De markten voor decentrale elektriciteitsproducenten

Transcriptie

1 De markten voor decentrale elektriciteitsproducenten Sjak Lomme SLEA Baarn, 19 mei 2006

2 Introductie Clustering De markten voor elektriciteit Missing link: intraday markt Risico s en mogelijkheden onbalansmarkt Samenvatting en conclusies

3 Clustering van productie-eenheden Voordelen Hogere opbrengsten door toegesneden verkoop Spreiding van kosten voor systemen, specialisten, lidmaatschappen, etc. Creëren voldoende kritische massa voor deelname aan bepaalde markten Nadelen Kosten dienstverlener Kruissubsidie tussen deelnemers portfolio Schaalvoordeel moet opwegen tegen nadelen Drempelverlaging en verbetering handelsmogelijkheden blijven belangrijke aandachtspunten

4 De markten voor elektriciteit Structuur van de markt Onderscheid naar: Bilateraal (OTC) versus georganiseerd (veiling/beurs) Leveringstermijnen Globale indeling Termijn markt (OTC en Endex) Day ahead uurmarkt (OTC en APX) Intraday markt (alleen rudimentair OTC) Onbalansmarkt ( afgeleid OTC en TenneT)

5 Structuur van de markt Existing contractual obligations Trader X Supplier Consumer APX Real time imbalance settlement TenneT PR Supplier Electricity Financial Flow Communication Data Flow

6 Termijnmarkten OTC Alles kan, tegen een passende prijs Via broker of rechtstreeks Vereist: contracten; kapitaal; risicomanagement (MtM) Georganiseerd => Endex Voor professionele handelaren en een enkele grootverbruiker Veel afgeleide gebruikers middels indexatie

7 Day ahead uurmarkt Georganiseerd => APX Uur of blokbiedingen Max prijs voor verkoop; minimum prijs voor koop Resultaat: één market clearing price voor alle geraakte biedingen Voor professionele partijen en een enkele grootverbruikers OTC Diverse producten afgeleid van APX; vaak in exclusieve leveringsovereenkomsten of tussen handelaren onderling

8 Onbalansmarkt Georganiseerd => TenneT Regelvermogen Reservevermogen Noodvermogen OTC: afgeleid, vaak op basis van kosten doorberekening en/of passieve bijdrage Kenmerken onbalansmarkt: Real time market Prijzen op basis van eenzijdige Dutch auction Zeer volatiele prijzen Regelstatus 2 vormt een aanmerkelijk risico

9 Missing link: intraday markt APX kent maar één handelsronde; wijsheid achteraf kan nauwelijks worden benut. Eerst volgende reële handelsmogelijkheid is de TenneT onbalansmarkt. Potentieel rechts van het APX snijpunt gaat grotendeels voor de markt verloren; loss of opportunity voor de producent, hogere prijzen voor de verbruikers. Maar ook: => Energieverspilling en lagere leveringszekerheid

10 Missing link 2: intraday markt Beperkingen APX: Geen floating bids Geen tweede kans om bijv opstartstroom kwijt te kunnen of doorproduceren Uurprofiel i.p.v. kwartierprofiel Een intraday markt als aanvulling op APX zou mogelijkheden voor decentrale opwek (en load management) aanmerkelijk verbeteren.

11 Energieverspilling: illustratie belang van afstemming productie Productie (in MWe) Thermisch rendement 50% 55% Gasverbruik m³/uur Verschil: 500 m³ gas meer voor extra 25MWhe; opgewekt met marginaal thermisch rendement 550% Elektriciteit wordt geproduceerd in een gekoppeld systeem Energiebesparing kan elders leiden tot verspilling Coördinatie is gewenst, ook intraday, dit kan middels prijskaartje => Daarvoor is een makkelijk toegankelijke markt nodig

12 Bedreiging leveringszekerheid Verwachtingen veranderen continu (wind, zon, storingen, etc.); dat houdt niet op om 10h30 day ahead Nu wordt onbalans vaak belast met reeds lang van te voren bekende tekorten of overschotten Beroep op TenneT zal toenemen: Windenergie Gestegen elektriciteit en brandstofprijzen Verzelfstandiging voormalige joint ventures Vervanging oude flexibele eenheden door nieuwe basislast-eenheden

13 Waarde verschil APX - TenneT

14 Spread APX - TenneT

15 APX TenneT: kansen en risico s :00 4:15 4:30 4:45 5:00 5:15 5:30 5:45 6:00 6:15 6:30 6:45 7:00 7:15 7:30 7:45 8:00 8:15 opregelen in de ochtend 8:30 8:45 9:00 9:15 9:30 9:45 APX 2 apr APX 7 apr APX 11 apr invoeden TenneT 2 apr invoeden TenneT 7 apr invoeden TenneT 11 apr EUR/MWh

16 Onbalanskosten: exponentieel Peak prijzen EURO/MWh APX Peak Shortage Onbalans Peak Surplus Onbalans Peak Shortage Onbalans Peak + 80 MW Shortage Onbalans Peak MW

17 Onbalanskosten: exponentieel Off Peak prijzen EURO/MWh APX Off Peak Shortage Onbalans Off Peak Surplus Onbalans Off Peak Shortage Onbalans Off Peak + 80 MW Shortage Onbalans Off Peak MW

18 Actief inspelen op onbalansmarkt Slechts weinig vermogen voldoet aan de eisen van TenneT Veel vermogen beschikt over meer flexibiliteit dan nodig voor de APX Bewust short of long gaan (passieve bijdrage), biedt kansen, maar gaat gepaard met risico s: prijzen slechts bij benadering in te schatten markt kan binnen enkele minuten omslaan Je moet er bij blijven voor het beste resultaat

19 Mogelijkheid intraday markt Gewenst: Bulletinboard handelsplatform gekoppeld aan e- progamma s (single sided nominations) Variatie aan producten (voor ieder wat wils) Desgewenst afstandsturing productie Automatisch overlopen in TenneT onbalansmarkt Probleem: financieel belang individuele spelers relatief gering; intraday markt dient vooral een maatschappelijk doel Maatschappij geeft alleen steun aan tastbare projecten (Schatting: 50 mln m3 gas/jaar te besparen; in windmolen equivalenten zou dat 100 mln EUR subsidie opleveren) Marktpartijen geven tot nu alleen verbale steun

20 Samenvatting en conclusie Termijnmarkt en day ahead markt goed ontwikkelt; hoewel met hoge drempels Voor flexibel productievermogen biedt onbalans de hoogste opbrengst Onbalansmarkt in afgeleide vorm risicovol Tussen APX en onbalansmarkt zit een veel te grote kloof Introductie van intraday markt dringend gewenst

21 Sjak Lomme SLEA Heinsiuslaan JE Amersfoort Tel: Fax: Mob: Internet: