Duurzaamheidsdoelstellingen, nationaal of Europees? IIR, Nationaal elektriciteitsplatform Den Haag, 21 april 2010

Transcriptie

1 Duurzaamheidsdoelstellingen, nationaal of Europees? Sjak Lomme IIR, Nationaal elektriciteitsplatform Den Haag, 21 april 2010

2 Inhoud Handel in emissierechten Waarom duurzaamheidsdoelstellingen? Renewables directive Kwaliteit van elektriciteit Conclusies Vragen 2

3 Potentieel krachtig instrument: ETS Handel in emissierechten Grensoverstijgend bij uitstek Bevorderd kostenefficiënte reducties Mondiaal systeem via de flexibiliteitmechanismen Doelstelling ETS -21% in 2020 t.o.v Doelstelling niet-ets -16% in 2020 t.o.v Verbeteringen systematiek zijn wenselijk: Centrale emissierechtenbank voor valuta beleid Centrale veilingen i.p.v. gratis allocatie Eenvoudigere procedures en Europese harmonisatie Lagere ondergrens voor deelname Bescherming tegen carbon leakage en averechtse klimaateffecten van biobrandstoffen 3

4 Waarom duurzaamheid? Milieu: Lokaal of mondiaal Alleen CO2 of ook overige aspecten? Economie: Innovatie t.b.v. globale competitie Werkgelegenheid Reductie afhankelijkheid fossiele brandstof Wegens internationale verplichtingen: Kwantiteit of kwaliteit Nationaal of internationaal verwezenlijken => Vaak onderling conflicterende doelen => Meest geëigende acties sterk afhankelijk van doelstellingen mix 4

5 Voorbeelden conflicterende doelen Als het om energiebesparing gaat, dan aangewezen hiërarchie: 1. Voorkomen 2. Besparen 3. Verduurzamen Echter, voorkomen krijgt weinig aandacht, want slecht voor economie? Biobrandstoffen verminderen afhankelijkheid fossiel maar veroorzaken CO2 uitstoot elders Duitse feed-in, succesvol qua volume, maar zonnecellen op de verkeerde plaats, geld slecht aangewend en werkgelegenheid gestimuleerd tijdens hoogconjuctuur. Moet Nederland dit kopiëren? Klimaat: nee, lokale economie: ja? Zonder het waarom is duurzaamheid slechts containerbegrip Hypocrisie ligt op de loer 5

6 Renewables directive 2009/28/EC 14% van het Nederlandse energieverbruik moet in 2020 verduurzaamd zijn. Diverse vormen van internationale samenwerking zijn daarbij toegestaan: 1. Statistische overdracht tussen lidstaten (art 6) 2. Gezamenlijke projecten lidstaten (art 7) 3. Gezamenlijke projecten met niet-eu-landen (art 9) 4. Gezamenlijke steunsystemen (art 11) => Kansen voor een klein en dichtbevolkt land tot kosteneffectieve verduurzaming 6

7 Internationale taakverdeling Mogelijkheden voor wind, zonne-energie, waterkracht, CO2- opslag en kernenergie zijn zeer ongelijk verdeeld. Regionale kostenverschillen als kans voor laagste totale kosten. Bron: European Climate Foundation De flex mechanismen maken taakverdeling haalbaar 7

8 Statistische overdracht Handel in reductie-eenheden tussen staten Landen met overschot kunnen rechten verkopen aan landen met tekort Hoge risico s en onzekerheden als op termijn wordt gehandeld Interessant voor last minute uitruil Opportunities vanwege gefragmenteerd Europa? Verkopersmarkt 8

9 Gezamenlijke projecten lidstaten Deelname private partijen toegestaan Geldt voor projecten operationeel na 25 juni 2009 Overdracht reductie rechten geldt slechts t/m 2020 Potentieel interessant als: Nederland meerwaarde te bieden heeft, bijvoorbeeld financiering (Griekenland?) of bepaalde technologie Het reductierechten verkopende land: bepaalde technologieën niet (meer) subsidieert en/of, korte procedures kent en/of lage aansluit- en transportkosten en met grote waarschijnlijkheid het eigen doel haalt. => Voor Oost Europa: overeenkomsten met Kyoto Protocol JI mechanisme 9

10 Projecten met derde landen Zwaardere eisen dan bij EU projecten: Alleen voor elektriciteit die in de EU wordt of zal worden geconsumeerd Versoepeling van eisen mogelijk als aanleg interconnectoren veel tijd kost Alleen voor elektriciteit die niet gesubsidieerd wordt door andere landen, afgezien van gebruikelijke investeringsteun => Vooral bedoeld voor Sahara zonne-energie => Voor Nederland vooral interessant vanwege vermindering druk op de overige mechanismen. De kans hierop is echter gering. 10

11 Gezamenlijke steunsystemen Lidstaten kunnen hun subsidieregimes onderling afstemmen en afspraken maken over verdeling reductierechten, bijvoorbeeld via certificatenhandel Samenwerking in plaats van subsidieconcurrentie kan leiden tot standaardisatie en kostenreductie, bijvoorbeeld voor offshore wind Kan harmonisatie elektriciteitmarkt versterken, mits markt gebaseerd (zoals SDE) maar ook verzwakken (zoals bij FIT) Groot voordeel: bureaucratie eenmalig i.p.v. per project Haast is geboden 11

12 Netverzwaring gewenst? ECN Schatting PV productiekosten 2008 (EUR/MWh) 2020 (EUR/MWh) Duitsland Nederland Polen Spanje Zweden Bron: European Climate Foundation 12

13 Merit order NL productiepark Illustratie Merit Order Marginale kosten van productiecapaciteit in Nederland oud gas gas turbines 60 efficient gas 50 kolen EUR/MWh wind biomassa en AVIs 2010 vraag NL productie overdag Import NL consumptie Export 2015 vraag NL productie overdag MW Prijzen in EUR/MWh (ncv) incl. CO2; 2010: gas@ 19, kolen@11; 2015: kolen@16 13

14 Merit order bij actuele forwards Illustration Merit Order old gas new coal no CCS old coal efficient gas EUR/MWh wind, biomass, etc NL production if import 2015 demand peak 2015 NL production if export MW

15 Brandstofmix Steenkool is basislast maar Nederland draait vooral op aardgas en heeft nauwelijks kernenergie In internationaal verband is de brandstofmix echter evenwichtiger dan in nationaal verband Internationale handel maakt elektriciteitsvoorziening daardoor robuust Politiek moet daarom vooral zorgen dat de markt zijn werk kan doen. Bron: Clingendael CIEP 15

16 23 Besparing door handel Internationale handel kan zorgen voor uitvlakking fluctuaties Goed voor energiebesparing 18,000 16,000 14,000 12,000 10,000 8,000 6,000 4,000 2,000 0 Consumptie per uur in MW d.d. 2 nov 09 toename in twee uur tijd: 3600 MW oftewel bijna 40% Bron: European Climate Foundation 16

17 Kwaliteit van de elektriciteit Elektriciteit = gekoppeld systeem Besparing op de ene plaats leidt tot verlies elders. Afvlakking load curve en demand side management gewenst voor energiebesparing en inpassing stromingsbronnen g/kwh 'Intergen' CO2 uitstoot bij deellast Additionele CO2 uitstoot centrale wordt teruggedrongen naar 500 MW i.p.v. 800 MW Ogenschijnlijk uitgespaarde CO2 uitstoot MW minimum vermogen (MW) maximum vermogen (MW) rend. min (%) rend. max (%) CO2 min last g/kwh CO2 vollast g/kwh Hemweg % 42% Eems % 53% Intergen % 56% Demkolec % 43% Moderne Steg % 57% Bron: TU Delft 17

18 2009: veel waardeloze stroom Bied (EUR/MWh) Gemiddeld (EUR/MWh) Aantal kwartieren Percentage tijd TenneT < 0 -/- 32, ,2% TenneT < 10 -/- 10, ,1% TenneT < 15 -/- 2, ,8% APX < 15 9, ,2% Elektriciteit speelt belangrijke rol bij verduurzaming Perceptie: elektriciteit is altijd waardevol Werkelijkheid: voorspelbare productie heeft meestal (nog?) een redelijke prijs Prices 2009 (EUR/MWh) APX TenneT "gas" Number of PTU In belang van duurzaamheid: voorkomen van lage prijzen: (Grensoverschrijdende) handel Marktprijs afhankelijke subsidies Verbeteren toegang tot FVR Harmonisatie balanceringsregimes Aanpassen transporttarieven Aanpassen EB Verdringen aardgas (virtuele opslag elektriciteit) => Versterken marktwerking

19 Conclusies Onderbouwing van het waarom van duurzaam is vaak zwak, hetgeen kan leiden tot zwalkend beleid Als het gaat om het klimaat, dan hoort kostenefficiency voorop te staan Doelstellingen verwezenlijken buiten de eigen grenzen kan sterk bijdragen aan kostenefficiency Bij alle stimuleringen, hoort de kwaliteit van elektriciteitsvoorziening voorop te staan Versterken marktwerking helpt bij verduurzaming 19

20 Vragen? Sjak Lomme SLEA BV Heinsiuslaan JE Amersfoort Tel: Fax: Mob: info@slea.nl Internet: 20