Interventies voor getraumatiseerde bevolkingsgroepen: recent internationaal onderzoek
|
|
- Rosa van Veen
- 8 jaren geleden
- Aantal bezoeken:
Transcriptie
1 28 cogiscope COGIS-NIEUWS / berichten uit het veld berichten uit het veld Blijf op de hoogte Dit jaar is Cogis gestart met de uitgave van een periodieke elektronische nieuwsbrief. Deze nieuwsbrief informeert u over: actuele berichten uit het werkveld, nieuws en ontwikkelingen binnen Cogis, nieuwe Cogis-publicaties, actuele cursussen en congressen en onze dienstverlening. Het eerste nummer is verschenen in januari. Op kunt u deze editie lezen. Via de website kunt u zich ook aanmelden voor de nieuwsbrief, zodat u deze voortaan automatisch in uw mailbox ontvangt. Interventies voor getraumatiseerde bevolkingsgroepen: recent internationaal onderzoek In Londen organiseerde de International Society for Traumatic Stress Studies (ISTSS) op 16 juni 2008 een eendaags symposium als afsluiting van een weekend mede georganiseerd door EMDR-Europe en de European Society for Traumatic Stress Studies (ESTSS). Er was, terecht, veel interesse in deze bijeenkomst want het ISTSS symposium bood een unieke kans om geïnformeerd te worden over recent onderzoek in het hele traumaveld. De dag begon met een pleidooi van dr. Bessel Van der Kolk (oprichter van Trauma Center in Boston, voormalig voorzitter van de ISTSS, hoogleraar Psychiatrie bij de Boston University Medical School) voor de opname van een nieuwe stoornis in de DSM V, namelijk de Developmental Trauma Disorder. Hij beargumenteerde dat de chronische traumatisering van kinderen, bijvoorbeeld door mishandeling, leidt tot uiteenlopende symptomen die niet worden herkend aan de hand van de huidige PTSS-criteria. Chronische traumatisering in de kindertijd is geassocieerd met verstoringen in de ontwikkeling en leidt tot lichamelijke, psychische, sociale en maatschappelijke problemen in het latere leven. Momenteel worden aan deze kinderen, naast een PTSS, veel comorbide stoornissen toegeschreven alsof deze onafhankelijk zijn van de PTSS symptomen. Dit doet geen recht aan het
2 berichten uit het veld cogiscope spectrum van problemen van getraumatiseerde kinderen en biedt geen mogelijkheden voor gericht onderzoek, preventie en behandeling. De Complex Trauma Taskforce van het National Child Traumatic Stress Network, waar Bessel van der Kolk deel van uitmaakt, deed daarom een voorstel voor de criteria van de Developmental Trauma Disorder. Het eerste criterium is herhaaldelijke of chronische blootstelling aan interpersoonlijk trauma, zoals verwaarlozing en mishandeling. Het tweede criterium is een patroon van blijvende deregulatie in reactie op het trauma of trauma-associaties. Hieronder vallen affectieve, somatische, gedrags-, cognitieve en relationele reacties, zoals angst, buikpijn, naspelen van het trauma en opstandig gedrag. Ook manieren om met het trauma om te gaan vallen onder dit criterium, zoals vermijding, pesten, automutilatie en dissociatie. Het derde criterium bestaat uit langdurig veranderde attributies, zoals zichzelf de schuld geven en het verlies van vertrouwen in de bescherming door anderen. Tenslotte moeten deze symptomen het functioneren beperken. Dit kan zich op verschillende terreinen voordoen zoals binnen het gezin, in schoolprestaties en in sociale contacten. Voor meer informatie zie De presentatie van prof.dr. John Fairbank (hoogleraar aan Department of Psychiatry and Behavioral Sciences van Duke University Medical Center en mededirecteur van UCLA-Duke University National Center for Child Traumatic Stress) sloot goed aan bij het pleidooi van Van der Kolk. Hij sprak over de huidige stand van zaken in de ontwikkeling van empirisch ondersteunde behandelingen voor kinderen met traumatische stressreacties. Uit een recent overzicht blijkt dat de behandeling van kinderen en adolescenten in vergelijking met een wachtlijstconditie een positief, zij het beperkt effect heeft op zowel posttraumatische stress symptomen, als op depressie, angst en externaliserende gedragsproblemen (Silverman et al., 2008). Evidence based behandelingen zijn meestal beter dan de standaard klinische behandeling, zelfs als deze evidence based behandelingen maar een beperkt effect hebben. De vertaling van onderzoek naar de praktijk verdient echter nadrukkelijke aandacht. In de geneeskunde is gebleken dat bewezen effectieve interventies er ruim 17 jaar over doen om standaardprocedure te worden, terwijl het in de geneeskunde vaak om makkelijker te implementeren interventies gaat dan in de psychologie. Voor meer informatie zie Prof.dr. Marylène Cloitre (professor Child and Adolescent Psychiatry in NYU School of Medicine, oprichter en directeur van Institute for Trauma and Resilience in New York) sprak vervolgens over de behandeling van volwassenen die als kind chronisch getraumatiseerd raakten. Deze volwassenen hebben meer symptomen dan mensen die getraumatiseerd raken in de volwassenheid. In de behandeling van volwassenen die als kind getraumatiseerd zijn dient het aanleren van sociale en emotionele vaardigheden een belangrijke plaats in te nemen, omdat dit in hun kindertijd niet of minder is gebeurd. Uit onderzoek blijkt dat het effectief is om eerst een vaardigheidstraining aan te bieden en daarna behandeling van de traumasymptomen (exposure) te starten. Deze fasering zorgt voor een duidelijke structuur, die helpt bij de latere exposure. Bij alleen exposure, zonder een vaardigheidstraining vooraf, is er meer dropout en meer terugval. Voor meer informatie zie het boek: Treating Survivors of Childhood Abuse van Cloitre, Cohen en Koenen (2006). Na de eerste pauze sprak prof.dr. Alexander McFarlane (hoofd Centre of Military and Veterans Health bij University of Adelaide, voormalig voorzitter ISTSS) over Delayed PTSD. In tegenstelling tot wat regelmatig gedacht wordt nemen de symptomen in de eerste periode na een traumatische gebeurtenis vaak toe (Grieger, et al., 2006). Ook hebben de meeste mensen, die later PTSS ontwikkelen geen acute stressstoornis vlak na de traumatische gebeurtenis. Het is een uitdaging om de verklaring te vinden waarom PTSS vaak jaren na de gebeurtenis ontstaat. Er zijn aanwijzingen dat het aantal traumatische gebeurtenissen dat een persoon meemaakt in zijn leven samenhangt met het risico op PTSS. Traumatische gebeurtenissen zijn veel voorko-
3 30 cogiscope berichten uit het veld mend en kunnen een preoccupatie met en oriëntatie op deze gebeurtenissen (traumatische herinnering) veroorzaken. Deze traumatische herinneringen komen meer voor dan gevallen van PTSS en vergroten de kans op het ontwikkelen van een psychiatrische stoornis. Dit gebeurt vooral als een latere traumatische gebeurtenis zorgt voor verdere activering van de al bestaande traumatische herinneringen. Deze traumatische herinneringen zouden al behandeld kunnen worden vóórdat deze zich verder ontwikkelen tot PTSS of een andere psychiatrische stoornis. Momenteel worden traumatische herinneringen echter zelden vastgelegd. Het onderwerp van de lezing van prof.dr. Patricia Resick (directeur Women s Health Sciences Division, National Center for PTSD, professor Departments of Psychiatry and Psychology bij Boston University) was gericht op de vraag hoe gecontroleerde studies naar de effectiviteit van behandeling het best kunnen worden vormgegeven. Een intent to treat design, waarbij de dropout en soms de niet-starters ook worden gemeten op alle meetmomenten, verdient de voorkeur (Schnurr, 2007). Om betrouwbare uitspraken te kunnen doen over een vergelijking van twee actieve behandelvormen zijn veel proefpersonen nodig. De effect sizes (de maat van de sterkte van een verband tussen twee variabelen) zijn waarschijnlijk klein en voor een power van.80 (een kans van 80 % dat de nulhypothese terecht is verworpen) zijn dan minimaal 393 mensen in elke groep nodig. Anders is de kans aanwezig dat de basishypothese (geen verschil tussen de behandelingen) ten onrechte wordt geaccepteerd, omdat er wel een verschil is (type 2 fout). Er zijn nog geen studies gedaan met voldoende power die twee actieve behandelingen vergelijken. De meeste studies zijn verricht met wachtlijstcondities, waarbij minder proefpersonen nodig zijn voor een goede power. In de analyse wordt aangeraden om een zogeheten mixed effects random regression toe te passen, waardoor ook de deelnemers met een incomplete dataset voor het onderzoek behouden blijven. Recente studies zijn die van Resick et al. (2008), Schnurr et al. (2003) en Schnurr et al. (2007). Na de lunch sprak prof.dr. Rachel Yehuda (directeur Posttraumatic Stress Disorder Program in Bronx VA Medical Centre, professor Psychiatry, Mount Sinai School of Medicine in New York) over de invloed van de PTSS van ouders op de ontwikkeling van PTSS bij hun kinderen. Traumatische gebeurtenissen verschillen vooral in de manier waarop mensen erover denken. De subjectieve interpretatie van een gebeurtenis is gerelateerd aan eerdere ervaringen. Kinderen met een ouder met PTSS leren waarschijnlijk een interpretatiewijze die meer gevoelig is voor het ontwikkelen van PTSS. Professor Yehuda vertelde hierover in het kader van kinderen van Holocaust slachtoffers. Bij deze kinderen wordt meer PTSS vastgesteld, terwijl zij niet meer traumatische gebeurtenissen meemaken dan de algemene bevolking (Yehuda & Bierer, 2007). Vooral als de moeder PTSS heeft vergroot het de kans op PTSS bij het kind. Kinderen van ouders met PTSS leren waarschijnlijk een manier van het interpreteren van situaties die meer gevoelig is voor het ontwikkelen voor PTSS. De objectieve ernst van een potentieel traumatische gebeurtenis verschilt niet veel, maar de manier waarop deze begrepen wordt en welke betekenis eraan
4 berichten uit het veld cogiscope verleend wordt wél. Waarschijnlijk wordt de relatie tussen een ouder met PTSS en een grotere kwetsbaarheid van het kind om PTSS te ontwikkelen gemedieerd door een laag niveau van cortisol. Het cortisolniveau van kinderen met een ouder met PTSS bleek namelijk significant lager dan van een kind zonder een ouder met PTSS. Dit is al het geval voor baby s van moeders met PTSS (Yehuda, et al., 2005). Dr. Stuart Turner (tot voor kort voorzitter ISTSS) ging in op zijn werk met vluchtelingen in het Verenigd Koninkrijk. In het huidige rechtssysteem is het erg belangrijk dat een vluchteling een consistent verhaal vertelt over zijn ervaringen en vlucht. Als dit niet het geval is, vermindert dit de geloofwaardigheid van het verhaal en daarmee de kans op een status. Uit onderzoek door Herlihy, Scragg en Turner (2002) blijkt dat tegenstrijdigheden of nieuwe elementen in het verhaal veel voorkomen, vooral bij mensen met veel posttraumatische stress symptomen en wanneer er langere tijd zit tussen de twee interviews. Deze afwijkingen in het verhaal hoeven geen aanwijzing te zijn voor een lage betrouwbaarheid. Mogelijk heeft de persoon in de tijd tussen twee interviews (in dit onderzoek 3 weken tot 7 maanden) nagedacht over zijn gebeurtenissen en zijn hem bepaalde details te binnen geschoten. Er waren namelijk meer afwijkingen in de details van het verhaal dan in de hoofdlijnen. Ook kan de stemming waarin de persoon verkeert op het moment van het interview van invloed zijn op de evaluatie van zijn ervaringen. PTSS symptomen en de duur van het interview hangen samen met het aantal afwijkingen. Als de mate van consistentie van het verhaal wordt gebruikt als maat van betrouwbaarheid, dan hebben mensen met PTSS meer kans om als onbetrouwbaar gezien te worden. Dit kan hun asielprocedure op een negatieve manier beïnvloeden. Prof.dr. Richard Bryant (professor aan de University of New South Wales in Sydney Australië) stelde vroege interventies na een ramp centraal. Vaak wordt er psychologische eerste hulp aangeboden na een ramp. Als het doel is om PTSS te voorkomen dan wordt vaak de acute stressstoornis (ASS) gebruikt als identificatiemiddel voor mensen met een hoog risico op PTSS. In de eerste tijd na de ramp kan er een korte cognitieve gedragstherapie worden aangeboden om onmiddellijke verlichting te geven en hopelijk een sneller herstel als er toch PTSS ontstaat. De vraag is echter of mensen zo kort na een gebeurtenis wel exposure aankunnen. Daarom werden exposure en cognitieve therapie vergeleken in een onderzoeksopzet waarin mensen willekeurig aan een van deze twee condities werden toebedeeld (Bryant, et al., 2008). Er bleek geen verschil in uitval te zijn tussen de twee behandelcondities en exposure leidde tot minder latere PTSS symptomen bij mensen met ASS dan cognitieve therapie. Echter de meeste mensen die PTSS ontwikkelden hadden geen ASS diagnose kort na het trauma. Een ASS diagnose lijkt dus niet het aangewezen middel te zijn om mensen die later PTSS ontwikkelen in een vroeg stadium te identificeren. Een andere mogelijkheid zou zijn om cognitieve gedragstherapie na een ramp aan iedereen via het internet aan te bieden. Dit blijkt beter te werken dan een controleconditie van ondersteunende counseling via het internet (Litz et al., 2007). Mogelijk is dit een goede, kosteneffectieve manier om mensen met klachten na een ramp snel hulp te kunnen bieden, waardoor latere klachten voorkomen kunnen worden. Prof.dr. Stevan Hobfoll (professor Psychologie bij het Applied Psychology Center aan de Kent State University in Ohio) sprak over de vijf basisprincipes van een psychosociale interventie na een grote ramp, die geformuleerd zijn door een internationale groep van experts op het gebied van rampen en terrorisme. Deze vijf basisprincipes zijn: 1) veiligheid bieden, 2) gerust stellen, 3) het gevoel geven zelf capabel te zijn en zo ook de samenleving (efficacy), 4) verbondenheid en 5) hoop (Hobfoll, 2007). De meeste interventies na een ramp worden ad hoc bedacht. Hierdoor wordt niet altijd de beste hulp gegeven. De geformuleerde vijf basisprincipes kunnen een leidraad zijn voor het ontwikkelen van nieuwe interventies, voordat en ramp heeft
5 32 cogiscope berichten uit het veld plaatsgevonden. Veiligheid is de eerste basisbehoefte voor mensen die een ramp hebben meegemaakt. Die wordt voornamelijk door de overheid gecommuniceerd, door accurate informatie te verstrekken. Kalmering gebeurt voornamelijk door massacommunicatie, via internet of grote instellingen. Mensen worden geïnformeerd over welke reacties normaal zijn, waar zij hulp kunnen vinden en hoe zij met de reacties van anderen waar zij voor zorgen om kunnen gaan. Het is hierbij van belang mensen met verschillende behoeftes van elkaar te onderscheiden. Met het gevoel zowel zelf als ook als samenleving capabel te zijn, wordt bedoeld dat mensen zelf betrokken kunnen worden bij actieve coping met hun problemen. Bijvoorbeeld samenwerken om een school weer te kunnen openen. Om de onderlinge verbondenheid te stimuleren is het belangrijk te letten op de mensen die weinig sociale steun ontvangen. Deze mensen willen vaak niet hun kleine netwerk belasten, omdat dat zelf meestal ook problemen heeft. Een ramp is vaak een reden voor catastrofale gedachten en het verdwijnen van hoop. Mensen helpen om zich een realistische, maar moeilijke uitkomst voor te stellen, helpt stress te verminderen en meer hoop te geven. Er kan worden gecommuniceerd worden dat catastrofaal denken normaal is, maar dat het herkend moet worden en veranderd moet worden in gedachten die meer op feiten gebaseerd zijn. Professionals werkend in de geestelijke gezondheidszorg zouden voorbereid moeten zijn op eventuele rampen en bereid moeten zijn een leidende rol op zich te nemen als een ramp plaatsvindt. Tenslotte sprak prof.dr. Charles Brewin (professor Clinical Health Psychology aan de University College London) over het gezondheidszorgprogramma dat is ontwikkeld na de aanslagen op de Londense metro (Brewin et al., 2008). Er werd een centrum opgezet waarin werd geprobeerd alle betrokken individuen te identificeren, te screenen voor psychische stoornissen en indien noodzakelijk door te verwijzen voor behandeling. Ook de uitkomsten van deze behandeling werden geanalyseerd. Er was een team professionals dat hielp met de screening naar traumagerelateerde stoornissen en advies gaf aan behandelaren en de samenleving indien gevraagd. Ook was er een 24-uurs hulplijn die mensen konden bellen om verwijzingen naar het screeningsteam te verkrijgen. Veel instanties die op enige manier bij de slachtoffers betrokken waren participeerden in het project, zoals de politie, gemeenten, huisartsen en slachtofferhulp. Individuen kregen eerst een vragenlijst thuis en als daar uit bleek dat er klachten waren werden deze mensen uitgenodigd voor een uitgebreidere evaluatie. Bijna 600 mensen hebben de schriftelijke screeningslijst ingevuld, waarvan bijna een derde (31,9%) een psychische stoornis gerelateerd aan de aanslag had. Weinig mensen werden geïdentificeerd via hun huisarts met problemen van dien aard dat behandeling nodig was. Ter vergelijking, het speciaal opgerichte team identificeerde 255 patiënten, terwijl slechts 14 patiënten via een huisarts werden verwezen naar een participerend centrum. Outreachende programma s lijken dus van groot belang bij het geven van een snelle behandeling volgend op een terroristische aanslag. Na behandeling waren gemiddeld genomen de PTSS symptomen onder de klinische grens, wat suggereert dat de meeste patiënten herstelden. Conclusie Het was een boeiend symposium dat veel informatie over recente onderzoeken gaf. Het bestreek een breed deel van het traumaveld en slaagde er in toch gedetailleerde informatie over de onderzoeken te geven. Het enige nadeel aan het symposium was dat er door de vele sprekers weinig ruimte was voor vragen en discussie. Aan de andere kant was het daardoor juist mogelijk om in één dag een inspirerend overzicht te krijgen van het meest recente internationale traumaonderzoek.
6 berichten uit het veld cogiscope Literatuur Brewin, C.R., P. Scragg, M. Robertson, M. Thompson, P. d Ardenne & A. Ehlers, Promoting mental health following the London bombings: a screen and treat approach, in: Journal of Traumatic Stress vol. 21 (2008) pp Bryant, R.A., J. Mastrodomenico, K.L. Felmingham, S. Hopwood, L. Kenny, E. Kandris, C. Cahill & M. Creamer, Treatment of acute stress disorder: a randomized controlled trail, in: Archives of General Psychiatry vol. 65 (2008) pp Cloitre, M., L.R. Cohen & K.C. Koenen, Treating survivors of childhood abuse: Psychotherapy for the interrupted life. New York: The Guilford Press, Grieger, T.A., S.J. Cozza, R.J. Ursano, C. Hoge, P.E. Martinez, C.C. Engel & H.J. Wain, Posttraumatic stress disorder and depression in battle-injured soldiers, in: American Journal of Psychiatry vol. 163 (2006) pp Herlihy, J., P. Scragg & S. Turner, Discrepancies in autobiographical memories - implications for the assessment of asylum seekers: repeated interviews study, in: British Medical Journal vol. 324 (2002) pp Hobfoll, S.E., P. Watson, C.C. Bell, R.A. Bryant, M.J. Brymer, M.J. Friedman, M. Friedman, B.P.R. Gersons, J.T.V.M. de Jong, C.M. Layne, S. Maguen, Y. Neria, A.E. Norwood, R.S. Pynoos, D. Reissman, J.L. Ruzek, A.Y. Shalev, Z. Solomon, A.M. Steinberg & R.J. Ursano, Five essential elements of immediate and mid-term mass trauma intervention: empirical evidence, in: Psychiatry: Interpersonal & Biological Processes vol. 70 (2007) pp Litz, B.T., C.C. Engel, R.A. Bryant & A. Papa, A randomized controlled proof-of-concept trail of an internet-based, therapist-assisted self-management treatment for posttraumatic stress disorder, in: American Journal of Psychiatry vol. 164 (2007) pp Resick, P.A., T.E. Galovski, M. O Brien Uhlmansiek, C.D. Scher, G.A. Clum & Y. Young-Xu, A randomized clinical trail to dismantle components of cognitive processing therapy for posttraumatic stress disorder in female victims of interpersonal violence, in: Journal of Consulting and Clinical Psychology vol. 76 (2008) pp Schnurr, P.P., M.J. Friedman, D.W. Foy, M.T. Shea, F.Y. Hsieh, P.W. Lavori, S.M. Glynn, M. Wattenberg & N.C. Bernardy, Randomized trail of trauma-focused group therapy for posttraumatic stress disorder: results from a department of veterans affairs cooperative study, in: Archives of Psychiatry vol. 60 (2003) pp Schnurr, P.P., M.J. Friedman, C.C. Engel, E.B. Foa, M.T. Shea, B.K. Chow, P.A. Resick, V. Thurston, S.M. Orsillio, R. Haug, C. Turner & N. Bernardy, Cognitive behavioural therapy for posttraumatic stress disorder in women: a randomized controlled trail, in: Journal of the American Medical Association vol. 297 (2007) pp Silverman, W.K., C.D. Ortiz, C. Viswesvaran, B. Burns, D.J. Kolko, F.W. Putman & L. Amaya-Jackson, Evidence-based psychosocial treatment for children and adolescents exposed to traumatic events, in: Journal of Clinical Child and Adolescent Psychology vol. 37 (2008) pp Yehuda, R., & L.M. Bierer, Transgenerational transmission of cortisol and PTSD risk, in: E.R. de Kloet, M.S. Oitzl & E. Vermetten (Eds.), Progress in Brain Research: Stress Hormones and Posttraumatic Stress Disorder vol. 167 (2007) pp Yehuda, R., S.M. Engel, S.R. Brand, J. Seckl, S.M. Marcus & G.S. Berkowitz, Transgenerational effects of posttraumatic stress disorder in babies of mothers exposed to the World Trade Center attacks during pregnancy, in: Journal of Clinical Endocrinology & Metabolism vol. 90 (2005) pp Diana Schut is klinisch psycholoog en als onderzoeker werkzaam bij Stichting Centrum 45.
Nederlandse samenvatting
Addendum A 173 Nederlandse samenvatting Het doel van het onderzoek beschreven in dit proefschrift was om de rol van twee belangrijke risicofactoren voor psychotische stoornissen te onderzoeken in de Ultra
Nadere informatieVoor wie doen we de Meldactie NZa?
Stichting STRAKX Onderzoek en Innovatie Vroegkinderlijke Chronische Traumatisering Volwassenen (VCT-V) STRAKX is een schakel tussen in de kinderjaren chronisch getraumatiseerde volwassenen, behandelaren,
Nadere informatie100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD
100% ONLINE CGT GOOI HET KIND NIET MET HET BADWATER WEG! DR. JEROEN RUWAARD ONLINE COGNITIEVE GEDRAGSTHERAPIE 2 100% Online CGT E-BOOMING? 3 100% Online CGT MIND THE GAP! 4 100% Online CGT EFFECTEN ONLINE
Nadere informatieBijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI / , 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media
Bijlagen J. Wiersma et al., Neem de regie over je depressie, DOI 10.1007/978-90-368-1003-6, 2015 Bohn Stafleu van Loghum, onderdeel van Springer Media 50 neem de regie over je depressie Bijlage 1 Beloopstabel
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 134 Nederlandse samenvatting De inleiding van dit proefschrift beschrijft de noodzaak onderzoek te verrichten naar interpersoonlijk trauma en de gevolgen daarvan bij jongeren in
Nadere informatiePTSS - diagnostiek en behandeling. drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren
PTSS - diagnostiek en behandeling drs. Mirjam J. Nijdam psycholoog / onderzoeker Topzorgprogramma Psychotrauma AMC De Meren Opbouw Diagnose PTSS Prevalentiecijfers PTSS en arbeid Preventie van PTSS Behandeling
Nadere informatieTSCYC Ouderversie. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. Jeroen de Groot. ID 256-18 Datum 24.12.2014. Informant:
TSCYC Ouderversie Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen ID 256-18 Datum 24.12.2014 Informant: Mieke de Groot-Aerts moeder TSCYC Inleiding 2 / 10 INLEIDING De TSCYC is een vragenlijst die
Nadere informatieMindfulness binnen de (psycho) oncologie. Else Bisseling, 16 mei 2014
Mindfulness binnen de (psycho) oncologie Else Bisseling, 16 mei 2014 (Online) Mindfulness-Based Cognitieve Therapie voor kankerpatiënten. (Cost)effectiveness of Mindfulness-Based Cognitive Therapy (MBCT)
Nadere informatieScreening en behandeling van psychische problemen via internet. Viola Spek Universiteit van Tilburg
Screening en behandeling van psychische problemen via internet Viola Spek Universiteit van Tilburg Screening en behandeling van psychische problemen via internet Online screening Online behandeling - Effectiviteit
Nadere informatieJaap Chrisstoffels Symposium 2017
Jaap Chrisstoffels Symposium 2017 Vergroten van regulatievaardigheden bij meervoudig interpersoonlijk getraumatiseerde adolescenten: Vóór, dóór of EN na na PTSS-behandeling? Rik Knipschild, GZ-psycholoog,
Nadere informatiePubliekssamenvatting PRISMO. - De eerste resultaten-
Publiekssamenvatting PRISMO - De eerste resultaten- Inleiding In maart 2005 is de WO groep van de Militaire GGZ gestart met een grootschalig longitudinaal prospectief onderzoek onder militairen die werden
Nadere informatiede Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein CR Den Haag Voltooiing PTSS-onderzoeken
Postbus 20701 2500 ES Den Haag Telefoon (070) 318 81 88 Fax (070) 318 78 88 Aan de Voorzitter van de Tweede Kamer der Staten-Generaal Plein 2 2511 CR Den Haag Datum 12 november 2009 Ons kenmerk P/2009017880
Nadere informatieScreening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies. Walter Matthys
Screening van gedragsproblemen en consequenties hiervan op effect van interventies Walter Matthys Preventie en behandeling Wezenlijk verschillend? Voorbeeld: Coping Power (Minder boos en opstandig) bij
Nadere informatiePosttraumatische stressstoornis na uitzending
Posttraumatische stressstoornis na uitzending Factsheet Inleiding Een ruime meerderheid van de Nederlandse bevolking (ongeveer 80%) krijgt ooit te maken met één of meer potentieel traumatische gebeurtenissen.
Nadere informatieDe JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen.
De JES studie: effecten van huiselijk geweld op de ontwikkeling van kinderen. 1 Symposium Krachtige Kinderen in de opvang. Driebergen, 29 oktober 2012 Mirjam Wouda, kinder- en jeugdpsychiater Mutsaersstichting
Nadere informatieDe SUPPORT Coach. een smartphone app die ondersteuning biedt na ingrijpende gebeurtenissen. Christianne van der Meer, MSc
De SUPPORT Coach een smartphone app die ondersteuning biedt na ingrijpende gebeurtenissen Christianne van der Meer, MSc Anne Bakker, PhD Saleha Tariq, MSc Susanne van Buschbach, MSc Anne Holmersma, MSc
Nadere informatiehoofdstuk 3 Hoofdstuk 4 Hoofdstuk 5
SAMENVATTING 117 Pas kortgeleden is aangetoond dat ADHD niet uitdooft, maar ook bij ouderen voorkomt en nadelige gevolgen kan hebben voor de patiënt en zijn omgeving. Er is echter weinig bekend over de
Nadere informatieVan de voorzitter. vakgebied van psychotraumatologie.
42 cogiscope 0215 NtVP-Katern Over de NtVP De Nederlandstalige Vereniging voor Psychotrauma (NtVP) is een onafhankelijke vereniging, die streeft naar continue kwaliteitsverbetering op het gebied van psychotraumatologie
Nadere informatie3MDR Een innovatieve, hoog intensieve traumagerichte psychotherapie. Top Referent Traumacentrum Dorien de Groot & Rick de Haart
3MDR Een innovatieve, hoog intensieve traumagerichte psychotherapie Top Referent Traumacentrum Dorien de Groot & Rick de Haart Congres met het oog op de toekomst 15 maart 2018 Theoretische achtergrond
Nadere informatieTSCYC. Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen. HTS Report. Julia de Vries ID Datum Ouderversie
TSCYC Vragenlijst over traumasymptomen bij jonge kinderen HTS Report ID 15890-3156 Datum 18.07.2017 Ouderversie Informant: Jeroen de Vries Vader INLEIDING TSCYC 2/8 Inleiding De TSCYC is een vragenlijst
Nadere informatieGGZ aanpak huiselijk geweld
GGZ aanpak huiselijk geweld Wat is er nodig en wat helpt Jeannette van Borren Mei 2011 Film moeder en zoon van Putten Voorkomen van problemen is beter en goedkoper dan genezen Preventieve GGZ interventies
Nadere informatieNederlandse samenvatting. 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en
Nederlandse samenvatting 1. Wat zijn trauma-gerelateerde stoornissen, dissociatieve stoornissen en persoonlijkheidsstoornissen? Van de trauma- en stressorgerelateerde (kortweg trauma-gerelateerde) stoornissen
Nadere informatieSAMENVATTING bijlage Hoofdstuk 1 104
Samenvatting 103 De bipolaire stoornis, ook wel manisch depressieve stoornis genoemd, is gekenmerkt door extreme stemmingswisselingen, waarbij recidiverende episoden van depressie, manie en hypomanie,
Nadere informatieVroeginterventie via het internet voor depressie en angst
Samenvatting 141 Vroeginterventie via het internet voor depressie en angst Hoofdstuk 1 is de inleiding van dit proefschrift. Internetbehandeling voor depressie en angst is bewezen effectief. Dit opent
Nadere informatieCognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial
Cognitive behavioral therapy for treatment of anxiety and depressive symptoms in pregnancy: a randomized controlled trial dr. T. Verbeek arts-epidemioloog Afd. Huisartsgeneeskunde en Epidemiologie 22 januari
Nadere informatieHet verminderen van PTSS klachten met cognitive bias modification (CBM)
Het verminderen van PTSS klachten met cognitive bias modification (CBM) Eigenlijk > Marcella Woud Center for the Study and Treatment of Mental Health, Ruhr Universiteit Bochum Behavioural Science Institute,
Nadere informatieChris Küstermann. Abstract
Oorlog en zijn gevolgen- Narrative Exposure Therapy voor de behandeling van PTSS bij mensen die herhaaldelijk blootgesteld zijn aan traumatische gebeurtenissen Chris Küstermann Abstract Als mensen herhaaldelijk
Nadere informatiePosttraumatische-stressstoornis en NET therapie. Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige
Posttraumatische-stressstoornis en NET therapie Sabina Brinkman, verpleegkundig specialist i.o Khady Sagna, sociaal psychiatrisch verpleegkundige Even voorstellen Arq Psychotrauma Expert Groep is een groep
Nadere informatieOmgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten. Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest
Omgaan met (onbegrepen) lichamelijke klachten Prof. dr. Sako Visser Universiteit van Amsterdam Pro Persona GGZ Dr. Michel Reinders GGZinGeest Van DSM IV naar DSM 5 DSM IV - somatisatie stoornis, - somatoforme
Nadere informatieAardbevingen en psychische klachten
Aardbevingen en psychische klachten (Karin Folkers, Klinisch Psycholoog) Jantien Mast, Verpleegkundig Specialist Peter Pijper en Coosje Klootwijk, verpleegkundigen Bouke Koopmans, psychiater Loppersum,
Nadere informatieGeraadpleegde bronnen
Geraadpleegde bronnen De volgende bronnen zijn geraadpleegd: Cohen, J.A., Mannarino, A.P., Deblinger, E. (2008). Behandeling van trauma bij kinderen en adolescenten. Met de methode Traumagerichte Cognitieve
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nicotine en alcohol kunnen de placenta passeren en zo het risico op nadelige uitkomsten voor het ongeboren kind verhogen. Stoppen met roken en alcoholgebruik tijdens de zwangerschap lijkt vanzelfsprekend,
Nadere informatieTerrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag?
Terrorisme en dan verder Wat te doen na een aanslag? Publieksversie Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie. Dit is ook
Nadere informatieGGzE centrum psychotrauma
GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> COMPLEXE TRAUMA S KUNNEN GROTE
Nadere informatieDit proefschrift presenteert de resultaten van het ALASCA onderzoek wat staat voor Activity and Life After Survival of a Cardiac Arrest.
Samenvatting 152 Samenvatting Ieder jaar krijgen in Nederland 16.000 mensen een hartstilstand. Hoofdstuk 1 beschrijft de achtergrond van dit proefschrift. De kans om een hartstilstand te overleven is met
Nadere informatieDe overgang van stepped care naar personalized care bij de combinatie van lichamelijke en psychische klachten
De overgang van stepped care naar personalized care bij de combinatie van lichamelijke en psychische klachten Dr. Jonna van Eck van der Sluijs Psychiater en senior onderzoeker Symposium Personalized medicine:
Nadere informatieVeerkracht en PTSS-behandeling
Veerkracht en PTSS-behandeling Prof. Dr. Agnes van Minnen Angstpoli GGz Nijmegen Radboud Universiteit Nijmegen 29 mei 2008 COGIS-Symposium Trauma en Veerkracht Behandeling PTSS Wat is effectief? Meest
Nadere informatieHoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het
Samenvatting Hoofdstuk 1 is de algemene inleiding van dit proefschrift. Samenvattend, depressie is een veelvoorkomende stoornis met een grote impact op zowel het individu als op populatieniveau. Effectieve
Nadere informatieInhoud. Nieuw in de NHG Standaard Angst. Vraag 2. Vraag 1. Vraag 3. Nieuw in de NHG standaard in beleid. Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie
Inhoud Nieuw in de NHG Standaard Angst Christine van Boeijen PAO H 2012 Nieuw?! Diagnose en beleid RCT Implementatie En verder Wat hebt u geleerd? Vraag 1 Waarmee presenteert een patient met een angststoornis
Nadere informatieEvolutionair perspectief op PTSS. Een evolutionair perspectief kan informatie geven over een psychische stoornis, zoals
Evolutionair perspectief op PTSS Een evolutionair perspectief kan informatie geven over een psychische stoornis, zoals Posttraumatische Stressstoornis (PTSS), die misgelopen wordt wanneer enkel aangenomen
Nadere informatieCOMPLEX TRAUMA BIJ KINDEREN: SAMEN DOEN WAT WERKT. Mariska de Baat (NJi), Marie-José van Hoof (Rivierduinen), Leanthe van Harten (TNO)
COMPLEX TRAUMA BIJ KINDEREN: SAMEN DOEN WAT WERKT Mariska de Baat (NJi), Marie-José van Hoof (Rivierduinen), Leanthe van Harten (TNO) WIE IS WIE Complex trauma het meerkoppige monster in de praktijk Prevalentie
Nadere informatieHet geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS
Het geïntegreerd behandelen van verslavingsproblematiek en PTSS Dag van de Inhoud Den Haag 28 september 2017 Ante Lemkes, GZ-psycholoog in opleiding tot Specialist Inleiding Introductie van mezelf, jullie
Nadere informatieVICTIMS IN MODERN SOCIETY
VICTIMS IN MODERN SOCIETY (VICTIMS-PROJECT) Fonds Slachtofferhulp in samenwerking met CentERdata en dr. P.G. van der Velden VICTIMS IN MODERN SOCIETY 2018 (VICTIMS-PROJECT) Fonds Slachtofferhulp in samenwerking
Nadere informatieGGzE centrum psychotrauma
GGzE centrum psychotrauma GGzE centrum psychotrauma Mensen helpen met complexe traumaproblematiek en het (her)vinden van hun weg in de samenleving. Algemene informatie >> Complexe trauma s kunnen grote
Nadere informatieDSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016
DSM-5: Nieuw, maar ook beter? Arq Herfstsymposium vrijdag 25 november 2016 Psychotrauma en stressorgerelateerde stoornissen Marloes de Kok, GZ-psycholoog Marthe Schneijderberg, orthopedagoog Psychotrauma
Nadere informatieDe gevolgen van trauma en stress in de volwassenheid en uitgestelde klachten
De gevolgen van trauma en stress in de volwassenheid en uitgestelde klachten Cogis Symposium Trauma: late gevolgen voor kinderen en volwassenen 12 oktober 2011 Geert Smid Paul Celan: late gevolgen van
Nadere informatieBehandeling informatie.
Behandeling informatie. Bij een wachttijd langer dan een maand wordt de mogelijkheid geboden om door te verwijzen naar een andere GBGGZ- aanbieder. Psychologenpraktijk NK heeft nauwe contacten met een
Nadere informatieCognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz
Cognitieve gedragstherapie in en voor de Basis GGz Mark van der Gaag PhD Hoogleraar Klinische Psychologie, Vrije Universiteit Amsterdam Hoofd Psychose Onderzoek, Parnassia, Den Haag 1 Wat is gedragstherapie
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 207 208 Deel I Het wordt steeds belangrijker gevonden om kinderen een stem te geven. Hierdoor kunnen kinderen beter begrepen worden en kan hun ontwikkeling worden geoptimaliseerd.
Nadere informatieWanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen
Wanneer de vlag de lading niet meer dekt: over het gebruik van labels voor stoornissen Het moeilijke kind stelt ons vragen: Wie is de volwassene is die hem of haar zo moeilijk vindt? Met welke ver(w)achtingen
Nadere informatiePsychiatrie & Psychologie bij 22q11DS
Studiedag Stichting 22Q11 19 november 2017 A.M. Fiksinski a.m.fiksinski@umcutrecht.nl Psycholoog & onderzoeker (PhD kandidaat) Department of Psychiatry, Rudolf Magnus Institute of Neuroscience, University
Nadere informatieAntwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010)
AH 740 2010Z13219 Antwoord van staatssecretaris Veldhuijzen van Zanten-Hyllner (Volksgezondheid, Welzijn en Sport) (ontvangen 9 december 2010) 1 Bent u bekend met nieuw onderzoek van Michigan State University
Nadere informatieEVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN
EVIDENCE BASED WERKEN MET E-HEALTH: BIJ ELKE CLIËNT? PROF. DR. ANNEMIEKE VAN STRATEN 2 Hoogleraar Klinische Psychologie VU POH- GGZ in huisartsenpraktijk 3 E-health Wat bedoel ik daarmee? 4 Uitgangspunt:
Nadere informatieDe opzet en management van een vroegdetectie- en behandelcentrum. Hoe eerder, hoe beter 30 mei 2013, Den Haag Mark van der Gaag
De opzet en management van een vroegdetectie- en behandelcentrum Hoe eerder, hoe beter 30 mei 2013, Den Haag Mark van der Gaag 1 VROEGDETECTIE EN BEHANDELING SCREENING DIAGNOSE BEHANDELING 2 3 SCREENING
Nadere informatieDia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1
Dia-Fit: blended-care CGT voor chronische vermoeidheid bij diabetes type 1 Effecten en verklarende mechanismen Juliane Menting Nivel, Nederlands instituut voor onderzoek van de gezondheidszorg NKCV, Nederlands
Nadere informatieBedoeling van dit werkcollege:
PSYCHOLOGISCHE DIAGNOSTIEK Veld Klinische en Gezondheidspsychologie Oktober 2005 Cécile Vandeputte- v.d. Vijver Bedoeling van dit werkcollege: Bespreking van de stappen van het psychodiagnostisch proces
Nadere informatieBehandeling na seksueel trauma bij kinderen: STEPS, TF-CBT of EMDR?
Behandeling na seksueel trauma bij kinderen: STEPS, TF-CBT of EMDR? Renee Beer, klinisch psycholoog, Traumacentrum De Bascule Iva Bicanic, klinisch psycholoog i.o., Landelijk Psychotraumacentrum UMC Utrecht
Nadere informatieSAMENVATTING. Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift
153 SAMENVATTING Achtergrond en doelstellingen van dit proefschrift Angst en depressie zijn de meest voorkomende psychische stoornissen, de ziektelast is hoog en deze aandoeningen brengen hoge kosten met
Nadere informatieEMDR bij adolescenten
EMDR bij adolescenten Een vorm van traumabehandeling Marijke de Koning-Groothuizen ZMC Kinderen en Jongeren van de Gelderse Roos Voorbeelden uit de praktijk Sofie, 16 jaar. Klachten, sinds ongeveer een
Nadere informatieCognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met
Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van
Nadere informatie3/13/2014 EFFECTIEVE HULPVERLENING VOOR KINDEREN NA PARTNERGEWELD. Preventieve cursus voor kinderen blootgesteld aan partnergeweld
EFFECTIEVE HULPVERLENING VOOR KINDEREN NA PARTNERGEWELD MATHILDE OVERBEEK, CLASIEN DE SCHIPPER FRANCIEN LAMERSWINKELMAN, CARLO SCHUENGEL PARTNERGEWELD Partnergeweld komt veel voor Getuige zijn van partnergeweld
Nadere informatie) amarum ( Voorspellers voor uitval uit een eendaagse CGT behandeling voor eetbuistoornis
) amarum ( Voorspellers voor uitval uit een eendaagse CGT behandeling voor eetbuistoornis Maartje Vroling Femke Wiersma Mirjam Lammers Eric Noorthoorn CGT is eerste keuze behandeling 70% reductie in eetbuien
Nadere informatieWat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg
Wat is depressie? Oorzaak, omvang, gevolg Prof. Dr. Brenda Penninx Vakgroep psychiatrie / GGZ ingeest Neuroscience Campus Amsterdam Mental Health EMGO+ Institute for Health and Care Research b.penninx@vumc.nl
Nadere informatieTraumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie
Traumabehandeling Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie Krijg je (binnenkort) traumabehandeling vanuit zorgprogramma Angst & stemming van Emergis kinder- en jeugdpsychiatrie? Ben je 6 tot 18 jaar? Dan is
Nadere informatiePatricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn
Patricia van Oppen De impact van depressie op de behandeling van de Obsessieve compulieve Stoornis op lange termijn 9 november 2012 VU Medisch Centrum/GGZinGeest/Amsterdam Patricia van Oppen 1 Presentatie
Nadere informatieGOR: inzicht in gezondheidsgevolgen en (zorg)behoeften
Psychosociale hulp en gezondheidsonderzoek bij rampen en crises Anticiperen op kwetsbaarheden Michel Dückers, NIVEL/IMPACT Netwerkdag PSH-GOR, 22 november 2016, Bilthoven GOR: inzicht in gezondheidsgevolgen
Nadere informatieDEPRESSIE, ANGST en MUCOVISCIDOSE
KLINISCHE VERHOOGDE WAARDEN KLINISCHE VERHOOGDE WAARDEN DEPRESSIE, ANGST en MUCOVISCIDOSE GIDS VOOR MUCO HULPVERLENERS CLINICI INTERNATIONALE RICHTLIJNEN VOOR DEPRESSIE EN ANGST BIJ CYSTIC FIBROSIS De
Nadere informatiePreventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant
Preventie van depressie bij adolescenten: wat is de beste weg? Dr. Daan Creemers Gz-psycholoog i.o./onderzoekscoordinator K&J GGZ Oost Brabant Film: fragmenten Iedereen depressief (VPRO) - Depressie groot
Nadere informatieMelatonin Treatment and Light Therapy for Chronic Sleep Onset Insomnia in Children A. van Maanen
Melatonin Treatment and Light Therapy for Chronic Sleep Onset Insomnia in Children A. van Maanen Samenvatting Inslaapproblemen komen veel voor bij kinderen en hebben negatieve gevolgen voor gezondheid,
Nadere informatieDe behandeling van paniekstoornis
De behandeling van paniekstoornis Cognitieve gedragstherapie, SSRI of de combinatie van beide Najaarscongres VGCt 15 november 2013 Onderzoeksgroep: Franske J. van Apeldoorn, Wiljo J.P.J. van Hout, Peter
Nadere informatie6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015
6 e Nieuwsbrief EPISCA onderzoek maart 2015 Het is al weer lang geleden dat jullie iets van ons hebben gehoord en dat komt omdat er veel is gebeurd. We hebben namelijk heel veel analyses kunnen doen op
Nadere informatiePRISMO. Prospectie in stress-gerelateerd militair onderzoek. Publiekssamenvatting
PRISMO Publiekssamenvatting PRISMO Prospectie in Stress-gerelateerd Militair Onderzoek (PRISMO) is een grootschalig, langdurig onderzoek uitgevoerd door de Militaire GGZ onder ruim 1000 militairen die
Nadere informatieVerslaving en comorbiditeit
Verslaving en comorbiditeit Wat is de evidentie? Dr. E. Vedel, Jellinek, Arkin 18 november 2014 Comobiditeitis hot 1 Jellinek onderzoek comorbiditeit Verslaving & persoonlijkheid, 1997 Verslaving & ADHD,
Nadere informatieTop Referent TraumaCentrum
GGzE centrum psychotrauma Top Referent TraumaCentrum Informatie over behandeling van mensen met ernstige traumagerelateerde stoornissen Algemene informatie >> BIJ HET TOP REFERENT TRAUMACENTRUM WORDEN
Nadere informatieGeven en ontvangen van steun in de context van een chronische ziekte.
Een chronische en progressieve aandoening zoals multiple sclerose (MS) heeft vaak grote consequenties voor het leven van patiënten en hun intieme partners. Naast het omgaan met de fysieke beperkingen van
Nadere informatie! "! " #)% Lichamelijke Klachten Lichamelijk Onverklaarde Klachten (LOK) Somatoforme stoornissen
Bert van Hemert psychiater Parnassia psycho-medisch centrum Leids Universitair Medisch Centrum L U M C Shakespeare Lichamelijke klachten Door de dokter niet verklaard door pathologische bevindingen Door
Nadere informatieINDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ
INDIGO HET ANTWOORD OP DE BASIS GGZ Inhoudsopgave Indigo Brabant 2 Wat is de Basis GGZ? 2 Wat kan Indigo mij bieden? 4 1. POH-GGZ 2. Generalistische Basis GGZ Specialistische GGZ 7 Heeft u vragen? 7 Contact
Nadere informatieStress, depressie en cognitie gedurende de levensloop
SAMENVATTING Stress, depressie en cognitie gedurende de levensloop Inleiding Cognitief functioneren omvat verschillende processen zoals informatieverwerkingssnelheid, geheugen en executief functioneren,
Nadere informatieNederlandse verkorte weergave: Verborgen littekens in recidiverende depressies?
Oorspronkelijk artikel: Elgersma, H. J., Glashouwer, K.A., Bockting, C.L.H., Penninx, B.W.J.H.Penninx, de Jong, P.J. (2013). Hidden scars in depression? Implicit and explicit self-associations following
Nadere informatieLet s talk about trauma. Berber van der Vleugel SPV regiobijeenkomst 4 oktober 2018
Let s talk about trauma Berber van der Vleugel SPV regiobijeenkomst 4 oktober 2018 programma wat is wat? het belang van uitvragen van trauma 10 geboden !!! Trauma! Nare ervaring! PTSS! Psychose! Mens!
Nadere informatiehet laagste niveau van psychologisch functioneren direct voordat de eerste bestraling begint. Zowel angstgevoelens als depressieve symptomen en
Samenvatting In de laatste 20 jaar is er veel onderzoek gedaan naar de psychosociale gevolgen van kanker. Een goede zaak want aandacht voor kanker, een ziekte waar iedereen in zijn of haar leven wel eens
Nadere informatieTraumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data. Paul Emmelkamp
Traumagerichte CGt versus EMDR na stabilisatie voor de behandeling van PTSS na misbruik in de jeugd: pilot data Ingrid Wigard Thomas Ehring Paul Emmelkamp Achtergrond Samenwerking PsyQ met Universiteit
Nadere informatiejongeren: een overzicht, Tijdschrift voor Geneeskunde, 64 (18), 2008, blz. 912
Bijlage 30: Posttraumatische stress-stoornis In de DSM-5 1 werd de posttraumatische stress-stoornis en de acute stress-stoornis uit de categorie angststoornissen genomen en vormen ze een nieuwe categorie.
Nadere informatieEen oplossing voor uw verslaving én uw psychische klachten
Een oplossing voor uw verslaving én uw psychische klachten GecombinEErde behandeling bij dubbele diagnose Onderdeel van Arkin Hebt u, naast een verslavingsprobleem, last van psychische klachten, zoals
Nadere informatieSummary & Samenvatting. Samenvatting
Samenvatting De meeste studies na rampen richten zich op de psychische problemen van getroffenen zoals post-traumatische stress stoornis (PTSS), depressie en angst. Naast deze gezondheidsgevolgen van psychische
Nadere informatieInleiding. Familiale kwetsbaarheid en geslacht. Samenvatting
Inleiding Depressie en angst zijn veel voorkomende psychische stoornissen. Het ontstaan van deze stoornissen is gerelateerd aan een breed scala van risicofactoren, zoals genetische kwetsbaarheid, neurofysiologisch
Nadere informatiePsychotraumatologie: eenheid en verscheidenheid in een veelstromenland. Prof. dr. Rolf Kleber Ede, 19 april 2012
Psychotraumatologie: eenheid en verscheidenheid in een veelstromenland Prof. dr. Rolf Kleber Ede, 19 april 2012 Waarom werd PTSS destijds geïntroduceerd? Gevolgen van de Vietnam-oorlog Task force in de
Nadere informatieOpkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme
Feestelijk symposium 45 jaar PgD De kracht van de psychologie in de ouderenzorg Bunnik, 6 oktober 2016 Opkrabbelen: gerechtvaardigd optimisme Debby van Rhijn Marieke Terwel Marja Vink Programma Een gezamenlijk
Nadere informatieNederlandse samenvatting
Nederlandse samenvatting 119 120 Samenvatting 121 Inleiding Vermoeidheid is een veel voorkomende klacht bij de ziekte sarcoïdose en is geassocieerd met een verminderde kwaliteit van leven. In de literatuur
Nadere informatieDepressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie,
Depressief syndroom Persoonlijke Psychiatrie, 21-6-2017 Jan Spijker, psychiater, hoogleraar Chronische Depressie, Radboud Universiteit Nijmegen hoofd programma depressie Pro Persona, Nijmegen Indeling
Nadere informatieTerrorisme en dan verder
Terrorisme en dan verder Hoe kunt u omgaan met de gevolgen van een aanslag? - Ga zo veel mogelijk door met uw normale dagelijkse activiteiten. Dat geeft u het gevoel dat u de baas bent over de situatie.
Nadere informatieS1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid. S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid
S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Drs. Maud De Venter Drs. Jela Illegems Prof. dr. Filip Van Den Eede S1: Chronische vermoeidheid: onderzoek naar kwetsbaarheid Chronische vermoeidheid:
Nadere informatieMeer informatie MRS 0610-2
Meer informatie Bij de VGCt zijn meer brochures verkrijgbaar, voor volwassenen bijvoorbeeld over depressie en angststoornissen. Speciaal voor kinderen zijn er brochures over veel piekeren, verlatingsangst,
Nadere informatieBaat het niet dan schaadt het niet: EMDR bij getraumatiseerde asielzoekers en vluchtelingen. Jackie June ter Heide, Trudy Mooren, Rolf Kleber
Baat het niet dan schaadt het niet: EMDR bij getraumatiseerde asielzoekers en vluchtelingen Jackie June ter Heide, Trudy Mooren, Rolf Kleber Complexe PTSS 1: DESNOS Complex trauma: herhaaldelijk, langdurig,
Nadere informatiePsychologische behandeling van bipolaire patiënten. Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden
Psychologische behandeling van bipolaire patiënten Dinsdag 17 januari 2017 Dr. Manja Koenders PsyQ Rotterdam/Universiteit Leiden Omgaan met stessoren (1) Stressgevoeligheid Stress Generation theory The
Nadere informatiePERSOONLIJKHEIDSSTOORNISSEN BIJ ADOLESCENTEN
amenvatting Dit proefschrift gaat over het diagnosticeren van persoonlijkheidsstoornissen (P) in adolescenten, de ziektelast die adolescenten en volwassenen met een (borderline) persoonlijkheidsstoornis
Nadere informatieWie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Wat kunt U daarmee? Alwies Hendriks, psychomotorisch therapeut Margje Mahler, ouderenpsycholoog Wie zijn wij? Wie bent u? Waar bent u werkzaam? Welke setting en sector? Wat wilt u leren van deze workshop?
Nadere informatieE M D R een inleiding
E M D R een inleiding Lucinda Meihuizen GZ-psycholoog Zorgpartners Midden-Holland lucinda.meihuizen@zorgpartners.nl Wietske Soeteman GZ-psycholoog Pro Persona w.soeteman@propersona.nl Wat haal je uit deze
Nadere informatieDiagnose en classificatie in de psychiatrie
Diagnose en classificatie in de psychiatrie Klinische Validiteit Research Betrouwbaarheid Prof dr Bert van Hemert psychiater en epidemioloog Afdelingshoofd psychiatrie DBC Kosten-baten 2 Diagnosen in de
Nadere informatie