LOEF Technische Analyse DE TECHNICIAN. 4 februari 2014 We study the past, to understand the future door Edward Loef CFTe

Transcriptie

1 DE TECHNICIAN 4 februari 2014 We study the past, to understand the future door Edward Loef CFTe 2 december 2013 (LOEF Timing, Trends & Tactics) Nobelprijswinnaar Shiller waarschuwt voor zeepbel De RSI-waarderingen in ishares Europe, N-America en World zijn op weekbasis overbought (> 70) ishares Asia Pacific kan tijdelijk herstellen (gap sluiten), maar het zijwaartse koerspatroon na de impulsachtige daling van mei-juni 2013 wijst in de richting van een neerwaarts vervolg ishares World vanaf RSI + handelsomzetten op maandbasis Na de top in ishares World in mei 2013 herstelde deze aandelentracker zich van de eerste schrik omtrent de tapering -discussie veroorzaakt door de Federal Reserve. De volumes namen tijdens het herstel erna af en ook het opwaarts momentum wist nadien geen hogere top meer te realiseren. De koerstop uit 2007 werd afgelopen maand getest, maar blijkt vooralsnog een te zware weerstand. Bron: CNBC 3 februari

2 ishares Asia Pacific vanaf 2009 op dagbasis De professionals op zakenzender CNBC zien de koersdaling in de Amerikaanse beursindices in de afgelopen maand als een normal correction. gelooft hier niet in. Het tijdelijke herstel in ishares Asia Pacific blijkt uit de hierboven afgebeelde koersgrafiek de klassieke pullback te zijn geweest naar de neerwaartse doorbroken neklijn van een uitgestrekte(!) hoofdschoudertopformatie. Op basis van de technische analyse studies naar deze HS-patronen wordt de kans hoger dan 80% ingeschat op een koersdaling die qua omvang en snelheid niet onder zal doen dan de correctiefase die intrad vanaf het (H)oofd vorig jaar. Neem tevens in acht het tijdstip waarop de film The Wolf of Wall Street recent verscheen en wat de relatie is met 2000, 1987, 1962 en In LOEF Timing, Trends & Tactics van 13 januari jl. werd aan de hand van de filmpremière Boiler Room duidelijk gemaakt wat de risico s in 2000 waren voor de Dow Jones Index en AEX-index. Het topvormingsproces in beide indices maakt duidelijk in welk stadium de aandelenmarkten verkeren. 2

3 Nikkei-225 index vanaf 2004 op maandbasis Ook de Japanse Nikkei-225 index volgt het pad dat in de eerste helft van 2013 heeft uitgestippeld. Over stippellijnen gesproken in een milde correctiefase zou de Japanse aandelenmarkt in de loop van dit eerste kwartaal nog een herstelpoging kunnen ondernemen vergelijkbaar in de twee maanden na de val uit de (bearish) rising wedge in Japanse Nikkei-225 index vanaf november 2013 (H)oofd(S)chouderpatronen zijn de meest betrouwbare en daardoor meest bekende trendomkeerformaties in de technische analyse. In de Japanse Nikkei-225 zien we rond de recente jaarwisseling een klein hoofdschouderpatroon als onderdeel van het grotere toppatroon. De ending diagonal in de maandgrafiek hierboven is een klassiek patroon dat zich voordoet na een periode van langdurige stijgingen. De neerwaartse uitbraak die meestal volgt geldt ook meestal als indicatie dat de bullmarkt over is. Voor Wall Street is het nog niet zover, maar de contouren tekenen zich wel af. 3

4 Het koerspatroon in de Dow Jones Industrial Average in 2013 t/m heden heeft een illustere naam: Natuurlijk is iedereen benieuwd waar de verkoopdruk in de aandelenkoersen eindigt en het antwoord op de vraag of de bullmarkt op Wall Street ook over is. Op basis van trendlijnen en voormalige steunniveaus lijkt de verwachting gerechtvaardigd om rekening te houden met aanhoudende verkoopdruk tot ca Op 24 juni 2013 dus een maand na de taperingdiscussie op gang was gekomen daalde de Dow Jones Industrials Average intraday naar een dieptepunt op ,27. Gelet op het feit dat de Dow Jones Index gisteren gedurende de hele handelsdag te maken kreeg met toenemend aanbod en de stijgende steunlijn vanaf november 2012 is gebroken, lijkt dit werkschema in de komende dagen/weken het meest voor de hand te liggen. 4

5 Dow Jones Industrials Average vanaf november 2012 Zolang er nog op zakenzender CNBC mensen verschijnen die beweren dat er niets aan de hand is, is de (paniek)bodem nog niet bereikt. Forse koersdalingen zoals wij die nu zien eindigen doorgaans op het moment dat er vette krantenkoppen melding maken van een bloedbad op de beurs of bij zorgwekkende beeldvorming op de omslag van weekbladen/tijdschriften. De bullmarkt op Wall Street is waarschijnlijk over, zodra de meerjarige stijgende weerstandlijn neerwaarts wordt afgebroken en/of wanneer u in de trendoverzichten signaleert dat zowel de kortetermijn als langetermijn trend in de Dow Jones Industrials Average en S&P 500 index negatief worden beoordeeld. Dat laatste zal op z n vroegst plaatsvinden bij een daling van het 20-daags (blauwe) koersgemiddelde onder het (rode) 120-daags koersgemiddelde (zie onder in de koersgrafiek op logaritmische schaal). Dow Jones Industrials Average op basis van het mechanische handelsmodel van LOEF vanaf 2009 De zwarte candle illustreert thans een daling onder het 120-daags gemiddelde, waardoor de dagcandle zwart kleurt en waarschuwt voor een verandering in de richting van de trend, niets meer en niets minder dan dat. De meerjarige stijgende steunlijn vraagt daarom nu extra aandacht! 5

6 Dow Jones Industrials Average vanaf 1999 De reden waarom de stijgende steunlijn in de log-chart van de hierboven afgebeelde grafiek van de Dow extra aandacht vereist is het feit dat doorbraken in koersgrafieken op logaritmische schaal eerder plaatsvinden dan in grafieken op lineaire schaalverdeling. Tot slot hieronder nog een terugblik hieronder op LOEF Timing, Trends & Tactics d.d. 6 januari 2014: 6

7 AEX aandelen TA TA RS RS beurs W/V W/V TA RS H RS H Benchmark AEX KT LT KT LT koers 5 D 20 D KV K V AEX-index % -4.1% N/A N/A Aegon % -9.0% Ahold Koninklijke % -4.5% V 6 12 Air France-KLM % 8.6% 22 6 Akzo Nobel % -4.4% K K 0 6 ArcelorMittal % -4.7% 3 19 ASML Holding % -4.8% 6 32 Corio % -3.1% 27 1 DSM Koninklijke % -15.8% Fugro % -9.7% 5 1 Heineken % -4.8% ING Groep % -3.5% 31 8 KPN Koninklijke % 9.2% V Philips Koninklijke % -5.9% 20 7 PostNL % -0.9% 3 51 Randstad % -3.3% 2 12 Reed Elsevier % -1.5% Royal Dutch Shell A % -2.1% 8 23 Royal Imtech % -4.2% K 36 8 SBM Offshore % -5.2% 32 4 TNT Express % -4.0% K 0 8 Unibail-Rodamco % -2.4% V Unilever % -4.6% 9 30 Wolters Kluwer % -0.1% K 15 3 Ziggo % -4.9% 2 4 AMX aandelen TA TA RS RS beurs W/V W/V TA RS H RS H Benchmark AMX KT LT KT LT koers 5 D 20 D KV K V AMX-INDEX % -0.6% N/A N/A AALBERTS INDUSTRIES % -2.3% V AMG Advanced Metallurgical Group % -8.7% Aperam % -0.6% 4 16 Arcadis % 4.1% 17 9 ASM International % 4.8% K BAM NBM % -1.7% V 34 9 Binck % -1.0% V 21 8 BOSKALIS WESTMINSTER, KON % -7.8% Brunel International % -4.9% 21 6 CSM % -1.8% V Delta Lloyd Groep % 3.1% 2 6 EUROCOMMERCIAL % -0.9% 6 17 HEIJMANS % 15.6% 2 6 KONINKLIJKE TEN % 0.6% K Nieuwe Steen Inv % -4.8% 22 2 Nutreco % -9.0% PHARMING GRP % 127.7% TomTom % -8.1% 21 5 TWENTSCHE KABEL % -2.9% 12 8 Unit % 0.5% 6 43 UNITED SERVICE GROUP % 14.3% VastNed Retail % 6.1% Vopak Koninklijke % -3.3% 12 V 0 Wereldhave % -2.2% 3 4 7

8 BEL-20 aandelen TA TA RS RS beurs W/V W/V TA RS H RS H Benchmark BEL-20 KT LT KT LT koers 5 D 20 D KV K V Bel % -1.7% N/A N/A AB InBev % -6.9% Ackermans & van Haaren % -6.7% Ageas % 1.4% K 2 V 0 Befimmo Sicafi % 0.5% Bekaert % -2.2% V K 0 2 Belgacom % -1.2% 6 2 Cofinimmo % -3.8% 8 40 COLRUYT % -0.4% V 6 32 D'Ieteren % -1.9% 2 26 Delhaize Groep % 7.8% K Delta Lloyd Groep % 3.1% 1 6 Elia % -0.3% 8 28 GBL % -0.7% V 6 18 GDF Suez % -1.2% K 0 3 KBC Groep % 2.6% K 20 6 Solvay % -8.6% 3 19 Telenet Group Holding % -0.4% 5 15 ThromboGenics % -9.5% V UCB % -3.7% 1 18 Umicore % -2.6% 2 3 Hoofdsectoren TA TA RS RS beurs W/V W/V TA RS H RS H Benchmark S&P 500 INDEX KT LT KT LT koers 5 D 20 D KV K V SPDR S&P 500 ETF Trust % -4.8% 3 29 ISHARES DJ ENERGY SECT IDX FUND % -6.5% 4 28 ISHARES DJ US CONS NCYCL SECT FD % -6.6% 5 29 ISHARES DJ US FIN SECT IDX FUND % -6.8% ISHARES DJ US FINANCIAL IDX FUND % -5.8% 2 1 ISHARES DJ US HEALTHCARE SECT IDX F % -0.4% ISHARES DJ US INDUST SECT FUND % -5.9% ISHARES DJ US REAL ESTATE INDEX FD % 1.5% K ISHARES DJ US TECH SECTOR INDEX FD % -2.6% 1 4 ISHARES DJ US TELECOM SECT IDX FD % -5.0% 5 V 0 ISHARES DJ US UTIL SECT IDX FUND % 3.7% V

9 DJ Eurostoxx 50 stocks TA TA RS RS beurs W/V W/V TA RS H RS H Benchmarkt DJ Eurostoxx 50 KT LT KT LT koers 5 D 20 D KV K V AIR LIQUIDE % -6.6% 5 20 ALLIANZ N (XETRA % -5.3% 12 8 ALSTOM % -19.1% 13 8 ArcelorMittal % -4.7% 1 18 AXA % -5.2% 1 V 0 Banco Bilbao-Vizcaya Argentaria % -2.9% 47 8 BASF AG (XETRA) % 2.1% K BAYER AG (XETRA) % -3.1% K 0 4 BMW (XETRA) % -3.6% 10 5 BNP PARIBAS % 3.2% K 6 9 CARREFOUR % -10.2% CREDIT SUISSE GR % -4.6% 45 9 CRH % -0.6% 2 V 0 Daimler AG % -2.1% 13 3 DANONE % -3.6% 9 13 Deutsche Bank % 1.2% K 20 7 Deutsche Boerse % -4.9% DEUTSCHE TELEKOM % -4.2% 8 1 E.ON AG (XETRA) % 2.1% EADS % -6.7% Enel SpA % 3.3% K ENI SPA % -6.1% 8 14 ESSILOR INTERNATIONAL % -3.0% 24 9 FRANCE TELECOM S % 0.7% K GDF Suez % -1.2% GENERALI ASSICUR % -7.9% Iberdrola % -0.7% 4 12 Inditex % -8.5% ING Groep % -3.5% 29 9 Intesa Sanpaolo % 6.8% L'OREAL % -2.9% 8 29 LVMH % 0.8% MUENCHENER RUECKVERSICHERUNG N % -1.9% 5 30 Philips Koninklijke % -5.9% 22 8 Repsol YPF % -5.4% 18 8 RWE (XETRA) % 6.1% SAINT-GOBAIN % -2.5% 16 8 SANOFI SYNTHELAB % -5.2% 8 18 SAP AG % -9.8% SCHNEIDER ELECTRIC % -3.9% 13 5 SIEMENS AG N (XE % -6.5% 5 2 SOCIETE GENERALE % -1.8% 20 8 Telecom Italia SpA % 5.6% K 41 6 TOTAL FINA ELF S % -4.0% 9 19 Unibail-Rodamco % -2.4% V UNICREDITO ITALI % -4.5% 42 8 Unilever % -4.6% 9 19 VINCI % 1.9% K 5 8 VIVENDI UNIVERSA % 5.1% K VOLKSWAGEN (XETR % -7.5%

10 Dow Jones Industrials Avg TA TA RS RS beurs W/V W/V TA RS H RS H Benchmark DJIA KT LT KT LT koers 5 D 20 D KV K V NY-DJ-Industrial Avg % -6.7% N/A N/A 3M Co % -10.5% American Express Co % -7.7% 9 4 AT&T Inc % -8.2% 7 17 Boeing Co % -10.6% 18 3 Caterpillar Inc % 2.9% V 5 8 Chevron Corp % -10.6% 5 1 Cisco Systems % -2.0% V Coca-Cola % -8.1% 8 19 DuPont E I Nemours & Co % -5.9% 1 7 ExxonMobil Corp % -9.5% General Electric % -11.4% Goldman Sachs Group % -10.3% Home Depot % -8.3% 6 3 IBM % -7.4% 35 8 Intel Corp % -7.1% 13 8 Johnson & Johnson % -5.5% 18 4 JPMorgan Chase & Co % -7.4% McDonald's Corp % -3.6% Merck & Co % 4.7% K Microsoft Corp % -1.2% V NIKE Inc 'B' % -9.2% 4 36 Pfizer Inc % 0.3% Procter & Gamble % -5.9% V Travelers Cos Inc/The % -10.0% 2 39 United Technologies % -2.4% V UnitedHealth Group % -5.8% 3 12 Verizon Communications % -4.2% V Visa Inc % -3.5% 10 4 Wal-Mart Stores % -7.6% V 5 11 Walt Disney Co % -8.0% 1 V 0 Hoofdsectoren TA TA RS RS beurs W/V W/V TA RS H RS H Benchmark S&P 500 INDEX KT LT KT LT koers 5 D 20 D KV K V SPDR S&P 500 ETF Trust % -4.8% 3 29 ISHARES DJ ENERGY SECT IDX FUND % -6.5% 4 28 ISHARES DJ US CONS NCYCL SECT FD % -6.6% 5 29 ISHARES DJ US FIN SECT IDX FUND % -6.8% ISHARES DJ US FINANCIAL IDX FUND % -5.8% 2 1 ISHARES DJ US HEALTHCARE SECT IDX F % -0.4% ISHARES DJ US INDUST SECT FUND % -5.9% ISHARES DJ US REAL ESTATE INDEX FD % 1.5% K ISHARES DJ US TECH SECTOR INDEX FD % -2.6% 1 4 ISHARES DJ US TELECOM SECT IDX FD % -5.0% 5 V 0 ISHARES DJ US UTIL SECT IDX FUND % 3.7% V

11 Landenindices TA TA RS RS beurs W/V W/V TA RS H RS H Benchmark AEX KT LT KT LT koers 5 D 20 D KV K V AEX-index % -4.1% N/A N/A ARGENT.-Merval % 15.8% ATHENE-ASE General % 0.2% K 0 9 Bel % -1.7% Bovespa % -9.5% 5 24 Bratislava/SAX Index % 1.1% CAC % -2.8% CHILI-IPGA Gen % -7.1% CHINA-Shanghai & Shenzhen % -5.1% V 6 30 Colombo/All Shares Index % 4.1% V DAX INDEX % -2.6% EGYPTE-CASE 30 Index % 9.8% 4 9 FTSE 100 INDEX % -3.9% Hang Seng Index % -5.6% 7 29 HONGARIJE-BUX % -0.1% IERLAND-ISEQ % 1.5% INDIA-Sensex % -2.8% 9 29 INDONESIE-JCI % 1.4% K ISRAEL-Tel Aviv % -1.8% 4 26 JOHANN.-JSE Ind % -6.8% 6 3 MADRID-IBEX % -1.6% 19 7 MALEISIE-KLCI % -3.7% 4 25 MEXICO-IPC % -2.8% 4 27 MILAAN-FTSE/MIB % -1.7% V NASDAQ COMPOSITE INDEX % -2.8% 9 31 NIEUW ZEELAND-NZSX % 0.9% NY-DJ-Industrial Avg % -6.7% 3 27 NY-DJ-Transport.Avg % -3.7% 8 28 NY-Nasdaq % -2.5% 9 31 NY-Nyse Composite % -5.1% 8 31 OSLO-OBX Price Index % -2.4% PHILIPPIJNEN-PSEi % -1.2% V POLEN-WIG Index % -0.7% PSI % -2.8% 19 8 RUSLAND-RTS % -10.4% 6 1 S&P 500 INDEX % -4.9% 5 28 SINGAPORE-Straits Times % -4.7% 6 27 SWISS MARKET INDEX % -2.0% Sydney-All Ordinaries Index % -2.8% 7 18 TAIWAN-TWSE % -0.8% V 2 22 THAILAND-SET % 5.0% TOKYO/NIKKEI 225/DOW JONES INDEX % -11.4% TORONTO-S&P/TSX Composite % -0.1% TSJECHIE-PX % -0.3% TURKIJE-National % -9.3% ZUID KOREA-KOSPI % -2.4%

12 Technische Analyse Modelportfeuille NEDERLAND MUTATIES Royal Dutch is na de recente aankoop gisteren weer verkocht. Rendement realiseren begint met verliezen beperken. Een recent close short -signaal afgelopen vrijdag in het aandeel Heineken wordt vandaag opgevolgd. De opbrengst wordt herbelegd in 200 Vopak Turbo Short (NL ). Heineken vanaf

13 Vopak vanaf 2013 underperformer t.o.v. AMX-index..nieuw dieptepunt op slotkoersbasis AEX vanaf medio juni 2013 De AEX sloot gisteren onder het 120-daags koersgemiddelde, waardoor er sprake is van het risico van een bearish overgangsfase. De bevestiging voor een trendomslag is nog niet gegeven, want er is nog geen lagere bodem gevormd onder de bodem voorafgaand aan de rally naar de top. De breuk onder de stijgende steunlijn vanaf juni 2013 illustreert wel een verandering van richting. Conclusie: de risico s van een trendomslag nemen toe. Met vriendelijke groet, Informatie & contact Edward Loef, CFTe W BV E mail@edwardloef.com 13

14 DISCLAIMER LOEF TECHNISCHE ANALYSE B.V. (hierna: LTA) LTA levert onafhankelijke beleggingsresearch gebaseerd op methodieken die bekend staan als technische analyse. LTA of een aan haar gelieerde onderneming of persoon kan op elk willekeurig moment (in)direct een long of shortpositie hebben in de in deze publicatie genoemde financiële markten of instrumenten. Op deze publicatie is de disclaimer van van toepassing. Edward Loef onderhoudt contacten met diverse zelfstandig vermogensbeheerders. Wellicht wenst u (een deel van) een vrij belegbaar vermogen te beleggen op basis van de beleggingsresearch van. Voor nadere informatie en het maken van een vrijblijvende afspraak kunt u contact opnemen via mail@edwardloef.com of direct bellen: KOERSDATA & KOERSGRAFIEKEN Koersdata: beurskoersen afkomstig van Reuters QuoteCentre for Metastock en VWD Groep Grafieken: gemaakt door Edward Loef CFTe KLEUREN IN DE GRAFIEK Donkergroen Lichtgroen Rood Oranje Blauw Paars Geel Zwart Rode lijn Blauwe lijn Roze lijn Groen/zwarte lijn onderin grafiek TECHNISCHE ANALYSE INTERPRETATIE - stijgende trend (long of positief of bullish) - technische correctie binnen stijgende trend (correctiefase) - dalende trend (short of negatief of bearish) - technisch koersherstel binnen dalende trend (herstelfase) - sterk opwaarts momentum tijdens stijgende trend - sterk neerwaarts momentum tijdens dalende trend - overdrijvingsfase (= overspannen situatie, hoog risico trendomslag) - overgangsfase tussen stijgende en dalende trend en vice versa daags simpel gemiddelde (tenzij anders vermeld) - 20 daags simpel gemiddelde (tenzij anders vermeld) - relatieve sterkte ten opzichte van een nader toegelichte benchmark - MACD afgeleid van relatieve sterkte VERKLARENDE WOORDEN/BEGRIPPENLIJST & AFKORTINGEN Trend KT Trend kortetermijn afhankelijk van beurskoers boven/onder het 20-daags gemiddelde Trend LT Trend langetermijn afhankelijk van het 20-daags gemiddelde van de beurskoers boven/onder het 120- daags gemiddelde. W/V Procentuele verandering 5D / 20D / 5W / 20W 5 handelsdagen / 20 handelsdagen / 5 handelsweken / 20 handelsweken Trendsignaal Uitbraak boven/onder 20 daags hoogste/laagste koers kan een trendmatige beweging veroorzaken RSI Relatieve sterkte index = maatstaf op een schaal van om een overwaardering boven 70 of onderwaardering onder 30 te meten). STO Stochastics = korte termijn indicator voor onder/overwaarderingen (< 20 / > 80) Overbought overwaardering in deze publicatie in de RSI (> 70) of Stochastics (> 80) Oversold onderwaardering in deze publicatie in de RSI (< 30) of Stochastics (< 20) RS Relatieve sterkte (vergelijkingsmaatstaf t.o.v. een nader genoemde benchmark) RS KT Relatieve sterkte kortetermijn (op basis van dagkoersen) RS LT Relatieve sterkte langetermijn (op basis van weekkoersen) MACD Moving Average Convergence Divergence Indicator TA Technisch Alert (handelssignaal) K Technisch K oopsignaal (mechanisch signaal veronderstelt stijgingspotentieel) V Technisch V erkoopsignaal (mechanisch signaal verondersteld dalingspotentieel) H Technisch H ouden in een opgaande trend of H edgen in een dalende trend RSK Relatief K oopsignaal (t.o.v. andere beleggingswaarde / (geel gearceerde) benchmark RSV Relatief V erkoopsignaal (t.o.v. andere beleggingswaarde / (geel gearceerde) benchmark H Historie (aantal verstreken perioden sinds het laatste technische RS-signaal in trendoverzicht 1W 4W 13W Afkorting voor aantal verstreken weken m.b.t gerealiseerde koersperformance Koersperformance Procentuele verandering in koers gedurende een specifieke genoemde periode NA/NA Aanduiding voor gebruik als benchmarkmaatstaf voor relatieve sterkte vergelijking Behaalde rendementen in het verleden zijn geen garantie voor toekomstige resultaten 14