Rapportage vierde kwartaal 2015 Volendam, 18 januari 2016

Transcriptie

1 Rapportage vierde kwartaal 2015 Volendam, 18 januari 2016

2 Samenvatting Hoofdpunten Het vierde kwartaal was positief voor aandelen. Wereldwijd veerden de koersen van aandelen op, nadat deze in het derde kwartaal als gevolg van de onrust rond China flink waren gedaald. De Amerikaanse centrale bank (Fed) verhoogde voor het eerst in 9 jaar de beleidsrente. Het belangrijkste Amerikaanse rentetarief is verhoogd met 0,25%. De Europese centrale bank (ECB) verlaagde de depositorente en besloot het opkoopprogramma van obligaties verder uit te breiden. Grondstoffenprijzen daalden verder in het vierde kwartaal. De prijs voor een vat Brentolie daalde naar het laagste punt in 9 jaar. De Europese staatsrentes zijn in het vierde kwartaal relatief stabiel gebleven. De kredietopslag van bedrijfsobligaties en hoogrenderende obligaties in Europa is afgenomen. Rendementen beleggingsportefeuilles Care IS De aandelenkoersen zijn gestegen in het vierde kwartaal, omdat de twijfel over de houdbaarheid van de Chinese economische groei naar de achtergrond verdween. Dit heeft geleid tot een positief resultaat voor de beleggingsportefeuilles van Care IS. Care IS heeft de onderwogen weging in aandelen gedurende het vierde kwartaal teruggebracht naar het normgewicht door stapsgewijs aandelen aan te kopen. In het derde kwartaal was het rendement in het meest defensieve risicoprofiel +0,14%. In het meest offensieve risicoprofiel kwam het rendement uit op +4,00%. Zie tabel 1. Rendementen Q Profiel B (zeer defensief) +0,14% -1,59% Profiel C (defensief) +1,46% +0,24% Profiel D (neutraal) +2,00% +1,07% Profiel E (offensief) +2,55% +2,02% Profiel F (zeer offensief) +4,00% +4,17% Tabel 1 Rendementen risicoprofielen Care IS Over heel 2015 varieert het rendement van -1,59% in het meest defensieve profiel tot +4,17% in het meest offensieve risicoprofiel. 2

3 Marktontwikkelingen (1/4) 2015 was een bewogen beleggingsjaar was een bewogen beleggingsjaar. De aandelenbeurzen werden gekenmerkt door pieken en dalen en de Europese rentes en obligatiekoersen schommelden flink. De rol van centrale banken, het bijna-faillissement van Griekenland en de onzekerheid over de houdbaarheid van de economische groei in China waren hiervan de belangrijkste oorzaken. Ondanks de correctie van meer dan 10% in augustus zijn zowel aandelen als obligaties met een positief totaalrendement het jaar geëindigd. Vierde kwartaal begon met flink herstel Het vierde kwartaal stond in het teken van herstel. Aandelenbeurzen wereldwijd stegen na de scherpe correctie in het derde kwartaal. De zorgen van beleggers over de onrust in China verdwenen meer en meer naar de achtergrond. Beleggers durfden weer risico te nemen, omdat Mario Draghi van de ECB beloofde alles te doen om de economische groei in de Eurozone op peil te houden. Hierdoor kwamen de aandelenbeurzen weer in de lift. In oktober en november stegen de koersen van aandelen met 13%. 25% 20% 15% 10% Koersverloop aandelen en obligaties 2015 Aandelen Obligaties In december daalden de koersen weer In de maand december kwam er een abrupt einde aan de koersstijgingen op de financiële markten. Aanleiding hiervoor was het rentebesluit van de ECB op 9 december en de aansluitende persconferentie van Mario Draghi. Draghi kon de verwachtingen die hij aan het begin van het kwartaal creëerde niet nakomen. Als gevolg hiervan daalden de koersen van aandelen sterk. 5% 0% -5% dec jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec Grafiek 1 Koersreeksen total return in EUR Ander negatief nieuws voor beleggers kwam vanuit de OPEC. De Organisatie van olie-exporterende landen liet weten de productie van olie niet te beperken en het productieplafond te verhogen. Hierdoor is de prijs van olie en andere grondstoffen verder onder druk komen te staan. Een groot gedeelte van de stijging buitenlandse aandelen kwam door valutawinst. Vooral de Amerikaanse dollar steeg in waarde ten opzichte van de Euro, waardoor Amerikaanse aandelen een goed rendement opleverden voor Europese beleggers. Omdat de rente in Europa niet is opgelopen in 2015, presteerden Europese staatsobligaties goed. Het rendement van Europese bedrijfsobligaties en hoogrenderende obligaties bleef achter op staatsobligaties, omdat de kredietopslag over heel 2015 is toegenomen. 3

4 Centrale banken in beweging (2/4) Centrale bank VS verhoogt rente Na 9 jaar heeft de Amerikaanse centrale bank (Fed) de beleidsrente verhoogd. tijdens de financiële crisis die in 2007 begon. Met de lage rente en een reeks andere maatregelen heeft de Fed het herstel van de Amerikaanse economie gestimuleerd. Volgens de centrale bankiers is de grootste economie ter wereld nu krachtig genoeg om een iets hogere rente aan te kunnen. Economen en analisten op de financiële markten rekenden er voor het rentebesluit al op dat de ECB tot verdere actie zou overgaan. De verwachting was dat het lopende opkoopprogramma zou worden uitgebreid van de huidige 60 miljard per maand naar 70 of 80 miljard per maand. De depositorente zou misschien wel met twintig basispunten worden verlaagd tot -0,40%. Het belangrijkste rentetarief is met een kwart procentpunt verhoogd en komt daarmee uit tussen de 0,25% en 0,5%. Voorzitter Janet Yellen liet weten dat de rente in de komende tijd geleidelijk verder wordt verhoogd. Hoe snel dit zal gaan, hangt af van de economische ontwikkelingen. De markt verwacht dat de volgende renteverhoging niet vóór juni 2016 zal plaatsvinden. De persconferentie van Mario Draghi was amper begonnen of de aandelenkoersen schoten naar beneden. De Euro steeg direct in waarde ten opzichte van de Dollar. De ECB had de verwachtingen van tevoren zo hoog opgeschroefd dat beleggers de maatregelen die werden aangekondigd niet voldoende werden bevonden. Op de valuta- en rentemarkt waren de reacties op het besluit niet al te groot. Er werd al langere tijd rekening gehouden met een renteverhoging. Op de aandelenbeurzen werd wel positief gereageerd. In de regel is een stijging van de rente ongunstig voor aandelenbeleggers, maar de Fed gaf duidelijk aan dat de rente de komende tijd slechts geleidelijk verder zal worden verhoogd. Daarnaast blijft het huidige stimuleringsbeleid en de nog steeds lage rente ondersteunend voor de Amerikaanse economie. Centrale bank Eurozone verlaagt rente De ECB heeft begin november één van haar rentetarieven verder verlaagd. De depositorente, rente die banken moeten betalen als ze geld bij de ECB willen stallen, gaat van -0,20% naar -0,30%. Het bestuur van de centrale bank heeft verder besloten om het opkoopprogramma van obligaties wel te verlengen, maar niet te verhogen. De ECB wil dat de bescheiden economische groei in de achttien eurolanden verder aantrekt en de inflatie stijgt naar het doel van net onder de 2 procent. Door extra geld vrij te maken (door leningen te kopen van banken) en door banken te stimuleren dat geld ook echt uit te lenen aan bedrijven en consumenten, hoopt de centrale bank dat te bewerkstelligen. 4

5 Olieprijs daalt verder (3/4) Olieprijs lager en lager In het laatste kwartaal van 2015 is de prijs van olie verder onder druk gekomen. De prijs van een vat Brentolie (olie uit Europa en het Midden- Oosten) daalde naar het laagste punt in 9 jaar. Prijs per vat Brentolie $160 $140 $120 $100 $80 $60 $40 Gevolgen van de lage olieprijs De daling van de olieprijs heeft grote gevolgen voor olieproducerende landen. Met name Venezuela, Rusland en Saoedi-Arabië kampen met flinke overheidstekorten. In al deze landen bestaat meer dan de helft van alle inkomsten uit opbrengsten van de export van olie of olie-gerelateerde producten. Voor Rusland komt de daling van de olieprijs extra ongelegen, omdat het land al flink te lijden heeft gehad onder de economische sancties van het Westen. De lage olieprijs heeft ook geleid tot flinke koersdalingen van aandelen en obligaties van bedrijven uit de Energiesector. De wereldwijde index van Energieaandelen is in de afgelopen 6 maanden met meer dan 20% gedaald. $20 $0 Grafiek 2 Prijs van een vat Brentolie in Amerikaanse dollars Er is al geruime tijd een mondiaal overschot van olie. De organisatie van olieexporterende landen (OPEC) liet weten de productie van olie niet te beperken en het productieplafond zelfs te verhogen. Bij vergelijkbare oliedalingen in de jaren 80 en 90 besloot de OPEC de productie van olie te beperken om zo de olieprijs op peil te houden. Deze strategie bleek destijds niet te werken, omdat hun marktaandeel hierdoor tot een minimum werd teruggebracht. Om een herhaling te voorkomen heeft de OPEC besloten om de olieprijs niet te stabiliseren door minder te produceren. Het aanbod van olie zal dus voorlopig niet afnemen. De vraag naar olie zal naar verwachting niet snel toenemen. Met name de afkoelende economische groei in China heeft een dempend effect op de vraag naar olie. Voor westerse landen die netto-importeurs zijn van olie is de prijsdaling in principe goed nieuws. Ruwe olie wordt verwerkt tot motorbrandstoffen als benzine en diesel en heeft vaak via de koppeling met gasprijzen ook invloed op stookkosten. Deze kosten dalen voor consumenten en bedrijven, en houden dus meer geld over voor andere bestedingen. Volgens Christine Lagarde van het IMF vertaalt een daling van de olieprijs met 30% zich in 0,8% extra economische groei in de meeste gevestigde economieën. 5

6 China zet beurzen onder druk (4/4) Slechte start in 2016 In de eerste beursweek van 2016 gebeurde vrijwel hetzelfde als in het derde kwartaal van Scherpe dalingen op de Chinese aandelenbeurs leidden tot lagere koersen in het westen. De Chinese aandelenkoersen zijn in de eerste beursweek met 10% gedaald Koers Chinese aandelenbeurs jan-2014 jul-2014 jan-2015 jul-2015 jan-2016 Grafiek 3 Koers CSI-300 index Vanaf 1 januari was in China een nieuwe regel van kracht. Bij een daling van 5% van de aandelenindex wordt de handel voor 15 minuten stilgelegd. Als er vervolgens -7% op de borden komt, wordt de handel voor de rest van de dag stilgelegd. In de eerste handelsweek heeft de Chinese overheid de handel al 2 keer moeten stilleggen voor de rest van de dag. Het is mogelijk dat deze regels hebben geleid tot extra verkooporders. Een andere verklaring voor de slechte start van het Chinese beursjaar is dat het verkoopverbod voor grote aandeelhouders en ingewijden op 8 januari verloopt. Dit verkoopverbod was van kracht om de onrust op de aandelenmarkt terug te dringen. Het lijkt erop dat beleggers alvast een voorschot namen op mogelijke verkooporders van grote aandeelhouders. 7% economische groei is niet meer Waar de westerse economieën gemiddeld met enkele procenten groeien per jaar, groeide de Chinese economie enkele jaren geleden jaarlijks met meer dan 10%. Inmiddels is de groei afgenomen tot onder de 7%. In de afgelopen periode zijn aandelenkoersen in China sterk gedaald, als gevolg van twijfels dat de economische groei verder afzwakt. Vorig jaar bleek al dat het doel van 7% economische groei niet kon worden behaald. De groeiprognose werd toen al verlaagd naar 6,9%. De Wereldbank verlaagde zijn groeiverwachtingen voor 2016 voor China van 7% naar 6,5%, maar economen en beursanalisten twijfelen of ook deze nieuwe bijstelling behaald kan worden. 6

7 Ontwikkeling beleggingsportefeuilles Focus op vermogensbehoud In augustus en september steeg de volatiliteit flink op de financiële markten. Er ontstond paniek vanwege de sterke koersdalingen in China, de steeds verder dalende olieprijs en de mogelijke escalatie van het Volkswagenschandaal. Deze grote risicobronnen, in combinatie met de sterk gestegen volatiliteit, gaven meer dan voldoende aanleiding om stapsgewijs aandelen met 40% af te bouwen. De opbrengst van de aandelenverkoop hebben we tijdelijk op de geldrekening aangehouden om het vermogen te beschermen tegen verdere koersdalingen. Begin oktober veranderde het sentiment onder beleggers in zeer korte tijd. Geruchten over mogelijke extra financiële steunmaatregelen van de ECB leidden tot sterke koersstijgingen in een paar dagen. Vanwege de hoge volatiliteit op dat moment waren de beleggingsportefeuilles nog steeds onderwogen in aandelen en overwogen in liquiditeiten. Van de plotselinge, sterke koersstijgingen hebben de beleggingsportefeuilles van Care IS dus niet volledig kunnen profiteren. Hierdoor is het rendement van de portefeuilles in het vierde kwartaal achtergebleven op het rendement van de benchmark en peergroup. Eind oktober en begin november hebben we positie in aandelen in twee stappen weer volledig opgebouwd. 4e kwartaal 2015 Profiel B 'zeer defensief' 0.14% -1.59% Benchmark 1.28% 1.78% Peergroup 0.50% 0.20% Profiel C "defensief" 1.46% 0.24% Benchmark 2.76% 3.33% Peergroup 2.22% 1.41% Profiel D "neutraal" 2.00% 1.07% Benchmark 4.23% 4.88% Peergroup 3.70% 2.72% Profiel E "offensief" 2.55% 2.02% Benchmark 5.71% 6.43% Peergroup 5.45% 4.27% Profiel F "zeer offensief" 4.00% 4.17% Benchmark 7.19% 7.98% Peergroup 7.65% 5.60% Tabel 2 Rendementen beleggingsportefeuilles Care IS, benchmark en peergroup 7

8 Resultaat beleggingscategorieën Rendementen vierde kwartaal en 2015 In tabel 2 is het rendement van de verschillende beleggingscategorieën over het vierde kwartaal en over heel 2015 weergegeven. De groene balkjes geven per beleggingscategorie het rendement over het vierde kwartaal weer. De blauwe balkjes geven het rendement over heel 2015 weer. Rendementen beleggingscategorieën 2015 Vierde kwartaal Liquiditeiten Staatsobligaties Bedrijfsobligaties Obligaties High Yield Obligaties Opkomende landen Aandelen ontwikkeld Aandelen opkomend Grondstoffen -20% -15% -10% -5% 0% 5% 10% 15% Tabel 3 Rendementen beleggingscategorieën vierde kwartaal en 2015 De rente in Europa is licht gedaald in het vierde kwartaal. Het rendement van staatsobligaties kwam uit op 0,46%. Over heel 2015 is het rendement van de beleggingscategorie staatsobligaties uitgekomen op 1,65%. De koersen van bedrijfsobligaties profiteerden van de afname van de kredietopslag in Europa. Het rendement was in het vierde kwartaal 1,30%. Over heel 2015 komt het rendement van bedrijfsobligaties uit op -0,56%. De koersen van high yield obligaties profiteerden ook van de dalende kredietopslag maar wel in mindere mate. Het rendement kwam uit op 0,83% in het vierde kwartaal. Over heel 2015 is het rendement -0,25%. Het rendement van obligaties uit opkomende landen (harde valuta gehedged naar Euro) kwam uit op 1,33% in het vierde kwartaal. Over heel 2015 is het rendement uitgekomen op 0,38%. De keuze om het valutarisico in deze beleggingscategorie af te dekken naar Euro s heeft een positief bijgedragen aan het rendement. Aandelen uit ontwikkelde landen was de best presterende beleggingscategorie in het vierde kwartaal en in In het vierde kwartaal kwam het rendement uit op 8,41% en over heel 2015 berekend was het rendement 10,42%. Het rendement van aandelen uit opkomende landen kwam in het vierde kwartaal uit op 3,44%. Over heel 2015 is het rendement negatief met een percentage van -5,23%. Grondstoffenprijzen daalden verder in het vierde kwartaal. Het rendement kwam uit op -8,09%. In 2015 is grondstoffen de minst presterende beleggingscategorie met een rendement van -16,12%. 8

9 Vooruitblik en positionering Aandelen onderwogen Vanwege de scherpe koersdalingen in China in de eerste week van 2016 en de negatieve reacties van beleggers op de aandelenbeurzen in Europa en de Verenigde staten, heeft Care IS aandelen met 20% afgebouwd in het eerste kwartaal van Aandelen in opkomende landen zijn afgebouwd door de volledige verkoop van de Vanguard FTSE Emerging Markets UCITS ETF. Daarnaast is een deel van de allocatie wereldwijde aandelen afgebouwd door circa een derde van de positie in de Think Global Equity UCITS ETF te verkopen. We houden de opbrengst van de verkoop tijdelijk op de geldrekening aan. Care IS verwacht dat de onzekerheid en beweeglijkheid op de financiële markten nog wel enige tijd zal aanhouden. We hebben in het afgelopen jaar al gezien dat er heftige bewegingen kunnen plaatsvinden op de aandelenbeurzen. Aandachtspunten in 2016 Op politiek gebied kunnen de verkiezingen in de VS en een mogelijk exit van Groot-Brittanië uit de Eurozone invloed hebben op de financiële markten. Verder is het afwachten in hoeverre het Europese vluchtelingenprobleem gaat uitpakken en hoe beleggers daarmee om zullen gaan. De lage olieprijs kan in 2016 leiden tot financiële problemen bij olieexporterende landen. Daarnaast kan de lage olieprijs deflatie in Westerse landen in de hand helpen, wat weer impact zal hebben op de rente en koersen van obligaties. Positionering De verdeling over beleggingscategorieën is in het afgelopen kwartaal gewijzigd. Op dit moment hebben we een onderwogen positie in aandelen en een overwogen positie in liquiditeiten. De positie in liquiditeiten is tijdelijk en biedt bescherming tegen verdere koersdalingen. In afbeelding 4 is de huidige positionering weergegeven. Onderwogen Neutraal Overwogen Liquiditeiten Obligaties Obligaties high yield Obligaties opkomende landen Aandelen Grondstoffen Tabel 4: Positionering in beleggingsportefeuilles Care IS 9

10 Contact drs. Loege Schilder RBA Bestuurder M E loege.schilder@careis.nl drs. Laurens Leek Bestuurder M E laurens.leek@careis.nl Marcel van de Meent Accountmanagement M E marcel.vandemeent@careis.nl Ronald te Dorsthorst Accountmanagement M E ronald.tedorsthorst@careis.nl Laurens Sombroek Portfoliomanagement M E laurens.sombroek@careis.nl Frank Olgers Accountmanagement M E frank.olgers@careis.nl Nick Bond Portfoliomanagement M E nick.bond@careis.nl dr. Enno Veerman Research M E enno.veerman@careis.nl 10

11 Disclaimer Deze publicatie is opgesteld door Care Investment Services B.V. (Care IS). De in deze publicatie aangeboden informatie is bedoeld als informatie in algemene zin en is niet toegespitst op uw persoonlijke situatie. De inhoud van deze publicatie mag daarom nadrukkelijk niet worden beschouwd als een beleggingsaanbeveling, beleggingsadvies of aanbieding of uitnodiging tot het aankopen of verkopen van financiële instrumenten. Beslissingen op basis van de informatie uit dit document zijn voor uw eigen rekening en risico. Elke belegging in financiële instrumenten brengt risico s met zich mee. De waarde van uw belegging kan fluctueren. In het verleden behaalde resultaten bieden geen garantie voor de toekomst. U kunt uw gehele inleg kwijtraken. Care IS vermogensbeheer en Care IS zijn handelsnamen van Care Investment Services B.V. KvK: Care IS heeft als beleggingsonderneming een vergunning, als bedoeld in artikel 2:96 van de Wet op het financieel toezicht verleend gekregen van de Autoriteit Financiële markten (AFM). Deze publicatie is met de grootst mogelijke zorgvuldigheid samengesteld, waarbij Care IS streeft naar het geven van correcte en actuele informatie. De informatie in deze publicatie is ontleed aan door Care IS betrouwbaar geachte bronnen en publieke informatie. Voor de juistheid en de volledigheid van de informatie in deze publicatie kunnen wij niet instaan. Hoewel wij ten aanzien van de selectie en berekening van de gegevens de nodige zorgvuldigheid in acht nemen, zijn wij niet aansprakelijk voor enige schade die het gevolg is van de in deze publicatie opgenomen informatie en gegevens. De informatie in deze publicatie kan zonder enige vorm van aankondiging worden gewijzigd. Vermogensbeheer dat voldoet aan de wensen en eisen van vandaag en morgen.