Samenvatting Nederlands Literatuurgeschiedenis: Middeleeuwen t/m 19e eeuw

Transcriptie

1 Samenvatting Nederlands Literatuurgeschiedenis: Middeleeuwen t/m 19e eeuw Samenvatting door S woorden 16 november ,1 7 keer beoordeeld Vak Nederlands Middeleeuwen 1 Kenmerken en functies: Tussen klassieke oudheid en renaissance 3 standen maatschappij verandering, 4de laag Orale literatuur troubadours Manuscripten in latijn vanwege bijbel Kerk aan de macht 'Hebban alla vogala nestas hagunnan hinase hic enda thu wat unbidan we nu' (alle volgels zijn met hun nesten begonnen behalve jij en ik. Waar wachten we op?) Soorten romans Arthur Romans pure fictie, Queeste, ridders van de ronde tafel, beproevingen, fatasy, afgekeurd door de kerk, god stond niet centraal Karel romans frankische romans, ware gebeurtenissen, epische concentratie (aangedikt), Pagina 1 van 11

2 mannenwereld, oorlog/vechten, trouw aan god Bekende verhalen: Arthurromans Lancelot: Hoofse relatie Lancelot met vrouw Arthur, lancelot ridder van de ronde tafel, ridders doen beproevingen Karel ende Elegast eerste druk: 1487, over Karel, Eggeric en Elegast, Elegast wordt verstoten Karel op een avond vermommen komt elegast tegen Trouw toetsen Karel stelt voor om in te breken bij Karel Elegast weigert Inbreken bij eggeric Eggeric bespreekt troon stoten vrouw krijgt klap bij tegenspreken gevolg: gevecht tussen Eggeric en Elegast. Verrader zal verliezen Elegast wint en krijgt vrouw van Eggeric. Middeleeuwen 2 Kenmerken en functies Hoofse liefde niet sexuele relatie Rol van de vrouw gevaarlijk en bovennatuurlijke krachten, verbond met duivel, alleenstaande vrouwen, brandstapel en waterproef. Tegenovergestelde beeld beeld vd kerk maagd = zuiverheid. Toppunt van zuiverheid Maria. Zwanger zonder Pagina 2 van 11

3 tussenkomst van mens. Symboliek in verhalen theocentrisch god staat centraal Soorten romans Hoofse literatuur door troubadours ander beeld schoonheid en edele karakter Hoofse lyriek Bekende schrijvers: Hendrik van Veldere liefdesliedjes, beginnen met de natuur Hadewycke mystieke gedichten, eenwoording met god. Bekende verhalen Hoofse romans arthurromans Ferguut Walewein Borchgravinne van Vergi Roman van Roos Pagina 3 van 11

4 Tristan & Isolde Beatrijs exempel voorbeeldig verhaal tijdens preek, symboliek. Omschrijving verhaal: Beatrijs non in klooster loopt weg krijgt kinderen wordt door man in steek gelaten wordt prostituee en bedelaar Keert terug naar klooster biecht alles op niemand gelooft clue: Maria had haar plaats ingenomen Middeleeuwen 3 Kenmerken en functies Kennis uit bijbel Kloosterschool alleen voor adel, bijbel lezen Universiteiten theologie + rechten + medicijnen, Latijn, vakken: Rhetorica + Dialectica + Geometria + Astrologia + Musica Stadsscholen door uitbreiding stad, zonen van rijke burgers ook toegestaan, dingen zoals boekhouding etc Praktijk in de leer bij een vakman Meisjes niet naar school Soorten romans Pagina 4 van 11

5 Didactische literatuur: onderwijzen van lezers 2 soorten Geestelijke didactische literatuur heiligenlevens: het leven van heiligen, korte verhalen: Legendes Marialegenden, Beatrijs Wereldlijke didactische literatuur Amusant, wetenschappelijk, encyclopedie, geschiedenis, medisch, kookboeken etc. Satire Stelt fout gedrag aan de kaak, slechte menselijke eigenschappen Bekende verhalen Reinaert de Vos; Satire, spot met alles, Reinart krijgt dagvaarding is niet makkelijk, wordt ter dood veroordeeld, hij verzint nobel verhaal wordt vrijgesproken, maakt daarna weer slachtoffers. Bekende schrijvers Jakob van Mearlant Der naturen Bloemen Pagina 5 van 11

6 Gouden Eeuw Kenmerken en functies Vrijheid in godsdienst werd beperkt Veel handel Rijkdom kunst en cultuur bloeiden op Kooplieden en bankiers veel geld verdienen besteden aan goede kunstenaars Verschil in arm en rijk groot, platteland, veel op één oppervlak Godsdienst; problemen, over godsdienst + verdeling van macht Republiek 1648, burgeroorlog Engeland ruzie macht op zee zeeslagen Michiel de Ruyter + Maarten Tromp Renaissance wedergeboorte van de mens Nieuwe belangstelling: Griekse en romeinse (klassieke oudheid) cultuur Idee over de mens uniek individu, talenten Homo universalis Constantijn Huygens (musicus, schilder, graficus, schrijver) Bekende verhalen Pagina 6 van 11

7 Warenar pot goud niet bekend maken, zou in slechte handen vallen, wordt uiteindelijk gestolen > kom aan het licht schenkt aan dochter Bekende schrijvers Constantijn Huygens Lof der zotheid PC. Hooft de Warenar Joost van den Vondel Gijsbrecht van Aemstel Gerbrand Adriaensz. Bredero De klucht van de koe Jakob Cats 18de eeuw Kenmerken en functies Verlichting filosofische stroming, vertrouwen in menselijk verstand. Patriotten hervorming Vooruitgang, optimisme Opvoeding oa speciale aandacht voor kinderen Kritisch denken kerk, koning en staat kwamen onder vuur te liggen gevaar in ogen Pagina 7 van 11

8 van verlichtingdenkers Franse revolutie men wilde gelijkheid Kranten 8 blz, elke aflevering ander onderwerp, 'The spectator' Spectatoriale geschriften, proza (gewone taal), verlichte denkers waren de schrijvers, opvoeding (hoe je te gedragen), bekenste krant in NL: Hollandse Spectator door Justus van Effen Voltaire en Rousseau meer persvrijheid, tolerantie, macht beter verdelen, vertrouwen Bekende verhalen Roman werd beschouwd als schadelijk en minderwaardig, sensationele ontvoeringen etc Reisverhalen wonderlijke reis, ook opvoedende en leerzame strekking Briefromans Mensen die vertellen over hun gevoelens, vooral Europa Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart deels autobiografisch van Betje Wolff, Sara, eigenwijs meisje, door tante opgevoed vlucht damespension gaat uit komt in problemen Pagina 8 van 11

9 Bekende schrijvers en hun verhalen Joan Derk Aan het volk van Nederland (Pamflet) Daniel Defoe Robinson Crusoë J.A. Schasz Reize door het Aapenland Pamela (schrijver onbekend) Betje Wolff en Aagje Deken Historie van mejuffrouw Sara Burgerhart 19de eeuw Kenmerken en functies Grondwet begin democratie Industriële revolutie groei in industrie Socialisten steunen armen Romantiek boeken over gevoelige onderwerpen, Afkeer dagelijks leven Kunstenaars op zoek naar de waarheid achter de werkelijkheid Pagina 9 van 11

10 Invloed kunst moet je iets doen Romantische genres Gevoel Bekende verhalen Nieuwe roman Historische romans Max Havelaar (geschreven door Eduard Douwes Dekker) > Multatuli (betekenis: Ik heb veel gedragen), slavernij Indië, doel; aanklacht tegen uitbuiting maar werd gelezen als roman Snikken en grimlachjes verzameling gedichten, studentenleven, onbeantwoorde liefdes, teleurstelling, dood, vluchten in de poezie. Bekende schrijvers Mary Shelly Frankenstein (gothic novel) Willem Bilderdijk overdreven Nicolaas Beets Camera Obscura E.J. Potgieter Conrad Busken Huet Jacob van Lennep Geertruida Bosboom-Toussaint Jan Frederik De schaapherder Pagina 10 van 11

11 Gerrit van der Linde schreef geestige poezie Francois Minstens Piet Paaltjens Pagina 11 van 11