Wie betaalt de rekening van de energietransitie?

Transcriptie

1 Wie betaalt de rekening van de energietransitie? Symposium KVGN 17 november 2016 Ron Wit

2 Overzicht presentatie 1. Ontwikkeling broeikasgassen in Nederland 2. Ontwikkeling integrale kosten opwek stroom 3. Effecten en kosten energietransitie; drie cases: Kosten vergroenen van een kolencentrale tot het uitstootniveau van een gascentrale. Effect hoog aandeel zon en wind op de lasten van de industrie Kosteneffectief naar gasvrije steden en dorpen.

3 Realisatie en verwachte reductie broeikasgassen in Nederland ten opzichte van 1990 Bron: cijfers tot 2015 (CBS, 2016), cijfers vanaf 2016 (ECN, Nationale Energieverkenning 2016).

4 Integrale kosten per techniek voor elektriciteitsproductie: - Alle technieken zijn onrendabel - Wind op zee is goedkoopste techniek in NL

5 Effecten en kosten van de energietransitie Toegepast op de volgende cases: 1. Kosten van een kolencentrale met biomassa en CCS versus een gascentrale 2. Effect hoog aandeel zon en wind op concurrentie positie van de industrie 3. Kosteneffectief naar gasvrije steden en dorpen

6 Case 1: Effecten en benodigde subsidies van het vergroenen van een kolencentrale tot het niveau van een gascentrale.

7 CO 2 -uitstoot per kwh van een kolencentrale met meestook biomassa en CCS in vergelijking tot een gascentrale CO 2 -uitstoot kolencentrale wordt gelijk aan een gascentrale bij gelijktijdige toepassing van 30% meestook biomassa + 1,1 Mton CO2-opslag en uitkoppeling warmte: Emissies, g/kwhe Gascentrale Kolencentrale Kolencentrale en 30% Biomassa meestook Kolencentrale + 1,1 Mt CCS Kolencentrale +Warmtelevering Kolencentrale alles CO

8 Het kost ca. 2,5 miljard subsidie om de CO 2 - uitstoot van een kolencentrale van 1000 MW op het niveau van een gascentrale te brengen. Opties om een nieuwe kolencentrale op CO 2 -uitstoot niveau van een gascentrale te brengen Subsidies over 25 jaar 50% meestook biomassa 2,8 miljard euro 188 Subsidies per jaar (in miljoen euro s) 2,7 Mton CCS 2,3 miljard euro a 85 (+eenmalig 1180) 30% meestook biomassa + 1,1 Mton CCS + warmte Hogere stroomprijs gascentrale 2,4 miljard euro b 135 (+eenmalig 630) 85 miljoen euro a: aanname CCS = 50 euro/ton CO 2 (ter vergl.: ROAD CCS kost 65 euro/ton volgens IBO-studie (2016). b: Biomassa meestook kost 80 euro/ton (uitgaande van op SDE + basisbedrag 2016)

9 Sturen op CO 2 betekent omschakelen naar gascentrales of permanente steun voor CO 2 -opslag Maatregel Sluiten kolencentrales Kosten (euro/ton CO 2 ) in a Shift kolen naar gas CCS kolen >65 a CCS Road kost circa 65 euro per vermeden ton CO 2. Bij een CO 2 -prijs van vanaf 30 euro worden gascentrales concurrerend en vallen kolencentrales stil. CCS voor kolen is dus alleen haalbaar met permanente staatssteun. Kosten CCS industrie liggen lager en daarom wel kosteneffectief. a: bron: IBO studie Kosteneffecientie CO2-reductiemaatregelen, Rijksoverheid (2016)

10 Bij een CO 2 -prijs vanaf 30 euro/ton worden gascentrales concurerend en gaan kolencentrales uit.

11 Case 2: Hoog aandeel zon en windenergie versterkt de concurrentiepositie van de Nederlandse industrie.

12 Zon en windenergie verlagen de marktprijs van elektriciteit Gevolg is lagere energielasten voor de industrie en een versterking van de concurrentiepositie Marginale kosten van zon en wind zijn nul Effect is neerwaartse druk op groothandelsprijs van elektriciteit De grote industrie draagt nauwelijks bij aan de subsidie voor duurzame energie (ODE voor SDE+) Bij een neerwaartse prijsdaling van 10 euro/mwh betekent dit per saldo 200 miljoen lagere energielasten voor ETS bedrijven per jaar Ter vergelijk: in Duitsland is de groothandelsprijs gedaald van ca. 80 euro/mwh in 2008 naar ca. 35 euro per MWh in Mede door hoog aandeel zon en wind. Groot voordeel duitse industrie.

13 Case 3: Kosteneffectief naar gasvrije steden en dorpen.

14 Gasneutrale wijken: hoe doen we dat kosteneffectief? Thans is HR ketel met aardgas voor bestaande woningen mestal goedkoopste optie. Subsidies en informatiecampagnes het dure ineffectieve antwoord. kosteneffectiever: verhoog de energiebelasting op aardgas in de eerste schijf met ca. 30 cent/m3 en verlaag andere belastingen. Effecten: Isolatie wordt nog aantrekkelijker Alle duurzame individuele en collectieve warmteopties worden concurerend>woningeigenaren gaan sommetje maken! Subsidies kunnen omlaag. Op macroniveau kopkrachtneutraal.

15 Conclusies (1) 12% reductie uitstoot broeikasgassen in NL in 2015 tov ter vergelijking: Duitsland: -26%, UK: -28%, Belgie: -20% Geen enkele techniek voor het opwekken van stroom is rendabel. Integrale kosten wind op zee nu lager dan kolen en gas. Bijstook biomassa en kernenergie zijn duurste vormen van opwek. Een hoog aandeel zon en wind versterkt de concurrentiepositie van de industrie

16 Conclusies (2) Afhankelijk van de gekozen techniek is er ca 2,5 miljard euro subsidie nodig om een kolencentrale van 1000 MW gedurende 25 jaar te vergroenen tot het CO 2 -uitstootniveau van een gascentrale met dezelfde stroomproductie. Een CO 2 -prijs vanaf 30 /ton zorgt voor een switch van kolen naar gas en is voordeliger dan kolencentrales op hetzelfde emissieniveau te brengen met gesubsidieerde CCS en meestook biomassa. Afbouw gas in de gebouwde omgeving kan meest kosteneffectief met een verhoging van de Energiebelasting op aardgas met ca 20 cent/m3 in de eerste schijf (met terugsluizing van opbrengsten via andere belastingen).

17

18 Voor Urgendadoel van 25% reductie CO2-uitstoot eq. is 10 Mton extra reductie nodig in Het meest kosteneffectieve pakket (incl. sluiting 3 tot 4 kolencentrales) leidt niet tot extra maatschappelijke kosten. Bron: CE Delft, 2016

19 Bij een kolenexit wordt 50% van de stroomproductie vervangen door gascentrales in NL en 25% door extra import Ca 25% kolenstroom wordt vervangen door import. CO 2 -intensiteit van de import is afhankelijk van de beschikbare bronnen in het buitenland. Bron: ECN (2015), Effecten van het vervroegd sluiten van de Nederlandse kolencentrales.

20 Kosten kolenexit voor de consument ECN (2015): kosten van het sluiten van alle resterende vijf kolencentrales kost 0,2 0,4 eurocent/kwh/jaar door stijging stroomprijs. Ofwel: 8 tot 15 euro per huishouden/jaar MAAR: Indien het uitgangspunt is dat het Urgendadoel in 2020 wordt uitgevoerd dan moeten de kosten van sluiting kolencentrales worden vergeleken met die van alternatieve kosteneffectieve maatregelen. Het meest kosteneffectieve maatregelenpakket zonder sluiting kolencentrales kost 60 tot 90 euro meer per huishouden per jaar om het Urgendadoel te halen (bron: CE Delft, 2016, nog te publiceren). Conclusie: indien het Urgendadoel wordt uitgevoerd dan is het goedkoper voor consumenten als de kolencentrales worden gesloten.

21 SDE+ subsidie 2016 Meestook biomassa in kolencentrale is relatief dure optie Techniek/categorie Basisbedrag (eurocent/kwh) Bioketel stoom industrie 5,7 biowkk <100 MWe 7,7 Wind op land 7-9 Wind op zee (tenderprijs Kriegers Flak, nov 2016) 4,9 Zon-thermie (warmte) 10,3 Geothermie van ondiep naar diep 5,6-11,2 Meestook biomassa in bestaande kolencentrale 10,7 Meestook biomassa in nieuwe kolencentrale 11,4 Zon-PV 2,4 tot 12,8