Pedagogisch fundament. handboek ikc leeuwarden

Transcriptie

1 Pedagogisch fundament handboek ikc leeuwarden

2 pedagogisch fundament Inhoud Moreel kader IKC Leeuwarden Dit handboek is een hulpmiddel te komen tot een pedagogisch fundament voor een IKC s. Uitgangspunt hierbij is het boek van Jeannette Doornenbal Opgroeien doe je maar één keer. Pedagogisch ontwerp voor het kindcentrum. elementen van het pedagogisch ontwerp 1. Het Pedagogisch ontwerp a. Het moreel kader opdracht 1... p. 4 b. De pedagogische opdracht opdracht 2... p. 5 c. Visie op ontwikkelen en leren opdracht 3... p Het speelveld a. Tijd opdracht 4... p. 7 b. Ruimte opdracht 5... p Spelers a. Kinderen opdracht 6... p. x b. Professionals opdracht 6... p. x c. Ouders opdracht 8... p. x d. Samenwerking instellingen opdracht 9... p. x 4. Samenspelen a. Opstelling opdracht p. x b. Aanbod opdracht p. x c. Spelregels opdracht p. x d. Volgen en evalueren opdracht p. x e. Participatie van kinderen opdracht p. x 5. Leiding en regie opdracht 15...p. x Jeannette Doornenbal en Tonny van den Berg Tonny van der Berg Tempre- Advies en Implementatie Boeijengastrjitte 62, 8627 SH Gauw (0515) info@tempre.nl Handboek voor het Kind Centrum - IKC Leeuwarden 2 3

3 IKC Leeuwarden Opdracht 1 Opdracht 2 pedagogisch fundament Opdracht 1 Het pedagogisch ontwerp: moreel kader De inrichting van een kindcentrum begint met de vraag: Hoe willen we samenleven? Welke waarden willen we voorleven en naleven naar elkaar als collega s naar ouders en kinderen? Het vormt het ethisch fundament van het kindcentrum dat iedereen moet uitdragen en voelbaar is in alles. In de houding van de professionals, de sfeer, de inrichting van de binnen- en buitenruimtes, de omgang met de kinderen en de ouders. Opdracht 2 Het pedagogisch ontwerp: de pedagogische opdracht Bij het ontwerpen van een pedagogische opdracht staat de vraag centraal: Waar willen we de kinderen van 0-12 jaar brengen die aan ons zijn toevertrouwd. Wat is het ultieme doel van het kindcentrum. Waartoe voeden wij onze kinderen op. Er is sprake van een drievoudige pedagogische opdracht. Er wordt aandacht besteed aan informeel leren, formeel leren en socialisatie. ontwerp moreel kader Hoe willen we samenleven binnen het kindcentrum? Wat zijn onze gedeelde waarden die we willen voor- en naleven, zodat er relationeel vertrouwen ontstaat? het morele kader in de dagelijkse praktijk In welke onderwerpen / activiteiten moet het moreel kader straks tot uiting komen en zichtbaar worden voor kinderen, ouders en professionals? Noem er een aantal en werk er twee uit. Welke komen jullie tegen bij uitwerken van het moreel kader. Dit kan zijn op bestuurlijk, wettelijk- en juridisch als ook op uitvoerend niveau. ontwerp pedagogische opdracht Wat is het bestaansrecht van ons kindcentrum, de pedagogische opdracht die wij met elkaar hebben? Wat willen we bereiken met en voor onze kinderen? (zodat zij zich door socialisatie en kwalificatie kunnen voorbereiden op hun toekomst en zich een toekomst kunnen ontwerpen door op hun eigen manier in de wereld te komen? de pedagogische opdracht in de dagelijkse praktijk In welke onderwerpen / activiteiten moet de pedagogische opdracht straks tot uiting komen / zichtbaar worden voor kinderen, ouders en professionals? Noem er een aantal en werk er 2 ander uit. Welke komen jullie tegen bij uitwerken van de pedagogische opdracht. Dit kan zijn op bestuurlijk, wettelijk- en juridisch als ook op uitvoerend niveau. Voorbeelden van kernwaarden Respect: niet oordelen en veroordelen. Respectvolle omgang, ook bij meningsverschillen Openheid: persoonlijke aandacht voor anderen (je kijkt naar anderen, iedereen voelt zich welkom en wordt uitgenodigd. Integriteit: doen wat je zegt. Professionaliteit: kinderen, ouders en collega s mogen verwachten dat er een vakman/vrouw aan het werk is. Religie: gevoelens en gedachten met betrekking tot de zin van het leven, al of niet in relatie tot een hogere macht. Draagvlak Zorg voor draagvlak van het moreelkader, bij ouders, team en kinderen. Dit kan door de formele procedures, maar ook in informele gesprekken De pedagogische opdracht Informeel: jonge kinderen leren door in een veilige en uitdagende omgeving mee te mogen doen in alledaagse praktijken en interacties. Door kijken, luisteren, nadoen en contact maken. Het pedagogische kader van 0-4 laat zien dat verzorgende activiteiten ook pedagogische situaties zijn. Formeel leren: met het volgen van onderwijs bereiden kinderen zich voor op hun latere deelname aan de arbeidsmarkt. In onze samenleving gebeurt dat door het succesvol doorlopen van de lesstof, het curriculum, en door het halen van diploma s. Socialisatie: democratisch burgerschap. Door in de groep met andere kinderen te leven, leren kinderen deel te zijn van een groep en daar aan bij te dragen, leren ze gezag te aanvaarden en gezag over zichzelf te krijgen, leren ze dubbel perspectief te nemen (zich te verplaatsen in de ander), te geven en te nemen, conflicten te beslechten met woorden. Kwalificatie: onderwijsresultaten. Identiteit: als uniek persoon in de wereld komen. 4 5

4 pedagogisch fundament Opdracht 3 Opdracht 4 pedagogisch fundament Opdracht 3 Het pedagogisch ontwerp: visie op ontwikkelen en leren Een brede benadering van ontwikkelen en leren gaat over alle leer- en ontwikkelingsgebieden, algemene concepten voor ontwikkelen en leren. Welke principes kunnen we hiervoor formuleren? Wat is de (gemeenschappelijke) visie hierop en wat betekent dat voor de pedagogisch en didactische inrichting van het kindcentrum? In hoeverre wordt een verbinding gemaakt tussen het binnen- en buitenschools leren? Hoe wil je gezamenlijk bijdragen aan de doorgaande ontwikkelingslijn? Grofweg zijn er een aantal soorten van invullingen te onderscheiden die gebaseerd zijn op een aantal pedagogisch en didactische stromingen. ontwerp visie op ontwikkelen en leren Wat is ons onderwijs/ikc-concept (wat wordt nu door de school gehanteerd)? Wat betekent dit voor de gezamenlijke aanpak Hoe is deze visie (onderwijsconcept) te vertalen naar gemeenschappelijke principes over leren en ontwikkelen? ontwikkelen en leren in de dagelijkse praktijk Wat betekent onze gezamenlijke visie op leren en ontwikkelen voor wat we met kinderen in de dagelijkse praktijk wel/niet doen. Noem er een aantal en werk er 2 uit. Plaats jullie gemeenschappelijke visie over leren en ontwikkelen in het kruis; wat voor type kindcentrum hebben jullie voor ogen hebben? Welke komen jullie tegen bij uitwerken van de visie op ontwikkelen en leren? Dit kan zijn op bestuurlijk, wettelijk- en juridisch als ook op uitvoerend niveau. Ontwikkelen en leren Nieuwsgierigheid en leren: kinderen zijn van nature nieuwsgierig; Ze willen leren, maar het gaan niet vanzelf. Ontwikkeling moet tot ontwikkeling worden gebracht. De omgeving is daarbij essentieel. Kwaliteit van de interactie: De variantie tussen kinderen blijkt voor een belangrijk deel te worden verklaard door de kwaliteit van de interactie. En die wordt weer voor een belangrijk deel bepaald door de kwaliteit van het professionele handelen. Wat leidt tot kwaliteit van de interactie: hoge verwachtingen,, adequate steun en begeleiding en de kwaliteit van het object. Opdracht 4 Het speelveld: tijd Het kindcentrum dat de hele dag en het hele jaar open is, heeft een nieuw tijdconcept nodig. Er moet in de plaats van het oude schoolrooster een ander plan komen voor de indeling en verdeling van de tijd voor opvang, onderwijs/educatie en vrije tijd, zodat er een doorgaande lijn ontstaat in de dag en door de jaren heen. Kwetsbare overgangen moeten goed worden begeleid. ontwerp tijdslijn kindcentrum Hoe willen wij omgaan met tijd? Georganiseerde tijd en vrije tijd Dagritme, weekritme van inspanning en ontspanning Kinderen zelf de tijd in handen geven, of het organiseren voor hen het tijdsaspect in de dagelijkse praktijk Maak op basis van bovenstaande uitspraken een Dagrooster, jaarrooster voor alle groepen (let nog niet op de (on)mogelijkheden van financiering Met daarbij aandacht voor de overgangsmomenten Welke komen jullie tegen bij uitwerken van de pedagogische opdracht. Dit kan zijn op bestuurlijk, wettelijk- en juridisch als ook op uitvoerend niveau. Principes bij tijd Vrijetijd: mag je kinderen hun vrije tijd afnemen door het in te vullen met allerlei activiteiten of extra lesuren. Extra leertijd: niet alle kinderen halen de eindtermen in het daarvoor bestemde aantal wettelijke uren. Moet het kindcentrum dat van kinderen meer inspanning vragen? Moeten ze meer uren per dag besteden aan leren wat ten koste gaat van de tijd voor ontspanning Overgangen: overgangen zijn kwetsbaar. Kinderen hebben met veel overgangen te maken, zowel gedurende de dag als door de jaren heen. Teveel overgangen is niet goed voor kinderen, maar we weten ook dat kinderen baat kunnen hebben als er verschillende contexten zijn. Kinderen kunnen in een nieuwe praktijk weer opnieuw beginnen. Basisvoorwaarden voor leren en ontwikkelen: autonomie, relatie en competentie. 6 7

5 pedagogisch fundament Opdracht 5 Opdracht 6 pedagogisch fundament Opdracht 5 Het speelveld: ruimte Het kindcentrum heeft ook afspraken nodig over de indeling en de verdeling van de binnen- en buitenruimtes. Van belang is dat er rekening wordt gehouden met: Het welbevinden van alle kinderen, de kleintjes, de ouderen, de werkers en de ouders Multifunctionaliteit: spelen. Leren, leven, ontmoeten en samenwerken Balans: tussen veiligheid en exploratie Balans tussen samen en alleen kunnen zijn ontwerp ruimte Hoe verdelen we de ruimte in de ideale situatie, zodat er verschillende functies als spelen, leren leven en werkenmogelijk zijn? (dus niet uitgaande van de bestaande mogelijkheden) Hebben we een visie op en afspraken over een balans tussen veiligheid en exploratie, tussen samen kunnen zijn en alleen kunnen zijn? de ruimte in de dagelijkse praktijk Hoe kunnen we de ideale situatie vertalen naar de dagelijkse mogelijkheden. Welke aanpassingen zouden we kunnen realiseren? Opdracht 6 De spelers: de professionals In een brede school werken veel verschillende professionals, allemaal aangestuurd door verschillende leidinggevenden. In een IKC is er sprake van 1 team en kunnen taken anders verdeeld worden. Een andere manier van dagindeling, een andere aanbod voor kinderen, een andere visie op de ontwikkeling van kinderen, leidt tot een andere taak van de professionals en een andere aansturing. samenhang inhoud en taken professionals Het morele kader, de pedagogische opdracht en de visie op leren en ontwikkelen zijn bepalend voor datgene wat je kinderen wilt aanbieden. Wie dat doet, op welk moment kan heel anders uitpakken dan in de oude situatie het geval is. Als we het boek opgroeien doe je maar één keer volgen, is de volgende stap: wat is je visie op de kinderen, wat weten we van de kinderen, om vervolgens te kijken naar de gewenste dagindeling, en het ontwikkelaanbod. Op basis daarvan rijst de vraag op: wie kan dit aanbod het beste verzorgen, welke competenties moeten daarbij ingezet kunnen worden? De laatste vraag is of en hoe dit betaald moet worden. Welke komen jullie tegen bij uitwerken realiseren van ruimte voor het kindcentrum. Dit kan zijn op beheersmatig, financieel, wettelijk en op uitvoerend niveau. Ruimte Gebouw zorgt voor welbevinden en groei: kinderen hebben licht, lucht en bewegingsruimte nodig voor hun gezondheid en gevoel van welbevinden. Daarnaast heeft het gebouw ook een pedagogische werking. Het kan pedagogische situaties creëren. Multifunctionaliteit: het kindcentrum is de ruimte waar kinderen leren, spelen en leven, in hun eentje en met elkaar. Dat vraagt om een gebouw met verschillend functionele, dan wel flexibele binnen- en buitenruimtes. Professionals hebben ruimte nodig waar ze hun werk kunnen uitoefenen en voorbereiden. Veiligheid of uitdaging: het gebouw moet het mogelijk maken om de balans te hanteren tussen veiligheid en uitdaging: de exploratiebalans. Samen zijn of alleen zijn: kinderen brengen heel wat uren door in het kindcentrum, dikwijls onder toezicht van professionals. Maar kinderen hebben ook behoefte aan ruimte om samen andere kinderen te zijn, zonder pedagogisch toezicht. Om hun eigen sociale wereld te creëren met hun eigen activisten en regels. Ze hebben behoefte aan ruimte waar ze zicht tijdelijke kunnen terugtrekken en alleen kunnen zijn. ontwerp taken professionals Kennen we de individuele kinderen en hun achtergronden Hoe ziet de ideale dag van de kinderen eruit Welk concreet aanbod willen jullie de kinderen bieden Welke professionals zijn hierbij betrokken en wat zijn hun taken, wanneer worden zij ingezet? Hoeveel fte zijn er van de verschillende professionals nodig om een dag-, week- en jaarrooster te maken voor het IKC, passend bij de gekozen openingstijden? Voor het maken van een overzicht van de beschikbare middelen kun je de tabbellen (A en B) op de volgende pagina gebruiken. 8 9

6 IKC Leeuwarden Personele inzet en middelen Personele inzet en middelen IKC Leeuwarden globaal overzicht benodigde personele inzet en middelen TABEL B : Globaal overzicht huidige middelen ( ) TABEL A : Overzicht per groep Instelling Huidig In euro s Overhead Totaal aantal FTE s Functie Inzet per dag Inzet per week Inzet per jaar In FTE s Beschikbare middelen basisschool Directie Leerkrachten Conciërge Vakleerkrachten Ib-er Schoonmaak Peuteropvang/ kinderopvang Anders: Pedagogisch medewerkers Locatiemanager Ib-er Schoonmaak BSO Pedagogisch medewerker Totaal Locatiemanager Schoonmaak TSO Vrijwilligers Prof. Kracht Andere instelling? Totaal 10 11