: Alphen aan den Rijn

Transcriptie

1 RAPPORT VAN BEVINDINGEN Onderzoek naar de kwaliteitsverbetering bij de SBO "Op Maat" Plaats : Alphen aan den Rijn BRIN-nummer : 03TU Onderzoeksnummer : Datum schoolbezoek : 19 juni 2012 Rapport vastgesteld te Zoetermeer op 24 september 2012

2

3 Inhoud 1 Inleiding 5 2 Bevindingen 9 3 Toezichtarrangement 13 pagina 3 van 13

4

5 1 Inleiding De Inspectie van het Onderwijs heeft op 19 juni 2012 een onderzoek naar de kwaliteitsverbetering uitgevoerd op SBO Op Maat. Daarbij is gekeken naar de kwaliteit van het onderwijs en naar naleving van wet- en regelgeving. De aanleiding voor dit onderzoek was het volgende. Tijdens het kwaliteitsonderzoek dat is uitgevoerd op 7 juni 2010 stelde de inspectie tekortkomingen vast in het onderwijsleerproces op SBO Op Maat. Deze zijn beschreven in het inspectierapport dat is vastgesteld op 20 september De kwaliteit van het onderwijs is toen als zwak beoordeeld en de inspectie heeft haar toezicht geïntensiveerd. Op 15 november 2011 heeft de inspectie een tussentijds onderzoek uitgevoerd uit om na te gaan in hoeverre de in het toezichtplan opgenomen tekortkomingen zijn opgeheven en aan de afspraken is voldaan. Hoewel de kwaliteit van het onderwijs op de meeste onderdelen was verbeterd, constateerde de inspectie nog enkele belangrijke tekortkomingen. Het eerder toegekende toezichtarrangement zwak werd gehandhaafd. Gezien de aanzienlijke verbeteringen heeft de inspectie in overleg met de school besloten het onderzoek naar kwaliteitsverbetering (okv) te vervroegen van eind 2012 naar juni De inspectie heeft dit afsluitend onderzoek op 19 juni 2012 uitgevoerd. Conform de uitgangspunten van het programmatisch handhaven onderzoekt de inspectie tevens standaard of wordt voldaan aan bepaalde wettelijke voorschriften. pagina 5 van 13

6 Toezichthistorie Op 7 juni 2010 heeft de inspectie een kwaliteitsonderzoek uitgevoerd op SBO Op Maat. De inspectie concludeerde dat de onderwijskwaliteit zwak was. Er was zelfs sprake van een dalende kwaliteit ten opzichte van het vorige onderzoek dat in 2006 had plaatsgevonden. Opvallend was destijds het hoge ambitieniveau van de school en de veelheid aan verander- en verbeterplannen. De verklaring voor het tegenvallende kwaliteitsbeeld lag voornamelijk in de complexe hulpvraag van de leerlingenpopulatie, waar de school nog onvoldoende aan tegemoet kon komen. Ook werden tekortkomingen vastgesteld in de kwaliteitszorg, die juist van belang is bij het implementeren en borgen van veranderingen en verbeteringen. In februari 2011 heeft de inspectie het plan van aanpak van de school besproken en is een toezichtplan opgesteld. De nadruk lag hierbij op het aanpakken van de grote verschillen in de didactische kwaliteiten van de leraren, de verbetering van het kwaliteitsbeleid en het doorontwikkelen van het ontwikkelingsperspectief dat indertijd alleen voor nieuwe leerlingen werd opgesteld. Op 15 november 2011 (tko) constateerde de inspectie dat de school ten opzichte van het kwaliteitsonderzoek van 2010 aanzienlijke vorderingen had gemaakt. Aan de hand van een gedegen plan van aanpak heeft de school verschillende aspecten op een hoger niveau getild, te weten: de doorgaande lijn van het aanbod, de taakgerichte werksfeer, het ontwikkelingsperspectief voor alle leerlingen en een aantal onderdelen van de kwaliteitszorg. Op het gebied van de afstemming in de instructie en een enkel onderdeel van de kwaliteitszorg viel nog winst te behalen. Daarnaast waren nog twee indicatoren van de zorg en begeleiding - het volgen van de leerlingen en het analyseren van de leerlinggegevens - voor verbetering vatbaar. Onderzoeksopzet Het onderzoek bestond uit de volgende activiteiten: Een controle van de aanwezigheid van de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan bij de inspectie. Een toets op de aanwezigheid van informatie over enkele wettelijke verplichte onderdelen in de schoolgids, het schoolplan en het zorgplan. Een controle op de onderwijstijd die de school heeft gepland. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. Analyse van documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen Dolfijnen, Zebra's, Dikkopjes, Poema's en Walibi's. Gesprekken met de directie en de intern begeleiders over de kwaliteit van de indicatoren. Een gesprek met leraren. Een eindgesprek met de directie en een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag. Tijdens het onderzoek beoordeelde de inspectie indicatoren van de volgende aspecten: opbrengsten, leerstofaanbod, onderwijsleerproces, zorg en begeleiding en de kwaliteitszorg. pagina 6 van 13

7 Toezichtkader De inspectie heeft zich bij haar onderzoek onder andere gebaseerd op het Toezichtkader po/vo 2011 en de notitie Analyse en waarderingen van opbrengsten primair onderwijs. Beide documenten zijn te vinden op Opbouw rapport In hoofdstuk 2 staan de bevindingen uit het onderzoek naar de onderwijskwaliteit en de wettelijke vereisten. Dit wordt gevolgd door een beschouwing waarin het oordeel van de inspectie wordt toegelicht en waar mogelijk de schoolontwikkeling in samenhang wordt beschreven. Hoofdstuk 3 geeft het toezichtarrangement weer. pagina 7 van 13

8

9 2 Bevindingen 2.1 Kwaliteits- en nalevingsprofiel In onderstaande tabellen vermeldt de inspectie welke indicatoren in dit onderzoek zijn betrokken en tot welke bevindingen het onderzoek heeft geleid. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs Indicatoren die bij een kwaliteitsonderzoek de doorslag geven of een school (zeer) zwak is, de zogeheten normindicatoren, zijn gemarkeerd met een asterisk. Voor een overzicht van alle normindicatoren zie het Toezichtkader po/vo 2011 op De bevindingen zijn weergegeven in de vorm van een score. De score geeft aan in welke mate de betreffende indicator gerealiseerd is. Legenda: 1. slecht 2. onvoldoende 3. voldoende 4. goed 5. niet te beoordelen (alleen bij opbrengsten) Daarnaast heeft de inspectie enkele controles uitgevoerd op bepaalde standaard gecontroleerde wettelijke voorschriften. Of de school nu wel of niet voldoet aan deze wettelijke vereisten wordt tot uitdrukking gebracht met de score 'ja' of 'nee' Kwaliteitsaspect 1 Opbrengsten 1.1 * De resultaten van de leerlingen aan het eind van de basisschool liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht. 5 Kwaliteitsaspect 2 Leerstofaanbod 2.1 * Bij de aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde betrekt de school alle kerndoelen als te bereiken doelstellingen. 2.2 * De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en met het niveau van leerjaar * De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlinggewicht biedt bij Nederlandse taal leerinhouden aan die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand. 2.5 De school heeft een specifiek aanbod om sociale competenties te ontwikkelen. Kwaliteitsaspect 3 Tijd 3.1 De leraren maken efficiënt gebruik van de geplande onderwijstijd. pagina 9 van 13

10 Kwaliteitsaspect 4 Schoolklimaat 4.7 Het personeel van de school zorgt ervoor dat de leerlingen op een respectvolle manier met elkaar en anderen omgaan. Kwaliteitsaspect 5 Didactisch handelen 5.1 * De leraren geven duidelijke uitleg van de leerstof. 5.2 * De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. 5.3 * De leerlingen zijn actief betrokken bij de onderwijsactiviteiten. Kwaliteitsaspect 6 Afstemming 6.2 De leraren stemmen de instructie af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.3 De leraren stemmen de verwerkingsopdrachten af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. 6.4 De leraren stemmen de onderwijstijd af op verschillen in ontwikkeling tussen de leerlingen. Kwaliteitsaspect 7 Begeleiding 7.1 * De school gebruikt een samenhangend systeem van genormeerde instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en de ontwikkeling van de leerlingen. 7.2 De leraren volgen en analyseren systematisch de voortgang in de ontwikkeling van de leerlingen. 7.3 * (SBO) De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een ontwikkelingsperspectief vast. 7.4 * (SBO) De school volgt of de leerlingen zich ontwikkelen conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan beredeneerde keuzen. Kwaliteitsaspect 8 Zorg 8.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig hebben. 8.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. 8.3 * De school voert de zorg planmatig uit. 8.4 De school evalueert regelmatig de effecten van de zorg. Kwaliteitsaspect 9 Kwaliteitszorg 9.1 De school heeft inzicht in de onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. 9.2 De school evalueert jaarlijks de resultaten van de leerlingen. 9.3 De school evalueert regelmatig het onderwijsleerproces. 9.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. 9.5 De school borgt de kwaliteit van het onderwijsleerproces. 9.6 De school verantwoordt zich aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Naleving wet- en regelgeving NT1a De inspectie is in het bezit gesteld van de geldende schoolgids (art. 16, lid 2 en 3, WPO). NT2a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende schoolplan (art. 16, lid 1 en 3, WPO) NT3a De inspectie is in het bezit gesteld van het geldende zorgplan (art. 19, lid 3, WPO). NT4a Er is voldoende onderwijstijd geprogrammeerd om te kunnen voldoen aan de daarvoor gestelde minima (art. 8, lid 7 onder b, WPO). NT4b Er is maximaal zevenmaal een onvolledige schoolweek geprogrammeerd voor de groepen 3 t/m 8 (artikel 8, lid 7 onder b, WPO). ja nee pagina 10 van 13

11 2.2 Beschouwing Algemeen beeld De inspectie komt tot de conclusie dat de kwaliteit van het onderwijs op SBO Op Maat van voldoende niveau is. Alle normindicatoren en de voor het SBO belangrijke indicatoren 7.3 en 7.4 zijn voldoende. Dat betekent dat voor alle leerlingen een ontwikkelingsperspectief is vastgesteld en de ontwikkeling aan de hand hiervan ook goed wordt gevolgd. Al tijdens het tussentijds kwaliteitsonderzoek in 2011 bleek dat het verbetertraject op koers lag. SBO Op Maat voldeed aan de afspraken in het toezichtplan over de verbetering van het onderwijsleerproces en de begeleiding en de zorg. Nu is het onderwijs afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerlingen en worden het aanbod en de instructie van instroom tot uitstroom gepland. Het lukt de school om met haar onderwijs de leerlingen maximaal te betrekken bij de lessen. Hieronder volgt een toelichting op het oordeel. Toelichting Leeropbrengsten De Inspectie van het Onderwijs is op dit moment nog niet in staat om te beoordelen of de leeropbrengsten in lijn zijn met de mogelijkheden van de leerlingen. Zij geeft dan ook nog geen oordeel over de resultaten van de school. Met betrekking tot de opbrengsten lijkt de uitspraak gerechtvaardigd dat de school in 2011 wel uit de leerling haalt wat erin zit. De leeropbrengsten voor technisch lezen, spelling en rekenen-wiskunde lijken overeen te komen met wat van deze groep schoolverlaters verwacht mag worden. Alleen de opbrengsten voor begrijpend lezen blijven hierbij achter. Ook de uitstroom naar het vervolgonderwijs lijkt in overeenstemming met de mogelijkheden van deze groep leerlingen. De inspectie baseert deze uitspraak op een grofmazige analyse van de uitstroomgegevens over het schooljaar De inspectie maakt hierbij echter een voorbehoud, omdat eerdere schooljaren niet zijn geanalyseerd. Gezien de beperktheid van de analyse kunnen geen stevige uitspraken worden gedaan. Onderwijsleerproces De inspectie beoordeelt alle aspecten van het onderwijsleerproces als voldoende. Het leerstofaanbod voldoet aan de eisen van de inspectie. SBO Op Maat heeft nu een aanbod dat past bij de onderwijsbehoeften van de leerlingen en waarvan de leerinhouden in de verschillende leerjaren op elkaar aansluiten. Taal en rekenen worden aan alle leerlingen die dat aankunnen tot het niveau van leerjaar 8 aangeboden. Naast een stevig aanbod voor de woordenschatontwikkeling, spelling, technisch lezen en begrijpend lezen is er ook een aanbod voor rekenen en wereldoriëntatie. Het didactisch handelen is voldoende. Tijdens de bezochte lessen was duidelijk te zien dat leraren bij de vormgeving van het aanbod en bij de instructies uitgaan van het niveau van de leerlingen. Ten opzichte van het tussentijds kwaliteitsonderzoek van 2011 is de afstemming in de instructie verbeterd. Leraren worden nog getraind om de instructie nog verder af te stemmen op de verschillen in ontwikkeling tussen leerlingen. Er zijn hierover schoolbrede afspraken gemaakt. Zo is in de groepsplannen de afstemming in de instructie vastgelegd. Zo is er in elke groep sprake van begeleide instructie en zelfstandige verwerking van het aanbod. De inspectie merkt wel op dat het geheel nog goed ingebed moet worden in het handelingsrepertoire van de leraren. In de groepen heerst een taakgerichte sfeer, die door de leerkrachten versterkt wordt door goed in te spelen op de 'drive' van de leerlingen om vooruit te gaan. De betrokkenheid van de leerlingen is dan ook groot. Indicator 5.3 is daarom als 'goed' beoordeeld. pagina 11 van 13

12 Begeleiding en zorg Tijdens het tussentijds kwaliteitsonderzoek van 2011 beoordeelde de inspectie de meeste indicatoren van de begeleiding en zorg als voldoende. De indicatoren 7.2 en - daarmee samenhangend - indicator 7.4 waren verbeterpunten. Nu zijn beide indicatoren voldoende. Het instrumentarium waarmee de school prestaties van leerlingen volgt, is compleet, inclusief een volgsysteem voor de sociaal-emotionele ontwikkeling. Uit de digitale groepsadministratie blijkt verder dat leraren resultaten van methodegebonden toetsen analyseren, conclusies trekken en de afstemming van het onderwijs op verschillen tussen leerlingen op grond daarvan plannen. Over indicator 7.4 constateert de inspectie dat de school het ontwikkelingsperspectief van alle leerlingen tweemaal per jaar evalueert. Leraren gaan na of de leerlingen de tussendoelen bereikt hebben en maken op basis van de evaluaties beredeneerde keuzes voor het aanbod en doorstroom binnen de school. Indien nodig wordt ook het uitstroomniveau bijgesteld. Ouders en leerling worden tijdig geïnformeerd en hierbij betrokken. Kwaliteitszorg Tijdens het tussentijds kwaliteitsonderzoek van november 2011 was de gehele kwaliteitszorg, met uitzondering van indicator 9.1, als voldoende beoordeeld. Nu stelt de inspectie vast dat de school de kenmerken van haar leerlingenpopulatie uitgebreid in kaart heeft gebracht. Naast de kenmerken van de ouders is per leerling aangegeven waarom ze verwezen zijn naar het SBO. Hieruit blijkt dat er een verschuiving plaatsvindt van leerlingen met leerproblemen naar kinderen met gedragsproblemen. De school houdt in haar onderwijs wel rekening met deze verschuiving. Zij biedt de kinderen meer structuur aan en stemt het onderwijs zoveel mogelijk af op de capaciteiten en kenmerken van de leerlingen. Daarnaast heeft de school ook een aanbod voor de sociaal-emotionele ontwikkeling van haar leerlingen. pagina 12 van 13

13 3 Toezichtarrangement Kwaliteit De Inspectie van het Onderwijs kent aan de SBO Op Maat het basisarrangement toe. De kwaliteit van het onderwijs is weer voldoende. Dit betekent dat de school niet langer onder intensief toezicht valt. Naleving De inspectie concludeert tevens dat er geen tekortkomingen zijn in de naleving van de wettelijke voorschriften die zijn gecontroleerd. pagina 13 van 13