Armoede, verleden tijd? Lesmap over de Millenniumdoelstellingen en Centraal-Afrika. 3 de graad Secundair onderwijs

Transcriptie

1 Armoede, verleden tijd? Lesmap over de Millenniumdoelstellingen en Centrl-Afrika 3 de grd Secundair onderwijs

2

3 Beste leerkracht, vormingswerker, vrijwilliger, Je hebt de nieuwe lesmap van in handen. Fijn dat je begn bent met het Zuiden en dat je ook jouw leerlingen wil bewegen. Wij, bij zijn ambitieus, héél ambitieus. We willen het wereldbeeld van de jongeren uit jouw klas verbreden. Hun wereld mag niet stoppen n de landsgrenzen of die van Europa. Zijn we naïef? Neen, dat denken we niet. Volgens ons is het een noodzk om hun blik te verruimen. Of toch minstens om iets n te wakkeren. Want willen we in 2015 resultaten zien van de Millenniumdoelstellingen, dan moeten we in actie schieten! Wat? Welke doelstellingen? De Millenniumdoelstellingen zijn acht meetbare en concrete doelstellingen die een einde moeten maken n armoede, ziektes, ongelijkheid en milieuproblemen in de wereld. In 2000 legden de Verenigde Naties een Millenniumverklaring af. 189 landen beloofden om tegen 2015 armoede en ongelijkheid de wereld uit te helpen. Later werden nog twee nieuwe lidstaten van de VN n het lijstje toegevoegd. 191 landen delen dus een kanjer van een belofte. Anno 2010 stellen we jammer genoeg vast dat er nog een gigantische berg werk moet verzet worden om die belofte wr te maken. We hebben nog vijf jr om er samen voor te zorgen dat het geen loze belofte was. Want belofte mkt schuld. In Centrl-Afrika (respectievelijk de landen Burundi, DRCongo en Rwanda) zijn ze dit getreuzel en gewacht ook grondig beu. Met wat politieke wil moet het ook dr mogelijk zijn de Millenniumdoelstellingen te realiseren. Zo kan een verbetering van het landbouwbeleid in Centrl-Afrika zorgen voor de realisatie van de eerste Millenniumdoelstelling in 2015 hebben de helft minder mensen honger en leeft de helft minder in extreme armoede. Miljoenen mensen in Burundi, DRCongo en Rwanda trachten nu te overleven in de agrarische sector. Mr ondanks hun bloed, zweet en tranen houden ze amper het hoofd boven water. Hoe is dit mogelijk? Het landbouwbeleid in landen als Burundi, DRCongo en Rwanda lt nog veel te wensen over (om het voorzichtig uit te drukken), mr is zo noodzakelijk in de strijd tegen armoede. Zonder landbouwbeleid krijgen boeren de kans niet het heft in eigen handen te nemen en iets n hun situatie te veranderen. Mensen moeten kansen krijgen en politici moeten kansen mogelijk maken. Een complex verhl dat we met deze lesmap op een bevattelijke manier ook tot bij jouw leerlingen willen brengen. Feedback is altijd welkom op jongeren@11.be of op 02/ Alvast bedankt voor je inzet en je hulp hierbij. Veel succes met deze lesmap! 3 de grd secundair 3

4 1. Inhoudsopgave 1. Inhoudsopgave 4 2. Materillijst 5 3. Symbolen in de lesmap 5 4. Doelgroep 5 5. Lesdoelstellingen 6 6. Eindtermen 6 7. Over de Millenniumdoelstellingen 7 Wat zijn de Millenniumdoelstellingen? Fris het geheugen van je leerlingen op en lt hen zelf de 8 Millenniumdoelstellingen invullen. 8. Quiz: De Millenniumdoelstellingen en Centrl-Afrika ( Burundi, DRCongo en Rwanda) 12 Wr stn we met de Millenniumdoelstellingen? Is er vooruitgang geboekt en zullen we ze halen? Dit jr leggen we met de campagne van onze focus op Centrl-Afrika en meer specifiek op Burundi, Rwanda en DRCongo. Aan de hand van een quiz maken we per Millenniumdoelstelling een stand van zaken op van deze drie landen. 9. Landbouwverhalen uit Burundi, DR Congo en Rwanda. 15 De leerlingen maken n de hand van de veelzeggende foto s van Dieter Telemans kennis met de voornmste problemen wr mensen van Centrl-Afrika in de landbouwsector mee in nraking komen. 10. Affiche en campagne-dvd: Landbouw als hefboom om de eerste Millenniumdoelstelling te halen in Centrl-Afrika 16 Gebruik de affiche en de campagne-dvd om het verhl van de campagne te visualiseren. Met deze campagne willen wij de nadruk leggen op de landbouw in Centrl-Afrika en zijn rol als hefboom om de Millenniumdoelstellingen te behalen. 11. En actie. Wat kunnen wij doen? 17 Een campagne is geen campagne zonder een sprekend actiemodel. Op welke manier kunnen jij en je leerlingen actie ondernemen? Kom het hier te weten. 12. Bijlagen 18 Colofon Redactie Wanda Crepeele, Bart Demedts, Myriam Keustermans, Tine Lommez, Marieke Colpaert, Marleen Vos, Samira Wymeersch, Marjan Cauwenberg, Tomas Van Acker, Rudy De Meyer. Foto s Dieter Telemans Vormgeving Yichalal Verantwoordelijke uitgever Bogdan Vanden Berghe, Vlasfabriekstrt 11, 1060 Brussel 4 3 de grd secundair

5 2. Materillijst Materil in de lesmap Lesmap Campagne-affiche Envelop voor handtekeningen Nog te bestellen materil Campagne-DVD Tip: Wil je je klas nkleden met foto s uit Centrl-Afrika, bestel dan onze fototentoonstelling via in je provincie. Meer info: Materil wr je zelf voor zorgt Magneten of plakband Foto s bij de getuigenissen kan je in kleur downloaden via 3. Symbolen in de lesmap " Dit symbool geeft de lesdoelstellingen per onderdeel n. Dit symbool geeft weer hoeveel tijd je per onderdeel moet plannen. ç Dit symbool duidt de methodiek n die voor dit onderdeel wordt gebruikt. Dit symbool geeft weer welk materil je nodig hebt en/of wat je nog kan voorbereiden. i Dit symbool duidt de inhoud en achtergrondinformatie n. Toelichting van het woord vind je in de woordenlijst 4. Doelgroep Leerlingen 3 de grd Secundair onderwijs 3 de grd secundair 5

6 5. Lesdoelstellingen D1 D2 D3 D4 D5 D6 D7 D8 D9 D10 D11 D12 D13 D14 De leerlingen kunnen de 8 Millenniumdoelstellingen en hun samenhang in eigen woorden weergeven. De leerlingen kunnen uit een citt, stelling, feit de juiste Millenniumdoelstelling afleiden. De leerlingen zijn bereid kritisch stil te stn bij de Millenniumdoelstellingen. De leerlingen zijn bereid, durven hun eigen opvatting over de Millenniumdoelstellingen te uiten De leerlingen kunnen uit de landenfiches en Millenniumdoelstellingenfiches de stand van zaken van de 8 Millenniumdoelstellingen halen. De leerlingen kunnen het belang ngeven van het werken n (behalen van) de eerste Millenniumdoelstelling om de overige Millenniumdoelstellingen te behalen. De leerlingen kunnen kritisch omspringen met cijfermateril. De leerlingen kunnen formuleren wrom landbouw een hefboom kan zijn voor Centrl-Afrika om de eerste Millenniumdoelstelling te behalen. De leerlingen kunnen n de hand van landenfiches van Burundi, DRCongo en Rwanda de voornmste problemen op vlak van landbouw benoemen. De leerlingen zijn bereid nr elkr te luisteren en elkr te laten uitspreken. De leerlingen kunnen zich inleven in een beplde situatie van iemand uit Centrl-Afrika. De leerlingen kunnen op basis van de lesinhoud bewust de keuze maken om solidair te zijn met de campagne en de actie van De leerlingen kunnen op basis van een getuigenis enkele oplossingen voor de gestelde problemen benoemen. De leerlingen kunnen de relevante informatie uit de landen- en Millenniumdoelstellingenfiches op een overzichtelijke manier n de klas voorstellen. 6. Eindtermen Zie bijlage de grd secundair

7 7. Over de Millenniumdoelstellingen ç Aan de hand van een onderwijsleergesprek fris je de kennis van je leerlingen over de 8 Millenniumdoelstellingen op. Het onderwijsleergesprek is een gestructureerd gesprek wrbij de leerkracht de leerlingen stapsgewijs, door het stellen van vragen, tot beplde inzichten of tot het oplossen van een probleem brengt. Verdeel de klasgroep in 3 verschillende groepen. Deze groepen worden gedurende de volledige les ngehouden. Neem de symbolen van de 8 Millenniumdoelstellingen uit de bijlage en knip elk symbool apart uit. Neem de feiten en uitspraken over de Millenniumdoelstellingen en knip deze ook uit. A) Leg de 8 icoontjes van de Millenniumdoelstellingen voorn op een tafel en stel de volgende vragen: Wie van jullie heeft al gehoord van de Millenniumdoelstellingen? Kan iemand een Millenniumdoelstelling opnoemen? Welk icoontje past bij de reeds genoemde Millenniumdoelstelling? Indien je merkt dat de leerlingen nog niet vertrouwd zijn met de Millenniumdoelstellingen, stel dan volgende vragen: Wr hebben mensen recht op? Wr hebben ze dan nood n om die rechten om te zetten tot een menswrdig leven? Lt de leerlingen de gekende doelstelling opnoemen en hang het symbool op het bord. De icoontjes van Millenniumdoelstellingen die niet geraden worden hang je zelf op het bord. B) Verdeel de feiten onder de drie groepjes (Elke groep één feit per Millenniumdoelstelling). Geef de groepen 5 minuten de tijd om de feiten bij het juiste icoontje te hangen op het bord. Deze feiten maken het voor jou, als leerkracht, gemakkelijker om dieper in te gn op de Millenniumdoelstellingen. Gebruik de diepere inhoud, hieronder weergegeven, om elke Millenniumdoelstelling kort toe te lichten. Je zult merken dat elk feit over één bepld onderdeel van een Millenniumdoelstelling handelt. i De Millenniumdoelstellingen In september 2000 legden de Verenigde Naties een millenniumverklaring af. 189 landen beloofden toen om tegen 2015 de belangrijkste wereldproblemen n te pakken. Later werden er nog twee nieuwe lidstaten n het lijstje toegevoegd. " Lesdoelstellingen D1 D2 D3 D4 D6 D7 20 minuten ç Methodiek Onderwijsleergesprek en doceren Er werden 8 doelstellingen vastgelegd. De eerste 7 zijn alvast concreet meetbr en hebben een streefdatum. Ze hangen ook nauw samen. Het verwezenlijken van de ene kan vk niet zonder dat er ook n de andere wordt gewerkt. Als je wil dat meisjes nr school gn, dan moet je ook zorgen dat er schoon water is, want anders moeten meisjes lopen om water te halen. Als er proper water is, sterven er veel minder baby s, want de meeste baby s sterven n ziektes veroorzkt door Materil Iconen van de acht Millenniumdoelstellingen (zie bijlage 4) Feiten over de Millenniumdoelstellingen (zie bijlage 5) 3 de grd secundair 7

8 vervuild water. Als je aids wil bestrijden, moet je meisjes nr school sturen, zodat ze weten wat ze moeten doen om te voorkomen dat ze aids krijgen. Mr als de eerste doelstelling, meer bepld het halveren van de honger en armoede, en het garanderen van wrdig werk, kan gerealiseerd worden zal dit een hefboom zijn om de andere doelstellingen te behalen. Bij de 8e Millenniumdoelstelling engageert de internationale gemeenschap zich om te zorgen voor het beleidskader en de middelen om de eerste 7 Millenniumdoelstellingen te realiseren. Hiervoor zijn jammer genoeg geen bindende streefcijfers of een duidelijke streefdatum vastgelegd. Hieronder vind je informatie per Millenniumdoelstelling: In 2015 hebben de helft minder mensen honger en leeft de helft minder in extreme armoede Wrdig werk De doelstelling om extreme armoede te halveren, is enkel hlbr als meer mensen een fatsoenlijke job hebben. Een fatsoenlijke job houdt in dat mensen o.a. in veilige werkomstandigheden een eerlijk loon verdienen. Wrdig werk is de hefboom om uit de spirl van armoede te ontsnappen. Het ndeel van werkende mensen die leven in extreme armoede neemt in vele ontwikkelingslanden toe. Dit is schrijnend want dit zijn mensen die hard werken, mr niet genoeg verdienen om zichzelf en hun familie boven de armoedegrens van $1,25 per dag te tillen. Door de financieel economische crisis zouden wereldwijd nr schatting 200 miljoen mensen extra in de armoede belanden. Halvering van de honger Ook het ntal mensen dat met honger gt slapen moet gehalveerd worden tegen In 2015 gn alle meisjes en jongens nr school. In 2015 moeten alle kinderen in alle landen, zowel jongens als meisjes, de mogelijkheid hebben volledig basisonderwijs te volgen en af te ronden. Kinderen kunnen in het Zuiden nog steeds niet nr school gn omdat hun ouders het schoolgeld niet kunnen betalen, omdat ze mee moeten helpen in het huishouden of omdat ze een bijdrage moeten leveren n het gezinsinkomen. Kinderen in vluchtelingenkampen hebben vk ook geen toegang tot onderwijs. Toch is er al wat vooruitgang geboekt, voortn hebben Indiase kinderen tussen de 6 en de 14 jr recht op gratis onderwijs, ongeacht hun sociale status of geslacht. Kinderarbeid Geschat wordt dat er wereldwijd ongeveer 250 miljoen kinderen tussen de 5 en 17 jr werken. Verplicht en toegankelijk basisonderwijs is een belangrijk middel in de strijd tegen kinderarbeid. Het geeft kinderen de kans om zich verder te ontwikkelen wrdoor hun kansen in het leven toenemen. Dit komt uiteindelijk de hele mtschappij ten goede. Meer scholen Met flexibele schooltijden kan tegemoet worden gekomen n de bijdrage die kinderen thuis moeten leveren. Een andere concrete oplossing is het bouwen van meer scholen om de afstand die kinderen nr school af moeten leggen te verkleinen. Drnst is het belangrijk dat schoolgeld en boeken voor iedereen betlbr worden. 8 3 de grd secundair

9 In 2015 hebben alle vrouwen en mannen gelijke rechten Formeel gezien hebben mannen en vrouwen dezelfde rechten. Dit is vastgelegd in internationale mensenrechtenverdragen. In de praktijk blijkt dit echter niet voldoende om discriminatie van vrouwen tegen te gn. Trouwen Zo gn er in veel landen minder meisjes nr school dan jongens. In 2005 moest deze achterstand al ingehld zijn, mr dat is mr in een pr landen gelukt. Meisjes worden vk niet nr school gestuurd omdat de ouders dit niet nuttig vinden. Ze gn ervan uit dat het niet nodig is omdat ze later toch zullen trouwen en kinderen krijgen. Een andere reden om meisjes thuis te houden is omdat ze mee moeten helpen in het huishouden. De loonkloof In 2010 verdienen vrouwen nog steeds minder dan mannen. Om in 2009 te verdienen wat een man verdiende, moesten vrouwen 23% langer werken, dus tot 26 mrt Vrouwen werken dus in 2010 ongeveer 3 mnden gratis. Deze loonongelijkheid tussen vrouwen en mannen moet worden ngepakt. We moeten immers investeren in gelijkheid. Niet door mannenlonen nr beneden te halen, wel door de mtschappij en de arbeidsmarkt genderbewust te reorganiseren. In 2015 is kindersterfte sterk afgenomen Het sterftecijfer van kinderen onder de 5 jr moet ten opzichte van 1990 met twee derde worden teruggebracht. Wereldwijd sterven ruim 10 miljoen kinderen voor hun vijfde levensjr. In Afrika is dat ongeveer 1 op de 5 kinderen. Voorkomen en genezen De hoge kindersterfte in Afrika en andere ontwikkelingslanden heeft verschillende oorzaken. Nog steeds overlijden veel kinderen n ziektes die voorkomen of genezen hadden kunnen worden, zoals diarree, mazelen, longontsteking en malaria. Toegang tot medicijnen, vaccinaties en goede gezondheidszorg is noodzakelijk om deze ziektes te helpen bestrijden. Preventie en medicijnen Een andere ziekte die veel kinderen treft is aids. Veel kinderen worden via de moeder besmet met het hivvirus. Terwijl in westerse landen al aidsremmers beschikbr zijn om de gevolgen van de ziekte af te remmen, zijn deze medicijnen voor de meeste mensen in ontwikkelingslanden onbetlbr. Nst toegang tot medicijnen en gezondheidszorg zijn preventie en voorlichting van groot belang in de strijd tegen aids. In 2015 sterven er minder vrouwen door zwangerschap De moedersterfte bij de bevalling moet met driekwart verlagen ten opzichte van Jrlijks overlijden meer dan een half miljoen vrouwen n de gevolgen van hun zwangerschap. In de Millenniumdoelstellingen is vastgelegd dat moedersterfte in 2015 met driekwart moet zijn teruggebracht ten opzichte van Om dit te kunnen realiseren is het essentieel dat een vrouw zelf kan beslissen over hr eigen seksualiteit en het al dan niet krijgen van kinderen. 3 de grd secundair 9

10 Gelijke rechten Illegale en gevrlijke abortussen zijn een belangrijke oorzk van de hoge moedersterfte. Beschikbrheid van voorbehoedsmiddelen en veilige abortus zijn drom van levensbelang. Drom kan het terugdringen van moedersterfte alleen gerealiseerd worden in combinatie met de derde Millenniumdoelstelling, de gelijkwrdigheid van mannen en vrouwen. Professionele hulp Behalve n de gevolgen van abortus sterven veel moeders n complicaties tijdens of na de bevalling. Bloedingen, infecties en een hoge bloeddruk zijn veel voorkomende doodsoorzaken die met goede medische hulp en krmzorg voorkomen kunnen worden. We streven er drom nr dat in % van alle bevallingen met professionele hulp pltsvindt. In 2015 is de verspreiding van ziektes als aids en malaria gestopt Wereldwijd zijn er 39 miljoen mensen besmet met het HIV/aidsvirus. Het grootste deel drvan, 25 miljoen mensen, leeft in Sub Sahara Afrika. In deze regio is aids de belangrijkste doodsoorzk. Een andere veel voorkomende doodsoorzk in Afrika is malaria. Van de 1 miljoen slachtoffers per jr woont 90% in Afrika. Aidswezen Aids en malaria zijn meer dan gezondheidsproblemen. Meer dan 15 miljoen Afriknse kinderen hebben door aids een of beide ouders verloren. De negatieve gevolgen voor de mtschappij en de economische ontwikkeling van de getroffen landen zijn enorm. Betlbare medicijnen In deze Millenniumdoelstelling is vastgelegd dat regeringsleiders zich zullen inzetten om verdere verspreiding van deze ziekten tegen te gn. Om deze doelstelling te realiseren zijn medicijnen van levensbelang. Bestnde medicijnen zijn voor de meeste mensen in Afrika onbetlbr. Hierdoor sterven onnodig miljoenen mensen. Condooms Dagelijks worden wereldwijd nieuwe mensen geïnfecteerd door het hiv-virus. Om dit te voorkomen zijn goede voorlichting en beschikbrheid van condooms noodzakelijk. In 2015 leven meer mensen in een duurzm leefmilieu. Een duurzm milieu garanderen Duurzame ontwikkeling en het keren van het verlies n natuurlijke hulpbronnen moet in elk beleid en in alle programma s van regeringen terug te vinden zijn. Het percentage mensen zonder toegang tot veilig drinkwater en goede sanitaire voorzieningen moet gehalveerd worden ten opzichte van De levensomstandigheden van 100 miljoen krottenwijkbewoners moeten in 2020 significant verbeterd zijn. Ziek door vuil water Voldoende en zuiver drinkwater ligt n de basis van een goede gezondheid. Wereldwijd hebben meer dan een miljard mensen echter niet genoeg zuiver drinkwater tot hun beschikking. Dit zorgt voor ernstige gezondheidsproblemen, zoals uitdroging en infecties. Jrlijks overlijden er ongeveer 5 miljoen mensen n ziekten die het gevolg zijn van vervuild drinkwater. In de zevende Millenniumdoelstelling is drom vastgelegd dat het ntal mensen zonder toegang tot veilig drinkwater in 2015 gehalveerd moet zijn ten opzichte van de grd secundair

11 Schone omgeving Armoedebestrijding gt hand in hand met milieubescherming. Luchtvervuiling, ontbossing en uitputting van landbouwgrond zijn directe bedreigingen voor de levensomstandigheden en gezondheid van mensen. Een duurzm milieubeleid is drom van levensbelang. Minder mensen in sloppenwijken Wereldwijd leven ongeveer 900 miljoen mensen in sloppenwijken. In de zevende Millenniumdoelstelling is vastgelegd dat het ntal mensen dat in sloppenwijken woont omlg moet, en dat de levensomstandigheden van de bewoners van krottenwijken verbeterd worden. In 2015 is er meer eerlijke handel, schuldenverlichting en een mondil samenwerkingsverband voor ontwikkeling. De eerste 7 Millenniumdoelstellingen gn over het verbeteren van de situatie in ontwikkelingslanden. De achtste Millenniumdoelstelling gt over wat de rijke landen moeten doen of veranderen om de andere Millenniumdoelstellingen te kunnen realiseren. Namelijk: Een verhoging van de ontwikkelingshulp tot de afgesproken norm van 0,7 procent van het BNI. Een open en eerlijk handels- en financieel systeem. Een oplossing voor het schuldenvrgstuk. Een overdracht van nieuwe technologieën Belofte mkt schuld Om de Millenniumdoelstellingen te kunnen realiseren moeten rijke landen zorgen dat hun beleid op andere terreinen geen tegengesteld effect heeft. Ook is het belangrijk dat alle rijke landen zich houden n de 0,7% norm die de Verenigde Naties hebben afgesproken. Dit betekent dat ieder land minstens 0,7% van het Bruto Nationl Inkomen uitgeeft n ontwikkelingssamenwerking. Hels zijn er mr weinig landen die zich n deze afsprk houden. Eerlijke kans De liberalisering van de wereldmarkt heeft grote gevolgen voor lokale economieën. Handelsbarrières belemmeren in sommige gevallen de toegang van ontwikkelingslanden tot westerse markten. Om een gezonde en duurzame economie op te kunnen bouwen moeten ontwikkelingslanden een eerlijke kans krijgen. Een eerlijk handelssysteem is drom onderdeel van de achtste Millenniumdoelstelling. Torenhoge schulden In de achtste Millenniumdoelstelling is ook vastgelegd dat er een oplossing moet komen voor de schuldencrisis. In een groot ntal arme landen wordt de economische en sociale ontwikkeling in de weg gestn door torenhoge schulden. Deze landen hebben geld geleend van rijke landen, banken en internationale instellingen om grote projecten te kunnen realiseren. De aflossing van deze schulden drukt zwr op het budget van ontwikkelingslanden. Hierdoor blijft er niet voldoende geld over voor noodzakelijke investeringen in bijvoorbeeld onderwijs, gezondheidszorg en infrastructuur. De ontwikkelde landen hebben al verschillende keren beloofd om de schulden te verminderen of hier werk van te maken. Belofte mkt schuld! 3 de grd secundair 11

12 8. Quiz De Millenniumdoelstellingen en Centrl- Afrika ( Burundi, DRCongo en Rwanda) De leerlingen blijven in hun groep zitten. Elk groepje vertegenwoordigt nu een land uit Centrl-Arika, namelijk Burundi, DRCongo en Rwanda. De quiz is opgebouwd uit 8 rondes, per Millenniumdoelstelling. Om de vragen te kunnen beantwoorden mogen de leerlingen gebruik maken van de landenfiches en de Millenniumdoelstellingenfiches van hun land. Voor je n de quiz begint deel je de landenfiches en de Millenniumdoelstellingenfiches van hun land uit en geef je de leerlingen even de tijd om ze ndachtig door te nemen. Zet voorn 1 stoel centrl in de klas. Zorg dat de afstand van de 3 groepen tot die ene stoel gelijk is. In de bijlage vind je 3 thermometers, één per land. Op de thermometers zie je dat één kolom is ingevuld, namelijk die van België, je gebruikt deze als referentie. Deel deze uit n desbetreffende groepen. Geef, net voor de start van de quiz, elke groep een woordzoeker. Knip vervolgens de quizprijzen, of woorden van de woordzoeker uit zodat u deze n de groepjes kan geven die juist antwoorden. " Lesdoelstellingen D3 D5 D7 20 minuten Dit is mr 2,5 minuten per vrg. Hou het tempo dus hoog! ç Methodiek Quiz Materil Quizvragen (zie hieronder) Stoel, deze wordt voorn centrl in de klas gepltst 1 Thermometers, 1 per land ( zie bijlage 8) De landenfiches, 1 per land (zie bijlage 6) De Millenniumdoelstellingenfiches, 1 per land ( zie bijlage 7) De woordzoeker, 1 per groep (zie bijlage 9) De quizprijzen (zie bijlage 10) Als leerkracht ben jij de quizmaster. De vragen, 1 per Millenniumdoestelling, vind je hieronder. Wanneer een groepje het antwoord weet komt 1 leerling van het groepje nr voor en neemt zo snel mogelijk plts op de stoel. Degene die eerst op de stoel zit, geeft het antwoord en vult dit in op de thermometer van hun land nst de desbetreffende Millenniumdoelstelling. Dit is meestal een cijfer. Indien het groepje een fout antwoord geeft, krijgen de andere groepen de kans om een juist antwoord voor hun land te geven. Pas op: het is de bedoeling dat je als quizmaster ook de gegevens van alle 3 de landen geeft opdat zij het ook kunnen invullen op hun thermometer. Opgelet een antwoord is pas geldig als de persoon op de stoel zit. De groep die als eerste een juist antwoord geeft, krijgt een woord dat ze kunnen invullen op een woordzoeker. Na de quiz heb je een stand van zaken van de Millenniumdoelstellingen per land. De groep die als eerste het juiste woord op de woordzoeker vindt, is gewonnen. Quizvragen Vandg leven 1,4 miljard mensen van minder dan 1,25 $ per dag. De VN stelde 1,25 $ als grens voor extreme armoede. Wie het met minder dan 2 $ per dag moet stellen is nog steeds arm, volgens de VN. De groep mensen die vandg in extreme armoede leeft, dlde sinds 1990 van 1,8 miljard nr 1,4 miljard. Mr erg onrustwekkend is de groeiende groep mensen die het met 2 $ moet stellen! Hoeveel procent van de bevolking van jullie land moet het stellen met minder dan 2 $? In Burundi leeft 93,4 % van de bevolking van minder dan 2 $ per dag In Rwanda leeft 90,3 % van de bevolking van minder dan 2 $ per dag In DRCongo leeft 79,5 % van de bevolking van minder dan 2 $ per dag In België leeft iemand in armoede wanneer die moet rondkomen met minder dan 38 $ per dag i De daling in cijfers van extreme armoede is te danken n de goede resultaten van China. China zorgde voor een stuk voor de globale vooruitgang door 475 miljoen mensen uit de armoede weg te halen. In de rest van de wereld kwamen er 35 miljoen extreme armen bij. In Afrika is de armoede weer in opgang zowel in ntallen als in deel van de bevolking. Het continent telde 100 miljoen armen meer dan in Meer dan 50% van de mensen blijft er onder de armoedegrens de grd secundair

13 2 In 2007 konden 88 % van alle kinderen nr de lagere school. Voor Centrl Afrika is dat 74 % van de kinderen. Nog steeds gn minder meisjes nr school en de ltste jaren is er zelfs een achteruitgang vast te stellen. De belangrijkste redenen zijn dat meisjes al vroeg op het land meewerken en door de toenemende armoede er geen schoolgeld betld kan worden. Meisjes worden ook sneller thuis gehouden voor huishoudelijk werk, om op broertjes en zusjes te letten, Mr wie op de lagere school zit, kan drom nog niet lezen en schrijven! Overvolle klassen en slecht betlde leerkrachten zorgen niet altijd voor kwalitieit. Hoeveel leerlingen zitten gemiddeld in de klas op de lagere school? In Burundi zitten er in de lagere school gemiddeld 52 kinderen in de klas In DRCongo zitten er in de lagere school gemiddeld 38 kinderen in de klas In Rwanda zitten er in de lagere school gemiddeld 69 kinderen in de klas 3 i Dit zijn natuurlijk geen effectieve cijfers. In België komen we op een gemiddelde van 11 leerlingen per klas in het basisonderwijs. In realiteit zitten wij met meer leerlingen in de klas. We komen n een gemiddelde van 11 leerlingen per klas als wij alle zorgleerkrachten, directie, administratieve ondersteuning meerekenen. Volgens artikel 2 van de UVRM (Universele Verklaring van de Rechten van de Mens) gelden alle mensenrechten voor iedereen, ongeacht of je jong of oud, man of vrouw bent, welke huidskleur je hebt, welke godsdienst je belijdt of welke tl je spreekt. Hoewel deze verklaring is ngenomen door de Algemene vergadering van de Verenigde Naties en dus door vrijwel elk internationl erkend en onafhankelijk land, worden vele artikels toch met de voeten getreden. Ook artikel 2 en meer bepld de gelijkheid tussen man en vrouw is in vele landen een heikel punt. Acties zoals EPD (equal pay day) proberen deze thema s jrlijks terug onder de ndacht te brengen. Mr ook in beleidsorganen is er nog geen gelijkheid tussen man en vrouw. Hoeveel procent van de parlementariërs zijn vrouwen? In Burundi is 31% van alle parlementsleden een vrouw. In DRCongo bestt 8% van alle parlementsleden uit vrouwen. In Rwanda zijn mr liefst 56% van alle parlementsleden vrouw. 4 i In België zijn slechts 35% van alle parlementsleden vrouw. Een verbluffend cijfer als je weet dat in België in 1994 een eerste wet inzake quota voor vrouwen werd ngenomen. Deze wet beplde dat kieslijsten niet meer dan twee derde kandidaten van hetzelfde geslacht mogen bevatten. Indien toch, dan wordt de lijst verworpen. In 2002 werd deze quotawet zelfs versterkt. Sinds de kieswet is het verplicht voor politieke partijen om een gelijk ntal mannelijke en vrouwelijke kandidaten voor te dragen. Meer zelfs, op de eerste twee pltsen van de lijst moeten kandidaten van een verschillend geslacht stn. Deze mtregelen hebben ertoe geleid dat elke nieuwe regering en elk nieuw parlement meer vrouwen telt. Een evenredige vertegenwoordiging, die het ntal vrouwen in de mtschappij weerspiegelt, werd echter nog niet bereikt. Dus niet alleen Burundi en DRCongo moeten een tandje bijsteken op vlak van gendergelijkheid in het parlement, ook België heeft nog heel wat werk n de winkel. Wie het ongeluk heeft geboren te worden n de andere kant van de wereldbol, ziet z n levensverwachting met jaren verschrompelen. In België word je als meisje gemiddeld 80 jr, als jongen 76. De gemiddelde levensverwachting in het Noorden wordt met de jaren hoger. Dit is mogelijk door een goede gezondheidszorg, gezonde en gevarieerde voeding en comfortabele leefomstandigheden. Mr vooral de eerste 5 levensjaren van kinderen zijn crucil voor een lang en gezond leven later. In 2008 overleden 8,8 miljoen kinderen voor de leeftijd van 5 jr. Hoeveel procent van de kinderen van jouw land halen hun 5de levensjr niet? In Burundi wordt 1 kind op 5 nooit ouder dan 5 jr. In DRCongo wordt 1 kind op 6 nooit ouder dan 5 jr. In Rwanda wordt 1 kind op 5 nooit ouder dan 5 jr. i In België sterft 1 kind op 200 voor z n 5e levensjr. 3 de grd secundair 13

14 5 De belofte om wereldwijde moedersterfte te beperken, gt veel te trg vooruit. Het streefcijfer om tegen 2015 slechts (!) 120 sterfgevallen op de te tolereren, zal nooit worden gehld. Zoals bijna alle Millenniumdoelstellingen die specifiek vrouwen nbelangen, wordt rond moedersterfte het minst vooruitgang geboekt. Hoeveel moeders uit jouw land zullen hun kind nooit zien opgroeien? In Burundi lt 11 op 1000 vrouwen het leven bij de geboorte van hun kind In DRCongo is het even slecht gesteld: 11 op 1000 vrouwen zien nooit hun kind opgroeien In Rwanda is het nog slechter gesteld met: 13 vrouwen op de 1000 i In België sterven er slechts 8 vrouwen op de Wereldwijd is nog onvoldoende geïnvesteerd in gezondheid voor vrouwen en kinderen. Hoewel de cijfers van moedersterfte te vergelijken zijn met 4 neerstortende Boeings per dag, is er weinig ndacht voor deze stille ramp. Om Millenniumdoelstelling 4, 5 en 6 te bereiken, zouden we 5 ml zoveel moeten spenderen n gezondheidsinfrastructuur, water en sanitaire voorzieningen. Vooral de armste landen kunnen dit niet opbrengen. Geld en technische steun zijn echter niet genoeg, er moet ook ndacht besteed worden n de reproductieve gezondheidszorg (de vrijheid en middelen om al dan niet kinderen te krijgen, om te kiezen hoeveel kinderen ze eventueel willen en wanneer ze die willen). Zonder verbetering van de positie van vrouwen en zonder toegang tot voorbehoedsmiddelen en voorlichting, wrdoor de behoefte n abortus dlt, zal moedersterfte nooit kunnen teruglopen. Het ntal kinderen per vrouw ligt zeer hoog in Centrl-Afrika: Burundi: 6,8 per vrouw DRCongo: 6,7 per vrouw Rwanda: 6 per vrouw 6 7 In België ligt dit een heel stuk lager, namelijk 1,6 per vrouw. HIV/aids, malaria en tuberculose zijn ziektes van armoede. Volgens de Wereldgezondheidsorganisatie leven er 9,7 miljoen aidspatiënten in het Zuiden. Slechts 1 derde van hen krijgt medicatie en wordt behandeld. HIV/Aids heeft een enorme economische en sociale impact op de bevolking. In Centrl-Afrika is de situatie minder dramatisch dan in Zuid-Afrika. En toch. Hoeveel mensen sterven er in jouw land per n HIV/aids? In Burundi sterven er gemiddeld 172 op mensen n HIV/aids. In DRCongo sterven er gemiddeld 156 op mensen n HIV/aids. In Rwanda sterven er gemiddeld 232 op mensen n HIV/aids. Proper water!!! Ons leidingwater is drinkbr, van zéér hoge kwaliteit en bijzonder goedkoop! (volgens Test Aankoop kost ons drinkwater mr 1 per gezin per jr, 2009 ). Leidingwater wordt permanent gecontoleerd en toch kiezen we nog vk voor water uit flessen. Het leeuwendeel van ons verbruik van drinkbr water gt nr douches en baden, koken, de tuin besproeien, het toilet doorspoelen, de auto wassen,... In Centrl-Afrika is drinkbr water uit de krn nog steeds een luxe. Hoeveel procent van de bevolking van jouw land heeft toegang tot drinkbr water? In Burundi heeft mr 71 % van de ganse bevolking toegang tot drinkbr water. In DRCongo heeft slecht 46% toegang tot drinkbr water. In Rwanda heeft 65% toegang tot drinkbr water de grd secundair

15 8 Woordzoeker p a r t i c i p a t i e a c h t g e n d e r h o n d e r d e e n e n n e g e n t i g h o n g e r k i n d e r s t e r f t e d r i n k w a t e r s c h u l d e n b e r g s c h o o l g e l d o n g e l i j k h e i d m a l a r i a z w a n g e r s c h a p 9. Landbouwverhalen in Burundi, DRCongo en Rwanda Verzamel de 12 landbouwverhalen (bijlage 11) en plooi ze zodat ze kunnen rechtstn met de foto n de ene kant en de getuigenis n de andere kant. Deel de getuigenissen uit zodat elke groep 4 getuigenissen heeft van zijn land (respectievelijk Burundi, DRCongo en Rwanda). A) Dit zijn alleml getuigenissen van mensen die in de agrarische sector werken. Zij krten een ntal problemen n die zij ondervinden in hun dagdagelijks leven. De groepjes krijgen de opdracht per getuigenis twee vragen te beantwoorden: Welke problemen ondervinden deze mensen op vlak van landbouw? Zie je hier mogelijke oplossingen voor hun problemen? En wr kan/moet volgens jou de overheid tussenkomen om deze mensen een betere toekomst te geven. Doordat de leerlingen per groep de problemen, die deze mensen nr voor brengen, oplijsten krijgen ze een overzicht van de voornmste problemen op vlak van landbouw in hun land. Deze problemen maken duidelijk wrom de mensen van hun land er niet in slagen om zich, op hun eentje, een weg uit de armoede te banen. En wrom de overheid een belangrijke factor is om dit te verwezenlijken. B) Klassikale voorstelling van de getuigenissen per land. Als beide vragen opgelost zijn, krijgen ze de kans hun land voor te stellen n de hand van de getuigenissen, de landenfiches en de Millenniumdoelstellingenfiches. Op die manier krijgen ze een globl zicht op de situatie in Centrl-Afrika. Meer bepld de problemen wr mensen werkzm in de agrarische sector mee te maken hebben en hoe deze kunnen opgelost worden. " Lesdoelstellingen D7 D8 D9 - D11 D13 - D14 30 minuten ç Methodiek Complementair groepswerk Materil Landenfiches (bijlage 6) Millenniumdoelstellingenfiches (bijlage 7) Landbouwverhalen (bijlage 11) 3 de grd secundair 15

16 10. Campagne affiche en DVD: Landbouw als hefboom om de eerste Millennium doelstelling te halen in Centrl-Afrika A) Campagne rap " Lesdoelstellingen D3 D5 D8 15 minuten ç Methodiek Onderwijsleergesprek en doceren Materil Campagne affiche (zie bijlage) Campagne DVD met de campagne rap Bekijk de rap op de campagne DVD (drie minuten). Geef de leerlingen de opdracht goed te luisteren en kijken. ç Bespreken van de campagne-rap: Wrover ging de rap? Wat vertelt de zanger in deze rap? Enkele sleutelwoorden uit de tekst i die je kunnen helpen bij de nabespreking: Afrika heeft een probleem! Millenniumdoestelling nummer 1. Nog 5 jr tijd om de honger te halveren Dat moete gij mr eens proberen. Niemand alleen die kan da, Ook niet in Congo, Burundi of Rwanda Mr iedereen is wel akkoord: Landbouw is het sleutelwoord. Kan da ni wa rapper lt het eens vooruit gn want de landbouw moet bovenn de lijst stn. Het is niet de bedoeling hier heel diep op in te gn. Bij de bespreking van de campagne-affiche wordt nog uitgeweid over het campagnethema. B) Campagne affiche Afrika gt niet snel genoeg vooruit ç Hang de affiche voorn op. Bespreken van de campagneaffiche Het beeld van de campagne-affiche: Wat roept dit beeld bij jullie op? Welke elementen zie je op de affiche? De betekenis van de campagne-affiche: Wat kunnen die elementen betekenen? Als je terugdenkt n de landenfiches, de campagne rap en de getuigenissen: wat zou dan willen zeggen met deze affiche? i Antwoorden Op de affiche stt een dobbelsteen met alleen mr 1-tjes én een spelbord of ganzenbord centrl. Met deze campagne wil de ndacht vestigen op het feit dat het heel moeilijk is voor landbouwers in Centrl- Afrika om vooruit te gn. Hoe hard men ook zijn best doet, met zo een dobbelsteen kan men alleen mr hele kleine stapjes vooruit zetten omdat er veel beperkingen zijn (deze elementen kwamen ook tot uiting in de getuigenissen): Geen landbouwbeleid: 1. slechte infrastructuur (slechte wegen, geen vervoersmiddelen, ) 2. geen verwerking of opslagpltsen 3. geen degelijk zigoed en degelijke meststoffen ter beschikking 4. geen steun van de ministers Niet genoeg middelen: 70 90% van de mensen in Centrl- Afrika zijn afhankelijk van de landbouw. Toch wordt er mr een heel klein percentage van het budget van een land geïnvesteerd in landbouw. Zolang de overheden zo weinig belang hechten n de landbouw en er zo weinig geld voor overhebben, zal het voor de boeren moeilijk blijven om vooruit te geraken en uit de armoede te ontsnappen. Uit het groepswerk in opdracht 2 leren we dat de Millenniumdoelstellingen nog heleml niet behld zijn en de landen in Centrl-Afrika achterop hinken. De armoede blijft er stijgen. Mr om uit die armoede te geraken is investeren in landbouw en plattelandsontwikkeling heel belangrijk. Op die manier kan de eerste Millenniumdoelstelling, armoede en honger halveren, behld worden. En het behalen van de eerste Millenniumdoelstelling is noodzakelijk om alle andere Millenniumdoelstellingen te behalen de grd secundair

17 11. En actie. Wat kunnen wij doen? Overtuig onze politici! Op vier fronten tegelijk worden de eisen nr voor geschoven: in Burundi, DR Congo, Rwanda en in België. Wij nemen België voor onze rekening en zullen de eisen nkrten bij de Belgische regering en op Europees niveau via het lobbywerk rond het Europese voorzitterschap. Mr hoe kunnen we dit het best npakken? Simpel: we vertalen de boodschap van de campagne en de eisen in een open brief n de minister van Ontwikkelingssamenwerking (je vindt die open brief in bijlage 11). Mr het wordt niet zomr een open brief. Eind november of begin december trekken we met een gigantische open brief nr onze minister van Ontwikkelingssamenwerking. Hij zal er niet nst kunnen kijken, want de brief wordt zo groot als een voetbalveld! De letters worden gemkt door vrijwilligers. Mr ook met je klas kan je je stem laten horen Een brief is geen brief zonder een handtekening onder. Lt drom elke jongere zijn of hr handtekening pltsen op een A4 tje met een (dikke, zwarte) stift. Lt ze creatief zijn! Zijn er graffiti kunstenrs, lt ze hun talent gebruiken om hun handtekening te verzilveren in graffiti-stijl. Of vinden ze de computer de beste uitvinding van de eeuw, lt ze dan gn met programma s als paint, photoshop, powerpoint,. Op die manier kunnen niet enkel geëngageerde vrijwilligers n de minister van Ontwikkelingssamenwerking hun stem laten horen, ook leerlingen van het secundair onderwijs kunnen gewicht in de schl leggen. Stuur de handtekeningen van de hele klas op nr: Het nationl secretarit van in Brussel (zie envelop in bijlage). Meer weten? of in je provincie of gemeente De eisen Algemene eisen: Investeren in landbouw en plattelandsontwikkeling is in Centrl-Afrika de belangrijkste hefboom om armoede en honger te bestrijden. Hou rekening met de inbreng van organisaties van boeren en boerinnen voor het opstellen van een beleid. Eisen ten nzien van de Belgische regering: 15% van het totale budget ontwikkelingssamenwerking moet gn nr de ontwikkeling van duurzame landbouw. De steun mag niet gn nr eender welke landbouw, mr nr programma s die een duurzame impact hebben op de voedselproductie en op de voedselzekerheid (bijvoorbeeld een betere toegang tot landbouwgrond voor vrouwen, nleg van wegen om transport nr markten mogelijk te maken, verbeteren van de landbouwgrond, ). België moet dit beleid zelf concretiseren mr ook propageren binnen de Europese Unie. Eisen ten nzien van de Europese Unie: De Europese Unie moet rdplegingen organiseren in samensprk met de overheid in het ontvangende land om de insprk van boerenorganisaties en organisaties van de lokale gemeenschappen te verzekeren. De Europese Unie moet meer hulp bieden n de landbouw in het zuiden. Eisen van de partners in Centrl-Afrika ten nzien van hun overheden De regeringen moeten minstens 10% van hun budgetten besteden n landbouw en plattelandsontwikkeling. De regering moet een goed landbouwbeleid uitwerken. " Lesdoelstellingen D10 D12 10 minuten Materil Open brief (bijlage 12) 3 de grd secundair 17

18 12. Bijlagen Bijlage 1: Eindtermen 18 Vakgebonden eindtermen Aardrijkskunde 2 met een voorbeeld ntonen dat een afbeelding of krt een gecodeerde voorstelling is van de werkelijkheid. 10 productie en consumptie van voedsel en hulpbronnen in relatie brengen met demografische evolutie en welvrtsniveau in het kader van een duurzame ontwikkeling. 11 zowel verschuivingen van industrie of tertiaire activiteiten als demografische migraties met voorbeelden illustreren en dit in verband brengen met socil-economische of politieke factoren. 12 stad, platteland, verstedelijking en mobiliteit morfologisch en functioneel typeren en verklaren. Geschiedenis Kennis, inzicht en vrdigheden i.v.m. de bestudeerde samenlevingen uit de 19de en 20ste eeuw 5 de leerlingen passen de begrippen beschaving, moderniteit en mondialisering/ globalisering toe op de westerse samenleving en op een andere samenleving. 6 de leerlingen analyseren fundamentele conflicten en breuklijnen wrmee samenlevingen worden geconfronteerd. Kennis, inzicht en vrdigheden i.v.m. de integratie tussen het historisch referentiekader en de bestudeerde samenlevingen uit de 19de en 20ste eeuw 11 de leerlingen tonen n dat ideologieën, mentaliteiten, wrdestelsels en wereldbeschouwingen invloed uitoefenen op samenlevingen, menselijke gedragingen en beeldvorming over het verleden. Nederlands 1 De leerlingen kunnen op structurerend niveau luisteren nr uiteenzettingen en probleemstellingen door een bekende volwassene m.b.t. een leerstofonderdeel bestemd voor bekende leeftijdgenoten en ze kunnen die schriftelijk weergeven (cf. schrijven). Bijlage 1: Eindtermen 6 de leerlingen zijn bereid om: een onbevooroordeelde luisterhouding n te nemen; een ander te laten uitspreken; te reflecteren over hun eigen luisterhouding; het beluisterde te toetsen n eigen kennis en inzichten. 11 De leerlingen zijn binnen de gepaste communicatiesituaties bereid om: te spreken; algemeen Nederlands te spreken; een kritische houding n te nemen tegenover hun eigen spreek- en gespreksgedrag. 17 De leerlingen kunnen een leesstrategie kiezen nrgelang van hun leesdoel en tekstsoort, en ze toepassen (oriënterend, zoekend, globl en intensief). 18 De leerlingen zijn bereid om: te lezen; lezend informatie te verzamelen over een bepld onderwerp; de verkregen informatie n eigen kennis en inzicht te toetsen en te vergelijken met informatie uit andere bronnen; te reflecteren over inhoud en vorm van de teksten; hun persoonlijk oordeel over beplde teksten te formuleren, in vrg te stellen en eventueel te herzien. Vakoverschrijdende eindtermen (VOET) Eindtermen uit de gemeenschappelijke stam Communicatief vermogen 1 brengen belangrijke elementen van communicatief handelen in de praktijk; Doorzettingsvermogen 4 blijven, ondanks moeilijkheden, een doel nastreven; Empathie 5 houden rekening met de situatie, opvattingen en emoties van anderen; 3 de grd secundair

19 Exploreren 8 benutten leerkansen in diverse situaties; Flexibiliteit 9 zijn berid zich n te passen n wisselende eisen en omstandigheden; Initiatief 10 engageren zich spontn; Kritisch denken 11 kunnen gegevens, handelwijzen en redeneringen ter discussie stellen n de hand van relevante criteria; 12 zijn bekwm om alternatieven af te wegen en een bewuste keuze te maken; 13 kunnen onderwerpen benaderen vanuit verschillende invalshoeken; Open constructieve houding 16 houden rekening met ontwikkelingen bij zichzelf en bij anderen, in samenleving en wereld; Eindtermen uit de contexten Context 4: Omgeving en duurzame ontwikkeling 2 herkennen in duurzmheidsvrgstukken de verwevenheid tussen economische, sociale en ecologische aspecten en herkennen de invloed van techniek en beleid; 4 zoeken nr duurzame oplossingen om de lokale en globale leefomgeving te beïnvloeden en te verbeteren; Context 5: Politiek-juridische samenleving 3 tonen het belang en dynamisch karakter van mensen- en kinderrechten 4 zetten zich actief en opbouwend in voor de eigen rechten en de rechten van anderen; 5 tonen n dat het samenleven in een democratische rechtstt gebaseerd is op rechten en plichten die gelden voor burgers, organisaties en overheid; 6 erkennen de rol van controle en evenwicht tussen de wetgevende, uitvoerende en rechterlijke macht in ons democratisch bestel; 9 toetsen het samenleven in ons democratisch bestel n het samenleven onder andere regeringsvormen; 12 tonen het belang n van internationale organisties en instellingen; 13 geven voorbeelden die duidelijk maken hoe de mondialisering voordelen, problemen en conflicten inhoudt. Context 6: Socio-economische samenleving 1 leggen met voorbeelden uit hoe welvrt wordt gecreëerd en hoe een overheid inkomsten verwerft en nwendt; 2 toetsen de eigen opvatting n de verschillende opvattingen over welzijn en verdeling van welvrt; 3 zetten zich in voor de verbetering van het welzijn en de welvrt in de wereld; 8 geven kenmerken, mogelijke oorzaken en gevolgen van armoede n; Context 7: Socio-culturele samenleving 1 beschrijven de dynamiek in leef- en omgangsgewoonten, opinies, wrden en normen in eigen en andere sociale en culturele groepen; 2 gn constructief om met verschillen tussen mensen en levensopvattingen; 3 illustreren het belang van sociale samenhang en solidariteit; Eindtermen uit Leren leren Opvattingen over leren 2 De leerlingen kiezen hun leerstrategieën gericht met het oog op te bereiken doelen. Informatieverwerking 4 De leerlingen kunnen verwerkte informatie vakoverschrijdend en in verschillende situaties functioneel toepassen 5 De leerlingen kunnen informatie samenvatten. Regulering van het leerproces 11 De leerlingen kunnen het eigen ndeel in slagen en mislukken inschatten. 12 De leerlingen erkennen de invloed van hun interesses en wrden op hun motivatie. Bijlage 1: Eindtermen 3 de grd secundair 19

20 Bijlage 2: Woordenboek 0.7% 0,7 is hét cijfer dat de rijkste landen sinds 1970 beloofden te besteden om ontwikkeling in het Zuiden te realiseren. Het gt om 0,7 % van hun jrlijks BNI of Bruto Nationl Inkomen. Om de Millenniumdoelstellingen te halen is er wereldwijd veel geld nodig, dat is duidelijk. De Belgische 0,7-bijdrage is drom een must. De Belgische overheid mkt zich trouwens al jaren sterk dat het die 0,7 % hlt, mr bracht het niet verder dan 0,55 % in Vandr dat de Noord-Zuidbeweging al jaren hamert op het nakomen van deze 0,7 %-belofte. Geld dat volgens enkel mag gebruikt worden om initiatieven te ondersteunen die écht een bijdrage leveren n de ontwikkeling in het Zuiden. BNI = Bruto Nationl Inkomen Het Bruto Nationl Inkomen is de wrde van àlle goederen en diensten die binnen 1 jr, 1 land vervrdigt. Het is de som van alle lonen, winsten, rentes, huurgelden, pensioenbetalingen, inkomsten uit financiële transacties en inkomens verkregen in het buitenland. Equal Pay Day Op Equal Pay Day wordt de loonkloof tussen vrouwen en mannen ngekrt. Ondanks nationale wetgevingen en gemiddelde loonstijgingen, verdienen vrouwen nog steeds veel minder dan mannen. Soms gebeurt dat terwijl ze dezelfde job doen, mr te weinig opkomen voor zichzelf, vk ook omdat ze een onderbroken loopbn hebben omwille van kinderen. In België verdienen vrouwen per mnd, gemiddeld een kwart minder dan mannen (bruto). Ze moeten met andere woorden dus 3 mnden extra werken om hetzelfde te verdienen als mannen. EPD wordt in België georganiseerd door de ABVV-vrouwen. (Extreme) armoede Armoede is in eerste plts een gebrek n inkomen. De VN stelt dat wie met 1,25 $ per dag moet rondkomen, extreem arm is. Je leeft in armoede als je het moet stellen met maximum 2 $ per dag. Mensen of samenlevingen zijn arm en verdienen te weinig omdat ze niet over middelen en mogelijkheden beschikken om welvrt te creëren, of omdat ze onvoldoende de welvrt verdeeld hebben. Een ongelijke inkomensverdeling heeft alles te maken met ongelijke machtsverdeling. Armoedebestrijding gt hand in hand met het verwerven van politieke en economische macht. FAO of Wereldvoedselorganisatie De Food and Agriculture Organisation van de Verenigde Naties werd opgericht in 1945 en is de grootste internationale instelling die zich bezighoudt met het bestrijden van honger in de wereld: het optrekken van de voedingswrde, het verbeteren van de landbouwproductiviteit, het verhogen van de levenskwaliteit van de plattelandsbevolking en het bijdragen tot de groei van de wereldeconomie. De FAO biedt alle staten een onafhankelijk forum wr ontwikkelde en ontwikkelingslanden een gelijke stem hebben in onderhandelingen met betrekking tot het te volgen beleid. De instelling vergrt en verspreidt kennis en info die ontwikkelingslanden en landen in een overgangsfase moeten toelaten hun agrarische sector te moderniseren en verbeteren. Handelsbarrières Handelsbarrières zijn voorwrden van overheidswege die de handel tussen verschillende landen bemoeilijken. Deze handelsbelemmeringen gn over import- en exporttarieven, belastingstarieven bij import of export, kwaliteitseisen bij in te voeren producten,.handelsbarrières worden soms geassocieerd met protectionisme; een land kan overdreven kwaliteitseisen stellen zodat het voor het exporterende land onmogelijk wordt hiern te voldoen. Handelsbarrières worden soms ook gebruikt om de eigen lokale markt te beschermen. hiv/aids De strijd tegen hiv/aids is ongetwijfeld dé grote uitdaging voor de eenentwintigste eeuw. In 2007 loopt het ntal aidsdoden en mensen met nieuwe besmettingen terug mr wereldwijd zijn nog steeds 33 miljoen met hiv besmet. Het grootste deel van van hen leeft in Afrika beneden de Sahara. 2 miljoen stierven in 2007 rechtstreeks n de gevolgen van hiv/aids. Ook deze trend is ligt positief. Dankzij de ontwikkeling van antiretrovitrale geneesmiddelen, medicatie die ook in ontwikkelingslanden beter beschikbr werden, blijven meer mensen met ais/hiv langer in leven. Liberalisering Van liberalisering is sprake als de overheid beperkingen om tot een beplde 20 Bijlage 2: Woordenboek 3 de grd secundair