ONDERZOEKSVERSLAG. Rapportage van de toetsing van. Opleiding Bachelor of Business Administration. InterCollege Business School

Transcriptie

1 ONDERZOEKSVERSLAG Rapportage van de toetsing van Opleiding Bachelor of Business Administration InterCollege Business School Croho-registratie aan het NVAO Accreditatiekader De visitatie vond plaats op 12 maart, 7 april en 25 augustus 2004 Inhoud van het verslag Identificatie...2 Management samenvatting...4 Bevindingen...7 Onderwerp: doelstellingen opleiding...8 Onderwerp: Programma...13 Onderwerp: Resultaten...29 De verantwoordelijke beoordelaar: mevr. A.M.M.A. Welagen namens deze, Ir R.S. Kloosterman Certiked 15 september 2004 Pagina 1 van 57

2 Identificatie InterCollege Business School Laan van Meerdervoort 2a 2517 AJ Den Haag Telefoon: (070) Website: Voor kwaliteit verantwoordelijke bestuurder: Marcel Zwart, voorzitter managementteam Kwaliteitsfunctionaris: Bert de Laat Scope en doel De visitatie heeft betrekking op: Hogeschool InterCollege Business School HBO opleiding Bachelor of Business Administration, minors human resource management (HRM), management & finance (M&F), marketing, sales & communications (MSC) Voltijd Locaties Den Haag en Utrecht. Doel van het onderzoek is te beoordelen in welke mate het NVAO Beoordelingskader (februari 2003) adequaat wordt afgedekt. Teamsamenstelling Teamleider: mevrouw A.M.M.A. Welagen Assistent teamleider: ir R.S. Kloosterman Extern deskundige: drs R. de Lusenet Secretaris: mevrouw drs P.A.M. van Sonsbeeck-van den Brink Studentlid: mevrouw F.M. Eyffinger Werkwijze Intercollege Business School, hierna ook te noemen ICBS, heeft een zelfevaluatie opgesteld ten aanzien van de gevisiteerde opleiding en deze samen met andere uitgebreide documentatie via CD ROM doen toekomen aan het visitatieteam op 23 februari Het visitatieteam heeft een inhoudelijk voorbereidende bijeenkomst gehad op 09 maart De eerste visitatiedag is uitgevoerd op 12 maart 2004, de tweede visitatiedag heeft plaatsgevonden op 07 april 2004 en de derde visitatiedag op 25 augustus De derde dag betrof alleen de beoordeling van het onderdeel toetsing en examinering, aangezien eerder geen afstudeerscripties als indicator voor het niveau van het nieuwe opleidingsmodel beschikbaar waren. Pagina 2 van 57

3 Het conceptrapport over de eerste twee visitatiedagen is op 29 april 2004 toegezonden aan het management van de opleiding. Op 31 mei 2004 zijn schriftelijke reacties opgesteld door de opleiding, die hebben geleid tot een voorlopig definitief rapport. Het definitieve rapport is vastgesteld op 15 september 2004 naar aanleiding van de derde visitatiedag. In de aanloop naar de visitatie zijn er twee bijeenkomsten geweest tussen leden van het visitatieteam en vertegenwoordigers van de Hogeschool. Deze bijeenkomsten hadden een voorlichtend en planningstechnisch karakter. In de rapportage staan de bevindingen per facet beschreven, de bijlagen bevatten het programma van de visitatie, de bestudeerde documenten en teksten uit de documentatie van ICBS ter illustratie van de bevindingen. Pagina 3 van 57

4 Management samenvatting Op 12 maart, 7 april en 25 augustus 2004 heeft het visitatieteam van Certiked een visitatie uitgevoerd bij de opleiding Bachelor of Business Administration (BBA) van InterCollege Business School. Doelstelling was een toetsing uit te voeren van de kwaliteit van de opleiding, gerelateerd aan het NVAO Beoordelingskader. Algemeen beeld InterCollege Business School is een vijfentwintig jaar oud opleidingsinstituut. In 1988 is het onderwijs omgevormd tot verkort HBO. In 2002 is besloten aan te sluiten op de bachelor-masterstructuur door een volledig nieuwe opleidingsopzet te ontwikkelen die leidt tot bachelor of business administration (BBA) met drie afstudeervarianten: management & finance (M&F), marketing, sales & communications (MCS) en human resource management (HRM). Deze opleiding is opgenomen in het CROHO register en wordt als driejarige opleiding aangeboden (240 credits). Met ingang van het studiejaar geldt deze nieuwe opleidingsaanpak. De studenten, die in 2002 hun laatste jaar van de verkorte opleiding oud model zijn gestart, worden in de gelegenheid gesteld in een kopklas hun volledig HBO af te ronden. In 2004 rondt een groep van 8 studenten op deze wijze hun opleiding af. ICBS heeft vanuit haar visie op de beroepspraktijk een onderwijsconcept ontwikkeld dat moet voorbereiden op de nieuwe beroepskracht voor de komende vijf jaar. Kern in de visie is het entrepeneurschap, de student is ondernemend en gedraagt zich als ondernemer in de leeromgeving die ICBS biedt. Het onderwijsconcept biedt samenhang tussen de eindkwalificaties, het opleidingsprogramma en de didactische aanpak. Het visitatieteam van Certiked heeft vastgesteld, dat conform haar beoordeling aan het NVAObeoordelingskader onderstaande beoordelingskwalificaties van toepassing zijn. Excellent Het facet afstemming tussen vormgeving en inhoud: didactisch concept is in lijn met de doelstellingen, werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept is op excellente wijze vormgegeven. Het visitatieteam is van mening dat er sprake is van een uniek en zeer weldoordacht didactisch concept dat tot in de details is uitgewerkt en dat consequent wordt gehanteerd. De filosofie betreffende het entrepreneurschap is doorvertaald naar het competentiemodel met veel aandacht voor persoonsgebonden competenties. De wijze waarop de competenties zijn geoperationaliseerd en meetbaar gemaakt dwingt respect af. De didactische werkvormen zijn zeer veelzijdig en prikkelend en gericht op samenwerken. Goed Het onderwerp programma van de opleiding wordt op onderstaande facetten door het visitatieteam beoordeeld als goed: het programma en de lesblokken zijn actueel en praktijkgericht de leerdoelen en competenties dragen bij aan het behalen van de gewenste eindkwalificaties het programma kent een hoge mate van samenhang tussen de vakken en tussen theorie en praktijk het programma is intensief maar blijft studeerbaar Pagina 4 van 57

5 de studiebegeleiding is gericht op zowel de persoonlijke groei als op de studievoortgang waarbij de student zelf verantwoordelijk blijft het proces en de vormgeving van toetsing en examinering borgen een zorgvuldige beoordeling van competenties, waarbij het gekozen taxonomiemodel een adequaat instrument is. Verbetering of aandacht is gewenst voor: Implementatie van het opleidingsconcept. Overall kan gesteld worden dat het nieuwe opleidingsconcept qua model veelbelovend is; de invoering vindt plaats met ingang van studiejaar en heeft nog geen volledige cyclus met uitstroom voortgebracht, er is dus nog geen ervaring opgedaan over de drie leerjaren. De implementatie is daardoor vers en kwetsbaar. Sommige zaken zullen zich al werkenderweg verder uitkristalliseren, bijvoorbeeld de weging van persoonsgebonden competenties in de coaching, de rollen van opleiding en student binnen de studiebegeleiding (studentverantwoordelijk versus sturing vanuit opleiding). Andere zaken vragen om veel aandacht zoals de didactische kwaliteiten van het - ten dele nog jonge in de zin van recent samengesteld - docententeam dat vooral geselecteerd is op ervaring en binding met de beroepspraktijk. De relatie met het beroepenveld is voor het nieuwe opleidingsconcept nog recent, de curriculum commissie heeft tot heden vooral het opleidingconcept beoordeeld. De opleiding heeft verbetermogelijkheden genoemd waardoor de diversiteit in haar binding met beroepspraktijk geborgd gaat worden. Bovengenoemde aspecten omtrent de implementatie hebben bij het visitatieteam geleid tot een beoordeling in de zin van voldoende, hoewel de aanzetten op dit moment veelbelovend zijn. Kwaliteitssysteem. ICBS is een kleine open organisatie met korte lijnen, de verbeterpunten worden snel aangepakt. Het MT volgt zoals blijkt uit de zelfevaluatie de gang van zaken kritisch en is verbetergericht. De traceerbaarheid van verbeteracties via documenten is zeer beperkt, hoe de voortgang gemonitord en bewaakt wordt is daardoor lastiger aan te tonen. Samenvattend stelt Certiked dat de opleiding BBA aan ICBS opleidt tot een goed niveau van hbobachelors. Het didactische concept is zelfs excellent te noemen. De vertaling daarvan in het onderwijsprogramma, studiebegeleiding en toetsing en examinering is beoordeeld als goed. De gedrevenheid van het management levert hieraan een positieve bijdrage. Certiked heeft op alle facetten, en daarmee ook op alle onderwerpen uit het Beoordelingskader, een positieve beoordeling kunnen geven. Pagina 5 van 57

6 Overzicht van beoordelingen opleiding Onderwerp en facet Doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen Niveau: Bachelor Oriëntatie HBO Programma Eisen HBO Relatie doelstellingen / inhoud Samenhang programma Studielast Instroom Duur Afstemming vormgeving / inhoud Beoordeling en toetsing Inzet van personeel Eisen HBO Kwantiteit personeel Kwaliteit personeel Voorzieningen Materiële voorzieningen Studiebegeleiding Interne kwaliteitszorg Evaluatie resultaten Maatregelen tot verbetering Betrekken van medewerkers, studenten, alumni en beroepenveld Resultaten Gerealiseerd niveau Onderwijsrendement Certiked beoordeling + voldoende goed voldoende + goed goed goed goed voldoende voldoende excellent goed + goed voldoende voldoende + voldoende goed + voldoende voldoende voldoende + voldoende voldoende Pagina 6 van 57

7 Bevindingen Voor de NVAO-onderwerpen zijn hieronder de bevindingen van het visitatieteam weergegeven. Steeds zijn in de blokken de NVAO-criteria aangegeven die bij het betreffend onderwerp en de facetten horen, de bevindingen zijn beschreven en vervolgens wordt een beoordeling ten aanzien van betreffend facet gegeven. Pagina 7 van 57

8 Onderwerp: doelstellingen opleiding Domeinspecifieke eisen: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij de eisen die door (buitenlandse) vakgenoten en de beroepspraktijk gesteld worden aan een opleiding in het betreffende domein. Bevindingen De opleiding Bachelor of Business Administration (BBA) van ICBS (ICBS) is een driejarige opleiding. Het eerste jaar is gericht op het creëren van overzicht en samenhang en kan gezien worden als basisjaar waarin gewerkt wordt aan het verwerven en uitbouwen van basiskennis en ondernemersvaardigheden. Het tweede en derde jaar staan in het teken van specialisatie in context. Aan het einde van het eerste jaar wordt hiertoe gekozen uit een drietal afstudeervarianten: marketing, sales & communications (MSC), management & finance (M&F), en human resource management (HRM) (zie bijlage 3, opleidingsmodel ICBS). Om optimaal te kunnen aansluiten bij de praktijk, heeft de opleiding per september 2003 gekozen voor een eigenzinnige en vooruitstrevende beschrijving van de beoogde eindkwalificaties in de vorm van rolgebonden (c.q. rolspecifieke) en persoonsgebonden competenties, uitgewerkt naar de afstudeervarianten. De ontwikkeling van de persoonsgebonden competenties wordt in kaart gebracht met behulp van een competentiediagram. Het model wordt onder het onderwerp programma nader toegelicht. Zowel de rolgebonden als de persoonsgebonden competenties zijn zorgvuldig geformuleerd en helder beschreven, vooral op basis van het eigen referentiekader (netwerk in de ruimste zin), waarbij de competenties extern zijn getoetst in het bedrijfsleven (de IT-sector). Bovendien hebben de eindtermen van examens als NIMA-B als referentiepunt gediend. Een vergelijking met andere reguliere en/of particuliere opleidingen heeft slechts marginaal plaatsgevonden. Binnen Nederland heeft ICBS zich bij het inrichten van de opleiding georiënteerd op het reguliere onderwijs, dat echter een andere opleidingsduur en een ander opleidingsmodel hanteert. Voorts is gekeken naar andere particuliere opleidingen die een driejarig HBO verzorgen, al dan niet met een internationaal aspect. Tenslotte is er een internetonderzoek gedaan naar de BBA opleidingen in Westerse landen. Hier treft men vooral klassieke opleidingsmodellen aan. Zeer recent heeft ICBS echter kennis gemaakt met instellingen die qua visie en uitgangspunten aansluiten bij hetgeen ICBS wil realiseren. Concrete afspraken voor bezoek en uitwisseling zijn gemaakt met Team Academy in Finland, waarmee naar verwachting vóór de zomer van 2004 een concrete samenwerking zal worden gerealiseerd. Ook zullen contacten worden gelegd met een BBA opleiding in Dublin en de Kaospilots in Denemarken. ICBS heeft een curriculumcommissie (lees beroepenveldcommissie) waarin het werkveld breed en kwalitatief hoogwaardig vertegenwoordigd is. Zij ziet deze commissie als haar belangrijkste adviesorgaan om de praktijkrelevantie van de opleiding te toetsen. Het Certiked visitatieteam heeft met een aantal vertegenwoordigers van deze commissie gesproken. De commissie heeft waardering voor de inhoud van de opleiding en voor het innovatieve model met veel aandacht voor de persoonlijke ontwikkeling van de jonge ondernemer. Dat wil zeggen dat bij ICBS wordt opgeleid tot ondernemend functioneren én tot functioneren als ondernemer. De curriculumcommissie is van mening dat de minors voldoen aan de eisen die in de komende jaren door het beroepenveld gesteld zullen worden (zie bijlage 4, Curriculumcommissie). De eindkwalificaties worden regelmatig zowel intern (met de praktijkdocenten) als extern (met de curriculumcommissie en met de stageaanbieders) geëvalueerd. ICBS werkt momenteel aan de Pagina 8 van 57

9 oprichting van een Business club als een instrument voor relatiebeheer met ouders, beroepenveld, relaties en oud-studenten. Zij hoopt via deze weg de relatie met de praktijk verder te verstevigen. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Op dit moment is er nog geen algemeen geldend extern profiel waaraan een BBA opleiding kan worden getoetst: BBA is een breed veld en er is op landelijk niveau (nog) geen overeenstemming over de diverse domeinkwalificaties die hieronder kunnen vallen. Deze informatie is in maart gecheckt bij de HBO raad die BBA kwalificaties gaat opnemen in een databestand. Wel heeft het visitatieteam bij haar beoordeling gebruik gemaakt van het Beroepscompetentieprofiel voor Bedrijfskundige Informatica (website HBO-I) en de landelijk beschreven beroepskwalificaties voor P&A. Beide beschrijvingen behoren tot de BBA kwalificaties en hebben relaties met twee van de drie minors van InterCollege. Op internationaal niveau heeft het visitatieteam slechts een beperkt referentiekader gevonden, o.a. bij de BBA van de Université IFM Genève en van de universiteit van Gent. Het Certiked visitatieteam heeft geconstateerd dat, waar sprake is van een breed domein, ICBS een opleiding aanbiedt met een relevant profiel, op eigenzinnige en innovatieve wijze vertaald in de vorm van competenties, dat wat betreft de basis aansluit bij eisen uit de beroepspraktijk. De wijze waarop het beroepenveld bij de opleiding is betrokken is op dit moment voldoende, maar kan als de voorgenomen initiatieven (bijvoorbeeld Business club ) worden verwezenlijkt nog aan impact winnen. Dit geldt ook voor de internationale oriëntatie. Op dit moment een target maar nog geen doel. Op termijn wellicht een belangrijke toevoeging. Het Certiked visitatieteam beoordeelt op grond van de bovenstaande bevindingen dit facet als voldoende. Niveau: de eindkwalificaties van de opleiding sluiten aan bij algemene, internationaal geaccepteerde beschrijvingen van de kwalificaties. Bevindingen De opleiding geeft aan dat bij het vaststellen van het profiel waaraan een bij ICBS afgestudeerde BBAstudent dient te voldoen, de competenties die beschreven zijn in de Dublin-Descriptoren (die het internationaal geaccepteerde bachelor-profiel beschrijven) als uitgangspunt hebben gediend. Deze competenties zijn nader geconcretiseerd en onderverdeeld in rolgebonden en persoonsgebonden competenties. ICBS hecht veel waarde aan de persoonsgebonden competenties, waarin het persoonlijke ondernemerschap met name tot uitdrukking komt (zie bijlage 5, Wat kan een BBA). Beoordeling door het Certiked visitatieteam Het visitatieteam heeft het programma bestudeerd en vergeleken met de Dublin Descriptoren (bachelor profiel) en komt tot de volgende conclusie: Kennis en inzicht Het programma verdiept en verbreedt de kennis gedurende de drie leerjaren. De opleiding schenkt veel aandacht aan gangbare theorieën en modellen uit het vakgebied. De leerboeken bevatten standaardwerken en actuele uitgaven. Toepassen van kennis en inzicht In de blokken en projecten krijgen de studenten naast kennis veel opdrachten aangeboden, veelal groepsgewijs, waarin zij de analysemodellen moeten hanteren, zaken moeten onderzoeken en interpreteren. Daarbij wordt uitgegaan van real life situaties (praktijk) en recente artikelen in krant en vakbladen. Studenten worden beoordeeld op hun rollen in de groep, de aanpak en de kwaliteit van hun Pagina 9 van 57

10 analyses en probleemoplossingen. De beoordelingen vinden plaats door medestudenten en de begeleidende docent middels een scoring van en feedback op met name genoemde persoonsgeboden en rolgebonden competenties voor het specifieke lesblok. Daarnaast wordt integratie tussen theorie en praktijk bevorderd via de diverse stages per studiejaar en via aparte blokken integratie voor de diverse kenniscomponenten. Oordeelsvorming Onderzoeksvaardigheden, kwantitatieve en kwalitatieve analyse van uitkomsten maken onderdeel uit van de opdrachten in het programma. Studenten moeten in verslagen en presentaties hun oordeel verduidelijken en verdedigen. Het niveau van onderzoek van afstudeerscripties is voldoende, er is sprake van een probleemstelling, een gedegen gegevensverzameling en onderbouwde conclusies. Communicatie Samenwerken met anderen en goed kunnen communiceren zijn twee van de basiscompetenties van de opleiding en zij worden geoefend in de diverse projecten. Blokken worden met regelmaat afgesloten met een presentatie voor de groep. De student ontwikkelt in hoge mate de vaardigheid van feedback geven doordat hij medestudenten moet beoordelen in de blokken. Dit houdt ook in het kunnen incasseren van kritiek op het eigen functioneren. In het gesprek met de studenten tijdens de visitatie viel het de leden van het team op dat de studenten goed luisteren en goed op vragen ingaan. Leervaardigheden Zelfinzicht wordt ontwikkeld via een model van coaching, waarin de student op basis van ontvangen feedback zijn leerdoelen bijstelt en het zelflerend vermogen stuurt. De beschreven competenties zijn hierin een ondersteunend element. De coaching kent een model waarin de coach het eerste studiejaar meer sturend optreedt met vastgelegde afspraken. In de navolgende jaren dient de student zelf initiatief te nemen voor de - inhoud van de - gesprekken, met uitzondering van de vaste halfjaarlijkse besprekingen, waarin de gezamenlijke competentie-evaluatie plaats vindt, die leidt tot een score en tot het schrijven van een persoonlijk ontwikkelplan. De student wordt geacht zich zelfstandig voor te bereiden op de opdrachten, de docent is op verzoek beschikbaar om vragen te verduidelijken. Student en opleiding beschouwen elkaar als partner en spreken elkaar aan als zaken niet naar wens verlopen. De student wordt uitgedaagd een oplossing voor een verbeterpunt aan te dragen en daar verantwoordelijkheid voor te nemen. Dit wordt bedoeld met ondernemende student. Het visitatieteam constateert derhalve dat de Dublin Descriptoren herkenbaar zijn in de rolgebonden en persoonsgebonden competenties. De uitwerking naar de diverse afstudeervarianten legt accenten binnen deze competenties samenhangend met het beroepsprofiel. Het programma ondersteunt op diverse wijzen de ontwikkeling van de HBO-kwalificaties. Voorzover traceerbaar sluiten de kwalificaties aan bij geldende inzichten in het beroepsdomein; de voortgang in de landelijke en internationale beschrijving dient gevolgd te worden. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als goed. Pagina 10 van 57

11 Oriëntatie HBO: de eindkwalificaties van de opleiding zijn mede ontleend aan de door of met het relevante beroepenveld opgestelde beroepsprofielen en/of beroepscompetenties. Bevindingen Aangezien er geen door het beroepenveld opgestelde beroepsprofielen zijn, is competentie- en programmavergelijking het maximaal haalbare. De visitatiecommissie heeft de indruk dat de opleiding hier zelfs vóór loopt op wat de markt vraagt. Via vergelijking met officiële examens zoals NIMA-B wordt door ICBS wel een niveau-indicatie gegeven. De praktijkrelevantie wordt geborgd door de Raad van Advies en de docenten afkomstig uit het bedrijfsleven, terwijl in de optiek van ICBS hier voor de curriculumcommissie de belangrijkste rol is weggelegd. De curriculumcommissie is van recente datum en is tot op heden tweemaal bij elkaar geweest. De visitatiecommissie heeft met een aantal leden van de curriculumcommissie gesproken en verslagen van deze commissie bestudeerd. De curriculumcommissie is van mening dat de BBA van InterCollege een praktijkgerichte opleiding is, gericht op de startkwalificaties voor een beginnend beroepsbeoefenaar op HBO Bachelor-niveau. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Het visitatieteam is van mening dat de HBO-oriëntatie voldoende is geborgd. Door een meer structurele sondering van de curriculumcommissie (die op dit moment nog beperkt is) kan de borging in de toekomst nog worden verstevigd. Op grond van het bovenstaande, gecombineerd met eerder in dit rapport genoemde initiatieven om het werkveld nog meer bij de opleiding te gaan betrekken, beoordeelt de visitatiecommissie dit facet als voldoende. Oriëntatie HBO: een HBO-bachelor heeft de kwalificaties voor het niveau van een beginnend beroepsbeoefenaar in een specifiek beroep of in een samenhangend spectrum van beroepen waarvoor een HBO-opleiding vereist of dienstig is. Bevindingen De opleiding heeft een helder beeld van wat een beginnend beroepsbeoefenaar moet kunnen, gerelateerd aan de omvang van de onderneming. In concreto houdt dit in dat studenten worden opgeleid voor een generalistische functie in een kleinere organisatie of een meer specialistische functie in een grotere organisatie (zie bijlage 3, Opleidingsmodel en bijlage 5, Wat kan een BBA). De curriculumcommissie heeft de profielen en competenties getoetst. Verslagen hiervan zijn aan het visitatieteam ter beschikking gesteld. Omdat de opleiding in de huidige opzet nog geen driejarige cyclus heeft doorlopen, kan geen uitspraak worden gedaan over toetsing aan werkgevers van afgestudeerden en de afgestudeerden zelf. Wel is hier het voornemen van toepassing om een businessclub op te richten, waarin ouders, relaties uit het beroepenveld en oud-studenten zitting hebben. Beoordeling door het Certiked visitatieteam De opleiding heeft een helder beeld van wat een beginnend beroepsbeoefenaar in het brede BBA-veld moet kennen en kunnen. Toetsing (op papier) ligt op dit moment vooral bij de curriculumcommissie. Het concept is ambitieus. Dit is een positief gegeven, maar het verplicht de opleiding de studenten goed voor te bereiden op de te verwachten realiteit. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 11 van 57

12 Conclusie met betrekking tot het onderwerp Doelstelling opleiding ICBS heeft zich voor de eindkwalificaties van de opleiding BBA in voldoende mate op het nationale en internationale beroepenveld georiënteerd. De eindkwalificaties zijn uitwerkt naar rolgebonden en persoonsgebonden competenties, die in hun uitwerking voldoen aan de Dublin Descriptoren. In voortdurende toetsing aan relevante beroepspraktijk is via curriculumcommissies en stagebiedende instellingen voorzien. Het totale onderwerp doelstellingen opleiding wordt als voldoende beoordeeld. Pagina 12 van 57

13 Onderwerp: Programma Korte schets van het programma: De opleiding heeft een driejarig curriculum. Aan het eind van het eerste jaar wordt gekozen tussen de afstudeervarianten: management & finance, marketing, sales & communications of human resource management. De opleiding kent per leerjaar een verdeling in vier quamesters. Elk quamester is opgebouwd uit themablokken gedurende vier dagen per week en een totale duur van één tot zeven weken (zie bijlage 6, Curriculum). Wekelijks is een vaste dag gereserveerd voor taal- en communicatievaardigheden, recht, integratie en persoonlijke effectiviteit. Elk blok wordt afgesloten met een toets. ICBS heeft het programma en de lessen uitgewerkt op basis van rolgebonden en persoonsgebonden competenties afgestemd op de afstudeervariant. De persoonsgebonden competenties worden in kaart gebracht met behulp van een competentiediagram. Per jaar moet de student minimaal 70% van het voor dat jaar geldende competentieniveau behalen (zie bijlage 7, Competentiediagram en bijlage 8, Competentiemodel). Bovendien dient om aan de criteria voor de rolgebonden competenties te voldoen, per themablok/vak een cijfer gehaald worden dat hoger of gelijk is aan 5.5. Over het hele jaar genomen dient het gewogen gemiddelde (persoonsgebonden competenties 40% / rolgebonden competenties 60%) minimaal 6 te zijn. Naast de blokken en vakken zijn er vier stagemomenten: de drieweekse oriëntatiestage in het eerste jaar, de werkervaringsstage aan het einde van het eerste jaar, de stafstage aan het begin van het tweede jaar, en de eindstage voorafgaand aan het afstuderen in het derde jaar (zie bijlage 9, Stageoverzicht). Daarnaast voorziet het blok business modelling in een intensief begeleid praktijktraject. Studenten brengen in dit blok gedurende drie weken het business model van een organisatie in kaart en schrijven daarover een rapport. Eisen HBO: kennisontwikkeling door studenten vindt plaats via vakliteratuur, aan de beroepspraktijk ontleend studiemateriaal en via interactie met de beroepspraktijk en/of (toegepast) onderzoek. Het programma heeft aantoonbare verbanden met actuele ontwikkelingen in het vakgebied / de discipline. Het programma waarborgt de ontwikkeling van beroepsvaardigheden en heeft aantoonbare verbanden met de actuele beroepspraktijk. Bevindingen De opleidingsdocumentatie is ordelijk gerangschikt en loopt van visie en didactisch concept via de beschrijving van de afstudeerprofielen en de beschrijving van de rolgebonden en persoonsgebonden competenties naar de Blokboeken. De blokboeken zijn de meest concrete uitwerking van de opleidingsdocumentatiereeks. Ze bevatten alle aspecten die nodig zijn voor de realisatie van een opleidingsonderdeel: te bereiken competenties, vakliteratuur, didactische aanpak en toetsvormen. Het visitatieteam heeft steekproefsgewijs een twaalftal blokboeken, verspreid over de leerjaren en specialisatierichtingen, bestudeerd. Onderstaande bevindingen zijn gebaseerd op deze bestudering en op de gesprekken gevoerd met docenten en studenten. De literatuur is adequaat, actueel en praktijkgericht, gebruikmakend van een aantal standaardwerken. De literatuurlijst en lesopdrachten worden ad hoc aangevuld door de vakdocenten als de actualiteit hierom vraagt. Over het algemeen kan gesproken worden van bevlogen docenten die, op een enkeling na, in de praktijk werkzaam zijn, waardoor hun contacten met het beroepenveld voldoende zijn geborgd. Zij Pagina 13 van 57

14 spelen al dan niet gecoördineerd in op de actualiteit. Bovendien wordt de praktijk door ICBS binnengehaald door sprekers en excursies. Uit de documentatie en uit de gesprekken blijkt dat er sprake is van actuele projecten en opdrachten, relevante seminars en werkbezoeken aan bedrijven. De stageplekken zijn over het algemeen zeer relevant. De uitgebreide en inzichtelijke stagegids vormt hierbij een goede leidraad. De criteria die aan het stagebedrijf worden gesteld zijn hierin duidelijk beschreven, evenals de wederzijdse taken en verantwoordelijkheden. Het afstudeeronderzoek dient gericht te zijn op een concrete bedrijfscase en wordt twee weken voor aanvang van de eindstage aan de examencommissie ter goedkeuring voorgelegd. Elk blok wordt zorgvuldig geëvalueerd met studenten en met docenten, waarbij actualiteit en praktijkgerichtheid punten van aandacht zijn. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Het visitatieteam is van mening dat de actualiteit en praktijkgerichtheid van de opleiding goed zijn. Zij zijn geborgd in de opbouw van het programma en de feitelijke inhoud van lessen, seminars en werkbezoeken en worden mede bepaald door initiatieven van docenten. Structurele borging om het hoge niveau vast te houden vraagt aandacht. Op grond van de bovenstaande bevindingen is het oordeel over dit facet goed. Relatie tussen doelstellingen en inhoud programma: het programma is een adequate concretisering van de eindkwalificaties qua niveau, oriëntatie en domeinspecifieke eisen De eindkwalificaties zijn adequaat vertaald in leerdoelen van (onderdelen van) het programma. De inhoud van het programma biedt de studenten de mogelijkheid om de geformuleerde eindkwalificaties te bereiken. Bevindingen Na bestudering van de blokboeken waarin het programma is uitgewerkt kan worden vastgesteld dat de beoogde competentieprofielen adequaat zijn vertaald naar de programmaonderdelen. Dit geldt voor de colleges, de eisen die gesteld worden aan projecten en stages en ook voor het niveau van de literatuur. De feitelijke vormgeving in de lessen is van HBO-niveau. Uit de bestudering van de evaluaties en uit de gevoerde gesprekken komt naar voren dat leerdoelen en werkvormen met elkaar in balans zijn en bijdragen aan het behalen van de gewenste eindkwalificaties. De leerdoelen zijn evenwichtig over de opleiding verspreid. Het eerste jaar kan gezien worden als een adaptatiefase waarin een brede basis wordt gelegd. De daaropvolgende jaren staan in het teken van specialisatie en hebben vooral een verdiepend karakter. InterCollege leidt op voor het functioneren in organisaties. Primair in Nederland, maar met het perspectief van nationaal en internationaal ondernemend handelen. Internationaal denken wordt gestimuleerd en internationaal besef wordt bevorderd door internationale activiteiten, uitwisseling (vanaf zomer 2004) en de mogelijkheid voor internationale stages. De opleiding richt zich op Nederlandse studenten en hanteert voornamelijk de Nederlandse taal als werktaal. De Nederlandse bedrijfseconomische context en regelgeving vormen het uitgangspunt, maar internationale varianten en alternatieven worden wel steeds afgezet tegen de Nederlandse situatie. Een basisvoorwaarde voor internationaal functioneren is beheersing van de relevante taal. InterCollege biedt studenten naast het verplichte Engels, de mogelijkheid om de Franse, Duitse en Spaanse taal op voldoende niveau te Pagina 14 van 57

15 beheersen. Hierbij bestaat de mogelijkheid tot externe certificatie, die op een bijlage bij het diploma wordt vermeld. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Het visitatieteam komt op basis van bovenstaande bevindingen tot de conclusie dat leerdoelen en internationale oriëntatie in de opleiding zodanig gestructureerd zijn dat het leidt tot het kunnen behalen van de gewenste eindkwalificaties. Zij beoordeelt dit facet als goed. Samenhang programma: studenten volgen een inhoudelijk samenhangend studieprogramma. Bevindingen Op basis van de bestudeerde informatie en de gevoerde gesprekken heeft het visitatieteam geconstateerd dat er sprake is van een logisch opgebouwd, samenhangend programma, dat door de studenten ook als zodanig wordt gepercipieerd. De docenten zijn goed op de hoogte van de manier waarop hun onderdeel past in de opleiding als geheel. Docenten kijken met elkaar mee en stemmen de inhoud van de programmaonderdelen op elkaar af. Samenhang is ook een expliciet bespreekpunt tijdens de docentenbijeenkomst aan het begin van het jaar (Texel). Iedere docent beschikt over het totale programma dat steeds up-to-date wordt gehouden op een internet site. Per blok worden door de opleidingscoördinator start- en afrondingsgesprekken met de docenten gehouden. Voor het aan- en bijsturen van de docenten is binnen de staf een aantal speciale aandachtsvelden onderscheiden. In de eerste blokweek is aandacht voor de aanpak en werkwijze van ICBS. Hierdoor is de samenhang van de opleiding bij aanvang van de opleiding voor de studenten op papier al helder. De moeilijkheidsgraad van de vakken loopt geleidelijk op gedurende de opleiding. Bovendien geven de studenten aan dat je een blok niet kunt volgen als je het vorige hebt gemist. De maandelijkse coachingsgesprekken, waarbij ook de persoonlijke groei met betrekking tot de persoonsgebonden competenties periodiek aan de orde komt, leveren een duidelijke bijdrage aan de gepercipieerde samenhang. Dit geldt ook voor de wekelijkse vakken taalbeheersing, vreemde talen, recht, persoonlijke effectiviteit en integratie. De stageperiodes (behalve de eerste) zijn gericht op het geïntegreerd toepassen van hetgeen in de voorliggende periode is geleerd. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Het visitatieteam heeft vastgesteld dat de opleiding zowel in haar curriculum en de uitvoering daarvan, als bij de begeleiding gericht is op het creëren van samenhang. Deze samenhang wordt door de studenten ook duidelijk waargenomen. Daarom beoordeelt zij dit facet als goed. Pagina 15 van 57

16 Studielast: het programma is studeerbaar doordat factoren, die betrekking hebben op dat programma en die de studievoortgang belemmeren zoveel mogelijk worden weggenomen. Bevindingen Het programma dat ICBS aanbiedt in de vorm van een driejarige opleiding is ambitieus. ICBS kiest hiermee duidelijk voor een zeer intensieve, sterk geïntegreerde en praktijkgerichte benadering. De studenten werken dagelijks van uur, en regelmatig ook s avonds. De geplande vakantie per studiejaar is zes tot zeven weken. Het visitatieteam heeft veertien studenten, verdeeld over de studiejaren en zowel van de locatie Den Haag als Utrecht, in twee groepen gesproken. Allen geven aan dat het programma studeerbaar is en dat een normale student het kan halen. Hiervoor is een aantal redenen aan te geven: InterCollege werkt met groepen van maximaal 15 studenten. In blokken wordt gewerkt in teams van drie tot vijf deelnemers. Per blok is aandacht voor één thema, waaraan geconcentreerd aandacht wordt besteed. Intercollege besteedt zeer veel aandacht aan begeleiding. Docenten zijn toegankelijk en ook buiten de lessen goed bereikbaar. Dit is zelfs contractueel vastgelegd. Studentcoaches (ouderejaars) begeleiden eerstejaarsstudenten vakinhoudelijk of om deficiënties weg te werken. Zij krijgen hiervoor een aanvullende training. Een belangrijke rol is weggelegd voor de mentor/coach die de individuele studenten intensief begeleid. In het eerste jaar is ook de studievoortgang hierbij een belangrijk thema. In het tweede en derde jaar krijgen de gesprekken een meer reflectief karakter en wordt de frequentie meer door de student bepaald. Door dit intensieve begeleidingssysteem worden eventuele problemen snel gesignaleerd. Wekelijks worden door coaches of docenten gesignaleerde knelpunten in de staf besproken om snel te kunnen ingrijpen. De informatievoorziening aan de studenten is adequaat en uitgebreid. Bovendien is het totale aantal studenten beperkt: 79 waarvan 13 in Utrecht. De communicatielijnen zijn dus kort. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Samenvattend kan gesteld worden dat de opleiding ambitieus is. De werkdagen zijn lang en de vakanties relatief kort: wat elders in vier jaar wordt gedaan, wordt hier in drie jaar gedaan. Toch is het programma zoals uit de gesprekken met de studenten blijkt goed studeerbaar. Een adequate informatievoorziening en een zeer intensieve begeleiding dragen hieraan bij. Bovendien blijkt uit de gesprekken dat de studenten die zich melden bij ICBS deze cultuur zoeken en zich hier goed thuis voelen. Het Certiked visitatieteam beoordeelt dit facet als goed. Instroom: het programma sluit qua vorm en inhoud aan bij de kwalificaties van de instromende studenten: VWO, HAVO, middenkaderopleiding of specialistenopleiding (WEB) of daarmee vergelijkbare kwalificaties, blijkend uit toelatingsonderzoek. Bevindingen De instroomeisen zijn helder geformuleerd. Zij gaan uit van een mbo-, havo- of vwo-diploma of een vergelijkbaar, door middel van een toelatingsonderzoek bepaald, startniveau. Als er sprake is van deficiënties voor vakken op HAVO of VWO-niveau bestaat de mogelijkheid die weg te werken op het Luzac College; hierbij wordt extra begeleiding ingezet. Pagina 16 van 57

17 In de filosofie van ICBS zijn inzet en betrokkenheid bij deze opleiding onontbeerlijk, belangrijker nog dan eventuele deficiënties. Daarom wordt met elke kandidaat door de directeur een intakegesprek gevoerd en krijgt hij/zij alle gelegenheid zich persoonlijk op de hoogte te stellen van wat hem/haar te wachten staat. Dit kan via een open dag, een experience dag of een meeloopdag. ICBS gaat ervan uit dat studenten hun eigen profiel opbouwen uit een veelheid aan bouwstenen. Het minimum wat gevolgd moet worden is hierbij aangegeven, maar het volgen van extra vakken is mogelijk. De opleiding is van mening dat vrijstellingen bij een dergelijke zienswijze niet passen. Het zou de samenhang van het programma en de teamvorming in de weg kunnen staan. Instroommoeilijkheden worden doordat er sprake is van een strakke begeleiding en een stevig vangnet, al in een vroeg stadium (binnen drie maanden) gesignaleerd. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Zoals hierboven aangegeven is er sprake van screening op niveau. Studenten weten goed waar ze aan beginnen. De opleiding is tegen selectie aan de poort : Elke gemotiveerde student met de vereiste startkwalificaties moet in staat worden gesteld zijn talenten te ontwikkelen en krijgt daarbij alle steun. Het beoogd rendement van de opleiding is 85% tegenover een landelijk gemiddelde van 43%. De opleiding werkt nog maar recent met dit model, ervaring over het volledig curriculum is nog niet opgedaan en de rendementscijfers zijn voor een deel gebaseerd op studenten die het voorgaande opleidingsmodel hebben gevolgd. De aanzet en huidige stand geven een positief beeld. Op grond van haar bevindingen beoordeelt het visitatieteam dit facet als voldoende. Duur: de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum: 240 studiepunten. Bevindingen De opleiding rekent met klassieke studiepunten die daarna worden omgerekend naar credits. Studenten hebben (ruimschoots) de gelegenheid te voldoen aan de gestelde norm. De opleiding biedt, overeenkomstig haar filosofie, de gelegenheid een groter aantal credits te verwerven dan noodzakelijk is. Norm HBO 168/240. Totaal aantal studiepunten BBA 191/272 (mogelijke overscore 23/32). De punten zijn evenwichtig over de opleiding verdeeld. De studenten die daar behoefte aan hebben krijgen extra verrijkingsstof aangeboden (zie bijlage 10, Te behalen studiepunten). De verhouding tussen contacturen en uren zelfstudie is 50/50. De student bepaalt gedurende de opleiding voor een deel, en in toenemende mate zijn eigen leerproces. De intensieve coaching tijdens de opleiding is mede gericht op bevordering van een efficiënt leerproces. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Op grond van de bovenstaande bevindingen kan worden vastgesteld dat de opleiding voldoet aan de formele eisen met betrekking tot de omvang van het curriculum. De student wordt uitgedaagd extra credits te behalen. Dit zou wellicht kunnen leiden tot overbelasting door zelfoverschatting. Gezien de aanwezige strakke begeleiding is het visitatieteam van mening dat dit een acceptabel risico is. Het visitatieteam beoordeelt dit facet als voldoende. Pagina 17 van 57

18 Afstemming tussen vormgeving en inhoud: het didactisch concept is in lijn met de doelstellingen. De werkvormen sluiten aan bij het didactisch concept. Korte schets van de filosofie van InterCollege Business School Naar de filosofie van ICBS is de school een bedrijfsverzamelgebouw. De studenten maken als ondernemers gebruik van dit ondernemend ontwikkelingsplatform om hun kwaliteiten te ontwikkelen. Zij maken gebruik van elkaar door in projecten competenties te verwerven en resultaten neer te zetten. De groep is de plaats waar de persoonlijke ontwikkeling gestalte krijgt. Er is sprake van een hecht team, waar ieder op zijn eigen manier, uitgaande van zijn eigen talenten en behoeftes een bijdrage levert aan de ontwikkeling van zijn eigen competenties en die van zijn teamgenoten. Docenten en coaches zijn beschikbaar als vraagbaak en ontwikkelingsversneller. Leiding en staf vormen het facilitair onderdeel van het ICBS ontwikkelbedrijf. Het werken met elkaar aan de rol- en persoonsgebonden competenties staat gedurende de hele opleiding centraal. Iedere student werkt, binnen de grenzen van het vastgestelde afstudeerprofiel, aan een eigen uniek profiel. Dit profiel wordt samen met eventuele extra behaalde extern gecertificeerde getuigschriften (bijvoorbeeld NIMA-B, en certificaten van het Goethe-instituut voor Duits, het Cambridge-instituut voor Engels, de Alliance Française voor Frans en het Instituto Cervantes voor Spaans) als bijlage aan het einddiploma toegevoegd. Een dergelijk concept betekent dat de studenten verantwoordelijkheid dragen voor zichzelf en voor elkaar als productie-eenheid en als mens. De persoonlijke ontwikkeling, gericht op ondernemerschap, krijgt bij deze opleiding een zwaar accent. De persoonlijke competenties tellen voor 40% mee bij het uiteindelijk te behalen resultaat. De rolgebonden competenties (uitgedrukt in de vorm van cijfers voor de vakken behaald) tellen voor 60% mee. Bevindingen Op grond van bestudering van de aanwezige en toegestuurde informatie én de gevoerde gesprekken komt het visitatieteam tot de onderstaande bevindingen. Het didactisch concept is geheel in lijn met de doelstellingen. Er wordt gewerkt met themablokken en wekelijkse vakken in groepen van maximaal vijftien studenten. Bij de diverse opdrachten en projecten variëren de groepjes van twee tot vijf personen. De samenhang binnen de opleiding krijgt veel aandacht (zie het desbetreffende facet samenhang programma ). Aan de verantwoordelijkheid voor zichzelf en voor elkaar en aan teamsamenwerking wordt op diverse manieren vormgegeven. Voorbeelden hiervan zijn o.a.: de Ardennenkampen aan het begin van het eerste, tweede jaar en derde jaar, de manier waarop eerstejaarsstudenten door oudere collega s vakinhoudelijk worden gecoacht, het grote aantal teamprojecten, het beoordelen van elkaar op persoonlijke competenties, het zware accent op feedback geven en ontvangen, het realiseren en beheren van de eigen IT-voorzieningen en het voeren van het secretariaat van de curriculumcommissie en de Raad van Advies. Ook maken twee à drie studenten deel uit van de brede examencommissie, die verantwoordelijk is voor bewaking van de kwaliteit van toetsing en examinering. Het competentiegerichte concept dat aan de opleiding ten grondslag ligt, is zeer gedetailleerd en zorgvuldig en consequent uitgewerkt. Hierdoor is het zowel voor docenten als voor studenten helder en onontkoombaar. De competenties komen ter sprake tijdens de periodieke coachingsgesprekken. Pagina 18 van 57

19 De coach bespreekt samen met de student tijdens deze gesprekken de diverse beoordelingen van zijn rolgebonden en persoonsgebonden competenties. De vakdocent bepaalt uiteindelijk de score met betrekking tot de rolgebonden competenties. Met betrekking tot de persoonsgebonden competenties en de groei hierin, stellen de coach en de student samen (mede op grond van de feedback van docenten en medestudenten) het resultaat vast. De link met de praktijk, dat wil zeggen de binnen/buiten-relatie, komt op diverse manieren tot uitdrukking: tijdens de lessen en de daar gegeven opdrachten, via de vier stageperiodes die op relevante momenten in het programma zijn ingepast, bij het blok business modelling, maar ook tijdens managementsimulaties, lezingen, seminars en excursies. Uit de blokboeken en de verdere programma-uitwerking blijkt dat een groot aantal didactische werkvormen wordt gebruikt. Er wordt aangesloten bij de diverse leerstijlen die de studenten hebben. Dit wordt tijdens de gesprekken met de studenten door hen bevestigd. Beoordeling door het Certiked visitatieteam De bovenbeschreven feiten in aanmerking nemend, is het visitatieteam van mening dat er sprake is van een uniek didactisch concept dat tot in de details is uitgewerkt en dat consequent wordt gehanteerd. De filosofie betreffende het entrepreneurschap is doorvertaald naar het competentiemodel met veel aandacht voor persoonsgebonden competenties. De wijze waarop de competenties zijn geoperationaliseerd en meetbaar gemaakt dwingt respect af. De didactische werkvormen zijn zeer veelzijdig en prikkelend en gericht op samenwerken. ICBS heeft haar filosofie op gedegen wijze uitgewerkt in een model dat staat voor een opleiding met een eigen identiteit. Het visitatieteam beoordeelt dit onderdeel daarom als excellent. Beoordeling en toetsing: door de beoordelingen, toetsingen en examens wordt adequaat getoetst of de studenten de leerdoelen van (onderdelen van) het programma hebben gerealiseerd. Bevindingen Op grond van bestudering van de aanwezige en toegestuurde informatie én de gevoerde gesprekken komt het visitatieteam tot de onderstaande bevindingen. De organisatie van toetsing en examens: Docenten ontwikkelen de toetsen voor hun vak, deze worden vervolgens gezien en goedgekeurd door de voorzitter van de examencommissie. Van de door Certiked geziene toetsen over de periode mei-augustus 2004 bevatten 80% een antwoordnormering. De afstudeerstage is beschreven in een procedure, voorzien van stappenplan, termijnen en verantwoordelijkheden. De probleemstelling van het afstudeeronderzoek wordt goedgekeurd door de voorzitter van de examencommissie. Er is een beoordelingskader met onder meer formulieren behoeve van de stagebegeleider en de afstudeerdocent ICBS. Hierdoor wordt een zorgvuldig proces geborgd. Voor het bepalen van de moeilijkheidsgraad van de toetsen in de leerjaren wordt sinds juni 2004 een taxonomie gebaseerd op het model van De Block en Heene gehanteerd. De begrippen zijn geoperationaliseerd en beschreven in BBA op niveau. Op een bijeenkomst met docenten is deze ordening uitgewerkt naar alle opleidingselementen ten aanzien van de inhoud van lessen en als basis voor de verdere toetsontwikkeling. De taxonomie en uitwerking naar vakken en leerjaren sluiten aan Pagina 19 van 57

20 op het didactisch model met de persoonlijke en rolgebonden competenties en borgen daarmee de vertaling naar de toetsing. ICBS kent advies(examen)commissie-brede-samenstelling (ACBS), waarin vertegenwoordigd zijn docenten en twee studenten. De ACBS geeft aanbevelingen over de samenhang van inhoud van een opleidingselement en de toetsing daarvan. Tevens doet zij aanbevelingen over richtlijnen en normeringen en over het toetsingsbeleid. De beoordeling van de toetsen door ACBS verloopt volgens een vaste structuur, gezien zijn de beoordeling van diverse toetsen. Toetsing: Het merendeel van de toetsen hebben betrekking op de gemeenschappelijke basisvaardigheden voor alle studenten, een klein deel van de toetsen is specifiek voor een minor afstudeervariant. Dit is in overeenstemming met het opleidingsmodel. De toetsen in de leerjaren kennen een verscheidenheid van vorm en aard van toetsing. Toetsen bevatten onder meer kennisvragen, toepassingsvragen op casuïstiek, formuleren van visie, argumenteren, probleemanalyses, probleemoplossingen en communicatieve vaardigheden. Gezien zijn de toetsen uit 1 e en 2 e leerjaar. Het 3 e leerjaar is in het nieuwe opleidingsmodel nog niet gerealiseerd; gezien zijn afstudeeropdrachten van de kopgroep (zie facet resultaten opleiding). Geziene toetsen zijn ondermeer HR Riskmanagement, Financieel management, Taalbeheersing, Engels, Mens- motivatie & organisatie, Belastingen, Marketing Communicatie, Businessmodelling, Blokweek filosofie, Logistiek, Commerciële gesprekken, Slecht nieuws gesprek, Recht (diverse toetsen), Relatiemanagement, Onderhandelen & coaching. De totaliteit van toetsing borgt een voldoende toetsing van leerdoelen en competenties van de opleiding. Persoonlijke reflectie vindt plaats via reflectieverslagen op het functioneren in de opleiding, tijdens de stage en bij de afstudeeropdracht. De geziene verslagen van eerstejaars, stage van tweedejaars en bij afstudeeronderzoek getuigen van een zelfkritische blik en een realistische beoordeling van het eigen handelen binnen een specifieke setting. Vaardigheden worden getoetst via presentaties en een assessment met acteurs, zoals bij gespreksvaardigheden. Gezien zijn ingevulde beoordelingsformulieren van onder meer businessmodelling, financieel management, commerciële gesprekken en medewerkergesprekken. De formulieren geven naast een cijfermatige beoordeling aan de student feedback op de inhoudelijke uitwerking en op het persoonlijk functioneren. Beoordeling door het Certiked visitatieteam Beoordeling en toetsing zijn bij ICBS vastgelegd in werkwijzen en procedures. ICBS voorziet in een systeem van feedforward met het taxonomiemodel en feedback met de aanbevelingen vanuit ACBS en studentevaluaties. Er is voorzien in het vier ogen principe voor het ontwikkelen en vaststellen van toetsen en er wordt gewerkt met beoordelingsnormen per toets zodat betrouwbaarheid van de beoordeling vergroot wordt. De geziene toetsen voldoen aan het HBO-niveau met een opklimmende moeilijkheidsgraad in de leerjaren. Certiked acht het gehanteerde taxonomiemodel een passend instrument binnen het didactische model om moeilijkheidsgraad en variatie van toetsing te kunnen borgen. Zij beoordeelt dit facet dan ook als goed. Pagina 20 van 57