PROJECTPORTFOLIO AGENTSCHAP ONDERNEMEN NIEUW INDUSTRIEEL BELEID

Transcriptie

1 PROJECTPORTFOLIO AGENTSCHAP ONDERNEMEN NIEUW INDUSTRIEEL BELEID

2 Industrie/sector specifiek Maakindustrie chemie Bewustmaking Ervaring Studie Bedrijfsbenadering Demo-Disseminatie Vlaggenschepen voor Fabrieken van de toekomst Agoria Vlaanderen Jos Pinte Buildchem Federplast.be Petri Ven Snelheid als competitief wapen Agoria Vlaanderen Jos Pinte Flanders Wiid Farm - Offshore Wind Testsite Agoria Vlaanderen Freek Couttenier Doorbraken in productietechnologie voor een Vlaamse maakindustrie met toekomst Agoria Vlaanderen Jos Pinte Watrasist Federplast.be Geert Scheys Bluechem Essenscia Frans Dieryck Ontwikkeling Businessplan voor TINAfonds: Ghent Syngas Cluster & Demonstration Plant Ghent Bio-Energy Valley Wim Soetaert Via 7 sleuteltransformaties naar de waardeketens voor de maakindustrie van de toekomst Agoria Vlaanderen Jos Pinte De FACtory Federatie Aluminium Constructeurs Etienne Clinquaert imade Plan C Karel Van Acker OMC-OPC Open Manufacturing Campus Bart Wuyts Katalict Agoria Vlaanderen Ingrid Reynaert Netshape van metalen producten als sleuteltechnologie voor massacustomisatie Sirris Benjamin Denayer SuPORT Vito nv Carine Van Hove InnEEPlas Flanders Plastic Vision Jan Sijnave Change2Micro Flanders Plastic Vision Jan Sijnave Symbiose Essenscia Frans Dieryck Open innovatie cluster voor de transitie naar een biogebaseerde economie Ghent Bio-Energy Valley Wim Soetaert CORE BUSINESS to create new value chains of downstream users of thermoplastics FEBEM Werner Annaert BioKatalyse Bio Base Europe Pilot Plant Wim Soetaert Generation Composite Sirris Markus Kaufmann Hybride Coatingtechnologie: slimme keuze voor slimme producten Sirris Patrick Cosemans Demoprobio Vito nv Heleen De Wever

3 bouw textiel en hout voeding Bewustmaking Ervaring Studie Bedrijfsbenadering Demo-Disseminatie EFRO Innovatieve hub voor de agrovoedingsindustrie POM - West-Vlaanderen Stefaan Matton Texchem: Duurzame chemie in textiel Fedustria Vlaanderen Bruno Eggermont Netwerk vermarkting van innovatieve producten Fedustria Vlaanderen Katja De Vos Roadmap naar de textiel-, hout- en meubelfabriek van de toekomst Fedustria Vlaanderen Chris De Roock Voedselverlies FEVIA Vlaanderen Claire Bosch Buitengevelisolatie met ETICS WTCB Arwen Smits Stortklaar beton voor de toekomst WTCB Petra Van Itterbeeck Luchtdicht Bouwen van A tot Z WTCB Filip Dobbels INTERREG Zeetex - Textielproducten voor de zee Centexbel Jan Laperre SUSTECH: van productietechnologie naar kringlooptechnologie Fedustria Bruno Eggermont Foodinofra FEVIA Vlaanderen Claire Bosch Food Factory of the Future, transformatie naar de voedingsfabriek van de toekomst Flanders Food Erwin Lamot Additive Manufacturing: toekomstige sleuteltech voor het opwaarderen van textiel en kunststof Centexbel Karen Deleersnyder

4 Sectoroverschrijdend Bewustmaking Ervaring Studie Bedrijfsbenadering Demo-Disseminatie Nieuwe Fabriek van de toekomst VKW Limburg Raf Sluismans Smart Energy Solutions VSGP/Smart Grids Flanders Heidi Lenaerts Waterstof Waterstofnet Adwin Martens De KMO 2.0 UNIZO Geert Eggermont Lead Plant & Lead Companies VOKA Antwerpen-Waasland Erik Van Imschoot Kracht ConnAct Geert Van Hootegem EFRO Interdisciplinaire clusters als opstap naar een kennisgedreven economie POM - West-Vlaanderen Stefaan Matton EFRO FabLabXL: Fabriek van de Toekomst Erasmushogeschool Brussel Luc Van de Velde Elektriciteitscentrale van de Toekomst: vraagsturing bij industriële gebruikers BVBVK Koen Vangoidsenhoven Omni-Mat Clusta vzw Johan Dedeene Virtuele PowerPlant industrieterreinen Lummen Zolder Zuid (VPP LZZ) RKW Holding Ghislain Vanherle Gezonder door Nano Elektronica En Slimme Specialisatie (GENESS) DSP Valley Peter Simkens Bike Valley Race Productions nv - Ridley Bikes Marc Hufkens Windkracht 13 Universiteit Gent Lieven Vandevelde

5 Inhoud MAAKINDUSTRIE 7 Vlaggenschepen voor Fabrieken van de Toekomst 7 Snelheid als competitief wapen 7 Flanders Wind Farm - Offshore Wind Testsite 8 Doorbraken in productietechnologie voor een Vlaamse maakindustrie met toekomst 9 WATRASIST 9 Via 7 sleuteltransformaties naar waardeketens voor de maakindustrie van de toekomst 10 De FACtory 10 imade 11 OMC-OPC (Open Productie Concepten) 11 KATALICT 12 Netshape van metalen producten als sleuteltechnologie voor massacustomisatie 12 i-suport 13 InnEEPlas 14 Change2Micro 14 Generation Composite 15 Hybride Coatingtechnologie: slimme keuze voor slimme producten 16 CHEMIE 17 BUILDCHEM 17 BLUECHEM 17 Ghent Syngas Cluster & Demonstration Plant 17 SYMBIOSE Vlaams Verbindingsplatform voor de duurzame valorisatie van hulpbronnen 18 Open innovatie cluster voor de transitie naar een biogebaseerde economie (BIOCLUSTER) 18 CORE BUSINESS to create new value chains of downstream users of thermoplastics 19 BioKatalyse 19 Demoprobio 20 BOUW 21 Buitengevelisolatie met ETICS 21 Stortklaar beton voor de toekomst 22 Luchtdicht Bouwen van A tot Z 22 TEXTIEL EN HOUT 23 TEXCHEM 23 Netwerk vermarkting van innovatieve producten 23 Roadmap naar de textiel-, hout- en meubelfabriek van de toekomst 24 ZEETEX: Textielproducten voor de zee 25 SUSTECH: van productietechnologie naar kringlooptechnologie 26 Additive Manufacturing: toekomstige sleuteltechnologie voor het opwaarderen van textiel en kunststof 27 VOEDING 29 VOEDSELVERLIES 29 FOODINOFRA 29 Innovatieve hub voor de agro-voedingsindustrie 30 F3 Food Factory of the Future, transformatie naar de voedingsfabriek van de toekomst 31 Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 5

6 SECTOROVERSCHRIJDEND 32 Nieuwe Fabriek van de Toekomst 32 Smart Energy Solutions 32 Waterstof 33 De KMO Lead Plants & Lead Companies 34 KRACHT: Keten Redesign Activeren Cocreëren door Herontwerp van Toeleverketens 35 Interdisciplinaire clusters als opstap naar een kennisgedreven economie 35 FabLabXL: Fabriek van de Toekomst 36 Elektriciteitscentrale van de Toekomst: vraagsturing bij industriële verbruikers 36 Omni-Mat 37 Virtuele PowerPlant Industrieterreinen Lummen Zolder Zuid VPP LZZ 37 Gezonder door Nano Elektronica En Slimme Specialisatie (GENEESS) 38 BIKE VALLEY 39 Windkracht Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 6

7 MAAKINDUSTRIE Vlaggenschepen voor Fabrieken van de Toekomst Transformatietraject Bewustmaking - 24 maanden Dit project wil Vlaamse bedrijven uit de maakindustrie met herkenbare voorbeelden aanzetten om zelf concrete stappen te ondernemen om zich te transformeren naar de Nieuwe Fabriek voor de Toekomst. Goede voorbeelden van de ultieme FvT zijn schaars maar vele succesvolle bedrijven blinken vandaag al uit in één of meerdere deelfacetten van de FvT. Deze voorlopers zullen als vlaggenschip optreden om aan andere Vlaamse bedrijven de weg naar succes voor te tonen. The future is already here - it s just not very evenly distributed (William Gibson) Door al deze individuele best practices samen te leggen zal er een tastbaar en herkenbaar totaalbeeld ontstaan voor de diverse aspecten van de Nieuwe Fabriek voor de Toekomst. Het project zal bedrijven stimuleren door hun transformatiedoelen concreet en herkenbaar te maken, door aan te tonen dat dergelijke voorbeelden echt werken en door handvaten aan te reiken om gericht aan de slag te gaan. Op basis van de individuele best practices zal het project de verschillende succes-drivers in kaart brengen en bundelen tot een framework voor transformatie dat enerzijds gebaseerd is op real-life praktijkervaringen en anderzijds gekoppeld wordt aan actuele denkkaders rond strategische business-innovatie. Het project wil een 40-tal best practice-bedrijven opsporen, documenteren en in de spotlight zetten. Op basis daarvan wil het vele honderden bedrijven sensibiliseren. Het zal bovendien een 30-tal bedrijven ondersteunen om een eigen concreet transformatietraject op de rails te zetten. Agoria Vlaanderen heer Jos Pinte general manager A Reyerslaan Brussel jos.pinte@agoria.be Snelheid als competitief wapen Transformatietraject Ervaringsuitwisseling 24 maanden Met snelheid kan je in een geglobaliseerde wereld duurzaam de concurrentie verslaan. Dit is de visie achter een tijdgedreven organisatie, waarbij het verkorten van de tijd voor het bedenken, ontwikkelen, produceren en vermarkten van producten de dominante drijfveer voor de ganse organisatie is. Voorlopers bewijzen de kracht van een focus op snelheid om bedrijven écht te transformeren. Vernieuwende methodieken, kennis en ondersteunde technologie zijn beschikbaar, maar zijn in Vlaanderen nog maar bij enkelingen doorgedrongen. Met ervaringsuitwisseling zet dit project Vlaamse bedrijven uit de maakindustrie ertoe aan om hun eerste stappen te zetten en helpt het hen om te transformeren naar Fabrieken voor de Toekomst die excelleren qua snelheid en snelheid benutten als competitief wapen. Dit project richt zich op de Vlaamse maakindustrie, een 800-tal productiebedrijven uit de technologische industrie binnen de sectoren Automobiel, Elektrotechniek en ICT, Kunststoffen en Composieten, Mechatronica, en Metalen, Materialen en Metaalproducten. Deze doelgroep bestaat voor 95% uit kmo s. Vertrekkende van de opgebouwde ervaring in dit thema bij de twee adviseurs van dit project, realiseert het project een substantiële impact op de toekomst van doelgroepbedrijven door: 200 industriëlen te sensibiliseren over de kracht van tijdgedreven denken als visie. 100 industriëlen te stimuleren om transformatietrajecten op te zetten door hen ervaringen te laten uitwisselen met voorlopende bedrijven. Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 7

8 25 kruisbestuivingen tussen de bedrijven die starten met transformeren op te zetten en te faciliteren om zo hun transformatie te versnellen. 20 bedrijven te begeleiden naar derden die bedrijven ondersteunen bij het realiseren van de transformatie, waar nodig met inschakeling van bvb. het TINA-fonds. 8 tastbare succesverhalen te realiseren binnen het tijdsbestek van dit project van bedrijven die een transformatie doormaken. Agoria Vlaanderen heer Jos Pinte general manager A Reyerslaan Brussel jos.pinte@agoria.be Flanders Wind Farm - Offshore Wind Testsite Transformatietraject - Studie - 12 maanden Offshore windparken zijn de duurzame energiecentrales van de toekomst, met groot potentieel inzake het invullen van de ambitieuze 2020 (en post 2020) energiedoelstellingen, maar vooral ook met groot economisch potentieel voor de Vlaamse industrie. De komende jaren zijn cruciaal voor de doorgroei van offshore windenergie tot een mature en concurrentiële energievorm met grote industriële impact. Vlaanderen beschikt vandaag over een aantal wereldspelers in de waardeketen van de offshore windenergie. Daarnaast is een brede waaier ontstaan van toeleveranciers, van bedrijven die heel specifieke vaak sterk kennisgedreven - activiteiten hebben ontwikkeld in een bepaalde niche of die de eerste stappen zetten in deze markt. Het gaat hier zowel om bedrijven die actief zijn in de productie en ontwikkeling/bouw van offshore windparken (investeringsfase) alsook om bedrijven die zich richten op de operationele fase (exploitatie en onderhoud). Vandaag wordt de tewerkstelling geschat op directe jobs in 2009, met het potentieel om uit te groeien tot een sector van jobs in 2020 (bron: Agoria studie 2009). Voorwaarde is dat de Vlaamse bedrijven een significant marktaandeel kunnen behouden en/of verwerven. Testsites in reële omstandigheden (offshore) en op industriële schaal, spelen bij deze doorgroei een centrale rol. De praktijk heeft uitgewezen dat goed uitgeruste experimentele faciliteiten onontbeerlijk zijn voor industriële kennisopbouw en referenties. Dit speelt bij uitstek in de offshore windenergie, waar de noodzaak van innovatie om de totale Cost of Energy heel sterk leeft, maar investeerders in windparken tegelijkertijd de risico s willen beperken in hun uitbatingsmodel en OEM s vaak terughoudend zijn ten aanzien van (uitvoerige) testing op (componenten) operationele turbines. Het kunnen testen van Vlaamse innovatieve oplossingen is uitermate belangrijk in die context. Specifiek voor de Vlaamse leveranciers van componenten van offshore windturbines, aanbieders van diensten (O&M), onderzoek en ontwikkeling in Vlaanderen, exploitanten en lokale entrepreneurs, de Vlaamse havens alsook potentiële nieuwe buitenlandse investeerders is de ontwikkeling van een offshore testveld (of testing at site) een heel belangrijke enabler om een sterke positie van Vlaanderen in de zich snel ontwikkelende Europese en mondiale offshore windenergiesector te bereiken, te handhaven en te versterken. De grote nood aan testcapaciteit wordt ook internationaal erkend. De studie Flanders Wind Farm Offshore Test Site (ingediend door Agoria en haar partners Sirris, 3E, Rebel en Stibbe) beoogt concreet de transformatie Vlaamse industrie via het maximaliseren van de industriële return voor Vlaanderen ingevolge de internationale groei van de markt van de offshore windenergie, en dit door middel van het opzetten van een Vlaamse state-of-the-art offshore testsite (kennisverankering en commerciële referenties) met geïntegreerde en gerichte aanpak over de volledige waardeketen. De beoogde testsite kadert in het bredere Flanders Wind Farm project, dat werd ingediend in het kader van de Staten Generaal voor de Industrie door Agoria samen met het innovatieplatform Generaties. Agoria heer Freek Couttenier adviseur A Reyerslaan Brussel freek.couttenier@agoria.be Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 8

9 Doorbraken in productietechnologie voor een Vlaamse maakindustrie met toekomst Transformatietraject - Studie - 18 maanden Dit studieproject beoogt om voor de Vlaamse maakindustrie meer specifieke visieteksten (als aanvulling op de visietekst Witboek Nieuw Industrieel Beleid ) op te stellen waarmee Vlaamse bedrijven en gerelateerde organisaties een belangrijke transformatie op het gebied van World Class Productiemiddelen kunnen initiëren. De studie start met het uitklaren van de state-of-the-art en toekomstvisies voor 5 categorieën van productietechnologieën met grote impact op de Vlaamse maakindustrie: afnemende bewerkingen, opbouwende (additieve) productie, omvormende bewerkingen, assemblage en hybride technologieën. Aan de hand van Technology Readiness Levels (TRL) wordt de ontwikkelingsstatus van een technologie beoordeeld. Vanuit het overzicht van productietechnologieën worden verschillende werkgroepen opgestart om samen met doelgroepbedrijven de opportuniteiten binnen de Vlaamse Maakindustrie te detecteren. Binnen de studie wordt het scoringsmechanisme Market Readiness Level (MRL) ontwikkeld waarbij het valorisatiepotentieel voor Vlaanderen van een technologie in kaart gebracht wordt. Het toekennen van TRL en MRL niveaus leidt tot de selectie van een groep technologieën met grootste potentieel voor de Vlaamse maakindustrie. Dit leidt tot één overkoepelend actieplan World Class Productiemiddelen. Agoria Vlaanderen heer Jos Pinte general manager A Reyerslaan Brussel jos.pinte@agoria.be WATRASIST Transformatietraject - Studie - 13 maanden Het studie-project/voorstel WATRASIST (WAARDEKETEN-TRANSFORMATIE VIA/ MET KUNSTSTOF/RUBBER/ (K+R) OPLOSSINGEN VOOR ASSISTIEVE TECHNOLOGIE (AT) (EIND)PRODUCTEN ) Het betreft een 15 maand lopend project (studie), gericht op het detecteren, prioritiseren, detailleren en daadwerkelijk coachen van waardeketen-partnering opportuniteiten ( dit laatste via een 10-tal concrete cases ) tussen de Kunststof-en Rubberverwerkende bedrijven in Vlaanderen en eindmarkten m.b.t. Assistieve Technologie ( accent op fysieke producten ).Tevens worden hieruit bredere lessons learned en aanbevelingen gegenereerd voor de betrokken sectoren en voor de beleidsmakers desbetreffend.het project wordt gezamenlijk aangepakt door federplast.be, Flanders PlasticVision en In- Ham vzw. Federplast.be heer Geert Scheys secretaris-generaal A Reyerslaan Brussel geert.scheys@federplast.be Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 9

10 Via 7 sleuteltransformaties naar waardeketens voor de maakindustrie van de toekomst Transformatietraject - Bedrijfsbenadering - 36 maanden Een studie van Agoria identificeerde samen met toonaangevende bedrijven zeven sleuteltransformaties voor de Vlaamse Maakindustrie. Om deze sleuteltransformaties succesvol in praktijk om te zetten, wordt de Maakindustrie geconfronteerd met grote uitdagingen: 1. Niet enkel individuele bedrijven dienen te transformeren maar wel de gehele waardeketen. 2. De abstracte transformaties moeten omgezet worden in concrete businessplannen. 3. Transformeren vraagt om een totaalaanpak (technologie, bedrijfsmodel en arbeidsorganisatie) Het project hanteert de aanpak Collectief Transformeren waarbij bedrijven en waardeketens samen een Strategisch TransformatiePlan (STeP) uitbouwen. Via een FvT bedrijfsscan wordt de kloof tussen de huidige situatie en de Fabriek van de Toekomst duidelijk voor zowel individuele bedrijven als waardeketens. De collectieve aanpak via boot camps, een ondernermersclub en interactief ervaringsplatform laat toe dat bedrijven van elkaar leren en elkaar inspireren. Bedrijven zullen zo versneld en succesvol transformeren. Binnen het project werken Sirris, Flanders Synergy en Universiteit Antwerpen samen om via de magische driehoek (technologie bedrijfsorganisatie arbeidsorganisatie) bedrijven te ondersteunen in een totaalaanpak van de transformatie(s). Het project heeft tot doelstelling 40 bedrijven te voorzien van een STeP waarvan er 20 tijdens of kort na afloop daadwerkelijk transformeren tot topondernemingen of lead plants binnen de Maakindustrie. Deze succesverhalen zullen inspirerend werken voor de verder transformatie van de Maakindustrie. Agoria Vlaanderen heer Jos Pinte general manager A Reyerslaan Brussel jos.pinte@agoria.be De FACtory Open productie - Bedrijfsbenadering - 36 maanden De FAC wil met de FACtory de bedrijven actief in de gevelbouw en gevelbekleding een platform aanbieden om open innovatie succesvol te stimuleren en te implementeren. De FACtory zal een kader creëren waar een wisselwerking ontstaat tussen de hoogtechnologische industrie, de verwerkende industrie en de voorschrijvers om pro-actiefvernieuwingen te stimuleren en de sector te wapenen voor de toekomst. Deze oplossingen moeten leiden tot richtlijnen gerespecteerd door de gevelbouwer en van dien aard zijn dat ook voorschrijvers en controleorganismen er naar verwijzen. De FACtory zal een katalysator zijn in het innovatieve ecosysteem en ervoor zorgen dat de ondernemers actief in deze sector de technologische uitdagingen waar ze in de directe toekomst voor staan niet uit de weg gaan en hun bedrijven nog beter wapenen tegen concurrentie uit (niet)- Europese landen en zo hun verankering in Vlaanderen versterken en de tewerkstelling vrijwaren. De Vlaamse constructeur staat momenteel zwak t.o.v. de buitenlandse concurrentie, zeker als op innovatievermogen aankomt. Het is slechts door de handen in elkaar te slaan, de problemen te delen en oplossingen samen te implementeren dat de Vlaamse gevelbouwers inhaalbewegingen kunnen uitvoeren. In een later stadium is het de bedoeling deze richtlijnen ook te laten gebruiken door de brede doelgroep van bouwbedrijven en de verandabouw. Dit wordt belangrijk eens innovaties uit de industriële gevelbouw, geheel of gedeeltelijk overgenomen worden door de particuliere bouw of verandabouwers. Op dat moment zal een disseminatie naar deze doelgroep ook mogelijk zijn. Federatie Aluminium Constructeurs (FAC) heer Etienne Clinquart voorzitter Rozenlaan Oudenburg etienne.clinquart@grovenplus.be Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 10

11 imade Open productie Bedrijfsbenadering 24 maanden imade is een project dat als doelstelling heeft het vormen van een regionaal netwerk waarbij cutting edge technologie en gedeelde infrastructuur flexibel worden ingezet om lokale productie-op-maat en snelle, veelvuldige productie van kleine volumes mogelijk te maken. Het geeft aanleiding tot het veel beter inspelen op de reële lokale vraag, met meer oog voor sociaal-maatschappelijk trends. Daarom luidt de centrale probleemstelling van imade: hoe kan de industriële productie in Vlaanderen lokaal en duurzaam worden ingebed voor een productie-op-maat? Een belangrijk aandeel toekomst van de Vlaamse maakindustrie ligt volgens PLAN C dus in de meervoudige nicheproductie (Long Tail) waarbij snel en flexibel wordt ingespeeld op de lokale vraag. Maar dat moet ook duurzaam kunnen. Van meet af aan zet imade in op een duurzaam materialengebruik. Het sluiten van de kringlopen is van strategisch belang voor Vlaanderen. Voor imade start dat proces bij de design van producten die lokaal kunnen worden gemaakt door slimme verbindingen te maken tussen rapid manufacturing en het inzetten van doelgroepmedewerkers. Daarom is imade een B-2-B-2-C project omdat het er op is gericht de slimme en duurzame productie van nicheproducten die inspeelt op de lokale vraag van consumenten (massa customisatie) mogelijk te maken in een regionaal en sociaal verankerd open productiemodel. Zo ontstaat er een nieuwe relatie tussen de klant en het bedrijf. Het open productie model staat ook veel sneller een activiteit in de maakindustrie op te starten en op te schalen. Zo geeft imade Vlaanderen een geheel nieuw, inclusief en uitdagend perspectief voor de maakindustrie. Plan C heer Karel Van Acker voorzitter Stationsstraat Mechelen karel.vanacker@lrd.kuleuven.be OMC-OPC (Open Productie Concepten) Open productie Bedrijfsbenadering 36 maanden Vzw OMC ambieert een cruciale rol in de transitie van de Vlaamse industriële productie. Hiertoe zullen verschillende invullingen gegeven worden aan het concept van Fabriek van de Toekomst (FvT). Meer specifiek wordt zeer sterk ingezet op de creatie van een dynamiek bij de bedrijven door deze te inspireren, te motiveren én te overhalen om nieuwe productieconcepten te introduceren. Het uittekenen van productieconcepten en deze op een actieve wijze ingang doen vinden bij de bedrijven, daar wenst vzw OMC zich met dit project op toe te leggen. In een eerste fase worden technische evoluties en marktmogelijkheden op nationaal en internationaal vlak in kaart gebracht. Deze combinatie een zicht op vraag én aanbod vormt de basis voor de tweede fase in het project. Tijdens deze fase zoekt vzw OMC op systematische wijze naar nieuwe, waar mogelijk crosssectorale, invalshoeken die moeten resulteren in vernieuwende open productieconcepten. We hanteren daarbij 4 verschillende methodieken: Ontwikkeling van actuele productieconcepten Ontwikkeling van clusters Versnellen van industriële productie vanuit onderzoeks/kennisinstellingen (spin offs) Ontwikkeling van gemeenschappelijke productiesites. Alle productie concepten zullen tegen het licht gehouden worden om na te gaan of ze toets van duurzaamheid doorstaan. Ecodesign vormt een inherent deel van het ontwikkelproces. Meer nog: duurzaamheid zal een driver zijn in het zoeken naar nieuwe productieconcepten. Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 11

12 Tot slot wenst vzw OMC uitdrukkelijk een prominente rol te vervullen als showcase waarbij de behaalde resultaten en kennisopbouw verder kunnen benut worden in Vlaanderen. SPK heer Bart Wuyts directeur Campus Blairon Turnhout KATALICT Sleuteltechnologieën Bedrijfsbenadering 30 maanden Software en ICT zijn één van de belangrijkste speerpunten voor innovatie in veel industriële sectoren en dienstensectoren. De doelgroep van dit project zijn precies die software intensieve product bouwers in Vlaanderen en bestaat uit meer dan Vlaamse bedrijven. Software product bouwers hebben echter een unieke plaats in de maakindustrie. In tegenstelling tot bedrijven die nietsoftware producten bouwen is er veel minder afscheiding tussen het ontwerpproces en het productieproces. De korte procestijd tussen de productie en het ontwerp zorgt ervoor dat de impact van de juiste ontwerpmethodiek en ontwerpmethodologie cruciaal is. Software product bouwers zijn onderhevig aan constante transformaties, die vaak razendsnel moeten worden doorgevoerd omwille van markt en technologie evoluties. Het inzetten van de juiste software product development technologieën ter ondersteuning van die transformaties is dan ook cruciaal om significante vooruitgang te maken zowel wat betreft groei, maturiteit en potentieel van de onderneming. De kunst bestaat er dan ook in om de juiste sleuteltechnologie in te zetten voor de specifieke situatie van de software product bouwer. Dit is voor de bedrijven uit de doelgroep een existentiële uitdaging. Het onderliggend voorstel KATALICT biedt een unieke oplossing gebaseerd op jarenlange ervaring van Agoria en Sirris met deze doelgroep en problematiek. Door gebruik te maken van een bewezen methodologie, gecombineerd met diepgaande kennis van de sleuteltechnologieën en een on-line adviseringsplatform zal 20% van de doelgroep in een periode van 2 jaar getransformeerd worden. KATALICT wil deze significante impact realiseren zonder evenwel het belang van individuele begeleiding te verwaarlozen. Deze opschaling zal worden gerealiseerd door persoonlijke coaching zoveel mogelijk te combineren met de inzet van specifieke sociale media. : Agoria mevrouw Ingrid Reynaert August Reyerslaan Brussel ingrid.reynaert@agoria.be Netshape van metalen producten als sleuteltechnologie voor massacustomisatie Sleuteltechnologieën Bedrijfsbenadering 36 maanden Massacustomisatie, duurzaam produceren en flexibiliteit zijn belangrijke toekomsttrends voor Europa en de Vlaamse maakindustrie. Hierdoor moeten bedrijven het DNA van hun productieapparaat wijzigen. De integratie van innovatieve netshape processen in het productieapparaat van metaalbewerkers biedt groot potentieel om de benodigde productflexibiliteit economisch en met korte levertermijnen te realiseren. Recente technologische ontwikkelingen van het spuitgieten van metalen onderdelen (MIM) laat nu ook kleine series toe. Het opschalen van Additive Manufacturing (AM) verlegt de grenzen van enkel stuk naar kleine series. Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 12

13 De individuele en collectieve bedrijfsbenadering in het project ruimt barrières op voor de integratie van deze netshape technologieën in traditionele productie systemen: het creëert een toekomstvisie, brengt de nodige kennis bij, overwint de risicoaversie en ondersteunt clustervorming. Hiermee initieert het transformatie van de productieapparaten zodat ondernemers beter kunnen inspelen op de trend van massacustomisatie en duurzaam produceren. Het laat hen bijvoorbeeld toe om met een assortiment van gecustomiseerde producten creatief in te spelen op nieuwe markten of om hun waardeketens te herconfigureren. Sirris heer Benjamin Denayer Business Development & Innovation Celstijnenlaan 300C 3001 Heverlee i-suport Sleuteltechnologieën Bedrijfsbenadering 36 maanden Binnen i-suport project wordt via een gerichte bedrijfsbenadering, en met de haven- en scheepgebonden industrie als doelgroep, het inzetten van enkele sleuteltechnologieën op gang gebracht. Concreet gaat het over laserherstellassen en laserreinigen, innovatieve maar niettemin beschikbare technologieën die een duurzaam en economisch alternatief bieden voor de huidige herstel- en reinigtechnieken. De toepassing van de technologie wordt gedurende de looptijd van het project effectief toegepast op typische onderdelen uit de doelsector (assen, rotors, swivels, plunjers, draaikegelventielen, veiligheidskleppen, ): elk deelnemend bedrijf zendt een 3-tal stukken in. en volgt de werkzaamheden inline. Economische, ecologische en technologische parameters worden nauwkeurig gelogd, en laten een vergelijk met de klassieke herstel- en reinigingstechnologieën toe en met de nieuwkoop-optie. Bovendien worden door de werkwijze en het samen-volgen ook leermomenten gecreëerd. De inschakeling van de sleuteltechnologie is geen evidente zaak op zich voor elk individueel bedrijf. Een meer collectieve benadering binnen de scheepsherstelsector, waarbij inspanningen gebundeld worden en alle spelers in de keten betrokken worden, dringt zich op. Zo n samen-aanpak biedt bovendien meer kans op slagen en laat toe om stapsgewijs de transformatie door te voeren. Het project sluit dan ook af met een business case / haalbaarheidsstudie voor een geclusterd concept. Voor wat betreft infrastructuur en werkkrachten. Op die manier biedt het project tevens uitzicht op innovatieve arbeidsorganisatie. Tijdens het project zal ook het potentieel van de beschouwde sleuteltechnologie duidelijk worden: het potentieel reikt tot ver voorbij de sectorgrenzen van de haven- en scheepgebonden doelgroep en geeft uitzicht op vernieuwing in een groot aantal van de industriële productie. De partners zijn: haven- en scheepsgebonden bedrijven, VITO, Gemeentelijk Havenbedrijf Antwerpen en Sirris. Vlaamse Instelling voor technologisch Onderzoek mevrouw Carine Van Hove Coördinator kmo-werking Boeretang Mol Carine.vanhove@vito.be Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 13

14 InnEEPlas Sleuteltechnologieën Bedrijfsbenadering 36 maanden Het voorliggend project: InnEEPlas Innovatieve Speerpunttechnologieën voor Energie-Effectiviteit & Efficiëntie in het kunststofverwerkingsproces, beoogt een aantal speerpunt-technologieën mbt. koeling en restwarmterecuperatie rond het kunststofverwerkingsproces zelf, beter bekend te maken en ingang te doen vinden bij onze Vlaamse kunststofverwerkende sector. De kunststofverwerkende sector is een zeer belangrijke sector voor Vlaanderen (400 à 450 bedrijven, meestal kmo s) die moeten functioneren in een zeer competitieve internationale omgeving. Het energiedeel van een kunststofproduct bedraagt tussen de 5% en 10% van de totale product kostprijs, een gerichte impuls -actie (zoals reeds gebeurd in de ons omringende Europese landen, eg. British Plastics Federation/BPF) kan daarom een sterke productiviteitsimpuls betekenen. Door het kmo-karakter (eerder KO) van de Vlaamse kunststofverwerkende sector zijn de meeste energie-initiatieven tot nu vrij generiek (verwarming, verlichting, ) en laten ze de voornaamste bron van energieverbruik, nl. het kunststofverwerkingsproces zelf, in de meeste gevallen vrij onaangeraakt. Daarenboven heeft België (en dus ook Vlaanderen) zich ingeschreven in de Europese sector-afspraken EUPlasVoltage, welke tegen 2020 belangrijke energiebesparingen verwezenlijkt willen zien. Er zijn echter een set van speerpunttechnologieën en concepten voorhanden welke aan dit laatste kunnen remediëren, ze vereisen echter een goede samenwerking tussen energie-experten en kunststofverwerkings-proces experten. De focus van deze bestaande (doch voor Vlaanderen relatief nieuwe technologieën) ligt op opwarming/koeling/restwarmterecuperatie. Met dit driejarig project van Bedrijfsgerichte Actie wil Flanders PlasticVision en zijn partners (Sirris en federplast.be) een sterke impuls geven naar de sector, er is hiertoe een gebalanceerd projectprogramma uitgewerkt van brede promotie, demonstratoren, collectieve ervaringsuitwisseling en bedrijfsindividuele begeleiding & coaching. Flanders PlasticVision heer Jan Sijnave Etienne Sabbelaan Kortrijk Jan.Sijnave@plasticvision.be Change2Micro Sleuteltechnologieën Bedrijfsbenadering 36 maanden Change2Micro: Microverwerking van kunststoffen Dit projectvoorstel bouwt verder op een Toekomstverkenning geïnitieerd door Flanders PlasticVision rond microverwerking van kunststoffen in Vlaanderen (voorjaar 2012). In tegenstelling tot vele buitenlandse kunststofverwerkende sectoren heeft de Vlaamse kunststofverwerkende sector in de voorbije 10 jaren niet de transitie gemaakt naar microverwerking (micro-manufacturing) leidend naar kleinere en meer nauwkeurige producten met hogere toegevoegde waarde (eindtoepassingen: micro-electronica, biomedische, microfluidics, fotonica, ) In deze Toekomstverkenning werden twee mogelijke knelpunten aangepakt, nl. Zijn er voldoende interessante markten voor microverwerking van kunststoffen, welke laatste toegankelijk zijn vanuit Vlaanderen? Zijn deze markten toegankelijk vanuit een kmo/kunststofwereld (mits adequate partnering)? Het positieve antwoord op deze vragen, resulterend uit deze Toekomstverkenning (en hierin omstandig gedocumenteerd) leidt ons nu naar de volgende stap (dit voorliggend projectvoorstel) om via een 10-tal goed gekozen en ondersteunde Vlaamse Business-case de transformatie van de Vlaamse kunststofverwerkende sector, richting microverwerking, concreet handen en voeten te gaan geven, hiervoor liggen de volgende knelpunten op tafel, welke we via een goed ondersteund Bootcamp-type project-programma wensen aan te pakken: Ondernemers (Vlaamse kunststofverwerkers/kmo s) hebben te weinig toegang tot OEM s en tot Hogescholen/Universiteiten OEM s kennen onvoldoende de competenties, mogelijkheden en ideeën van de Vlaamse kunststofverwerkers en sourcen daarom dikwijls nog micro-onderdelen uit kunststof in Azië of Amerika. Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 14

15 Onderzoekers (promovendi, Universitaire TTO s, ) hebben te weinig toegang tot kmo s, afnemers, Naast de pure technologie-shift ( Micro ) zal ook een coaching van de betrokken kmo s dienen te gebeuren naar business-modellen, partnering, nieuwe competentie-opbouw, en dgl. welke met micro-manufacturing verband houden. De detectie, coaching en creatie van een 10-tal Vlaamse Business Cases (en de werving en communicatie hierrond) in dit verband zal op zijn beurt als een versneller werken naar andere geïnteresseerde Vlaamse kunststofverwerkende bedrijven, waardoor de micro-gerelateerde transitie-agenda in een hogere versnelling kan worden geschakeld. Flanders PlasticVision wil dit ambitieuze, doch high-impact, project uitvoeren via een AO-Bedrijfsgerichte benadering, en met Sirris, VUB (B-Phot, FMMC) en UGent (CMST, PBM-Ugent) als uitvoerende partners. Flanders PlasticVision heer Jan Sijnave Etienne Sabbelaan Kortrijk Jan.Sijnave@plasticvision.be Generation Composite Sleuteltechnologieën Demo-disseminatie 24 maanden Generation Composite gaat over de demonstratie van sleuteltechnologieën voor het snel, groen en flexibel verwerken van composietmateriaal. Composietmateriaal maakt het product van de toekomst mogelijk door gebruik van lichter materiaal voor betere energieefficiëntie, betere prestaties, meer vormvrijheid of zelfs een unieke combinatie van eigenschappen. Om het composieten product van de toekomst aan te maken zijn fabrieken van de toekomst nodig. Vlaanderen blijft hier achter. Waar we in Duitsland, Frankrijk, Engeland en Nederland een hoogperformante industrie voor hoogperformante producten zien, is bij veel Belgische bedrijven de drempel van arbeidsintensieve, langzame en vervuilende productieprocessen nog niet overwonnen. Generation Composite selecteert een reeks sleuteltechnologieën in het buitenland en toont ze op basis van een geïntegreerde demonstrator aan de lokale industrie. De sleutelwoorden voor de gekozen doorbraaktechnologieën zijn snellere, groenere en flexibelere productie. We willen technologieën tonen die een snellere productie toelaten dan de klassieke hand layup, technologieën die een groenere, milieuvriendelijke productie toestaan door middel van gesloten maltechnologieën, en technologieën die ruimte maken voor een flexibele productieomgeving dankzij herconfigureerbare mallen en goedkopere prototypes. De demonstrator en de daaraan verbonden workshops zullen niet alleen de verwerkers van composieten ondersteunen. Tijdens de disseminatiefase is ook een roadshow voorzien langs verschillende Vlaamse OEM s. De roadshow brengt de disseminatie tot in het hart van de doelgroepbedrijven. Daarbij zal de demonstrator de deuren naar nieuwe markten openen. Sirris heer Markus Kaufmann Lab manager SLC-Lab A.Reyerslaan Brussel markus.kaufmann@sirris.be Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 15

16 Hybride Coatingtechnologie: slimme keuze voor slimme producten Sleuteltechnologieën Demo-disseminatie 24 maanden Oppervlaktebehandelingen met de hybride coatingtechnologieën bieden het potentieel tot disruptieve productinnovaties. Toch aarzelen onze doelgroepbedrijven om te investeren in of aan de slag te gaan met de nieuwe technologie. Niet enkel de technologische haalbaarheid maar ook factoren zoals proceskennis, valorisatie, wijzigingen in bedrijfscultuur, marktpotentieel en/of veiligheid zijn essentieel om deze valley-of-death te overbruggen. De beoogde sleuteltechnologieën zijn: Hybride vacuumtechnologie waarbij industrieel al toegepaste coatingtechnieken (vb. PVD arc sputtering, magnetron sputtering, en PECVD) in-situ gecombineerd kunnen worden met elkaar en met de allernieuwste ontwikkelingen in dit domein, zoals oxide-magnetron sputtering en de Hipims-technologie. Met Hipims is het bv. voor de eerste maal mogelijk om PVD coatings aan te brengen op interne productoppervlakken. Hybride nat-chemische nanotechnologie waarbij de incorporatie van nanodeeltjes en de combinatie van organische en anorganische onderdelen tot innovatieve en gecombineerde oppervlakte-eigenschappen leiden. De combinatie van bovenstaande technieken. Dit project zet bedrijven aan om via demonstratoren op actuele producten te ervaren hoe de sleuteltechnologieën met nieuwe functionele en smart oppervlaktebehandelingen leiden tot productvernieuwing en differentiatie. Naast het ondersteunen van de bedrijven in de kennisopbouw zijn de sleuteltechnologieën op semi-industriële schaal beschikbaar in het Smart Coating Application Lab en staan deze ter beschikking van de bedrijven met begeleiding van onze experten. Door deze laagdrempelige toegang en ondersteunde hands-on aanpak verwerven de bedrijven technologische en niet-technologische kennis over de impact van een implementatie van de sleuteltechnologie in hun bedrijf. Via ervaringsuitwisseling door en voor de bedrijven worden steeds meer bedrijven aangezet om na te denken welke impact de sleuteltechnologie voor hen kan hebben. De beoogde doelgroep van dit project omvat bedrijven in alle sectoren van de maakindustrie die gebruik maken van metalen, kunststoffen of composietmaterialen als basismateriaal of procesonderdeel. Sirris heer Patrick Cosemans Leider projecten A.Reyerslaan Brussel Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 16

17 CHEMIE BUILDCHEM Transformatietraject - Bewustmaking - 24 maanden Het project rond het thema Kunststoffen en bouwchemicaliën voor duurzamere bouwwerken, kortweg BUILDCHEM, wil bedrijven, met nadruk op kmo s, uit de hele waardeketen bouw actief en intensief begeleiden om voorbereid te zijn voor de transitie naar een Fabriek van de Toekomst waarin open innovatie en samenwerking doorheen de keten centraal staan. Hierbij wordt door de fabrikanten van kunststof bouwmaterialen (Federplast.be) en bouwchemicaliën (Detic, IVP) samengewerkt met Essenscia en de Vlaamse Confederatie Bouw (VCB). Hierdoor is de hele waardeketen van producent van grondstoffen tot en met eindgebruiker betrokken. BUILDCHEM wil door intensieve begeleiding van bedrijven het kennisniveau van de bedrijven uit de bouwsector over materiaalkringlopen en duurzame productinnovatie met kunststoffen en bouwchemicaliën op peil brengen en samenwerking tussen producent, leverancier, professionele gebruikers en voorschrijvers stimuleren via Demonstration Labs, proeftuinen en het ontwikkelen van Advanced Market Concepts. Hierdoor wordt een economische verankering van deze belangrijke, maar kwetsbare sector in Vlaanderen verzekerd, die 10% vertegenwoordigt van de omzet van de chemiesector (5 miljard euro). Federplast.be heer Petri Ven sr advisor bouw en normalisatie Auguste Reyerslaan Brussel petri.ven@federplast.be BLUECHEM Open productie - Studie - 18 maanden De studie BLUECHEM onderzoekt of een groene chemie incubator/accelerator op de Blue Gate Antwerp site (het vroegere Petroleum Zuid) de geschikte locatie is en technisch en economisch haalbaar is. De studie wordt uitgevoerd door Essenscia (de industriefederatie voor chemie, life sciences en kunststoffen) en stad Antwerpen. Er wordt overlegd met alle Vlaamse stakeholders en maximaal internationaal gebenchmarkt. De studie zal na 1,5 jaar een realiseerbaar businessplan met een implementatie actieplan afleveren dat de incubator/accelerator eind 2016 moet realiseren. Esscenscia heer Frans Dieryck gedelegeerd bestuurder A Reyerslaan Brussel fd@essenscia.be Ghent Syngas Cluster & Demonstration Plant Transformatietraject - Studie - 12 maanden Het doel van het project omvat het ontwikkelen van een businessplan voor het TINA-fonds en het opvolgen van de aanvraag bij PMV. Dit project heeft als doel het ontwikkelen en demonstreren van een nieuwe innovatieve technologie om syngas, een mengsel van koolmonoxide en waterstofgas, om te zetten naar groene chemicaliën, duurzame brandstoffen en groene stroom. Hiertoe zal een demonstration plant worden gebouwd in de Bio Base Europe Pilot Plant te Gent om het proces te optimaliseren, op te schalen en te demonstreren op pilootschaal. Een consortium van verschillende bedrijven zal de nieuwe technologie ontwikkelen en demonstreren Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 17

18 binnen het Ghent Syngas Cluster in de haven van Gent. Het ontwikkelde proces zal de uitstoot van CO2 aanzienlijk reduceren en zo de opwarming van de aarde tegengaan. De technologie kan zeer breed worden toegepast en moet leiden tot commercialiseerbare technologie die wereldwijd kan worden toegepast. Ghent Bio-Energy Valley heer Wim Soetaert voorzitter Coupure links Gent SYMBIOSE Vlaams Verbindingsplatform voor de duurzame valorisatie van hulpbronnen Transformatietraject - Bedrijfsbenadering - 24 maanden SYMBIOSE creëert in Vlaanderen eindelijk een door alle stakeholders gedragen matchmaking service platform voor de valorisatie van, in eerste instantie, industriële afval- en nevenstromen maar in een later stadium alle andere resources (restwarmte, (innovatie) infrastructuur, logistiek, reservematerialen, personeel, ). SYMBIOSE creëert een permanent Vlaams Platform dat maximaal onafhankelijk moet worden van publieke (subsidie)inkomsten. Het zal een grote internationale hefboom creëren naar de EU programma s en daarbuiten rond resource effectiveness (OESO en EU Horizon 2020 Resource Management projecten). Verschillende EU landen ambiëren bovendien een Industrial Symbiosis afdeling (KIC) in het Europees Instituut voor Technologie, waaraan SYMBIOSE zal kunnen participeren. Essenscia heer Frans Dieryck gedelegeerd bestuurder Reyerslaan Brussel fd@essenscia.be Open innovatie cluster voor de transitie naar een biogebaseerde economie (BIOCLUSTER) Transformatietraject - Bedrijfsbenadering - 36 maanden Het doel van BIOCLUSTER is de transitie van de Vlaamse industrie naar een duurzame, biogebaseerde economie. Het project wordt gedragen door Ghent Bio-Energy Valley, FlandersBio en Essenscia en technologisch ondersteund door de Bio Base Europe Pilot Plant. Dit project richt zich voornamelijk op bedrijven uit de agro-industrie (suikerindustrie, zetmeelindustrie, vetverwerkers, plantaardige olie-industrie), de technologieontwikkelaars (industriële biotechnologie, groene chemie), en de traditionele chemiesector. Centraal in het project staat de ontwikkeling van nieuwe economisch en ecologisch rendabele waardeketens rond productgroepen die een sleutelrol vervullen in de biogebaseerde economie: bioplastics, biodetergenten, biomaterialen, biosolventen en biosmeermiddelen. Hiervoor zal sectoroverschrijdend gewerkt worden in thematische werkgroepen, waarbinnen de bedrijven op zoek gaan naar nieuwe waardeketens die op korte termijn kunnen geïmplementeerd worden en een meerwaarde bieden voor de deelnemende bedrijven. De werkgroepen zullen op technologisch gebied ondersteund worden door een open innovatie campus voor de biogebaseerde economie, die ook tijdens dit project zal opgericht worden. Voor het uitbouwen van deze campus zullen strategische partnerschappen aangegaan worden met kennisinstellingen en technologieleveranciers, zodat op elk moment snel en gericht oplossingen kunnen aangeboden worden. Deze open innovatie campus zal fungeren als katalysator voor de ontwikkeling van nog meer nieuwe biogebaseerde waardeketens in Vlaanderen en zal tevens zorgen voor de continuïteit van BIOCLUSTER na afloop van het project. Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 18

19 Het project wordt ondersteund door brede sensibiliseringsacties rond de biogebaseerde economie, en de behaalde resultaten zullen via verschillende communicatiekanalen breed verspreid worden. Het voorstellen van succesverhalen uit het project moet andere bedrijven motiveren om ook de omschakeling naar de biogebaseerde economie te maken. Ghent Bio-Energy Valley heer Wim Soetaert dagelijks bestuurder Coupure Links Gent CORE BUSINESS to create new value chains of downstream users of thermoplastics Transformatietraject - Bedrijfsbenadering - 36 maanden Dit bedrijfsgericht benaderingsproject beoogt de transitie binnen de industriële waardeketens die gerecycleerde materialen aanleveren en/of inzetten voor de productie van kunststoffen en/of textielvezels. Kenmerkend voor deze transitie is het integraal beheer en de beheersing van de diverse zorgaspecten (productkwaliteit, productveiligheid en milieu) bij de diverse processen (ophalen, zuiveren, recycleren, produceren, toepassen) en dit niet alleen op individueel bedrijfsniveau maar ook binnen en tussen de toelevering- en waardeketens. Het integraal beheer en beheersen op ketenniveau zijn essentiële elementen binnen het CORE BUSINESS MODEL. Dit model steunt op het COntrolled REecycling -model binnen de volledige waardeketens. De transparantie en het volledig naspeurbaar maken en van de doorgevoerde product- en procescontroles op ketenniveau zijn noodzakelijk voor het waarborgen van de productkwaliteit en voor het reduceren van de milieu-impact van de industriële activiteiten. Het beter en vollediger karakteriseren en exploiteren van de verschillende materiaalstromen zijn daarbij zeer belangrijke parameters. Door het toepassen van het CORE BUSINESS MODEL kan het vertrouwen in polymere producten, waarin gerecycleerde grondstoffen op een gecontroleerde wijze verwerkt zijn, sterk toenemen, kunnen de materiaalketens optimaal gesloten worden en kunnen er ook nieuwe waardeketens ontstaan. Door het implementeren van het CORE BUSINESS MODEL wordt een duurzame vergroening van het productiesysteem mogelijk. FEBEM heer Werner Annaert algemeen directeur Esplanade 1-bus Brussel werner.annaert@febem-fege.be BioKatalyse Sleuteltechnologieën - Bedrijfsbenadering - 24 maanden Dit project heeft tot doel biokatalyse als Key Enabling Technology beter bekend te maken en ingang te doen vinden in de traditionele chemische industrie. Biokatalyse is een technologie die gebruik maakt van enzymen om chemische reacties te katalyseren of versnellen. Doelgroep van dit project is hoofdzakelijk de Vlaamse chemische industrie, die tot op heden nog hoofdzakelijk conventionele chemische synthesetechnieken gebruikt. Biokatalyse vormt één van de twee pijlers binnen de industriële Biotechnologie, een sleuteltechnologie voor de omschakeling naar de biogebaseerde economie. Vervanging van traditionele chemische processen door biokatalytische processen leidt typisch tot een Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 19

20 verminderd energieverbruik, een verhoogd rendement, grotere reactieselectiviteit en zuiverheid van het eindproduct en de productie van beduidend minder afvalstoffen. Bijgevolg kan biokatalyse bijdragen tot de vergroening van de chemische industrie. Het project omvat drie belangrijk luiken: Het in kaart brengen van de belangrijkste chemische processen binnen de traditionele chemie die in aanmerking kunnen komen voor vervanging door biokatalyse; Het identificeren en uitwerken van biokatalytische alternatieven voor deze processen; Het implementeren van de uitgewerkte alternatieven bij individuele bedrijven. Bij de uitvoering van het project zal tevens beroep gedaan worden op erkende experten uit binnen- en buitenland met expertise in het domein van de biokatalyse. Interactie met de doelgroep zal gebeuren op basis van generieke informatiesessies die de mogelijkheden van biokatalyse voor de chemische industrie moeten duidelijk maken, en collectieve informatiesessies, waarin uitgewerkte biokatalytische alternatieven met een beperkte doelgroep zullen besproken worden. De behaalde resultaten zullen via het CINBIOS netwerk verspreid worden. Het voorstellen van succesverhalen uit het project moet andere bedrijven motiveren om ook de omschakeling naar biokatalytische processen te overwegen. Bio Base Europe Pilot Plant heer Wim Soetaert Dagelijks bestuurder Rodenhuizekaai Gent Wim.soetaert@bbeu.org Demoprobio Sleuteltechnologieën Demo-disseminatie - 24 maanden Belangrijke doorbraken in de transitie naar duurzame chemische productie worden niet enkel verwacht van de substitutie van petroleum door hernieuwbare stromen, maar ook van nieuwe procestechnieken, zoals procesintensificatie en de integratie van nieuwe scheidingstechnologieën. De toepassing van in-situ product removal (ISPR) vormt de sleutel tot duurzame en economisch aantrekkelijke grootschalige toepassingen van witte biotechnologie. ISPR behelst de rechtstreekse verwijdering van het product zodra het gevormd wordt, wat kan leiden tot een hogere productiviteit en minder emissies. In dit project wordt de productiviteitsverhoging van bioprocessen via integratie met een membraantechnologie, nl. pervaporatie, bestudeerd. De productie van butanol is een van de oudste industriële biotechnologische processen en wordt gelimiteerd door de hoge kost van substraat en de remmende werking van het product op het proces. Dit is dus een excellente case om de toegevoegde waarde van ISPR aan te tonen. Het geïntegreerde concept van een 2-trapsfermentatie met pervaporatie werd al succesvol getest op laboratoriumschaal en zal in dit project in continue bedrijfsvoering gedemonstreerd worden op pilootschaal. Om het generisch karakter van ISPR via pervaporatie aan te tonen, zullen ook de mogelijke productiviteitswinsten voor 2 andere toepassingen geëvalueerd worden. Waar de biobutanolproductie relevant is voor het marktsegment voor productie van bulkchemicaliën, zullen twee andere fermentatieprocessen geselecteerd worden waarin hoogwaardige producten met een inhibitorisch effect worden geproduceerd. Omdat organofiele pervaporatie vooral geschikt is voor de eliminatie van laagmoleculaire hydrofobe vluchtige componenten, is het voorlopige voorstel de productie van geur- of aromacomponenten. De doelsectoren voor deze activiteit zijn enerzijds de chemie/energiesector en anderzijds de cosmetica- en voedingssector. De betrokken partners zijn VITO, Bio Base Europe Pilot Plant, Ghent Bio-Energy Valley, essenscia en FISCH. Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek mevrouw Heleen De Wever Projectverantwoordelijke Boeretang Mol heleen.dewever@vito.be Projectportfolio Agentschap Ondernemen - Nieuw Industrieel Beleid 20