Kennisdocument 3 CONTEXTANALYSE

Transcriptie

1 Kennisdocument 3 CONTEXTANALYSE

2 Inhoud 1. Het belang van een contextanalyse 4 2. Ken de context in het belang van de duurzaamheid van het project 4 3. Het uitvoeren van een contextanalyse 5 4. Conclusies op basis van beide contextanalyses: Relaties en Factoren 8 Uitgever: Wilde Ganzen Auteur: MDF Mede tot stand gekomen dankzij subsidie van: NCDO 3

3 PI-DOC 3: CONTEXTANALYSE Voordat je als Nederlands Particulier Initiatief aan de slag gaat voor een ontwikkelingsproject, is het belangrijk dat je eerst bewust wordt van de omgeving waarin het project moet plaatsvinden. Deze omgeving wordt ook wel de context van een project genoemd. Hierin bevinden zich andere organisaties, doelgroepen en instituties (culturele normen en waarden, wettelijke regelingen, etc.) die van invloed kunnen zijn op het functioneren van het project. Dit document helpt bij het analyseren van de context om samen met de lokale partner een project zo succesvol mogelijk te maken. Bij een contextanalyse breng je in kaart wie de andere spelers in het veld van het project zijn, welke relaties zij onderling hebben en welke relatie het project met deze organisaties zou kunnen hebben of wensen. Naast andere spelers kunnen er ook factoren in de omgeving zijn die het project positief of negatief kunnen beïnvloeden, zoals de politieke situatie, het klimaat en de cultuur. 1. Het belang van een contextanalyse Het goed in kaart brengen van de context en van wie doet wat, wie communiceert met wie en wie levert welke producten en diensten, is erg belangrijk. Weten wie wat doet helpt overlap voorkomen, het kan goede tips opleveren en tot interessante samenwerking leiden. Uiteindelijk moet het project voldoen aan een daadwerkelijke behoefte. Een contextanalyse helpt dus bij het bepalen van: - de positie van het project t.o.v. andere ontwikkelingsactiviteiten en/of voorzieningen; - de relevantie van het project, dus de mate waarin het project voorziet in een behoefte die niet al door anderen wordt vervuld of kan worden vervuld; - de samenwerkingsmogelijkheden; - de risico s. 2. Ken de context in het belang van de duurzaamheid van het project Uit ervaring is gebleken dat projecten die gebruikmaken van al bestaande organisaties, structuren, diensten of producten een veel grotere kans hebben om te blijven voortbestaan dan projecten die alleen op eigen kracht zijn opgezet. Ook voor de duurzaamheid van een project is een contextanalyse dus een erg belangrijk instrument. Met een goede analyse kun je de juiste partner kiezen voor het project en is de kans van slagen veel groter. Uit de praktijk Een PI heeft een school gebouwd in een dorpje in een Zuid-Amerikaans land. De bouw is met geld uit Nederland gefinancierd en de school is erg mooi geworden. Met de ouders wordt afgesproken dat zij voor elk kind schoolgeld zullen betalen. De school wordt met veel ceremonie geopend, maar als de schoolleiding het schoolgeld wil innen, worden de kinderen een voor een van school gehaald. Wat blijkt: de ouders willen geen schoolgeld betalen. Ze vinden dat als de organisatie zoveel geld heeft om een prachtige, luxe school neer te zetten er ook wel genoeg geld moet zijn om gratis onderwijs te bieden. Zijzelf hebben nauwelijks genoeg geld om dagelijks een maaltijd op tafel te zetten. WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse 4

4 3. Het uitvoeren van een contextanalyse Met een contextanalyse krijg je antwoord op de volgende vragen: 1. Wie zijn de andere spelers in de directe omgeving waarmee je in het project kunt samenwerken en welke relaties heeft het project ermee? 2. Welke factoren in de omgeving kunnen het project positief of negatief beïnvloeden? Denk vooraf eerst na over welke organisatie(s) je als uitgangspunt voor de analyse neemt en of de Nederlandse PI samen met de mensen ter plekke de analyse maakt, of dat de mogelijke nieuwe partner dit doet. DE ANDERE SPELERS IN DE DIRECTE OMGEVING Voordat je de spelers en hun onderlinge relaties in de context van het project gaat bepalen, moet je je uitgangspunt vaststellen. Dit kan het project zijn, of de organisatie die het project uitvoert. Stap 1: besluit of de organisatie of het project het uitgangspunt vormt in de analyse. Formuleer vervolgens een vraag op basis waarvan de analyse wordt uitgevoerd, bijvoorbeeld: Met welke partijen moeten we rekening houden en op welke manier moeten we dat doen, om de levensvatbaarheid en relevantie van het project zeker te stellen? Met behulp van de analyse die je nu aan de hand van specifieke vragen maakt, krijg je letterlijk een plaatje van de organisatie of het project en de bestaande relaties met andere spelers. Stap 2: identificeer alle betrokken partijen die op een of andere manier een link hebben, of mogelijk kunnen hebben met het project. Denk hierbij aan: - de doelgroep (al dan niet georganiseerd); - bestaande ontwikkelingsorganisaties (NGO s, netwerken, etc.) die al actief zijn in de omgeving van het project, dorp, stad of land; - politieke, sociale, sociaal-culturele, technische en religieuze organisaties (met veel invloed) die vertegenwoordigd zijn in de omgeving, zoals kerken, scholen, lokale overheden, bedrijven, formele en informele leiders. Stap 3: bepaal de huidige relaties die de uitvoerende organisatie heeft met de geïdentificeerde spelers in stap 2. Denk aan de volgende mogelijkheden die hierop van invloed kunnen zijn: - Is er sprake van een hiërarchische relatie? Wie moet wie orders geven? - De relatie kan coöperatief zijn. Wie werkt er samen met wie? - Er kan al een operationele relatie zijn in de zin dat er diensten of producten ingekocht of geleverd kunnen worden. - Is er een financiële relatie? Wie financiert wie? Stap 4: bepaal de intensiteit van de relatie. Intensiteit kan worden uitgedrukt in: hoeveelheid van de te leveren diensten of producten; - frequentie van communiceren; - belangrijkheid (macht) van de relatie. 5 WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse

5 Stap 5: visualiseer de analyse als volgt op een vel papier: Stap 6: trek conclusies op basis van de afbeelding. De kaart die we hebben gemaakt laat het volgende zien: - alle belangrijke spelers/organisaties; - alle belangrijke relaties; - de intensiteit en kwaliteit van de relaties. Het helpt je bij het trekken van de volgende conclusies: - over de complexiteit van de omgeving waarin het project gaat plaatsvinden; - welke spelers belangrijk zouden kunnen zijn, maar waar je nog géén intensieve relatie mee hebt (dus die je zou kunnen gaan opbouwen); - of, en zo ja, welke organisaties in hetzelfde domein werkzaam zijn; - welke belangrijke/invloedrijke organisaties van belang zijn voor het slagen van het project; - wat de positie van het project/de organisatie in de context is en wat er gedaan moet worden om deze te kunnen verdedigen of toe te lichten aan buitenstaanders, bijvoorbeeld donateurs; - of er een aanpassing van het voorgenomen project nodig is; - en soms ook: het besluit om maar af te zien van het project. WELKE OMGEVINGSFACTOREN KUNNEN HET PROJECT POSITIEF OF NEGATIEF BEÏNVLOEDEN? Naast het in kaart brengen van andere spelers is het ook erg belangrijk om de factoren die het project positief of negatief beïnvloeden te identificeren en analyseren. Negatieve omgevingsfactor Een projectorganisatie in een Afrikaans land wilde dorpsbewoners voorlichten over condoomgebruik als bescherming tegen AIDS. Het project was opgezet met financiële middelen en kennis uit Nederland. Lokale vrijwilligers trokken de dorpen in om mensen voorlichting te geven over het belang van condoomgebruik. Zij waren geïnteresseerd in de voorlichting, maar een toename in gebruik bleef uit. Na onderzoek bleek dat de religieuze leiders uit de dorpen, die zeer veel invloed hadden, op zondag in de kerken het gebruik van condooms verboden. WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse 6

6 Religie is in dit voorbeeld een factor die het succes van het project in de weg stond. Het is dus belangrijk dit soort factoren in kaart te brengen en hun invloed te analyseren, voordat het project van start gaat. Neem hiervoor de volgende stappen: Stap 1: wie/wat staat er centraal in de analyse, de organisatie of het project? Stap 2: formuleer de vraag waar je door middel van de analyse antwoord op wilt krijgen. Bijvoorbeeld: met welke regels en gebruiken moet ik rekening houden (en op welke manier) om de levensvatbaarheid en relevantie van het project zeker te stellen? Stap 3: bepaal het gebied (grootte) waarop je de analyse wilt uitvoeren. Stap 4: maak vervolgens een lijst van alle factoren die het project positief of negatief kunnen beïnvloeden, denk aan politieke, juridische (procedures), infrastructurele, technische, economische, financiële, religieuze en culturele factoren. Stap 5: hoe belangrijk is elke factor voor het laten slagen van het project? Stap 6: kan het project een factor beïnvloeden? Kan het project iets doen om de factor in belangrijkheid te laten toe- of afnemen? Stap 7: classificeer en analyseer de factoren voor de volgende vier onderdelen: 1. Beleid, politiek en procedures 2. Aanbod 3. Vraag 4. Samenwerking / concurrentie Stap 8: maak het volgende plaatje compleet Factorenscan Geen directe invloed Beleid/regelgeving politiek Invloed Aanvoer van middelen Partner organisatie Vraag van gebruikers Concurrentie/ Samenwerking Samenwerking Stap 9: trek conclusies op basis van wat het plaatje je vertelt over de factoren die het project positief en negatief beïnvloeden en de hoeveelheid invloed die het project zelf daarop kan uitoefenen. 7 WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse

7 4. Conclusies op basis van beide contextanalyses: Relaties en Factoren Op welke manier kun je nu conclusies trekken voor het plannen van een succesvol project op basis van beide contextanalyses? Daarvoor moet je dwarsverbindingen leggen. Leg de conclusies van beide analyses naast elkaar en stel de volgende vragen: - Zijn er overeenkomstige conclusies uit beide analyses getrokken? Dit kan een bevestiging van bepaalde vraagstukken zijn. - Zijn er grote verschillen tussen beide analyses, waarin zitten die en wat zeggen die verschillen? Zijn ze gunstig of ongunstig voor het project? - Zijn er relaties en/of factoren die je ten gunste van de uitvoering van het project kunt gebruiken? - Zijn er relaties en/of factoren die gunstig zijn voor het project, die je nog niet hebt, maar die je wellicht kunt realiseren of die het project kunnen gaan beïnvloeden? - Moet je het project misschien bijstellen, of kun je zelfs maar beter afzien van het project? SUCCES VAN ANALYSES Een project in een Aziatisch land wil meisjes stimuleren naar school te gaan en een beroep te leren. Uit de beide contextanalyses komt naar voren dat de projectorganisatie helemaal geen contact heeft met ouderorganisaties en de lokale overheid. Uit de factorenanalyse blijkt dat politiek en ouders veel invloed hebben op het wel of niet naar school sturen van meisjes. De projectorganisatie besluit om contact te leggen met de ouderorganisatie en de lokale overheid om haar projectdoel uit te leggen, hiervoor draagvlak te creëren en beide een rol te geven in het project. DUURZAAMHEID De partnerorganisatie en de doelgroep van het project hebben er natuurlijk alle belang bij dat het project na terugtrekking van het Nederlandse PI kan blijven bestaan. Door het project in de lokale context te plaatsen, vergroot je de kans op duurzaamheid. Het uitvoeren van de contextanalyse heeft ook een belangrijk participatief karakter, als de analyse samen met de doelgroep en de partnerorganisatie wordt uitgevoerd. Zij hebben immers kennis van de lokale omgeving en de Nederlandse partner kan hiermee zijn voordeel doen. Bovendien wordt dan ook rekening gehouden met het projecteigendom, oftewel het ownership. Het project is per slot van rekening eigendom van de lokale partnerorganisatie en doelgroep, zodat de relevantie wordt gewaarborgd en het project van binnenuit wordt gedragen. Lees ook PI-doc 4: Duurzaamheid van het Project. WILDE GANZEN PI-DOC 3 Contextanalyse 8

8 Wilde Ganzen Heuvellaan JN Hilversum t f rekening info@wildeganzen.nl