Kwaliteit in bereikbaarheid - voor de héle regio

Transcriptie

1 Het beoordelingskader Kwaliteit in bereikbaarheid - voor de héle regio

2 Kwaliteit in bereikbaarheid voor de hele regio Soepel verlopend verkeer en vervoer is onmisbaar om de economie goed te laten functioneren, ook in de regio Midden-Nederland. Van de supermarkt tot het metaalbedrijf, van het ingenieursbureau tot de groothandel: bedrijven moeten bereikbaar zijn. Dat geldt ook voor de woongebieden - alleen al omdat de werknemers en de klanten daar vandaan komen. Vanuit die gedachte werken de overheden in Midden-Nederland sinds kort samen aan een bereikbaarheidsprogramma. Een belangrijke stap daarbij is dat zij onderling hebben afgesproken aan welke eisen de bereikbaarheid moet voldoen. Die heldere en samenhangende set van criteria vormt het Gezamenlijk Beoordelingskader Pakketstudies Utrecht. Beoordelingskader: criteria én werkwijze De regio Midden-Nederland heeft talloze kansen om de bereikbaarheid te versterken. Maar die mogelijkheden moeten natuurlijk nog wel worden benut - en liefst maximaal. In de regio Midden-Nederland is nu een integrale aanpak afgesproken, over de lokale grenzen heen, bedoeld om de economische ontwikkelingen optimaal te ondersteunen, en vooral gericht op daadwerkelijke uitvoering. En bij dat alles gelden leefbaarheid en verkeersveiligheid als randvoorwaarde. In het beoordelingskader hebben de overheden neergelegd welke meetbare criteria moeten gelden voor de bereikbaarheid én op welke manier getoetst moet worden. Bijvoorbeeld om te bepalen wanneer een knelpunt nu echt een knelpunt is, en wanneer een oplossing echt een oplossing biedt. Beoordelingskader: hoofdlijnen en enige belangrijke normen Deze brochure beschrijft het beoordelingskader in hoofdlijnen - de aard van de criteria en vooral de bijbehorende benaderingswijze. Het geeft u als betrokkene - bewoner, raadslid, statenlid, belanghebbende - een eerste beeld van de gewenste kwaliteit voor de bereikbaarheid. Want u zult de criteria ook tegenkomen als bereikbaarheids knelpunten bij u in de buurt worden besproken, of als er oplossingen worden gezocht of voorgesteld. Deze brochure bevat daarbij enkele van de belangrijkste normen en criteria uit het beoordelings kader. Voor de volledige set en meer achter gronden kunt u altijd het eigenlijke beoordelings kader raadplegen - zie het contactadres achterin. 2 3

3 Waarom is het beoordelingskader voor u of uw om geving van belang? Het beoordelingskader kan worden gebruikt bij drie activi teiten: om de ernst van een knelpunt te bepalen, om oplossingsrichtingen te bedenken en om een oplossing te toetsen. Dat kan vanzelf sprekend ook in uw eigen omgeving spelen. Voor bestuurders of belanghebbenden kan het beoordelingskader soms zelfs een strate gisch instrument blijken. Want dankzij de criteria kan bijvoorbeeld objectief worden vast gesteld dat een lokaal knelpunt een probleem vormt voor de wijdere omgeving. Of dat een langgekoesterde maatregel een meetbare bijdrage levert aan de kwaliteit van een groter netwerk. Ketenmobiliteit: goede deur-tot-deur-oplossingen combineren vaak verschillende vervoerswijzen op een slimme manier. De brede aanpak van het beoordelingskader brengt zulke kansen beter binnen beeld. Zo kan het beoordelingskader ook helpen de agenda te bepalen. Beoordelingskader toont brede aanpak van bereikbaarheidsprogramma Het beoordelingskader is veel meer dan alleen een afgewogen rij normen en cijfers: het is een manier van benaderen. Daarmee is het beoordelings kader ook een afspiegeling van de nieuwe en bredere aanpak uit het regionale bereikbaarheidsprogramma. Het doel van het regionale bereikbaarheidsprogramma is: zorgen dat de beste oplossingen worden gekozen waar de meeste gebieden profijt van hebben. In een afgewogen pakket van samenhangende maatregelen, die leiden tot netwerken van hoge kwaliteit. 4

4 woongebieden Nuld erna uw Luchthaven Schiphol > inwoners Huizen economische kerngebieden Ermelo Eemmeer zowel woongebied als economisch kerngebied Spakenburg Putten w rnau erke Nijk Bunschoten Nijkerk Baarn Mijdrecht Vinkeveen Wilnis De Ronde V Venen Maartensdijk Kockengen Barneveld Leusden Kamerik Lunte Bodegraven Linschoten A 12 Oudewater Veenendaal Houten Werkhoven Gouda Benschop Leersum Amerongen Schalkwijk De kerngebieden en belangrijkste woongebieden zoals Brede aanpak op weg naar goed bereikbare kerngebieden Dit zijn de kenmerken van de aanpak. Het bereikbaarheidsprogramma wordt gericht op de belangrijkste kerngebieden in de regio. Immers, niet elke plek hoeft voor iedere vervoerswijze even goed bereikbaar te zijn. Liever niet zelfs: we willen ook graag rustige en luwe gebieden houden in de regio. Maar goede bereikbaarheid is wel essentieel voor met name de economisch belangrijke gebieden. Dat geldt ook voor de grotere woongebieden. Daarbij kijken we niet meer alleen naar het lokale niveau, maar centraal staat de bereikbaarheid voor de hele regio en bestemmingen daarbuiten - een grensoverschrijdende aanpak. In samenspraak met alle partijen zijn de normen voor de hele regio onderling afgestemd. Dankzij deze gezamenlijk vastgestelde normen - neergelegd in het beoordelingskader - kunnen knelpunten en oplossingen veel beter worden vergeleken en afgewogen. Ook voor goederenvervoer in de regio Midden die in de regio Midden-Nederland zijn onderscheiden. Nederland worden de beste bereikbaarheidsoplossingen Met name deze gebieden moeten met zogeheten gezocht en gewogen. kwaliteitsnetwerken worden verbonden. Niet langer gaat het om de afzonderlijke knelpunten, maar om deur-tot-deur-relaties. Immers, voor de reiziger is uiteindelijk de totale reistijd van belang - inclusief overstappen of parkeren, wachten op de bus of schuifelen in de file. Dat alles leidt ertoe dat voortaan wordt gewerkt aan zogeheten regionale kwaliteitsnetwerken. In plaats van een reeks losse trajecten te beschouwen, bouwt de regio aan hoogwaardige netwerken. Vlot en betrouwbaar, voor alle vervoerswijzen. En ook vlot schakelend tússen vervoerswijzen: met de auto gemakkelijk naar het station, en na de treinrit een vlotte fietsverbinding naar kantoor. Dus ook in dit opzicht is de aanpak grensoverschrijdend. 6 A Rhenen Schoonhoven Onderwerp: belangrijkste interne en externe relaties Het beoordelingskader wordt niet alleen toegepast op de interne relaties tussen de belangrijkste kerngebieden in de regio Midden-Nederland. Ook beschouwd worden de externe relaties met de belangrijkste bestemmingen buiten de regio (van Schiphol en Amsterdam tot bijvoorbeeld Apeldoorn en Den Bosch). Daarnaast benoemt de Nota Mobiliteit een aantal trajecten voor de regio Midden-Nederland: trajecten op de rijkswegen en de Ring Utrecht. Ook die zijn onderwerp van de studies en het beoordelingskader. Kwaliteitsnetwerken voor alle vervoerssoorten Als gezegd, om mobiliteit goed en duurzaam te kunnen verbeteren, is meer nodig dan losse knelpunten aan te pakken. De samenhang binnen een netwerk van verbindingen is doorslaggevend. Daarom wordt in de regio Midden-Nederland gewerkt aan regionale kwaliteitsnetwerken voor de verschillende vervoerssoorten: openbaar vervoer; a. per rail; b. hoogwaardig openbaar vervoer (HOV) per bus; auto; a. hoofdwegen; b. verbindende regionale en stedelijke wegen; fiets; goederenvervoer; a. over de weg; b. per spoor; c. over water. 7 E

5 Voor een goed functionerende economie in een goed functio nerende woon- en werkomgeving is goede bereik baarheid essentieel. Ik ben blij dat we dat voortaan gezamenlijk, structureel én in tegraal oppakken. Jan Ekkers, gedeputeerde provincie Utrecht Normen voor reistijd, betrouwbaarheid én leefbaarheid en veiligheid De normen van het beoordelingskader zijn bedoeld als ambities: deze niveaus van bereikbaarheid worden nagestreefd. Daarbij gelden steeds de randvoorwaarden van leefbaarheid en verkeersveiligheid. Belangrijk voor bereikbaarheid: reistijd Het is al genoemd, onder reistijd wordt verstaan de tijd die een reiziger kwijt is van deur tot deur, dus ook de overstap- of parkeertijd telt mee. Nu is de reistijd in de spits vaak langer dan daarbuiten. Daarom zijn ook voor die verhouding tussen spits en dal - zeg maar: de extra vertraging door de spits - normen opgenomen. Afgesproken is bijvoorbeeld dat het acceptabel is dat de rit op stedelijke rondwegen tijdens de spits twee maal zo lang duurt als normaal. Maar op de - belangrijker - verbindingsroutes mag het maar anderhalf keer zo hoog zijn. Zo niet, dan geldt zo n traject dus als knelpunt. Tijdens de spits zal een fietsrit langer duren dan midden op de dag. Maar ook in de stad mag het niet meer dan 35% langer duren, stellen de nu afgesproken normen. én betrouwbaarheid Gemiddeld goed is lang niet altijd voldoende: betrouwbaarheid wordt een steeds belangrijker kwaliteitselement bij bereikbaarheid. Zo moet een vrachtvervoerder er op kunnen rekenen dat normaal gesproken de beloofde reistijd op een kwaliteitsnetwerk ook klopt. Daarom wordt in het beoordelingskader ervan uitgegaan dat minimaal 80% van de verplaatsingen binnen de gestelde reistijdnormen valt. Leefbaarheid en verkeersveiligheid als randvoorwaarden Goede bereikbaarheid is van groot belang, maar de overheden hebben samen vastgesteld dat bij nieuwe maatregelen leefbaarheid en verkeersveiligheid van groot belang zijn. Deze maatregelen dienen dan ook rekening te houden met landelijke normen en kwaliteitseisen. Het beoordelingskader stelt daarom dat oplossingen bij voorkeur een positieve bijdrage moeten leveren aan de leefbaarheid, maar in ieder geval niet leiden tot verslechtering. Soms kan overigens een door stromingsmaatregel de leefbaarheid juist vergroten. Ook luchtkwaliteit, fijn stof en geluidshinder zijn bij de normen opgenomen, gebaseerd op wettelijke normeringen. Wat de verkeersveiligheid betreft, de regio had daar al ambitieuze doelstellingen voor geformuleerd. Zo moet het aantal verkeersdoden in tot 50% lager liggen dan in Die normen zijn overgenomen. Gewenste kwaliteitsnormen zijn ook afgesproken voor openbaar vervoer. Zo dienen binnen de hoogstedelijke gebieden een bepaald aantal bussen of trams per uur te rijden. 9

6 Ruimtelijke ordening en mobiliteit - wederzijdse invloed Mobiliteit en ruimtelijke ordening hangen nauw met elkaar samen. Ruimtelijke beslissingen hebben rechtstreeks invloed op de bereikbaarheidsknelpunten, bereikbaarheidsverandering beïnvloedt de ruimtelijke mogelijkheden. Daarom is ook dit aspect als criterium in het beoordelingskader opgenomen: oplossingsrichtingen voor bereikbaarheid moeten gewenste ruimtelijke ontwikkelingen mogelijk maken. Het omgekeerde geldt overigens evenzeer: bij de locatiekeuze voor nieuwe ruimtelijke ontwikkelingen moeten ook kansen voor bereikbaarheidsoplossingen worden meegewogen. Het beoordelingskader stelt dat laatste zelfs expliciet als eerste stap bij het zoeken naar oplossingen voor bereikbaarheidsknelpunten (zie hierna): eerst bezien of ruimtelijke ingrepen het gewenste resultaat kunnen bieden. Basis: bestaande plannen en nader overleg Alle kwaliteitsnormen in het beoordelingskader zijn gericht op 2020: uiterlijk op dat moment moeten alle ambities gerealiseerd zijn. Een belangrijke winst is dat alle overheden nu dezelfde horizon en dezelfde ambities voor bereikbaarheid hanteren. Overigens zijn die normen doorgaans niet nieuw verzonnen. De verkeersveiligheidsnormen zijn al genoemd. En bijvoorbeeld voor het openbaar vervoer zijn de gewenste kwaliteitsnormen afgeleid uit de regionale vervoerplannen van de verschillende betrokken overheden. Alle normen zijn vervolgens in breed overleg getoetst, afgestemd en gelijkgetrokken. Gezien de grote maatschappelijke belangen rond mobiliteit werden daar niet alleen bestuurders en experts bij betrokken, maar tevens het Burgerpanel. Stapsgewijs op zoek naar oplossingsrichtingen Het beoordelingskader is - de term geeft het al aan - vooral een toetsingsinstrument. Het kan allereerst de ernst van knelpunten inzichtelijk maken. Maar het beoordelingskader geeft vervolgens ook handvatten voor het zoeken naar bereikbaarheidsoplossingen. En de mogelijke concrete ingrepen die daaruit voortvloeien, kunnen ten slotte met het beoordelingskader worden getoetst op werkzaamheid en al dan niet gewenste neveneffecten. Nieuwe wegen? Pas in laatste instantie Bij bereikbaarheidsoplossingen denken velen al gauw aan de aanleg nieuwe wegen. Toch is dat in de visie van de regio Midden-Nederland pas de laatste van een reeks te overwegen oplossingen. Want als er gekozen moet worden voor een ingreep, moet in principe steeds de zogeheten Zevensprong van Verdaas worden doorlopen. Deze visie - geïntroduceerd door het toenmalige Kamerlid Verdaas - is bedoeld om zo efficiënt en duurzaam mogelijk gebruik te maken van de schaarse middelen: van geld, grondstoffen en ruimte. Die visie is door de regio Midden-Nederland omarmd. Daarom stelt het beoordelingskader dat oplossing voor geconstateerde bereikbaarheidsknelpunten achtereenvolgens moeten worden gezocht in: 1. een ruimtelijke visie en programma; 2. anders betalen voor mobiliteit; 3. de mogelijkheden van mobiliteitsmanagement; 4. een optimalisatie van het openbaar vervoer; 5. de mogelijkheden van benutting; 6. aanpassingen van bestaande infrastructuur; 7. een onderbouwing van de noodzaak tot nieuwe infrastructuur. Dankzij de criteria uit het beoordelingskader kan ook beter worden vastgesteld of een ooit bedachte oplossing eindelijk moet worden aan gelegd. Of juist eindelijk definitief worden afgevoerd van de agenda. Tot slot Tot slot, om misverstanden te vermijden: het beoordelingskader is een bijzonder nuttig hulpmiddel bij het beoordelen van de bereikbaarheid - maar gezond verstand blijft nodig. Op bepaalde momenten zal een gespecialiseerde blik noodzakelijk blijven om de juiste keuzes te maken. Ook is het geen blauwdruk: het beoordelingskader zal zeker worden geactualiseerd of dieper uitgewerkt als nieuwe inzichten daar aanleiding toe geven. Meer weten? Wellicht wilt u meer wil weten over de aanpak en de kwaliteitscriteria voor bereikbaarheid die in de regio Midden-Nederland worden gehanteerd. Dan kunt u het volledige document opvragen, het Gezamenlijk Beoordelingskader Pakketstudies Utrecht. Neemt u daartoe contact op met het Programmabureau Pakketstudies of stuur een naar info@ikgaverder.nl

7 VERDER, mobiliteit in Midden-Nederland De Pakketstudies maken onderdeel uit van de regionale samenwerking VERDER, mobiliteit in Midden-Nederland. VERDER werkt aan de doorstroming en bereikbaarheid van de regio Midden-Nederland, nu en in de toekomst. Samenwerken is van belang, aangezien het verkeer niet ophoudt bij gemeenteen provincie grenzen. De Pakketstudies maken onderdeel uit van het kabinetsprogramma Randstad Urgent. De deelnemers van VERDER zijn: Provincie Utrecht, Rijkswaterstaat Utrecht, Bestuur Regio Utrecht, Gewest Eemland, Gewest Gooi- en Vechtstreek en de gemeenten Amersfoort, Hilversum en Utrecht. Neem voor meer informatie contact op met het Programmabureau Pakketstudies T E info@ikgaverder.nl Colofon Uitgave van programmabureau Pakketstudies, mei Tekst: Hartog Communicatie. Concept en ontwerp: O / utrecht. Fotografie: Stijn Decorte, Liesbeth Dingemans. Aan de teksten in deze uitgave kunnen geen rechten worden ontleend.