Het Statistisch Toezichtscomité

Transcriptie

1 1/11 Het Statistisch Toezichtscomité Beraadslaging STAT nr 03/2017 van 13 februari 2017 Betreft: Aanvraag van het Federaal Planbureau (FPB) en het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck van de Universiteit Antwerpen (CSB) om vanwege de Algemene Directie voor Statistiek - Statistics Belgium (ADSSB) mededeling te verkrijgen van gecodeerde individuele gegevens (STAT-MA ) Het Statistisch Toezichtscomité (hierna "het Comité"); Gelet op de wet van 4 juli 1962 betreffende de openbare statistiek (hierna "wet openbare statistiek"); Gelet op de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "WVP"); Gelet op het koninklijk besluit van 13 februari 2001 ter uitvoering van de wet van 8 december 1992 tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer ten opzichte van de verwerking van persoonsgegevens (hierna "koninklijk besluit van 13 februari 2001"); Gelet op het koninklijk besluit van 7 juni 2007 tot vaststelling van de nadere regels met betrekking tot de samenstelling en de werking van het Statistisch Toezichtscomité opgericht binnen de Commissie voor de bescherming van de persoonlijke levenssfeer; Gelet op de aanvraag van het Planbureau en het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck van de Universiteit Antwerpen ontvangen op 11/01/2017;

2 Beraadslaging STAT 03 /2017-2/11 Gelet op de aanvraag van het technisch en juridisch advies gericht aan de Federale Overheidsdienst Economie, KMO, Middenstand en Energie (Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium) op 13/01/2017; Gelet op het technisch en juridisch advies ontvangen op 06/02/2017; Gelet op het verslag van de Voorzitter; Beslist op 13 februari 2017, na beraadslaging, als volgt: I. VOORWERP VAN DE AANVRAAG 1. De aanvraag strekt ertoe om het Federaal Planbureau (FPB) en het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck van de Universiteit Antwerpen (CSB), hierna samen de Onderzoekers genoemd, te machtigen vanwege de Algemene Directie voor Statistiek - Statistics Belgium (ADSSB) mededeling te bekomen van gecodeerde individuele gegevens. 2. De aanvraag strekt er tevens toe het ingevolge die mededeling af te sluiten vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoekers goed te keuren. 3. Door de Onderzoekers werd eerder een aanvraag ingediend tot het verkrijgen van de volgende gegevens voor het Suspens project 1 : Gecodeerde persoonsgegevens afkomstig van de huishoudbudgetonderzoek ( HBO ) van de jaren 2009 en Gecodeerde persoonsgegevens uit de enquête inkomens en levensomstandigheden ( SILC ) van 2010 en 2011; Gecodeerde persoonsgegevens uit de IPCAL-datasets van het jaar 2009 en 2010 van de respondenten die deelnamen aan HBO 2009 en 2010 en van de respondenten die deelnamen aan SILC 2010 en Dit onderzoeksproject heeft tot doel om bij te dragen aan het debat over de transitie naar een koolstofarme samenleving, in het bijzonder met betrekking tot de verzoening van ecologische en sociale doelstellingen. Op theoretisch vlak wil het onderzoek de rol van de huishoudactor verfijnen in transitietheorieën en de implicaties voor koolstofarme beleidsinstrumenten identificeren. Een geïntegreerde databank zal worden geconstrueerd met data op huishoudniveau over inkomen, consumptie en de milieuimpact van consumptie in België. Die databank zal worden geïntegreerd in het microsimulatiemodel Mefisto, wat het mogelijk zou moeten maken om de distributieve en ecologische gevolgen van emissie-reducerend beleid (broeikasgassen, verzuring, photo-chemische vervuiling en fijn stof) gezamenlijk in te schatten.

3 Beraadslaging STAT 03 /2017-3/11 4. Het Comité besliste dat de mededeling door ADSSB van de gevraagde gecodeerde gegevens toegelaten is onder de voorwaarden beschreven in de beraadslaging STAT nr. 01/2016 van 9 februari De Onderzoekers verzoeken actueel een uitbreiding van deze datasets naar gegevens van recentere jaren, en een uitbreiding naar nieuwe variabelen. Het gaat met name om de volgende wijzigingen: A. Gecodeerde persoonsgegevens afkomstig van het huishoudbudgetonderzoek ( HBO ) van de jaren 2012 en Het gaat om alle variabelen van volgende datasets van het Huishoudbudgetonderzoek Dataset 1 : Uitgaven Dataset 2 : Huisvesting Dataset 3 : auto s Dataset 4 : Duurzame of uitrustingsgoederen Dataset 5 : huishouden Dataset 6 : inkomen Dataset 7 : huishoudenleden B. Bijkomende variabele : gecodeerde persoonsgegevens van het Huishoudbudgetonderzoek 2010 Bijkomende variabele geslacht/sexe C. Gecodeerde persoonsgegevens van SILC 2013 en SILC 2015 SILC 2013 SILC 2015 Variables Inhoud Variable Label NL name I6-I40 Informatie over arbeidsmarktsituatie en job I6-I40 Informatie over arbeidsmarktsituatie en job I41-I66 Informatie over arbeidsinkomen I41-I66 Informatie over arbeidsinkomen I95-I96 Informatie over arbeidsinkomen I95-I96 Informatie over arbeidsinkomen I67 I132 Informatie over componenten van het inkomen I67 I132 Informatie over componenten van het inkomen I157 I161 Informatie over opleiding I157 I161 Informatie over opleiding H5 H49 Informatie over huisvesting en kosten van huisvesting H5 H49 Informatie over huisvesting en kosten van huisvesting H50 H63 Informatie over niet-monetaire indicatoren van armoede, schulden en stress H50 H63 Informatie over niet-monetaire indicatoren van armoede, schulden en stress H64 H101 Inkomenscomponenten op niveau van het huishouden H64 H101 Inkomenscomponenten op niveau van het huishouden H102-H137 Informatie over gebruik van kinderopvang H102-H137 Informatie over gebruik van kinderopvang codeins NIS-code van de gemeente codeins NIS-code van de gemeente

4 Beraadslaging STAT 03 /2017-4/11 D. Bijkomende variabele : Gecodeerde persoonsgegevens van SILC 2011 variabele NIS-code voor gemeente ( codeins ) E. IPCAL-gegevens voor de inkomensjaren 2012 & 2014 (aanslagjaren 2013 en 2015) van de SILC-respondenten in de SILC-golven 2013 en 2015 en van de HBOrespondenten in de HBO-golven 2012 en II.A: Persoonlijke gegevens & II.B: Gezinslasten : variabele IPCAL code A0010 tot en met A0900 Administratief berekende belastingvariabelen: IPCAL code A6971 tot en met A9560 (2012) en code A7800 tot en met A8598 (2014) 6. De aanvraag strekt er tevens toe het ingevolge die mededeling af te sluiten vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoekers goed te keuren. II. ONDERZOEK VAN DE AANVRAAG A. TOEPASSELIJKE WETGEVING A.1. Wet openbare statistiek 7. Op grond van de artikelen 15 en 15bis van de wet openbare statistiek is het Statistisch Toezichtscomité bevoegd om, enerzijds de mededeling toe te staan van de door de Algemene Directie Statistiek Statistics Belgium, gecodeerde studiegegevens aan de in de wet openbare statistiek vermelde bestemmelingen en anderzijds het vertrouwelijkheidscontract goed te keuren dat moet worden afgesloten tussen de betrokken partijen. A.2. WVP en koninklijk besluit van 13 februari Op grond van artikel 1, 1 van de WVP en artikel 1, 3 van het koninklijk besluit van 13 februari 2001 zijn gecodeerde studiegegevens betreffende geïdentificeerde of identificeerbare natuurlijke personen persoonsgegevens, waarvan de verwerking slechts mag gebeuren onder de in de WVP en het koninklijk besluit van 13 februari 2001 gestelde voorwaarden.

5 Beraadslaging STAT 03 /2017-5/11 B. RECHTSBASIS 9. Het FPB is een onafhankelijke instelling van openbaar nut voor prognose, onderzoek en analyse van beleidsmaatregelen. De voornaamste opdracht van het FPB bestaat erin de politieke besluitvorming te ondersteunen en daartoe stelt het zijn wetenschappelijke expertise ter beschikking van de regering, het parlement, de sociale partners en nationale en internationale instellingen. Het maakt studies en vooruitzichten over economische, sociale en milieubeleidskwesties en bestudeert ook de integratie van die beleidskwesties in een context van duurzame ontwikkeling. 10. Het CSB onderzoekt al meer dan 30 jaar de sociale ongelijkheid en het verdelingsvraagstuk in de welvaartsstaat. Microsimulatiemodellen 2 maken deel uit van de instrumenten die in dit onderzoek breed worden gebruikt. 11. Volgens de beheersinstelling zijn de Onderzoekers één van de in de wet openbare statistiek opgesomde bestemmelingen van gegevens, meer bepaald één in de zin van artikel 15, eerste lid, 1 (FPB) en eerste lid, 4 (CSB) van de wet openbare statistiek. Het Comité sluit zich hierbij aan. De Onderzoekers komen derhalve principieel in aanmerking om gemachtigd te worden de gevraagde gegevens te ontvangen. C. FINALITEIT 12. Persoonsgegevens dienen voor welbepaalde, uitdrukkelijk omschreven en gerechtvaardigde doeleinden te worden verkregen (artikel 4, 1, 2 WVP). 13. Om de Onderzoekers in staat te stellen het wetenschappelijke onderzoeksproject SUSPENS uit te voeren, worden de hiervoor vermelde gecodeerde gegevens gevraagd. 14. De algemene doelstelling van het onderzoek is derhalve om vanuit methodologisch-technisch oogpunt een instrument te construeren dat in staat is de impact van beleidsmaatregelen te simuleren op enerzijds de inkomenssituatie van huishoudens en anderzijds de uitstoot van milieuvervuilende stoffen toe te wijzen aan de huishoudelijke consumptie. 15. Dit doeleinde beantwoordt aan de voormelde vereisten van de WVP. 2 Een microsimulatiemodel is een voorstelling van een sociaal-economische realiteit, waarmee men de effecten kan schatten van potentiële beleidswijzigingen op individuele economische agenten, behorend tot een representatieve steekproef van de betrokken populatie. Het is bij uitstek geschikt om verdelingsgevolgen van sociaal-economisch beleid te ramen.

6 Beraadslaging STAT 03 /2017-6/ Op grond van artikel 15 van de wet openbare statistiek dienen de gecodeerde persoonsgegevens te worden verkregen voor statistische of wetenschappelijke doeleinden. 17. Volgens de beheersinstelling kan de gevraagde data louter gebruikt worden in het kader van het project om op huishoudniveau onderzoek te doen naar inkomen en consumptie en de impact van deze consumptie op het milieu. De aanvraag stelt op het vlak van finaliteit derhalve geen bezwaar. D. GEGEVENS 18. Om de onder punt 14 genoemde gevolgen te kunnen inschatten onder voormeld microsimulatiemodel hebben de Onderzoekers behoefte aan de in randnummer 5 vermelde gegevens per individu. 19. Voor onderhavige studie zullen dus verschillende gegevensfluxen waaronder een flux vanuit ADSSB moeten gekoppeld en gecodeerd worden. E. PROPORTIONALITEIT E.1. Ten overstaan van de noodzaak tot het verkrijgen van gecodeerde gegevens 20. De Onderzoekers mogen de gecodeerde persoonsgegevens enkel ontvangen indien een verwerking van anonieme gegevens niet de mogelijkheid zou bieden de statistische of wetenschappelijke doeleinden die zij beogen te verwezenlijken (artikel 4 WVP). 21. De Onderzoekers stellen dat zij genoodzaakt zijn om met gecodeerde gegevens te werken en zij motiveren dit als volgt: We kunnen niet werken met anonieme gegevens m.n. gegevens die niet met een geïdentificeerd of identificeerbaar persoon in verband kunnen worden gebracht en derhalve geen persoonsgegevens meer zijn. Het schrappen van alle identificatiegegevens zodat de individuele gegevens niet met naam aan de diverse betrokkenen kunnen worden toegeschreven is immers zo streng dat het niet meer mogelijk is een geïntegreerd databestand met persoonsgegevens (genaamd PEACHIE) te maken met o.m. sociaal-economische variabelen, consumptiegegevens en de bijbehorende milieudrukgegevens ( ) dat relevant is voor het onderzoek, in het bijzonder de integratie van dit databestand PEACHIE in een microsimulatiemodel voor het geïntegreerd simuleren van het sociaal-economische en ecologische effect van beleidsmaatregelen die een invloed hebben op de huishoudelijke consumptie.

7 Beraadslaging STAT 03 /2017-7/ Enkel het gebruik van niet-geaggregeerde gegevens laat ter zake effectief een zeer gedetailleerde analyse toe en het Comité erkent bijgevolg de behoefte aan de gevraagde gecodeerde persoonsgegevens voor de beoogde onderzoeksdoelstellingen. Een mededeling van louter anonieme informatie kan hier niet volstaan. 23. De doeleinden rechtvaardigen dus de verwerking van gecodeerde persoonsgegevens. E.2. Ten overstaan van de aard van de gegevens 24. Er wordt in de aanvraag uiteengezet waarom de mededeling van de gevraagde gegevens een wezenlijk deel uitmaakt van de in randnummer 13 vermelde doelstelling. 25. De gevraagde gegevens zijn volgens de Beheersinstelling proportioneel ten opzichte van het beschreven doel dit is bovendien omstandig beargumenteerd door de onderzoekers. Ze vormen de enige reeds bestaande gegevensbron om het vooropgestelde onderzoek uit te voeren. De NIScode wordt vaak niet verspreid, maar in het kader van dit onderzoek is dit inderdaad een relevante variabele. Enkel aan de hand van deze variabele kunnen de onderzoekers zelf een gedetailleerde typologie van urbanisatiegraad opmaken; andere reeds voorhanden zijnde gegevens zijn onvoldoende gedetailleerd voor deze finaliteit. 26. Het Comité deelt deze mening en het besluit dat de dataset die voor het onderzoek zal meegedeeld worden, relevant en derhalve toereikend, ter zake dienend en niet overmatig is in de zin van artikel 4, 1, 3 van de WVP. E.3. Ten opzichte van de bewaartermijn van de gegevens 27. De Onderzoekers wensen de gegevens te kunnen bewaren tot aan het einde van het onderzoek (gehele analyseduur en duur van de verspreiding van de resultaten), zijnde vier jaar na de ontvangst van de gegevens. Volgens de beheersinstelling is dit redelijk. Het Comité sluit zich daarbij aan. 28. Na deze termijn moeten de gegevens en back-ups door de Onderzoekers volledig vernietigd worden. Het is niet toegestaan de gecodeerde studiegegevens voor dezelfde doeleinden langer te blijven gebruiken, behoudens toegekende verlenging. Mochten de doeleinden reeds vóór het vervallen van die termijn zijn bereikt, dienen de gegevens en back-ups nog voor afloop van deze termijn door de Onderzoekers te worden vernietigd, met name meteen nadat de doeleinden zijn verwezenlijkt.

8 Beraadslaging STAT 03 /2017-8/11 F. BEVEILIGING F.1. Consulent inzake informatieveiligheid 29. Uit de door de Onderzoekers meegedeelde stukken blijkt dat zij elk over een consulent inzake informatieveiligheid beschikken, wiens identiteit tevens werd meegedeeld. F.2. Veiligheidsbeleid 30. Uit de veiligheidsevaluatieformulieren die de aanvraag tot mededeling van de gegevens en het vertrouwelijkheidscontract vergezelden, kan opgemaakt worden dat 13 veiligheidsmaatregelen die door het Comité in het algemeen worden aanbevolen bij de verwerking van persoonsgegevens, zijn gerealiseerd door de Onderzoekers. 31. De verschafte informatie in het aanvraagdossier wijst op een redelijk niveau van (technische/ict) veiligheid. F.3. Verantwoordelijke natuurlijke persoon 32. De identiteit van de verantwoordelijke natuurlijke personen werd meegedeeld. Deze personen zijn persoonlijk verantwoordelijk voor het naleven van alle verplichtingen m.b.t. de uitvoering van de wet openbare statistiek, de WVP, hun uitvoeringsbesluiten, elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract. 33. Deze personen zullen daadwerkelijk toezicht uitoefenen op de rechtmatige aanwending van de verstrekte gegevens. 34. De maatregelen waarvan sprake in F. 1. t.e.m. F.3., die de bescherming en de veiligheid van de verstrekte studiegegevens moeten verzekeren, zoals vereist door artikel 16 WVP en artikel 15bis wet openbare statistiek, zijn doeltreffend, indien ze strikt worden gecontroleerd en (op)gevolgd in de praktijk. F.4. Scheiding van andere verwerkingen 35. De Onderzoekers dienen onderhavige gegevensverwerking voor de bedoelde doeleinden gescheiden te houden van de andere verwerkingen van persoonsgegevens waarvoor zij verantwoordelijk zijn.

9 Beraadslaging STAT 03 /2017-9/11 F.5. Verbod op decodering 36. De Onderzoekers dienen er zich contractueel toe te verbinden alle mogelijke middelen te zullen inzetten om te vermijden de personen terug te identificeren. De Onderzoekers mogen geen acties verrichten die als doel hebben gecodeerde gegevens in ongecodeerde gegevens om te zetten. F.6. Koppelverbod 37. De Onderzoekers mogen geen pogingen ondernemen om de bekomen persoonsgegevens te koppelen aan persoonsgegevens die reeds met toepassing van andere machtigingen aan hem werden overgemaakt. F.7. Vertrouwelijkheid 38. De Onderzoekers verbinden er zich toe de vertrouwelijkheid van de studiegegevens in acht te nemen en ervoor te zorgen dat de studiegegevens uitsluitend gebruikt worden door leden van hun eigen personeel, met het oog op de uitvoering van het bedoelde onderzoek. G. ANDERE GEBRUIKSVOORWAARDEN G.1. Verspreiding resultaten 39. In de aanvraag wordt aangegeven dat de informatie zal worden gebruikt in het kader van het BELSPO-onderzoek SUSPENS. Er worden onder geen voorwaarde individuele gegevens of individuele resultaten gerapporteerd, waardoor identificatie onmogelijk is. 40. De Onderzoekers moeten er effectief voor zorgen dat, na analyse en gebruik van de gegevens, eventuele gepubliceerde resultaten anoniem en globaal blijven, zodat de individuele gegevens er niet rechtstreeks of onrechtstreeks uit geïdentificeerd kunnen worden. De resultaten mogen dus enkel onder globale en naamloze vorm worden verspreid. 41. Tenminste vijftien dagen vóór de verspreiding moeten de Onderzoekers de voorgenomen publicatie overigens aan ADSSB ter inzage voorleggen. G.2. Controle 42. De Onderzoekers stemmen er uitdrukkelijk mee in dat vertegenwoordigers van het Comité, te allen tijde zonder voorafgaande ingebrekestelling toegang krijgen tot de lokalen en tot de

10 Beraadslaging STAT 03 / /11 informatica-infrastructuur waar de verstrekte gegevens worden bewaard, om na te gaan of de bepalingen van de beslissing van het Comité, de bepalingen van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten, alsook de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract worden uitgevoerd. 43. Op eenvoudig verzoek kan het Comité toegang krijgen tot andere lokalen en ICT-systemen om te controleren of er geen inbreuk gepleegd wordt op de bepalingen van de beslissing van het Comité, de bepalingen van de wet openbare statistiek en haar uitvoeringsbesluiten en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract. H. HET VERTROUWELIJKHEIDSCONTRACT 44. De studiegegevens worden medegedeeld aan de Onderzoekers krachtens een vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoekers. 45. Het vertrouwelijkheidscontract, dat als bijlage werd gevoegd bij de aanvraag tot mededeling van de gegevens, legt de voorwaarden vast waaronder de gegevens door ADSSB doorgegeven en door de Onderzoekers gebruikt mogen worden. 46. Het vertrouwelijkheidscontract bevat minstens de wettelijk verplichte vermeldingen als bepaald in artikel 15bis wet openbare statistiek, waaronder de duur van het vertrouwelijkheidscontract, die, in de ogen van het Comité, wordt gesloten voor een duur van vier jaar. Dit laatste betekent geenszins dat na afloop van deze contractuele termijn, de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf mag worden doorbroken. Die laatste moet dus onbeperkt in de tijd worden gerespecteerd. 47. De contractuele bepalingen die te maken hebben met privacy en vertrouwelijkheid die in het vertrouwelijkheidscontract staan, zijn opgenomen in onderhavige beslissing van het Comité, waardoor personen vreemd aan het vertrouwelijkheidscontract zich ook kunnen wenden tot het Comité, die aldus de naleving van de voorwaarden waaronder de gegevens door de Onderzoekers gebruikt mogen worden kan controleren. III. ALGEMEEN BESLUIT 48. De Onderzoekers dient bij de verwerking van de verkregen persoonsgegevens rekening te houden met de WVP, de wet openbare statistiek, hun uitvoeringsbesluiten en elke andere wettelijke of reglementaire bepaling tot bescherming van de persoonlijke levenssfeer, de bepalingen van de onderhavige beslissing van het Comité, en de bepalingen van het vertrouwelijkheidscontract tussen ADSSB en de Onderzoekers.

11 Beraadslaging STAT 03 / /11 IV. SPECIFIEK BESLUIT 49. Het Comité is van oordeel dat: - de Onderzoekers over een rechtsgrond beschikken om de verzochte gecodeerde studiegegevens op te vragen; - de mededeling door ADSSB van de gevraagde gecodeerde studiegegevens aan de Onderzoekers toegelaten is met het oog op de voormelde expliciete finaliteiten (zie punt 13); - de onderzoeksduur en de bewaarduur van de gegevens beperkt is tot vier jaar vanaf de levering, na afloop waarvan de vertrouwelijkheid van de gegevens zelf onbeperkt in de tijd moet worden gerespecteerd. OM DIE REDENEN Het Comité 1 machtigt ADSSB om de hoger vermelde persoonsgegevens mee te delen aan het Federaal Planbureau (FPB) en het Centrum voor Sociaal Beleid Herman Deleeck van de Universiteit Antwerpen (CSB); 2 beslist dat deze machtiging geldt voor zover en voor zolang de voorwaarden in deze beraadslaging zijn vervuld; 3 keurt het vertrouwelijkheidscontract dat er bij hoort onder de hoger vermelde voorwaarden goed. De Wnd. Administrateur. De Voorzitter, (get.) An Machtens (get.) Gert Vermeulen