijn is het de bedoeling deze gegevens te gebruiken voor wetenschappelijk onderzoek om meer te leren over deze ziekte, zoals het beloop in de tijd. Ook nieuwe behandelingsmogelijkheden worden via deze database bestudeerd. Via een website willen wij zowel de patiënten als de artsen zoveel mogelijk op de hoogte houden van de laatste ontwikkelingen. Uw patient kan u vragen zijn of haar gegevens in te voeren of laten in te voeren. Het is de bedoeling dat de gegevens worden bijgewerkt na de jaarlijkse controle. Op dit moment is het openbare deel nog in ontwikkeling van deze website. Zodra de website voor een ieder toegankelijk is zullen wij dit doorgeven aan de twee onderstaande patiënten verenigingen. Voor verdere informatie kunt u contact opnemen met c.n.rison@umcutrecht.nl met vermelding BIG-registratienummer 10
11 Digitale versies Zowel van de patiëntenfolder als de artsenfolder staat een digitale versie op de website van het Nederlands Anafylaxis Netwerk: Patiëntenorganisaties Het Nederlands Anafylaxis Netwerk is er voor iedereen die steun nodig heeft in de omgang met anafylaxis (anafylaxie of anafylactische shock) als gevolg van insectensteken, voedsel, medicijnen of anderszins. U kunt er ook voorlichtingsmateriaal krijgen. Oranjelaan 91, 3311 DJ Dordrecht Tel: (tussen en uur) fax: adres: info@anafylaxis.net internetadres: De Mastocytose Vereniging Nederland heeft als doel meer bekendheid te geven aan de ziekte mastocytose. De vereniging verstrekt telefonische en schriftelijke informatie en organiseert landelijke voorlichtingsdagen en lotgenotencontact. Postbus 206, 7570 AE Oldenzaal Tel: adres: mastocytose@hetnet.nl 11
12 12
13 Literatuur 1 Valent P, Sperr WR, Schwartz LB, Horny H-P. Diagnosis and classification of mast cell proliferative disorders: Delineation from immunologic diseases and non-mast cell hematopoietic neoplasms. J Allergy Clin Immunol 2004;114: Valent P, Horny HP, Escribano L, et al. Diagnostic criteria and classification of mastocytosis: a consensus proposal. Leukemia Research. 2001;25: Nettleship E, Tay W. Rare forms of urticaria. BMJ. 1869;2: Soter NA. The Skin in Mastocytosis. J Invest Dermatol. 1991;96:32S-39S. 5 Azana JM, Torrelo A, Mediero IG, et al. Urticaria Pigmentosa: a review of 67 pediatri cases. Pediatr Dermatol. 1994;11: Kors JW, van Doormaal JJ, Breukelman H, et al. Long-term follow-up of indolent mastocytosis in adults. J Int Med 1996; 239: Topar G, Staudacher C, Geisen F, etal. Urticaria Pigmentosa. A clinical, hematopathologic, and serologic study of 30 adults. Am J Clin Pathol. 1998; 109: Greaves MW. Mastocytoses. In: Rook: Tekstbook of Dermatology, Volume 3: 6th edition.1998 Chapter Hartmann K, Henz BM. Mastocytosis:recent advances in defining the disease. Br J Dermatol. 2001; 144: Furitsu T, Tsujimura T, Tono T, et al. Identification of mutations in the coding sequence of the proto-oncogene c-kit in a human mast cell leukaemia cell line causing ligand-independent activation of c-kit product. J Clin Investigations. 1993; 92: Sato-Matsumura KC, Matsumura T, Koizumi H et al. Analysis of c-kit exon 11 and exon 17 of urticaria pigmentosa that occured in monozygotic twin sisters. Br J Dermatol. 1999; 140:
14 12 Metcalfe DD. Mastocytosis syndromes. In: Middleton E, editor. Allergy. Principals and Practice. Volume II. 4 th edition. 1993: Meyler L, Dukes MNG, Aronson JK, Chalker J. Meylers side effect of drugs: an encyclopedia of adverse reactions and interactions. 14 th edition Edited by Elsevier, Amsterdam. 14 Tebbe B, Stavropoulos PG, Krasagakis K, Orfanos CE. Cutaneous Mastocytosis in adults. Dermatology. 1998;197: Kluin-Nelemans HC, Oldhoff JM, Van Doormaal JJ, Van t Wout JW, Verhoef G, Gerrits WB, Van Dobbenburgh OA, Pasmans SG, Fijnheer R. Cladribine therapy for systemic mastocytosis. Blood 2003;102:
15 Mastocytose richtlijn volwassenen en kinderen Een praktische uitwerking voor artsen aan de hand van onderstaande literatuur Literatuur Valent P, Horny HP, Escribano L, et al. Diagnostic criteria and classification of mastocytosis: a consensus proposal. Leukemia Research. 2001;25: Valent P, Sperr WR, Schwartz LB, Horny H-P. Diagnosis and classification of mast cell proliferative disorders: Delineation from immunologic diseases and non-mast cell hematopoietic neoplasms. J Allergy Clin Immunol 2004;114:3-11. Kluin-Nelemans HC, Oldhoff JM, Van Doormaal JJ, Van t Wout JW, Verhoef G, Gerrits WB, Van Dobbenburgh OA, Pasmans SG, Fijnheer R. Cladribine therapy for systemic mastocytosis. Blood 2003;102: Richtlijn Mastocytose van Landelijke Werkgroep Mastocytose (in bewerking) Richtlijn Mastocytose bij kinderen van Landelijke Werkgroep Mastocytose (in bewerking) Patiënten- en artseninformatiefolder staan op en hierin staat ook het flow-schema en de anamneselijst Indeling formulieren als decursus voor in status 1e polibezoek: mastocytose? 2e polibezoek (minimaal 6 weken na eerste bezoek) Polibezoek na beenmergbiopt: controle Jaarlijkse controle Vragenlijst voor volwassenen en kinderen met mastocytose Voor overleg kunt u contact opnemen met: Suzanne Pasmans, dermatoloog UMC Utrecht Marja Oldhoff, dermatoloog i.o. UMC Utrecht Rob Fijnheer, hematoloog Jeroen Bosch Ziekenhuis, UMC trecht 15
16 1e polibezoek: mastocytose? Lichamelijk onderzoek: huidafwijkingen passend bij cutane mastocytose; urticaria pigmentosa(up), teleangiectasia macularis eruptiva perstans (TMEP) Beschrijving: Teken van Darier: postief / negatief? Aanvullend onderzoek: Lab; Tryptase (immuno-formulier) RAST wesp, bij Bloedbeeld + differentiatie Histologie (liefst rode laesies biopteren); Huidbiopten 4 mm formaline Huidbiopten 4 mm vries Anamneselijst meegeven (zie bijlage) 2e polibezoek (minimaal 6 weken na eerste bezoek) Anamneselijst evalueren Uitslagen bespreken Diagnose mastocytose? ja / nee, indien nee, niet verder gaan! Lichamelijk onderzoek: palpatie lever vergroot? ja / nee palpatie milt: vergroot? ja / nee lymfklieren: vergroot? ja / nee Aanvullend onderzoek: Bij volwassenen extra: indicaties voor beenmergpunctie bij volwassenen door hematoloog middels consultaanvraag; 16
17 Vraagstelling: beenmergpunctie in het kader van mastocytose evaluatie. Gaarne beenmergbiopt laten beoordelen volgens WHO criteria door patholoog. Indien: tryptase > 13,5 ug/l afwijkend bloedbeeld / differentiatie Bij meer klachten dan jeuk klachten (diarree++, aanvallen met flushing etc.) Bij kinderen extra: geen indicatie voor beenmergpunctie; Wel uitgangsscreening waarna bespreking uitslagen door kinderhematoloog. Lab; AF, ASAT, ALAT, GGT, LDH, calcium, fosfaat, albumine, totaal eiwit Echo lever; Vraagstelling: (lever, milt vergroot? en retroperitoneale lymfklieren?) X-thorax; Vraagstelling: retroperitoneale lymfklieren? Consult kinderhematoloog aanvraag; Gaarne uw medebehandeling bij mastocytose ; kinderhematoloog bespreekt uitslagen Alleen bij gastro-intestinale klachten: overweeg verwijzing naar diëtiste (allergologie) voor 6 weken proefdieet vrij van biogene aminen met vervolgens herintroductie door dietist Behandeling: Bij klachten; Eerste keus: H1-remmer Tweede keus: H2-remmer toevoegen Lokaal corticosteroiden klasse 2-3 Noodset (antihistaminica en 2 (!) epipennen) met instructie (zie ook wegens verhoogd risico op anafylactische reacties na wespen en bijensteken en medicijnen Medicijnpaspoort; de tekst hiervoor staat zowel in de artsenals patiënteninformatie 17
18 Aan patiënt meegeven: Informatiefolder voor patiënt over mastocytose meegeven. (staat ook op en Medicijnpaspoort; zie boven Noodset (antihistaminica en 2 (!) epipennen); zie boven Brief naar huisarts; informatiefolder voor artsen bijsluiten (staat op en Follow-up: Indien beenmergbiopt wordt gedaan: controlebezoek plannen Anders jaarlijkse controle Patiënt aanmelden voor database via website Account kan worden aangevraagd via c.n.rison@umcutrecht.nl met vermelding BIG-registratienummer. Polibezoek na beenmergbiopt: controle geen systemische mastocytose; jaarlijkse controle systemische mastocytose: Lab; AF, ASAT, ALAT, GGT,LDH, calcium, fosfaat, albumine, totaal eiwit Osteocalcine Bij diarree op indicatie: ferritine (+CRP), foliumzuur, vitamine B12 Zonodig: Botdichtheidmeting (lumbale wervelkolom, heup) Indicatie: bij systemische mastocytose met klachten meer dan jeuk Bij gastro-intestinale klachten; oesofago-gastro-duodenoscopie Op indicatie intracutane allergietest met verdacht allergeen (alleen bij volwassenen; liever niet bij kinderen) via consult vel poli allergologie; Vraagstelling: intracutane testen voor wesp en bij bij patiënt met mastocytose Jaarlijkse controle Anamnese: lijst laten invullen door patiënt (in wachtkamer) evalueren ingevulde lijst Lichamelijk onderzoek: inspectie huid (verergering?) teken van Darier 18
19 Lab: tryptase bloedbeeld + differentiatie Recepten: noodset vernieuwen TC 6 weken: bespreking uitslagen Follow-up: jaarlijks bij klachten eerder retour Gegevens patiënt updaten op website Vooraanmelding of vragen contact opnemen met c.n.rison@umcutrecht.nl onder vermelding van uw BIG-registratienummer Bij verergering klachten of labveranderingen altijd opnieuw eerdere beslismomenten overwegen. Toch indicatie voor beenmergbiopt, gastroscopie, aanvullend lab of botdensitometrie? 19
20 20
21 Vragenlijst voor volwassenen en kinderen met mastocytose Sticker van de patiënt Ingevuld door; naam arts: Datum eerste polibezoek: Welke factoren verergeren bij u / uw kind de klachten ten gevolge van de mastocytose? Factor: ja nee Voedsel Alcohol Wrijving op de huid Lichamelijke inspanning Geestelijke inspanning Stress Temperatuursverschillen 21
22 Hieronder staan klachten vermeld die kunnen passen bij mastocytose. Wilt u deze klachten in onderstaande tabel aankruisen? Mate geen Klachten: nee ja 0 = geen moeheid duizeligheid bewustzijnsverlies opvliegers jeuk hoofdpijn neusloop benauwdheid pijn op de borst hartkloppingen misselijkheid braken buikpijn diarree maagpijn zuurbranden botpijn; geen gewrichtsklachten botbreuken Duur in jaren In aanvallen? nee ja Factor van invloed. Welke? 22
23 Bent u / uw kind wel eens gestoken door een wesp / bij? wesp ja nee wanneer Welke reactie M1 jaartal op de plaats van de steek rood / dik huidafwijkingen hele huid rood / dik ja ja nee nee M2 braken, diarree ja nee M3 heesheid, benauwdheid ja nee M4 bewustzijnsverlies ja nee Sommige patiënten met mastocytose hebben een overgevoeligheidsreactie met medicijnen gehad. Heeft u / uw kind wel eens een reactie gehad op een van de volgende medicijnen? Medicijn: ja nee Antibiotica Pijnstillers, nl NSAID s Rontgencontrastvloeistof Anderen: Wilt u deze reactie op het medicijn beschrijven hieronder: medicijnen ja nee welke wanneer jaartal Welke reactie op de plaats van de steek ja nee rood / dik M1 huidafwijkingen hele huid ja nee rood / dik M2 braken, diarree ja nee M3 heesheid, benauwdheid ja nee M4 bewustzijnsverlies ja nee 23
24 Komt in uw familie mastocytose voor? ja nee Met welke andere ziektes bent u/ uw kind bekend? Welke geneesmiddelen gebruikt u / uw kind? Geeft u toestemming dat wij uw gegevens / de gegevens van uw kind anoniem verwerken in de landelijke database voor artsen en patiënten met mastocytose? ja / nee datum: handtekening patiënt / ouder: 24
Afdeling Dermatologie, locatie AZU. Mastocytose. Informatie voor artsen
Afdeling Dermatologie, locatie AZU Mastocytose Informatie voor artsen Dr. S.G.M.A. Pasmans, dermatoloog WKZ Dr. R. Fijnheer, hematoloog UMC Utrecht Dr. A.C. Knulst, dermatoloog UMC Utrecht Dr. H. Rockmann,
Nadere informatie1 Functie van mestcellen 3. 2 Verschijnselen van mastocytose 3. 3 Verschillende vormen van mastocytose 4. 4 Onderzoek en behandeling 5.
Mastocytose UMC Utrecht, Divisie Inwendige Geneeskunde en Dermatologie, Zorgeenheid Dermatologie / Allergologie, zorgeenheid Hematologie Afdeling Patiëntencommunicatie, oktober 2005, DIGD.04.036 Inhoudsopgave
Nadere informatieNeoplastische proliferatie van mestcellen
Mastocytose 4580403 Mastocytose Neoplastische proliferatie van mestcellen Symptomen : Constitutioneel: moe gewichtsverlies koorts, zweten Huid (pruritus, urticaria, dermatografie) Buikpijn, GI-problemen,
Nadere informatieInterne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose
Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose Interne Geneeskunde Allergologie Wat is mastocytose? Mastocytose is de naam voor een zeldzame ziekte, die het gevolg
Nadere informatieGroepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem. Urticaria = galbulten = netelroos
Groepsspreekuur Urticaria & Angiooedeem Urticaria = galbulten = netelroos Urticaria Urticaria komen veel voor: ¼ volwassenen heeft het wel eens gehad Kenmerkend zijn snel wisselende kwaddels (bleek) daaromheen
Nadere informatieMastocytose. een ziekte door grote hoeveelheden abnormale mestcellen
Mastocytose een ziekte door grote hoeveelheden abnormale mestcellen Deze tekst is een vertaling van de Engelse tekst op www.ecnm.net (samenwerkingsverband van Europese mastocytose-deskundigen), bedoeld
Nadere informatieMastocytose. Informatie voor artsen
Mastocytose Informatie voor artsen Prof. dr. S.G.M.A. Pasmans, dermatoloog N.J.T. Arends, kinderarts-allergoloog P.L.A. van Daele, internist-immunoloog/allergoloog M. Verburg, dermatoloog-onderzoeker M.A.W.
Nadere informatieInterne Geneeskunde Allergologie. Urticaria / Angio-oedeem
Interne Geneeskunde Allergologie Urticaria / Angio-oedeem Interne Geneeskunde Allergologie U heeft een huidafwijking die urticaria (galbulten, netelroos) wordt genoemd. Deze aandoening gaat ook vaak gepaard
Nadere informatieImmunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose
Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose Interne Geneeskunde Allergologie Wat is mastocytose? Mastocytose is de naam voor een zeldzame ziekte, die het gevolg is van de aanwezigheid van abnormale
Nadere informatieInterne geneeskunde Allergologie. Anafylaxie zonder duidelijke oorzaak
Interne geneeskunde Allergologie Anafylaxie zonder duidelijke oorzaak Interne geneeskunde Allergologie Inleiding U heeft één of meerdere ernstige allergische aanvallen gehad, ook wel anafylaxie genoemd.
Nadere informatieMastocytose en allergie. Mediatoren. Insecten allergie. Welke klachten ontstaan door mastocytose? Oorzaken Anafylaxie
Mastocytose en allergie Welke klachten ontstaan door mastocytose? Klachten door mastocytosis kunnen ontstaan door: i. Vrijkomen van chemische stoffen (mediatoren) uit mestcellen ii. Infiltreren van mestcellen
Nadere informatieInterne Geneeskunde Allergologie. Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose
Interne Geneeskunde Allergologie Immunotherapie voor insectenallergie bij mastocytose Interne Geneeskunde Allergologie Wat is mastocytose? Mastocytose is de naam voor een zeldzame ziekte, die het gevolg
Nadere informatieNieuwe ontwikkelingen in mastocytose. Maud Hermans Internist i.o
Nieuwe ontwikkelingen in mastocytose. Maud Hermans Internist i.o. 15-12-2016 Inhoud Hart- en vaatziekten Jaarlijkse controle Pre-medicatie voor ingrepen Nieuwe behandelingen Tyrosine kinase remmers Omalizumab
Nadere informatieMastocytose, vaak meer dan een huidziekte alleen
61 Mastocytose, vaak meer dan een huidziekte alleen J.J. van Doormaal, 1,3 P.C. van Voorst Vader 2,3 1 Afdeling interne geneeskunde, UMCG, Groningen 2 Afdeling dermatologie, UMCG, Groningen 3 Werkgroep
Nadere informatieBehandeling van een anafylactische reactie
PATIËNTEN INFORMATIE Behandeling van een anafylactische reactie Door middel van de adrenaline auto-injector of noodpen 2 PATIËNTENINFORMATIE Door middel van deze informatiefolder wil het Maasstad Ziekenhuis
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak
Nadere informatieNRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro NRLP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NRLP-12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NRLP-12 gerelateerde terugkerende
Nadere informatiehematoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen 08.30 17.00 uur bereikbaar via de polikliniek Interne geneeskunde, tel. (078) 654 64 64.
Polycythemia Vera Uw hoofdbehandelaar is: hematoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen 08.30 17.00 uur bereikbaar via de polikliniek Interne geneeskunde, tel. (078) 654 64 64. Inleiding U heeft
Nadere informatieInsectenallergie met alleen reacties van de huid. Uitleg van onderzoek. UMCG
Insectenallergie met alleen reacties van de huid. Uitleg van onderzoek. UMCG Dit onderzoek wordt gedaan op de Afdeling Allergologie, Universitair Medisch Centrum Groningen, onder leiding van J.N.G. Oude
Nadere informatieFamiliaire Mediterrane Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Familiaire Mediterrane Koorts Versie 2016 2. DIAGNOSE EN BEHANDELING 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? Over het algemeen wordt de volgende aanpak gehanteerd:
Nadere informatie12. Urticaria. Dermatologie. Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee!
12. Urticaria Dermatologie Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Wat is urticaria? Urticaria (urtica = brandnetel) is de medische naam voor netelroos of galbulten. Het is een huiduitslag
Nadere informatieEssentiële Trombocytose
Essentiële Trombocytose Uw hoofdbehandelaar is: hematoloog dr. Uw specialist is op werkdagen tussen 08.30 17.00 uur bereikbaar via de polikliniek Interne geneeskunde, tel. (078) 654 64 64. Inleiding U
Nadere informatieSystemische mastocytose
K l i n i s c h e I m m u n o l o g i e Systemische mastocytose Trefwoorden - mastocytose - urticaria pigmentosa - anafylactische / anafylactoïde reacties - tryptase - histamine - insectenallergie Samenvatting
Nadere informatieNLRP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro NLRP-12 Gerelateerde Terugkerende Koorts Versie 2016 1. WAT IS NLRP12 GERELATEERDE TERUGKERENDE KOORTS 1.1 Wat is het? NLRP12 gerelateerde terugkerende koorts
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 147 148 Maligne lymfomen zijn kwaadaardige woekeringen van verschillende typen witte bloedcellen. Deze aandoeningen ontstaan meestal in lymfklieren, maar in ongeveer 40% van de
Nadere informatieFumaarzuur-therapie bij psoriasis
Fumaarzuur-therapie bij psoriasis In overleg met uw behandelend dermatoloog heeft u besloten fumaarzuur te gebruiken voor de behandeling van psoriasis. Uit onderzoek blijkt dat fumaarzuur voor de behandeling
Nadere informatieDermatologie. Urticaria. Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep
Dermatologie Urticaria Het Antonius Ziekenhuis vormt samen met Thuiszorg Zuidwest Friesland de Antonius Zorggroep Wat is urticaria? Urticaria (urtica = brandnetel) is de medische naam voor netelroos of
Nadere informatieUrticaria (galbulten, netelroos)
Urticaria (galbulten, netelroos) Uw behandelend arts heeft urticaria bij u geconstateerd. In deze folder vindt u informatie over deze aandoening en de behandelingsmogelijkheden Wat is urticaria? Urticaria
Nadere informatieMaligne hematologie. Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014
Maligne hematologie Asia Ropela, internist-oncoloog St.Jansdal ziekenhuis 22 maart 2014 Indeling Leukemie acuut AML (acute myeloïde leukemie) ALL (acute lymfoïde leukemie) chronisch CML (chronische myeloïde
Nadere informatieCentrumlocatie. Voedselprovocatie. Afdeling Allergologie
Centrumlocatie Voedselprovocatie Afdeling Allergologie Met u is afgesproken dat u een voedselprovocatie zult doen. Dit is tot op heden de enige test waarin nagegaan kan worden of u een echte reactie krijgt
Nadere informatieAan: patiënten/ouders/school/kinderopvang.
Aan: patiënten/ouders/school/kinderopvang. Datum: Betreft: Informatie over anafylaxie bij kinderen en gebruik van adrenaline auto injector Naam: Geboortedatum: Allergie voor: Medicatie die patiënt heeft
Nadere informatieChapter 10. Samenvatting
Chapter 10 Samenvatting 123 Samenvatting Samenvatting De term atopische dermatitis (AD) is voor de kat in 1982 geïntroduceerd door Reedy, die bij een groep katten met recidiverende jeuk en huidproblemen
Nadere informatieDermatologie AZ Maria Middelares Dr Linda Temmerman Dr Els Van Autryve Dr Veerle Dhondt Dr Jolien Veramme Dr Sam Dekeyser
10 09 2016 Urticaria bij kinderen, praktische aanpak in 2016 Dermatologie AZ Maria Middelares Dr Linda Temmerman Dr Els Van Autryve Dr Veerle Dhondt Dr Jolien Veramme Dr Sam Dekeyser Wat is urticaria?
Nadere informatieVoedselprovocatie. Havenziekenhuis. april 2012
Voedselprovocatie april 2012 Een allergie is een reactie van het afweersysteem van het lichaam gericht tegen niet schadelijke stoffen als stuifmeel, huidschilfers of voedingsmiddelen met allergische klachten
Nadere informatieHairy cell leukemie. Mariëlle Wondergem hematoloog VUmc
Hairy cell leukemie Mariëlle Wondergem hematoloog VUmc Wie krijgen leukemie? Elk jaar krijgen in Nederland rond de 1500 mensen leukemie Ongeveer 750 acute leukemie Bij de anderen gaat het om chronische
Nadere informatieInleiding Wat is Methotrexaat? Voor welke patiënten is Methotrexaat geschikt? Wanneer mag Methotrexaat niet gebruikt worden?
METHOTREXAAT 1173 Inleiding In deze folder vindt u informatie over de werking en bijwerkingen van Methotrexaat. De folder is bedoeld voor psoriasispatiënten die behandeld worden met Methotrexaat. Wat is
Nadere informatieDermatologie. Urticaria. Slingeland Ziekenhuis
Dermatologie Urticaria i Patiënteninformatie Slingeland Ziekenhuis Wat is urticaria? Urticaria (urtica = brandnetel) is de medische naam voor netelroos of galbulten. Het is een huiduitslag die vaak heftig
Nadere informatieAllergologie De adrenaline auto-injector of noodpen (met een handleiding voor het gebruik van de Epipen en de Jext )
Allergologie De adrenaline auto-injector of noodpen (met een handleiding voor het gebruik van de Epipen en de Jext ) Inleiding Een adrenaline auto-injector is een voorgevulde injectiespuit, een noodpen
Nadere informatieWelke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie?
Welke patient kunt u verwijzen naar de polikliniek allergologie? Allergologie: er is meer dan antihistaminica Huub Willems 1-2-2011 Rhinitis +- astma Urticaria Angio-oedeem Voedingsallergieën Medicatiereacties
Nadere informatieRed Man Syndroom bij vancomycine. Emmy Janssen, 5 maart 2019
Red Man Syndroom bij vancomycine Emmy Janssen, 5 maart 2019 Vancomycine Glycopeptide-antibioticum, sinds 1958 Remt bacteriële celwandsynthese Tast permeabiliteit celmembraan aan Blokkeert RNA synthese
Nadere informatieMyelofibrose, PV en ET. Harry C Schouten Department of Hematology Maastricht University Medical Center Maastricht, Netherlands
Myelofibrose, PV en ET Harry C Schouten Department of Hematology Maastricht University Medical Center Maastricht, Netherlands plt ery MSC PSC mono neutro eo baso Blympho LSC T lympho MyeloProliferatieve
Nadere informatieBehandeling van psoriasis met methotrexaat
Behandeling van psoriasis met methotrexaat In overleg met uw dermatoloog heeft u besloten om voor de behandeling van uw psoriasis methotrexaat te gaan gebruiken. In deze folder leest u hoe dit middel werkt
Nadere informatieTrombocytose. Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014
Trombocytose Dr. Dimitri Breems, internist-hematoloog ZNA Stuivenberg ZNA Medisch Centrum Regatta 3 juni 2014 Casus 1 Vrouw, 25 jaar Laboratoriumonderzoek hemoglobine 11,2 g/dl 11,0-14,4 hematocriet 0,341
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Majeed Versie 2016 1. WAT IS MAJEED 1.1 Wat is het? Het Majeed syndroom is een zeldzame genetische aandoening. Kinderen met dit syndroom lijden aan chronische
Nadere informatieFranciscus nascholing. Welkom!
Franciscus nascholing Praktische Kindergeneeskunde Donderdag 22 november 2018 Welkom! Nothing to declare! Disclosure belangen sprekers symposium kindergeneeskunde 2018 (Potentiële) Belangenverstrengeling
Nadere informatieSophia Kinderziekenhuis. Voedselprovocatie. Test op voedselallergie
Sophia Kinderziekenhuis Voedselprovocatie Test op voedselallergie Bij een voedselprovocatie onderzoeken wij of uw kind allergisch is voor bepaalde voedingsmiddelen. In deze folder leest u meer over het
Nadere informatieIndicatie Te hoog fosfaat ten gevolge van niet goed werkende nieren.
Fosfaatbinders De hoeveelheid calcium (kalk) en fosfaat in het bloed wordt geregeld door een aantal organen en weefsels: de darm, de botten, de bijschildklieren, de lever, de nieren en de huid. Calcium
Nadere informatieAfdeling Dermatologie/allergologie, locatie AZU. Mycofenolaatmofetil (CellCept ) bij constitutioneel eczeem (CE).
Afdeling Dermatologie/allergologie, locatie AZU Mycofenolaatmofetil (CellCept ) bij constitutioneel eczeem (CE). Inleiding In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel mycofenolaatmofetil
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro De Ziekte Van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf jaar
Nadere informatieFunctiecentrum Longfunctie Allergologie. Allergologisch onderzoek: specifieke huidtesten
Functiecentrum Longfunctie Allergologie Allergologisch onderzoek: specifieke huidtesten Functiecentrum Longfunctie Allergologie Algemene informatie Bepaalde stoffen (allergenen) kunnen een allergische
Nadere informatieZeldzame juveniele primaire systemische vasculitis
https://www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Zeldzame juveniele primaire systemische vasculitis Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Wat voor types vasculitis zijn er? Hoe wordt vasculitis
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Het PAPA Syndroom Versie 2016 1. WAT IS PAPA 1.1 Wat is het? Het acroniem PAPA staat voor Purulente Artritis, Pyoderma gangrenosum en Acne. Het is een erfelijk
Nadere informatieSPORTMEDISCHE VRAGENLIJST
SPORTMEDISCHE VRAGENLIJST Naam : Adres : Postcode / woonplaats : Geboortedatum : Telefoonnummer : privé... E-mail : Huisarts : plaats Ziektekostenverzekeraar : Pakket SPORTMEDISCH ONDERZOEK d.d. Reden
Nadere informatieDeficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Deficiëntie van de IL-1-Receptorantagonist (DIRA) Versie 2016 1. WAT IS DIRA 1.1 Wat is het? Deficiëntie van de IL-1-receptorantagonist (DIRA) is een zeldzame
Nadere informatieMycofenolaatmofetil (CellCept ) bij constitutioneel eczeem (CE). Afdeling Dermatologie/allergologie
Mycofenolaatmofetil (CellCept ) bij constitutioneel eczeem (CE). Afdeling Dermatologie/allergologie Mycofenolaatmofetil (CellCept ) bij constitutioneel eczeem (CE). Afdeling Dermatologie/allergologie,
Nadere informatieFumaraten bij psoriasis
Fumaraten bij psoriasis Inleiding In overleg met uw behandelend dermatoloog heeft u besloten Fumaraten te gaan gebruiken voor de behandeling van psoriasis. Uit onderzoek is gebleken dat Fumaraten voor
Nadere informatiePatiënten informatie polikliniek Allergologie. Geneesmiddelovergevoeligheid Juni 2011 vakgroep Allergologie
Patiënten informatie polikliniek Allergologie Geneesmiddelovergevoeligheid Juni 2011 vakgroep Allergologie Geneesmiddelovergevoeligheid Uw arts heeft u verwezen naar de polikliniek van de allergoloog omdat
Nadere informatieBiopteren in de eerste lijn. Christiane Hebeda mmv Enny Beverdam dermatologen, locatie Hengelo en Almelo
Biopteren in de eerste lijn. Christiane Hebeda mmv Enny Beverdam dermatologen, locatie Hengelo en Almelo Wat gaan we doen? -techniek van het biopteren -plaats van het biopt in het stappenplan werkwijze
Nadere informatieMyelodysplastisch syndroom
Myelodysplastisch syndroom Dr. A.H.E. Herbers Hematoloog-Oncoloog 7 februari 2018 Myelodysplastisch syndroom Masterclass 7/2/18 Myelodysplastisch syndroom= MDS Opbouw presentatie: Meeste informatie is
Nadere informatieLichen planus. Dermatologie. Beter voor elkaar
Lichen planus Dermatologie Beter voor elkaar Lichen planus Wat is lichen planus? Lichen planus, ook wel lichen ruber planus genoemd, is een ontstekingsreactie van de huid en de slijmvliezen. Zowel mannen
Nadere informatieSystemische mastocytose: een heterogene ziekte
Klinische les Systemische mastocytose: een heterogene ziekte Maud A.W. Hermans, Maurice Verburg, Jan A.M. van Laar, P. Martin van Hagen, Suzanne G.M.A. Pasmans en Paul L.A. van Daele Dames en Heren, Systemische
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Het PAPA-Syndroom Versie 2016 1. WAT IS PAPA 1.1 Wat is het? Het acroniem PAPA staat voor Pyogenische Artritis, Pyoderma gangrenosum en Acne. Het is een
Nadere informatieMethotrexaat (MTX) bij kinderen
Methotrexaat (MTX) bij kinderen In overleg met de behandelend arts is besloten dat uw kind het medicijn Methotrexaat, afgekort MTX, gaat gebruiken, De reden hiervan zal de behandelend arts uitleggen.
Nadere informatieUitnodiging NMCG. Mastocytose: zeldzaam of onderschat? Nederlands Mastocytose Centrum Groningen
Uitnodiging NMCG Nederlands Mastocytose Centrum Groningen Mastocytose: zeldzaam of onderschat? Openingssymposium Vrijdag 30 september 2016 Uitnodiging Voorwoord Mastocytose is een buitengewoon intrigerend
Nadere informatieCover Page. The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation.
Cover Page The handle http://hdl.handle.net/1887/19745 holds various files of this Leiden University dissertation. Author: Faaij, Claudia Margaretha Johanna Maria Title: Cellular trafficking in haematological
Nadere informatieBosentan (Tracleer ) bij reumatische aandoeningen
Bosentan (Tracleer ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel bosentan te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel. Heeft
Nadere informatieMevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) Versie 2016 1. WAT IS MKD 1.1 Wat is het? Mevanolaat kinase deficiëntie (MKD) is een genetische
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Majeed Versie 2016 1. WAT IS MAJEED 1.1 Wat is het? Het Majeed syndroom is een zeldzame genetische aandoening. Kinderen met dit syndroom lijden aan chronische
Nadere informatieWat is methotrexaat? Hoe werkt MTX? Hoe goed werkt MTX?
Methotrexaat Uw dermatoloog heeft met u gesproken over methotrexaat. Methotrexaat wordt ook wel MTX genoemd. In deze folder vindt u informatie over dit geneesmiddel. Hebt u na het lezen van de folder nog
Nadere informatieSPORTMEDISCHE VRAGENLIJST VeVa
SPORTMEDISCHE VRAGENLIJST VeVa Naam Geboortedatum Telefoonnummer E-mail Datum onderzoek Reden van onderzoek O Verplichte keuring voor O Advieskeuring omdat Bij vragen die onduidelijk zijn kunt u een vraagteken
Nadere informatieDermatologie. Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie
Dermatologie Constitutioneel eczeem en (voedsel)allergie Dermatologie Veel ouders van kinderen, en ook volwassenen, denken dat een allergie de oorzaak is van eczeem. Zij komen met de vraag bij de huisarts
Nadere informatiePatiëntenvoorlichting Urticaria en Angio-oedeem
Patiëntenvoorlichting Urticaria en Angio-oedeem Wat zijn urticaria en angio-oedeem? Urticaria Urticaria zijn hevig jeukende verheven rode vlekken op de huid met een centrale bleke opheldering. Is er sprake
Nadere informatieBESLISBOOM MAAGKLACHTEN
23-1 BESLISBOOM MAAGKLACHTEN 1 e presentatie maagklachten met alarmsymptomen haematemesis, melaena spoedverwijzing mdl arts diensttel: 058-2861153 passagestoornis, gewichtsverlies, anaemie, 1 e presentatie
Nadere informatiePatiënten vragenlijst baseline - chronische urticaria
Patiënten vragenlijst baseline - chronische urticaria Beste patiënt De vragenlijst hieronder betreft vragen over urticaria (galbulten) en/of angio-oedeem (zwellingen). De antwoorden op de vragen zijn van
Nadere informatieGeneesmiddelenallergie. Sophia Kinderziekenhuis
Geneesmiddelenallergie Sophia Kinderziekenhuis Uw kind heeft mogelijk klachten gekregen na gebruik van medicatie. In deze folder leest u wat geneesmiddelovergevoeligheid is, wat de klachten zijn en welke
Nadere informatieAdrenaline auto-injector bij anafylactische reactie
Sophia Kinderziekenhuis Adrenaline auto-injector bij anafylactische reactie De behandelend arts van uw kind heeft een adrenaline auto-injector (noodpen) voorgeschreven. Deze voorgevulde injectiespuit gebruikt
Nadere informatieFumaarzuurtherapie. bij psoriasis
Fumaarzuurtherapie bij psoriasis In overleg met uw behandelend dermatoloog heeft u besloten Fumaarzuur te gaan gebruiken voor de behandeling van psoriasis. Uit onderzoek is gebleken dat Fumaarzuur voor
Nadere informatieAllergie. A27/ Allergie bij kinderen
Allergie Wat is een allergie? Een allergie is een overdreven reactie (overgevoeligheidsreactie) van het afweersysteem op, in het algemeen niet-schadelijke stoffen, zoals: stuifmeel, huidschilfers van huisdieren,
Nadere informatieFerinject. Moeder en Kind Centrum. Beter voor elkaar
Ferinject Moeder en Kind Centrum Beter voor elkaar 2 Inleiding De gynaecoloog heeft met u besproken dat het ijzergehalte van uw bloed te laag is. Als een behandeling met een ander middel onvoldoende resultaat
Nadere informatieGeneesmiddelenallergie
Geneesmiddelenallergie Geneesmiddelovergevoeligheid Uw arts heeft u verwezen naar de polikliniek van de allergoloog omdat u mogelijk klachten heeft gekregen als het gevolg van medicatiegebruik. In deze
Nadere informatieCardiologisch onderzoek
Dilaterende Cardiomyopathie Een dilaterende cardiomyopathie (DCM) is een aandoening waarbij de hartspier is verwijd. Dit gaat doorgaans gepaard met het dunner worden van de hartspier. Geschat wordt dat
Nadere informatieMEDISCHE VRAGENLIJST
MEDISCHE VRAGENLIJST Naam : Adres : Postcode / woonplaats : Geboortedatum : Telefoonnummer : privé... E-mail : Huisarts : plaats Ziektekostenverzekeraar : Pakket Reden van onderzoek : Vragen die onduidelijk
Nadere informatiePlaquenil. (Hydroxychloroquine) Neem altijd uw verzekeringsgegevens en identiteitsbewijs mee! Bij reumatische aandoeningen
Plaquenil (Hydroxychloroquine) Bij reumatische aandoeningen U heeft in overleg met uw behandelend arts besloten dat u in verband met reumatische klachten Plaquenil gaat gebruiken of u overweegt dit te
Nadere informatieMycofenolzuur ( Myfortic ) bij constitutioneel eczeem (CE). Afdeling Dermatologie/allergologie, locatie AZU
Mycofenolzuur ( Myfortic ) bij constitutioneel eczeem (CE). Afdeling Dermatologie/allergologie, locatie AZU Mycofenolzuur ( Myfortic ) bij constitutioneel eczeem (CE). Afdeling Dermatologie/allergologie,
Nadere informatieInterne Geneeskunde Provocatietest wesp/bij
Interne Geneeskunde Provocatietest wesp/bij Opwekken van een reactie door middel van een wespen- of bijensteek Interne Geneeskunde Inleiding U bent misschien allergisch voor wespen- of bijengif. Omdat
Nadere informatieAstma & COPD Uitgangspunten LTA en locale werkafspraak: Controle-eis LTA: Diagnostiek astma/copd (door huisarts) Controle bij astma en COPD
Astma & COPD Uitgaande van de Landelijke Transmurale Afspraak (LTA) Astma & COPD van 2002 (coproductie NHG: Nederlands Huisartsen Genootschap en NVALT: Nederlandse Vereniging voor Artsen voor Longziekten
Nadere informatieBijlage 14A. SYMPTOOMSCOREFORMULIER DUBBELBLINDE PLACEBOGECONTROLEERDEKOEMELK PROVOCATIE 2 E EN 3 E LIJN
Bijlage 14A. SYMPTOOMSCOREFORMULIER DUBBELBLINDE PLACEBOGECONTROLEERDEKOEMELK PROVOCATIE 2 E EN 3 E LIJN Betreft 0 TEST DAG 1 (Voor zowel TEST DAG 1 en TEST DAG 2 wordt dit formulier ingevuld) 0 TESTDAG
Nadere informatieUrticaria en angio-oedeem
Urticaria en angio-oedeem URTICARIA EN ANGIO-OEDEEM Urticaria Urticaria zijn hevig jeukende verheven rode vlekken op de huid met een centrale bleke opheldering. Is er sprake van één bult of vlek dan spreekt
Nadere informatiewww.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro De Ziekte van Behçet Versie 2016 2. DIAGNOSE EN THERAPIE 2.1 Hoe wordt het gediagnosticeerd? De diagnose is voornamelijk klinisch. Het kan een tot vijf
Nadere informatiePatiënteninformatie. Leflunomide Voorgeschreven door de reumatoloog
Patiënteninformatie Leflunomide Voorgeschreven door de reumatoloog Inhoud Inleiding... 4 Werking van leflunomide... 4 Het gebruik van leflunomide... 4 Hoe bewaar ik leflunomide?... 5 Controle... 5 Bijwerkingen...
Nadere informatieMETHOTREXAAT BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN FRANCISCUS GASTHUIS
METHOTREXAAT BIJ REUMATISCHE AANDOENINGEN FRANCISCUS GASTHUIS Inleiding Deze folder is bestemd voor patiënten (en hun naasten) die door de behandelend arts methotrexaat voorgeschreven hebben gekregen.
Nadere informatieAmbrisentan (Volibris ) bij reumatische aandoeningen
Ambrisentan (Volibris ) bij reumatische aandoeningen Uw behandelend arts heeft aangegeven u met het geneesmiddel ambrisentan te willen gaan behandelen. Deze folder geeft informatie over dit geneesmiddel.
Nadere informatieMethotrexaat (MTX) bij huidziekten
Methotrexaat (MTX) bij huidziekten In overleg met uw behandelend arts heeft u besloten het geneesmiddel Methotrexaat of MTX te gaan gebruiken. In deze folder zal worden uitgelegd wat MTX is en wat de
Nadere informatieUrticaria en angio-oedeem. Sophia Kinderziekenhuis
Urticaria en angio-oedeem Sophia Kinderziekenhuis In deze folder vindt u informatie over de huidaandoeningen urticaria en angio-oedeem. Wij willen u vragen deze folder goed door te lezen, zodat wij u en
Nadere informatieMevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Mevalonaat Kinase Deficientië (MKD) (of Hyper IgD syndroom) Versie 2016 1. WAT IS MKD 1.1 Wat is het? Mevanolaat kinase deficiëntie is een genetische aandoening.
Nadere informatiePeriodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Periodieke Koorts met Afteuze Faryngitis en Adenitis (PFAPA) Versie 2016 1. WAT IS PFAPA 1.1 Wat is het? PFAPA staat voor Periodic Fever Adenitis Pharyngitis
Nadere informatieFumaarzuurtherapie bij psoriasis Dermatologie
Fumaarzuurtherapie bij psoriasis Dermatologie Locatie Hoorn/Enkhuizen Fumaarzuurtherapie bij psoriasis Uit onderzoek is gebleken dat Fumaarzuur voor de behandeling van psoriasis van de huid een effectief
Nadere informatieReumatische Koorts en Post-Streptokokken Reactieve Artritis
www.printo.it/pediatric-rheumatology/be_fm/intro Reumatische Koorts en Post-Streptokokken Reactieve Artritis Versie 2016 1. WAT IS REUMATISCHE KOORTS 1.1 Wat is het? Reumatische koorts wordt veroorzaakt
Nadere informatieVoedsel- of geneesmiddelenallergie Eliminatie-provocatietest
Voedsel- of geneesmiddelenallergie Eliminatie-provocatietest Informatie voor ouders Afdeling kindergeneeskunde Inhoudsopgave Inleiding 2 De eliminatiefase 4 Voedingsmiddelen 4 Geneesmiddelen 4 De klinische
Nadere informatieChronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO)
www.printo.it/pediatric-rheumatology/nl/intro Chronische niet-bacteriële osteomyelitis/osteitis (CNO) en chronisch recidiverende multifocale osteomeyelitis/osteitis (CRMO) Versie 2016 1. WAT IS CNO/CRMO?
Nadere informatie