Beleidsnotitie begaafdheid obs de Achtbaan

Transcriptie

1 Beleidsnotitie begaafdheid obs de Achtbaan Hoofdstuk 1 Inleiding: Het onderwijs op de Achtbaan kan omschreven worden als adaptief onderwijs dat gegeven wordt in een klassikale setting. Binnen de mogelijkheden van de school wordt bekeken hoe de leerling passend onderwijs kan krijgen. De peilers onder onze visie zijn: 1-zorgroute, adaptief onderwijs, zelfstandig werken, werken met uitgestelde aandacht, adequate leerlingenzorg en doorlopende leerlijnen in de school. De groepsleerkracht is verantwoordelijk voor het onderwijs in zijn groep, dus ook voor de extra hulp die aan leerlingen gegeven wordt. Kinderen die voldoen aan de criteria, zoals vermeld wordt in deze notitie, worden door de leerkracht besproken met de IB-er. Na een periode van observeren en registreren wordt gezamenlijk en in overleg met ouders het besluit genomen of het onderwijs aangepast dient te worden. Deze periode duurt ca. 4 weken, waarin eventueel doorgetoetst kan worden. Dit beleidsplan geeft het kader aan waarbinnen het onderwijs aan begaafde kinderen past en is tevens een borging van de doorlopende lijn groep 1 t/m 8. Begaafde kinderen kunnen hun extra uitdaging krijgen door uitbreiding van het werk d.m.v. plus- en verrijkingslessen vanuit de methodes. Hoogbegaafde kinderen zijn die kinderen die een IQ van meer dan 120 scoren op een IQ-test, of een jaar of meer voorsprong hebben (gemeten in DLE s op de CITO-toetsen) en onvoldoende uitdaging ervaren in het onderwijsaanbod in de groep inclusief het plus en verrijkingsprogramma van de methodes. Hoofdstuk 2: Voorwaarden voor passend onderwijs aan begaafde leerlingen: Op school is acceptatie, wederzijds begrip en steun en echte aandacht voor elkaar, de sfeer is open Er is een klimaat waar vrijheid om te ontdekken in ruime mate aanwezig is en waar kinderen fouten mogen maken. Dit wordt gezien als een leerervaring en er wordt naar gestreefd dat competitie binnen gezonde proporties blijft. Er is een leeromgeving waarin begaafde kinderen zo worden opgevangen dat zij gemotiveerd blijven om hun goede verstand te gebruiken en zich te Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 1

2 ontwikkelen. Hierbij is hun persoonlijkheid, met de sociale en emotionele behoeften en het creatief denkvermogen van belang, ze doen er toe. Er is een leerlingvolgsysteem en er wordt gewerkt via de cyclus van signaleren, diagnosticeren, planning, uitvoering en evaluatie, wat wordt vastgelegd in de didactische groepsoverzichten en groepsplannen. Er is een documentatiecentrum op school. Het werk van de kinderen wordt door de leerkracht beoordeeld en vermeld op het rapport. Doelen: De (hoog)begaafde kinderen voelen zich thuis op de school en ervaren dat ze geaccepteerd en gewaardeerd worden door hun leeftijdgenoten en leerkrachten. De leerkracht durft te vertrouwen op de eigen mogelijkheden van een kind. Er worden realistische leerdoelen gesteld, dus niet te laag en niet te hoog. Kinderen leren zelfstandig te zoeken naar informatie en dit te verwerken tot een werkstuk, waarbij een onderzoeksmatige houding gestimuleerd wordt. Het bieden van een uitdagend onderwijsprogramma voor alle kinderen. Kinderen leren leren, ze leren fouten maken en ze leren deze te herstellen We zorgen voor een goede voorbereiding op het voortgezet onderwijs. Door te streven naar voldoende eigen verantwoordelijkheid t.o.v. hun taken en hun leerproces. Middelen: Er zijn voldoende lesmaterialen voor begaafde kinderen op gebied van versnelling, verrijking en verdieping. Er zijn computers en computerprogramma s beschikbaar. Een dagdeel per week wordt een deskundige vrijgemaakt voor de plusklas (Rollercoaster) De school zorgt voor extra lesmateriaal, waaraan kinderen in de klas kunnen werken. Eventueel in samenwerking met andere begaafde kinderen. Er is deskundigheid bij de leerkrachten en de RT-er aanwezig, men wordt aangespoord tot het volgen van cursussen over onderwijs aan (hoog)begaafde kinderen. Er is een budget om de noodzakelijke materialen aan te kunnen schaffen. Er wordt gewerkt met een organisatievorm, waardoor binnen het reguliere onderwijs ruimte is om kinderen deel te kunnen laten nemen aan plusklas (Rollercoaster) en/of het plus- en verrijkingsprogramma. Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 2

3 Hoofdstuk 3 Uitvoering Signalering: Kleuters: In een gesprek tussen de ouders en de leerkracht (als het kind ca. 3 dagdelen op school heeft gewend) wordt aan de hand van de oudervragenlijst instromers de ontwikkeling van het kind besproken. Ouders kunnen dan aangeven dat hun kind zich sneller ontwikkelt dan leeftijdsgenootjes. Ouders kunnen door de groepsleerkracht ingelicht worden over het vermoeden van een ontwikkelingsvoorsprong en de aanpak van de school voor deze kinderen. In de kleutergroepen wordt 2x per jaar de Citotoetsen en de observatielijsten bij de kleuters van groep 1 en 2 afgenomen. Vaak is al eerder door de leerkracht gesignaleerd dat een kind verder is in ontwikkeling dan de leeftijdsgenootjes. Wanneer de leerkracht en/of ouders vermoeden dat een kind (hoog)begaafd is, dan worden de versnellingslijsten ingevuld. In de groepen 3 t/m 8 worden de toetsuitslagen, de vaardigheidsgroei op de Citotoetsen, de onderwijsbehoefte van de leerling en de prestaties in de klas gebruikt als signalering. Dit wordt besproken met de IB-er tijdens de groepsbespreking. Diagnosticering: Bij de nabespreking van de toetsbespreking met de IB er wordt de mogelijkheid van begaafdheid besproken en gaat de periode (ca. 4 weken)van observeren en registreren in. Er kunnen observaties door de I.B. er plaatsvinden of een IQ onderzoek aangevraagd worden. We kijken breed: naast de cognitieve ontwikkeling wordt er ook gekeken naar de sociaal-emotionele ontwikkeling en het gedrag. Problematisch gedrag kan een aanwijzing zijn voor onevenwichtige ontwikkeling van de cognitieve en de sociaal-emotionele ontwikkeling. Een diagnostisch gesprek met het kind. In dit gesprek wordt besproken wat het kind zelf denkt nodig te hebben qua onderwijs. Soms dient zo n gesprek ook om de reden van het problematische gedrag te achterhalen. Verder wordt in een gesprek ouders naar hun visie gevraagd. Planning: Bij een nadrukkelijk vermoeden van begaafdheid wordt door de leerkracht in het groepsplan het extra aanbod en de doelen beschreven en later geëvalueerd. Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 3

4 Afspraken m.b.t. het aanbod kunnen variëren van het compacten van het werk, het aanbieden van het plus- en verrijkingsprogramma, deelname aan de plusklas (Rollercoaster) en/of Spaanse les. Er wordt een planning gemaakt voor het schooljaar en het perspectief voor het niveau in groep 8 wordt opgesteld. Op het moment dat er i.s.m. de IB er een handelingsplan in Parnassys is gemaakt, bewaakt de leerkracht het naleven van de afspraken en de IB-er bewaakt de doorgaande lijn t/m groep 8. De IB-er is verantwoordelijk voor het totaaloverzicht. De leerkracht van zowel de groep als van de Rollercoaster houden de vorderingen bij in Parnassys. N.a.v. de toetsgegevens en de evaluaties van het handelingsplan wordt het plan bijgesteld, voortgezet of beëindigd. Handelingsplannen worden overgedragen naar de volgende leerkracht. De volgende leerkrachten vervolgen het ingezette traject, dat alleen bijgesteld wordt na evaluatie met IB. Uitvoering: De onderwijsbehoefte van deze kinderen staat omschreven in het didactisch groepsoverzicht en in de groepsplannen, er staan notities in Parnassys De aangeboden stof kan bestaan uit verrijking, verdieping of versnelling van leerstof, dit wordt besproken met de leerkracht (groepsplan en didactisch groepsoverzicht) In het onderwijsaanbod wordt rekening gehouden met meervoudige intelligentie. Indien tot versnelling van het leerjaar wordt besloten, zal de leerling vooruit getoetst worden op het onderwijsaanbod van de volgende groep. Ook wordt er gekeken naar de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind en de groep waar het in komt. De IB er meldt in het team dat deze leerling gaat versnellen en dat dus het aspect van onderwijs op maat via handelingsplannen zal verlopen. Indien wordt besloten tot het kind in zijn eigen groep te laten, zal er door de leerkracht i.s.m. de IB-er een plan geschreven worden om toch de uitdaging en het leren leren op maat aan te bieden. De groepsleerkracht toetst vooraf of een kind de aan te bieden lesstof al beheerst, zo ja dan gaat het kind werken aan leerstof ter verbreding, verdieping of verrijking. Zo nee, dan gaat het kind die onderdelen met de groep mee oefenen die het nog niet beheerst. Deze aanpak wordt vermeld in het groepsplan. Deze leerlingen werken geregeld aan andere opdrachten dan hun groep, het is belangrijk dat zij het contact met de groep blijven onderhouden. Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 4

5 Vanuit onderwijs op maat gedachte is het niet vreemd om je werk met de rest van de groep te bespreken. Deze terugkoppeling door de leerling met de groep is tevens een leermoment voor de begaafde leerling en voor de groepsgenootjes. Het werk van de leerlingen wordt door de leerkracht nagekeken. Ze krijgen hiervoor cijfers. Op het rapport staat ook een beoordeling van de leerkracht van de Rollercoaster. Er bestaat een mogelijkheid voor de kinderen die alleen op een bepaald onderdeel hun groep vooruit zijn om voor dat onderdeel leerstof uit een volgende groep te krijgen of een gedeelte van het onderwijs in die groep mee te doen. Deze beslissing wordt gezamenlijk genomen door de leerkracht, de IB-er en de ouders en wordt vastgelegd in het groepsplan. 1x per week nemen de kinderen, die daarvoor in aanmerking komen, deel aan de plusklas (Rollercoaster) (zie hoofdstuk 4) De leerkracht van de Rollercoaster kan op Plannex lessen klaar zetten voor de leerlingen waarvoor deze afspraak is gemaakt. Evaluatie: Vooraf wordt een plan geschreven door de leerkracht en de IB er. Dit plan maakt deel uit van het groepsplan, wanneer dit compacten, volgen van het plus of verrijkingsprogramma en/of het vooruit toetsen betreft. Wanneer het deelname aan de plusklas (Rollercoaster) of de Spaanse lessen betreft is dit het groepsplan voor een sub-lesgroep in Parnassys. Vorderingen worden geregistreerd door de leerkracht van de Rollercoaster. De evaluatie vindt plaats voorafgaand aan de rapporten door de groepsleerkracht, IB er en leerkracht van de plusklas (Rollercoaster) en/of Spaanse lessen, waarna voor een nieuwe periode een handelingsplan gemaakt wordt. Ouders krijgen een week voor de 10-minutengesprekken inzage in de notities rondom het HP in Parnassys. Evaluatie met ouders vindt plaats in de vorm van 10-minutengesprekken en indien nodig wordt er een extra overlegmoment gepland. Deze kan eenmaal per jaar vervangen worden door een presentatie door de leerlingen aan alle ouders van de plusgroepleerlingen en het team. De evaluatie bevat niet alleen het presteren op cognitief niveau, maar er wordt ook gekeken naar het welzijn van het kind. Er wordt besproken of er voldoende deskundigheid in de school is om deze vorm van onderwijs op maat te geven. Het is ook mogelijk om externen om hulp te vragen, tevens behoort deskundigheidsbevordering voor de teamleden tot de mogelijkheden. Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 5

6 Hoofdstuk 4: de plusklas (Rollercoaster) De uitvoering van de lesstof in de plusklas (Rollercoaster) valt onder verantwoordelijkheid van IB en kan gedelegeerd worden aan een leerkracht met een aparte taak, een RT er of aan andere deskundigen. 1x per week zullen de (hoog)begaafde kinderen buiten de klas in groepsverband les krijgen en kunnen praten met gelijkgestemden. Hierbij wordt een tweesporenbeleid gehanteerd: groepsgesprekken waarbij gesproken wordt over het anders zijn dan leeftijdsgenootjes en het aanbieden van verrijkingsstof die met gelijkgestemden uitgewerkt kan worden. Hierbij staat het coöperatief leren voorop, er zal ook gebruik gemaakt worden van filosoferen met kinderen. (Hoog)begaafde kinderen zullen moeten leren leren, leren automatiseren en het ervaren en overwinnen van beperkingen en grenzen. Er kan sprake zijn van verschillende plusklas (Rollercoaster)sen, dat hangt af van hoeveel kinderen er voor in aanmerking komen en hoe groot de niveauverschillen zijn. Een belemmering voor het vormen van een plusklas (Rollercoaster) kan het niet beschikbaar zijn van een ruimte. In dat geval zal er geen plusklas (Rollercoaster) samengesteld worden, maar zullen er per bouw groepjes (hoog)begaafde leerlingen zijn die apart les krijgen. In dat geval spreken we over filogroepen. Voordat een kind deel gaat nemen aan de plusklas (Rollercoaster) of filogroep wordt er met ouders in een gesprek afgestemd wat het doel van het deelnemen aan de plusklas (Rollercoaster) is. In dit gesprek wordt ook het aanbod voor de eerste periode besproken. Tevens wordt met ouders besproken dat school van ouders verwacht dat zij hun kinderen stimuleren en ondersteunen in het uitvoeren van opdrachten en nadenken over de opgegeven vraagstukken. Kinderen van groep 7 en 8 in de plusklas (Rollercoaster) krijgen huiswerk mee naar huis. Dit kan een opdracht zijn waarbij ze moeten samenwerken. Een huiswerkopdracht wordt in principe thuis gemaakt. Als een leerling tijd heeft om er in de klas aan te werken, dan kan hij/zij met de leerkracht bespreken of hij/zij in de klas tijdens het ZW er aan mag werken. De kinderen van groep 5 en 6 zullen nog geen huiswerk mee krijgen en werken aan hun opdracht tijdens de lessen van de Rollercoaster. Ook zij mogen met hun leerkracht bespreken of er tijd is om hieraan tijdens het ZW in de klas er aan te werken. Van de gegeven lessen wordt een verslag gemaakt in Parnassys en het aanbod wordt gearchiveerd. Terugkoppeling naar ouders vindt plaats d.m.v. verslagen in Parnassys, n.a.v. de evaluatie van het handelingsplan, via het rapport en een gesprek. Soms wordt er Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 6

7 gekozen voor een presentatie van het geleerde door de gehele plusklas (Rollercoaster). Hoofdstuk 5: Kenmerken van leerlingen en criteria om te komen tot aanpassing van het onderwijs aan begaafde leerlingen op de Achtbaan. (N.B.: een leerling hoeft niet aan alle criteria te voldoen om in aanmerking te komen voor passend aanbod) Onderbouw groep 1-2: Tijdens het bespreken van de oudervragenlijst instromers kan door ouders aangedragen worden dat de leerling een ontwikkelingsvoorsprong heeft. De leerkracht koppelt dit terug aan de IB-er. De leerling heeft bovenmatige interesse voor cijfers en letters. De leerling kan al lezen in de kleutergroep. De CITO-toetsen Taal voor Kleuters en Rekenen voor Kleuters geven een bovengemiddelde (A+,A, B+) score. Kinderen beschikken over een brede belangstelling. Kinderen pakken de aangeboden vaardigheden als rijmen, doortellen, analyseren en synthetiseren snel op. Onderbouw groep 3-4: Op de CITO-toetsen van het LVS scoort de leerling bovengemiddeld (A+,A, B+) met minimaal 10 DLE s hoger dan de didactische leeftijd Het leesniveau ligt 2 AVI niveaus hoger dan het gemiddelde van de groep. ( let op: begaafd en dyslectisch kan ook!) Kinderen beschikken over een brede belangstelling. Kinderen leren aangeboden vaardigheden als lezen en splitsen snel. (let op: bij deze kinderen vindt het automatiseren vaak niet of onvoldoende plaats, omdat ze het lang kunnen beredeneren) Bovenbouw groep 5-8: Het werk is snel af bij een gemotiveerde leerling, of juist niet wanneer het kind onderpresteert. CITO-toetsen worden al jaren gemaakt op een bovengemiddeld (A+,A, B+) niveau, met minimaal 10 DLE s hoger dan de didactische leeftijd Er wordt weinig tijd besteed aan huiswerk en repetities, maar desondanks worden er wel goede resultaten behaald (8 of hoger). Kinderen beschikken over een brede belangstelling. Kinderen zijn in staat om zelfstandig te werken, ( eventueel met hulp) te plannen en te organiseren. Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 7

8 Algemene kenmerken: Deze kinderen hebben vaak andere interesses dan leeftijdsgenootjes. Deze kinderen laten zien dat ze andere denkprocessen hebben. Ze gebruiken andere werkwijzen om tot oplossingen van problemen/ opgaven te komen. Hierdoor kunnen ze vastlopen in groep 7 en 8. Zijn vaak snel van begrip, hebben een hoog leertempo. Beschikken over een goed geheugen en een goed analytisch vermogen. Ze kunnen motivatie- en gedragsproblemen ontwikkelen. Ze kunnen zich ogenschijnlijk aanpassen aan het niveau van de groep. De prestaties op school komen dan niet overeen met de prestaties thuis. Ze kunnen komen tot onderpresteren. Ze zijn sociaal gevoeliger en hebben een bijzonder groot rechtvaardigheidsgevoel, wat niet overeenkomt met leeftijdsgenootjes Ze hebben vaak moeite met het plannen en afmaken van taken Het denken gaat vaak sneller dan het schrijven, dit geeft vaak een onleesbaar handschrift en onvolledige zinnen. Procedure 1. De leerling valt op door gedrag en/of toetsresultaten en de leerkracht bespreekt dit met de ouders en IB-er 2. Ouders geven aan dat het kind school saai vindt en geen uitdaging ervaart. Het kind wil dan meestal niet naar school. 3. Doortoetsen van de leerling met CITO-toetsen en analyse maken van de ontwikkeling. 4. Er wordt besloten dat er waarschijnlijk sprake is van begaafdheid. 5. Ouders en/of school kunnen een intelligentieonderzoek aanvragen. 6. Van de leerling wordt gevraagd om gemotiveerd aan de slag te gaan met de verrijkingsactiviteiten. Dit kan individueel en in groepsverband zijn. 7. De aanpak voor de leerling wordt voor dat schooljaar uitgezet door de IB-er en de groepsleerkracht. Dit wordt vastgelegd in het groepsplan en het didactisch groepsoverzicht. Indien de leerling een eigen leerlijn krijgt, dan wordt er een handelingsplan geschreven en besproken met ouders. Dit wordt regelmatig geëvalueerd. 8. Leerlingen worden vooruit getoetst methodegebonden toetsen om te bekijken op welke gebieden leerstof kan worden overgeslagen. 9. Er wordt verrijkingsstof gezocht bij het niveau van de leerling. Dit kan materiaal uit de methode zijn of uit de speciale map in de klas. Voor een leerling die in de groep deelneemt aan het plus en verrijkingsprogramma doet de eigen leerkracht dit. Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 8

9 10. De leerkracht van de plusklas (Rollercoaster) doet dit voor de leerlingen van de Rollercoastergroep. 11. Leerling kan (zie criteria deelname) deelnemen aan de plusklas (Rollercoaster). 12. Leerlingen van de groepen 7 en 8 kunnen aangemeld worden voor de verrijkingslessen van o.a. het Coornhertgymnasium of het Antoniuscollege, ook als deze onder schooltijd plaatsvinden. Zie onderstaande criteria 13. Er worden op school lessen Spaans gegeven voor geïndiceerde begaafde leerlingen. Een leerling uit groep 7 en 8 die voldoet aan onderstaande criteria kan hiervoor aangemeld worden in samenspraak met de IB-er. 14. Aanpassingen aan het lesaanbod worden opgenomen in het groepsplan. Criteria voor deelname aan de plusklas (Rollercoaster): (N.B.: een leerling hoeft niet aan alle criteria te voldoen om hiervoor in aanmerking te komen) Voor deelname aan de plusklas (Rollercoaster) komen in aanmerking leerlingen uit de groepen 5 tot en met 8, die een vastgesteld IQ hebben van 120 of hoger en/of een ontwikkelingsvoorsprong hebben van 10 DLE of meer (zie Parnassys) en/of op de CITO-toetsen (bijna) alleen A of A+ scoren, en/of beschikken over een brede belangstelling en/of in de klas onvoldoende hebben aan extra werk werken vanuit een interne motivatie om steeds meer kennis tot zich te willen nemen Criteria voor deelname aan de cursus Spaans: Voor deelname komen leerlingen uit groep 7 en 8 in aanmerking, die een vastgesteld IQ van 120 of hoger hebben en/of een ontwikkelingsvoorsprong hebben van 10 DLE of meer (zie Parnassys) op de CITO-toetsen (bijna) alleen A of A+ scoren, werken vanuit een interne motivatie in de klas onvoldoende hebben aan extra werk, in de vorm van meer of het verrijkingsaanbod van de methoden. Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 9

10 Criteria voor deelname aan de verrijkingslessen van het Coornhertgymnasium/Antoniuscollege: de leerling heeft een klas overgeslagen de leerling is meerbegaafd de leerling heeft meer uitdaging nodig de leerling id gediagnosticeerd hoogbegaafd Uiteindelijk ligt de beslissing over het wel of niet deelnemen aan een van bovenstaande activiteiten bij school. Hiervoor wordt eerst overleg met ouders, leerling en leerkracht gevoerd, voordat de beslissing genomen wordt. Maart 2014 Beleidsnotitie begaafheid obs de Achtbaan Pagina 10