Klaar voor de start? Eisen aan een digitale leeromgeving voor primair onderwijs op maat

Transcriptie

1 Klaar voor de start? Eisen aan een digitale leeromgeving voor primair onderwijs op maat 31 maart 2011

2 Colofon Auteurs: Etienne Brants (Kennisnet) Louis Peeters (APS) Maartje de Reus (Kennisnet) SURFnet/Kennisnet Innovatieprogramma Het SURFnet/ Kennisnet Innovatieprogramma wordt financieel mogelijk gemaakt door het Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Voor deze publicatie geldt de Creative Commons Licentie Attribution 3.0 Unported. Meer informatie over deze licentie is te vinden op 2

3 Inhoudsopgave Samenvatting Inleiding... 7 Een digitale omgeving voor adaptief onderwijs... 7 Opdracht... 7 Betrokken scholen... 8 Leeswijzer Aanpak Use cases Programma van Eisen Procesplaat Domeinmodel Use cases Beheren Leermiddelen Inschrijven van een leerling en leerkracht Plannen komende Roosterperiode Plannen korte termijn (week/dag) Leren en begeleiden Communiceren Overige eisen Aandachtspunten Blik op de markt Conclusies quickscan Aanbevelingen voor vervolg Strategisch advies Selectie van systemen Implementatie aanpak Inschatting van de kosten Bijlage 1: Bronnen Bijlage 2: Achtergrondinformatie betrokken scholen Bijlage 3: Schermschetsen gebruikersrollen Bijlage 4: Kwaliteitskenmerken van een systeem

4 4

5 Samenvatting Voor het SURFnet/Kennisnet innovatieprogramma is een verkenning uitgevoerd naar adaptief leren ondersteund door ICT. Deze verkenning had als doel het (primair) onderwijs meer inzicht te verschaffen in de eisen aan een integraal digitaal systeem wat het concept van onderwijs op maat, waarbij individuele leertrajecten centraal staan, ondersteunt. Essentieel voor de ondersteuning van het pedagogische en logistieke proces op de scholen waar onderwijs op maat wordt gegeven is een digitaal systeem, waarin alle afspraken over leerinhouden, onderwijstijd, agenda, vorderingen en andere zaken worden bijgehouden. Voor zover bekend zijn losse componenten van dit soort systemen op de markt of in the cloud, maar bestaat er geen integraal of gekoppeld systeem. In een ontwikkeltraject is het formuleren van eisen aan een systeem de eerste stap. Een programma van eisen maakt inzichtelijk welke onderdelen belangrijk zijn in een digitale omgeving en welke overwegingen moeten plaatsvinden bij de vertaling van een onderwijsproces naar een digitaal proces. Met een programma van eisen in handen zijn scholen klaar voor de start om in gesprek te gaan met een ontwikkelaar. In dit rapport wordt het programma van eisen voor een digitale leeromgeving voor onderwijs op maat en de totstandkoming daarvan uitvoerig beschreven. Bij dit project waren drie innovatieve basisscholen betrokken: De School in Zandvoort, Wittering.nl en Sterrenschool Zevenaar. Het programma van eisen is opgesteld aan de hand van processen die centraal staan, waarbij per processtap is gekeken naar welke handelingen plaatsvinden om onderwijs op maat mogelijk te maken. De processtappen zelf zijn echter niet uniek voor onderwijs op maat en juist ook toepasbaar in andere onderwijsvormen. Het doel was om tot een beschrijving te komen van de functionaliteiten die een systeem (of combinatie van systemen) moet(en) bieden om deze handelingen te faciliteren. De handelingen zijn beschreven aan de hand van use cases. Een use case beschrijft per processtap een afgebakend stuk functionaliteit vanuit het perspectief van de gebruiker: Processtap Use case 1. Beheren en arrangeren 1. Beheren inventaris van de beschikbare leermiddelen 2. Beheren arrangementen 3. Beheren aanbod van digitale leermiddelen 2. Inschrijven 4. Inschrijven leerling 5. Inschrijven personeelsleden 6. Vaststellen behoeftes en kenmerken leerling 3. Plannen komende roosterperiode 7. Vaststellen onderwijs- en bedrijfsregels 8. Vaststellen schoolrooster 9. Vaststellen rooster leerling 10. Vaststellen rooster leerkracht 11. Publiceren totaalrooster 12. Vaststellen leertraject 13. Uitvoeren tactische planning 4. Plannen korte termijn 14. Vaststellen leeractiviteiten 15. Inplannen leeractiviteiten 16. Publiceren planning 17. Aanbieden leeractiviteiten voor inschrijving 18. Vaststellen en reserveren resources 19. Registreren aan- en afwezigheid leerling 20. Registreren aan- en afwezigheid leerkracht 5. Leren en begeleiden 21. Klaarzetten leermiddelen 22. Inschrijven op leeractiviteit 23. Uitvoeren leeractiviteit 24. Beoordelen resultaat 25. Vastleggen observaties 26. Vaststellen voortgang 27. Inzien notities en afspraken 28. Summatief toetsen 6. Communiceren 29. Communiceren 30. Vastleggen afspraken 5

6 Het programma van eisen bestaat uit een overzicht van bovenstaande use cases, waarbij per use case het doel, de aanleiding, een omschrijving, het resultaat en tot slot de functionele eisen worden beschreven. Daarnaast is een quickscan uitgevoerd naar systemen die op dit moment op de markt verkrijgbaar zijn. Deze scan geeft een eerste indruk van hoe het programma van eisen (de behoefte) vergeleken kan worden met de markt (het aanbod) maar is geen weergave van het totaalaanbod aan eventueel geschikte of nog te ontwikkelen systemen. Dit zal nader moeten worden onderzocht in een vervolgtraject. Geen van de gescande systemen blijkt op alle punten aan het programma van eisen te voldoen. De grootste omissie is het ontbreken van een Leermiddelencatalogus. Veder is het (gedeeltelijk) ontbreken van communicatie tussen de gebruikers een belangrijke factor. Tot slot zijn aanbevelingen gedaan voor vervolg met betrekking tot selectie van systemen, een mogelijke implementatieaanpak en een inschatting van de kosten. Ook wordt er strategisch advies gegeven: Neem bij de implementatie het uitgangspunt eerst organiseren dan automatiseren ter harte. Maak expliciete keuzes voor methoden en werkwijzen en vertaal dat naar de manier waarop dat kan worden ondersteund met ICT. Zoek vanwege kostenoverwegingen zoveel mogelijk de samenwerking op met andere scholen. Gebruik dit samenwerkingsverband om te komen tot de selectie, inrichting en gebruik van de digitale leeromgeving. Bepaal wat je gezamenlijk wil bereiken en wat je op eigen niveau organiseert. Denk na over onderhoud, beheer (SLA), doorontwikkeling en testen. Hieraan zijn operationele kosten verbonden. Denk bij het maken van een implementatieplan ook aan het scholen van leerkrachten, onderwijsassistenten en andere betrokkenen (zoals ouders). 6

7 1. Inleiding Voor het SURFnet/Kennisnet innovatieprogramma is een verkenning uitgevoerd naar adaptief leren ondersteund door ICT. Het begrip adaptief leren kan vanuit twee verschillende oogpunten bekeken worden; adaptief onderwijs en adaptieve leersysteem. Adaptief onderwijs is onderwijs dat is afgestemd op de behoefte van een individu (onderwijs op maat). Het daagt leerlingen uit en motiveert ze om te leren. Adaptief onderwijs is bedoeld voor alle leerlingen, of ze nu extra hulp nodig hebben of niet. Bij adaptief onderwijs bepaalt de leerling - met behulp van de leerkracht - welk doel het wil halen en hoe het daar komt (Onderwijsweb, 2007). De term adaptieve leersystemen betreft de op maat benadering binnen ICT toepassingen. Één van de overwegingen van populaire e-learning systemen is om voorkeuren, interesses en browse-gedrag van lerenden/gebruikers te gebruiken om op maat de inhoud aan te bieden. Aan de hand van algoritmes bouwt een adaptief leersysteem een model van de doelen, voorkeuren en kennis van elke individuele leerling en gebruikt dit model tijdens de interactie met de leerling om zich aan te kunnen passen aan de behoeften van die leerling. (Beldagli & Adiguzel, 2010) In dit rapport wordt ingezoomd op de vraag op welke manier ICT het (primair) onderwijs op maat kan ondersteunen. De focus ligt daarom op de adaptiviteit van het onderwijs en niet op de adaptiviteit van bepaalde software. Voor dat laatste verwijzen we naar het rapport Verkenning van Adaptieve Leersystemen (Kennisnet, 2011). Een digitale omgeving voor adaptief onderwijs Essentieel voor de ondersteuning van het pedagogische en logistieke proces op de scholen waar onderwijs op maat wordt gegeven is een digitaal systeem, waarin alle afspraken over leerinhouden, onderwijstijd, agenda, vorderingen en andere zaken worden bijgehouden. Voor zover bekend zijn losse componenten van dit soort systemen op de markt of in the cloud, maar bestaat er geen integraal of gekoppeld systeem. Het lastige aan een dergelijk systeem is de differentiatie in tijd en inhoud. Veel systemen gaan uit van eenzelfde verzameling leerstof die op maat wordt verdeeld voor het individu. Zo zitten er onderdelen in die de leerlingen naar eigen inzicht kunnen plannen. De bedoeling van onderwijs op maat dat een deel van de leerinhoud voor leerling x echt anders kan zijn dan voor leerling y. Dat maakt de vulling van een systeem anders en vereist veel flexibiliteit. Zo ook met de tijd: de totale hoeveelheid tijd + de besteding waaraan, kan verschillen per leerling. Opdracht Deze verkenning had als doel het (primair) onderwijs meer inzicht te verschaffen in de eisen aan een integraal digitaal systeem wat het concept van onderwijs op maat ondersteunt. In een ontwikkeltraject is het formuleren van eisen aan een systeem de eerste stap. Het programma van eisen maakt inzichtelijk welke onderdelen belangrijk zijn in een digitale omgeving en welke overwegingen moeten plaatsvinden bij de vertaling van een onderwijsproces naar een digitaal proces. Met het programma van eisen in handen zijn scholen klaar voor de start om in gesprek te gaan met een ontwikkelaar. In het kader van de enorme belangstelling die de thema s talentontwikkeling en kennisproductiviteit momenteel genieten, maar ook vanwege het grote aantal besturen dat geïnteresseerd of bezig is met 7

8 het opzetten van Brede school initiatieven zoals Sterrenscholen, komt steeds vaker de vraag om hulp bij het zoeken naar integrale leerplansystemen. Deze onderwijsconcepten worden verderop toegelicht. Vanuit het Surfnet/Kennisnet innovatieprogramma is gewerkt aan een soortgelijk project in het VO, namelijk voor het topsportonderwijs van NOC*NSF. Ook hier ligt de nadruk op individueel leren en is, in nauwe samenwerking met de scholen zelf, gewerkt aan het beschrijven van de digitale processen. Daarnaast is in het beschrijven van de processen voor het PO rekening gehouden met het Triple A gedachtegoed (uit het MBO). Hierbij is echter geen nauwkeurige vergelijking gemaakt tussen de sectoren, wat niet wegneemt dat dit een interessant onderwerp voor vervolgonderzoek is. Bij dit project waren drie PO scholen betrokken. De vraag naar ondersteuning bij het opzetten van een programma van eisen voor een digitaal systeem kwam in eerste instantie van De School. De School in Zandvoort is in 2008 geopend en sindsdien in het Primair Onderwijs voortrekker op het gebied van onderwijs op maat. Om te zorgen voor een meer generiek programma van eisen zijn nog twee scholen bij het project betrokken waarbij onderwijs op maat centraal staat: Wittering.nl en de nieuwe Sterrenschool Zevenaar. Betrokken scholen De School Iedere weekdag van het jaar verblijven kinderen op De School van s morgens acht tot s avonds zes uur. Deze opzet is mogelijk door overblijf, naschoolse opvang en de onderwijsdag samen te voegen. De vier pijlers van De School: Maatwerk voor elke leerling Een breed aanbod van leeractiviteiten Flexibele school- en vakantietijden (onderwijs en opvang gaan samen) Gelijkwaardigheid in besluitvorming De innovatieve basisschool De School is gestart in augustus De School streeft ernaar een plaats te zijn waar leven en leren zoveel mogelijk zijn geïntegreerd. Leren laat zich niet begrenzen door beperkte schooltijden en in spelen en leven wordt veel geleerd. Er is géén scherp onderscheid tussen school, opvang en clubjes. De School is 50 weken per jaar open, van maandag tot en met vrijdag van 8.00 tot uur. Hierbinnen volgen kinderen op flexibele tijden minstens het wettelijke minimum aantal uren onderwijs, maar méér kan. Vakanties worden in overleg geregeld, net als in gewone organisaties. De School streeft naar een leeromgeving die passend is voor ieder kind. Kinderen verschillen onderling in bijvoorbeeld aard, talent en tempo. En kinderen krijgen in hun jeugd met allerlei invloedrijke omstandigheden te maken zoals verhuizing, ziekte, overlijden, echtscheiding, krijgen van broertjes/zusjes. Daarom wordt er 1x per 10 weken een persoonlijk kringgesprek gehouden met de leerling, de ouders en de leerkracht. Uit dit gesprek volgt een individueel leerplan. Jaarklassen en vaste combinaties van klassen en leerstof bestaan niet binnen De School. De relaties tussen ouders, leerlingen, leerkrachten en leiding zijn sterk en krijgen vorm door de Sociocratische Kringorganisatie Methode (SKM). 8

9 Wittering.nl Wittering.nl hanteert een andere dan de gebruikelijke benadering van leren en kennis. Op deze school gaan de leerlingen zelf op zoek naar antwoorden op vragen die zij belangrijk vinden: Hoe werkt iets? Hoe kan dat nou? Kan ik dat ook? De leerlingen beoordelen de gevonden antwoorden op basis van de vraag die zij stelden: Weet ik het nu? Is mijn probleem nu opgelost? Zó leren de kinderen. Leerlingen staan centraal en er is veel communicatie met ouders. Kernconcepten - Met behulp van computers, excursies, experimenten, demonstraties en contacten met mensen uit allerlei beroepsgroepen ontwikkelen de leerlingen inzicht in zogenaamde kernconcepten. Kernconcepten zijn fundamentele begrippen als 'energie', 'macht' of 'kringloop'. Door bezig te zijn met deze begrippen leert de leerling zichzelf en de omgeving te ordenen en te begrijpen. Samen met de KPC Groep heeft schoolbestuur SIGNUM voor deze school een onderwijsconcept ontwikkeld dat uniek is voor Nederland: in de school staat het leerproces van de leerling consequent centraal. De school is gestart in augustus De Wittering is gebaseerd op drie pijlers. De eerste pijler is dat de ontwikkeling van een leerling niet wordt bepaald door het leerstofjaarklassensysteem, maar dat leerlingen zich naar eigen tempo moeten kunnen ontwikkelen. De tweede pijler is dat de school tegemoet komt aan de verschillende manieren waarop kinderen leren. De school dient een veel ruimere keuze aan leerbronnen (leermiddelen) te bieden dan alleen methoden. De derde pijler is dat opvoeden een gezamenlijke taak is van ouders en school. Dit betekent voor de school dat opvoeding een kerntaak is, en voor ouders dat ze - samen met de school - de ontwikkeling van het kind volgen en begeleiden. Sterrenschool Zevenaar Op 31 januari 2011 de Sterrenschool Zevenaar van start gegaan. De school biedt een breed pakket aan onderwijs en aanvullende voorzieningen. De school is op termijn open tussen 7 en 19 uur. Dit biedt werkende ouders meer mogelijkheden. Er zijn flexibele lestijden waarbij de lessen om 8.00, 8.30 of 9.00 uur beginnen en eindigen om 14.00, of uur. Op de woensdagmiddag is er ook gewoon school. Ouders kunnen zelf kiezen op welke tijden hun kind gebracht en gehaald wordt. Ook is men flexibel op het gebied van vakanties. Het Sterrenschoolconcept staat voor 5 sterrenonderwijs waarbij elke ster een eigen betekenis heeft: Partnership met ouders In overleg met ouders en directeur worden onderwijsdoelen, leerstijl, schooltijden en in een later stadium flexibele vakanties en vrije dagen vastgelegd in "de leerreis" voor een periode van een half jaar. Uitblinken in rekenen, taal en lezen zodat kinderen zich voorbereiden op een goede toekomst. Het betekenisvol leren staat hierbij centraal, verschillende vakken worden met elkaar verbonden. Kinderen worden mede verantwoordelijk voor hun leerproces dat aansluit bij de eigen leerstijl (manier waarop je iets wil leren). Zij formuleren leervragen waarbij kinderen van en met elkaar leren. Onderwijs op maat in een elektronische leeromgeving waarbij e-learning gewoon is. Kinderen maken naast bestaand aanbod ook gebruik van de modernste technologische mogelijkheden om zich het onderwijsaanbod eigen te maken. Hierdoor wordt het onderwijs effectiever en efficiënter. In school wordt zowel in groepen als individueel gewerkt. De Sterrenschool werkt met individuele leerlijnen omdat leerstijl en tempo van kinderen verschillen. Aanvullende diensten zodat onderwijs en opvang in een flexibel model wordt geregeld vanuit eenzelfde pedagogische benadering (op termijn van 7.00 tot uur en vrijwel het hele jaar 9

10 open). Dit sluit aan bij het privéleven van ouders zodat zorgtaken, carrière of studie op elkaar afgestemd kunnen worden en geeft personeel een flexibele invulling van hun werk. Een natuurlijke verbinding met de buurt zodat de school het hart van de wijk is en daardoor kinderen deel uitmaken van de wijk/regio. Er wordt steeds gekeken naar mogelijkheden om natuur, school, wijk/regio te verbinden. In het sterrenonderwijs staat betekenisvol leren centraal door: het werken vanuit de leef en belevingswereld van de kinderen; leren vanuit een context die voor kinderen zinvol is en die hen motiveert meer te willen leren uitgaan van de vragen die de kinderen zelf (leren) stellen; onder begeleiding van de leerkracht zelf sturing geven aan je eigen leerproces op maat onderwijs aanbieden door het werken met een eigen leerlijn; uitgaan van wat je al kan en leren wat je nog (net) niet kan coöperatieve werkvormen om te leren van en met elkaar; opdrachten waarin talenten van elkaar worden gebruikt en gewaardeerd. In bijlage 2 is meer informatie over de scholen te vinden. Leeswijzer In dit rapport wordt de totstandkoming van een programma van eisen m.b.t. een digitale leeromgeving voor PO op maat beschreven. In hoofdstuk 2 vindt u de aanpak, in hoofdstuk 3 het programma van eisen zelf. In hoofdstuk 4 wordt in een blik op de markt weergegeven welke systemen zouden kunnen voldoen aan het programma van eisen en welke onderdelen nog ontwikkeld moeten worden. In hoofdstuk 5 volgen tenslotte conclusies en aanbevelingen voor vervolg. 10

11 2. Aanpak In adaptief onderwijs wordt de leerling maatwerkonderwijs geboden. Niet alleen qua tijd en plaats, maar ook qua inhoud en leerstijl. Om dit te kunnen organiseren is een grote variëteit en flexibiliteit in onderwijsaanbod nodig. De kernvraag is hoe een digitale leeromgeving kan worden gecreëerd, waarin de leerling het meest passende onderwijs kan worden geboden: dat qua didactische benadering maximaal het potentieel van elke leerling aanboort dat qua vorm past bij de omstandigheden waarin de leerling moet leren dat qua inhoud aansluit op de te behalen leerdoelen De eerste stap in het creëren van een dergelijke digitale leeromgeving is het beantwoorden van de vraag: aan welke eisen moet de omgeving voldoen? Om antwoord te geven op deze vraag is eind 2010 en begin 2011 in samenwerking met de drie betrokken scholen een programma van eisen opgesteld aan de hand van use cases, oftewel scenario s. Use cases Een use case beschrijft een afgebakend stuk functionaliteit vanuit het perspectief van de gebruiker. Use cases worden opgesteld in de taal van het bedrijfsproces, dus in de taal van de gebruiker. In dit geval in de taal van de onderwijsinstelling. Hierin wordt het van buitenaf zichtbare gedrag van het systeem beschreven. Het betreft enkel een beschrijving van wat het systeem doet, en niet hoe het systeem het doet. Een use case heeft een duidelijk startpunt (de aanleiding) en resultaat en beschrijft de stappen in het bedrijfsproces die tot het resultaat leiden. Use cases definiëren het beoogde gebruik van een systeem, en niet zozeer de systeemoplossing zelf. Een use case wordt op een gestandaardiseerde manier beschreven. Het volgende stramien is gebruikt: Naam use case Doel Aanleiding Omschrijving Resultaat In brainstormsessies met de directie en leerkrachten van de scholen zijn van elke use case de eisen en wensen in kaart gebracht en gebundeld in één Programma van Eisen. Tijdens één van de sessies met De School in Zandvoort was ook een aantal leerlingen betrokken die een presentatie hebben gegeven over welke dingen op school of die met school te maken hebben zou je op de computer kunnen doen?. Daarnaast heeft het projectteam een dagje meegelopen op de Wittering om een beter beeld te krijgen van de onderwijsprocessen en de dagelijkse invulling daarvan. Hoofdstuk 3 bevat het volledige Programma van Eisen, met daarin een beschrijving en de functionele eisen aan deze use cases. Uitgangspunt in de sessies waren de verschillende perspectieven op de omgeving: het leerling-, leerkracht-, directeur- en ouder-perspectief. Deze perspectieven maakten de digitale omgeving voor de scholen makkelijk voorstelbaar; wat zie je als je inlogt als leerling? Wat doe je als leerling in het systeem? Wat moet je als leerkracht kunnen? Wat wil je als directeur zien? Tot welke onderdelen heeft de ouder toegang? (zie bijlage 3). Als werktitel voor de persoonlijke omgeving, of voor de leerling: de persoonlijke leeromgeving is gekozen voor Mijn school. 11

12 Binnen Mijn school werken diverse digitale componenten samen (kunnen communiceren met elkaar, wisselen informatie uit). De gebruikers van Mijn school hebben elk een eigen portaal; hun persoonlijke omgeving (vanuit hun eigen rol) waarmee ze toegang krijgen tot de functionaliteiten van de systemen die gekoppeld zijn aan Mijn school. Figuur 1: Systemen en rollen binnen Mijn school De persoonlijke (leer)omgeving biedt voor iedere individuele gebruiker toegang naar de functionaliteiten van alle onderliggende systemen. Wanneer een gebruiker inlogt, ziet de omgeving welke rol/rechten de gebruiker heeft (leerling, leerkracht, directeur, ouder, etc.) en daarmee welke onderdelen met welke inhoud weergegeven moeten worden. In het Programma van Eisen wordt een schets gegeven van de onderdelen die in de persoonlijke (leer)omgeving zichtbaar zijn en wat er binnen deze onderdelen gebeurt. Belangrijk uitgangspunt is het persoonlijk kunnen maken van de omgeving; een eigen (online) plek creëren. Hierbij geldt dat bijvoorbeeld achtergrond en volgorde van de onderdelen aanpasbaar moeten zijn. Ook moeten de onderdelen aan of uitgezet kunnen worden afhankelijk van de gewenste manier van gebruik per instelling. Dit uitgangspunt wordt in de rest van het rapport als aanname meegenomen en wordt niet verder uitgewerkt. Het Programma van Eisen voor Mijn school beschrijft de samenhang tussen en het gebruik van functionaliteiten van systemen (leerlingvolgsysteem, portfolio, toetsapplicatie, administratiesysteem etc.) op hoofdlijnen. Het gaat daarmee in op wat er wordt verwacht van bijvoorbeeld het leerlingvolgsysteem binnen het gehele systeem maar zoomt niet specifiek in op alle details m.b.t. het leerlingvolgsysteem. Het Progamma van Eisen beschrijft een systeem dat met name het primaire onderwijsproces; het kunnen uitvoeren van leeractiviteiten, ondersteunt. Uitgangspunt hierbij is dat buitenschoolse (opvang) activiteiten ook leeractiviteiten zijn. Op de School in Zandvoort zijn bijvoorbeeld ook tijdens de BSO uren leerkrachten aanwezig en kan een kind om uur nog besluiten een rekenles te doen. 12

13 3. Programma van Eisen De use cases zijn gedefinieerd vanuit de behoefte van de drie scholen om hun onderwijsproces zo goed mogelijk te ondersteunen. Er blijkt een match te zijn in behoefte, maar een nuance per school. Zo heeft elke school bijvoorbeeld behoefte aan een persoonlijke omgeving, instelbare gebruikersrechten, een flexibele Leermiddelencatalogus en compatibele systemen. De behoefte aan communicatiemiddelen loopt echter uiteen van het kunnen chatten en het gebruik maken van een discussieforum tot het alleen versturen van interne berichten m.b.t. leeractiviteiten van leerkracht naar leerling. Het programma van eisen is daarom een generiek geheel geworden (dat de lading aan eisen dekt), waarbij per use case in bepaalde mate behoefte kan zijn aan het gebruik van de functionaliteit. Deze behoefte zal per instelling in een vervolgtraject duidelijk gemaakt moeten worden in een meer gedetailleerd functioneel ontwerp. Het programma van eisen bestaat uit een overzicht van de verschillende use cases en geeft de onderlinge samenhang weer. Per use case is aangegeven voor welke gebruiker de functionaliteiten van belang zijn. De volgende gebruikersrollen zijn gedefinieerd: leerling, leerkracht, directeur, ouder. Overige rollen zoals gastdocent en stagiair zijn in dit rapport buiten beschouwing gelaten. Zij kunnen deels samenvallen met de rol leerkracht. Ook de ict-coordinator is in dit programma van eisen niet meegenomen. Dat is voor een vervolgtraject wel te adviseren. Per gebruikersrol is een schermschets gemaakt die werd gebruikt als praatplaat in gesprekken met de scholen. De uitkomsten zijn vervolgens vertaald naar een procesplaat en use cases. Hieronder is de schermschets vanuit de rol leerling getoond. De overige schermschetsen en toelichting daarop zijn terug te vinden in bijlage 3. Figuur 2: Schermschets van Mijn school vanuit leerling-perspectief 13

14 Procesplaat Het programma van eisen is opgesteld aan de hand van processen die centraal staan, waarbij per processtap is gekeken naar welke handelingen plaatsvinden om onderwijs op maat mogelijk te maken. De processtappen zelf zijn echter niet uniek voor onderwijs op maat en juist ook toepasbaar in andere onderwijsvormen. Het doel was om tot een beschrijving te komen van de functionaliteiten die een systeem (of combinatie van systemen) moet(en) bieden om deze handelingen te faciliteren. De handelingen zijn gedefinieerd vanuit de generieke behoefte het 'leren op maat' zo goed mogelijk te ondersteunen. Het uitschrijven in use cases heeft naderhand (expertmatig) plaatsgevonden op basis van de informatie uit de gevoerde gesprekken. Dit heeft geresulteerd in 30 use cases. De use cases vallen onder bepaalde processtappen. Onderstaande procesplaat geeft een overzicht van de verschillende processtappen met daarin de use cases en hun onderlinge samenhang. Figuur 3: Procesplaat Hieronder wordt elk deel van de procesplaat nader toegelicht. De use cases worden in het hierna volgende hoofdstuk in detail beschreven. 1. Beheren en arrangeren Voor het onderwijs moeten Leermiddelen beschikbaar zijn. Dit aanbod moet beheerd kunnen worden zodat vraag en aanbod op elkaar aansluiten. 2. Inschrijven Op het moment dat een leerling voor het eerst op school komt, wordt hij ingeschreven in het systeem. In dit programma van eisen is ook het inschrijven van personen met de rol leerkracht opgenomen aangezien het primaire proces met name tussen leerling en leerkracht plaatsvindt. Andere rollen krijgen uiteraard ook toegang tot Mijn school. 14

15 3. Plannen komende Roosterperiode Het onderwijsproces kent meestal een lange termijn en korte termijn planning. De lange termijn kan een Roosterperiode van bijvoorbeeld 10 weken zijn, maar ook een langere of kortere periode betreffen. De processen in dit deel leiden tot een Rooster en het Leertraject voor die periode. 4. Plannen korte termijn De planning op de korte termijn richt zich op het concreet kiezen en inplannen van Leeractiviteiten. Bij het plannen worden de individuele Leertrajecten van alle leerlingen omgezet naar een concreet Leerplan en planning van Leeractiviteiten, inclusief de daarbij in te zetten Resources. Voordat het daadwerkelijk plannen van Leeractiviteiten kan plaatsvinden, moet het totaalrooster van de leerling bekend zijn en een Leertraject zijn vastgesteld. 5. Leren en begeleiden Hier vindt het daadwerkelijke leren en begeleiden van de leerling plaats. De leerling geniet onderwijs (voert Leeractiviteiten uit) en de Resultaten worden vastgelegd en krijgen een Beoordeling. Deze Beoordeling kan bestaan uit een reflectie van de leerling op het eigen Resultaat of een reflectie van anderen. Het lijkt misschien een voorwaarde om elke Leeractiviteit te plannen. Dat is echter niet het geval. De leerling kan ook op ad-hoc basis een (Leer-)activiteit kiezen en uitvoeren. Afhankelijk van de leerling en visie van de school zal er meer of minder nadruk op het planningsdeel liggen. Ook kan tijdens het leren blijken dat de planning niet optimaal is. Deze kan dan worden aangepast. Deze feedbacklus is in de procesplaat weergegeven door een pijl in twee richtingen. 6. Communiceren Hoewel communiceren meestal in relatie tot 'leren' zal plaatsvinden, is communiceren niet specifiek gebonden aan een proces. Het moet wel voor het proces relevant zijn: kort gesteld moet bij elk proces bekeken worden welke communicatie opties nodig zijn om dat proces te ondersteunen. Domeinmodel Voordat we in kunnen zoomen op de functionaliteiten, is het nodig om te weten welke kernelementen in het onderwijsproces centraal staan. Een voorbeeld: er kunnen processen zijn zoals: een leeractiviteit zoeken, een leeractiviteit plannen, een leeractiviteit uitvoeren, etc. Al deze processen hebben betrekking op het kernelement leeractiviteit. In onderstaand domeinmodel zijn alle kernelementen in onderlinge samenhang weergegeven: Figuur 4: Domeinmodel 15

16 Lijnen tussen de elementen geven de meest directe relatie aan. Zo is er zonder een Resultaat geen Beoordeling. Als er tussen elementen geen lijn is, wil dit niet zeggen dat er geen relatie kan zijn. De lijnen zeggen niets over de processen zelf, maar alleen over de kernelementen die in de processen een rol spelen. In het onderwijsproces staan dus de kernelementen in dit model centraal en draait het feitelijk om het opvragen, aanpassen van en werken met deze elementen. Het systeem moet de gebruiker in staat stellen (lees: de functionaliteiten bieden) om de benodigde handelingen met deze kernelementen te kunnen uitvoeren. Voor het domeinmodel zijn de rollen (leerling, leerkracht, ouder, directeur) zelf niet direct relevant: alle rollen zullen namelijk in meer of mindere mate met deze kernelementen te maken krijgen. Natuurlijk is de werkelijkheid is complexer. Het gaat hier dan ook om een model oftewel een vereenvoudigde weergave van de werkelijkheid. Het voordeel van een domeinmodel is dat het in kaart brengt waar het in de kern om gaat. Hierdoor is het uitermate geschikt als kapstok voor processen en functionaliteiten. In het programma van eisen komen de kernelementen dan ook continu terug. Voor de herkenbaarheid worden ze met een hoofdletter geschreven. Per school zal de mate waarin bepaalde kernelementen een rol spelen en de specifieke invulling die men hieraan geeft kunnen verschillen. De kernelementen zijn achtereenvolgend: Leerdoelen Leerdoelen vormen het uitgangspunt. De leerling moet bepaalde Leerdoelen behalen en de uitdaging voor de school is om díe Leeractiviteiten beschikbaar te stellen die ervoor zorgen dat de leerling deze Leerdoelen bereikt. De Leerdoelen geven aan wat de leerling moet kunnen en niet hoe dat bereikt moet worden. Leertraject Het Leertraject bestaat uit twee delen. Vooruitkijkend bestaat het Leertraject uit de Leerdoelen die de leerling in een bepaalde periode moet bereiken en langs welke weg dit moet gebeuren. Terugkijkend bestaat het uit de reeds behaalde Leerdoelen. Leeractiviteit De Leeractiviteit is waar het feitelijke leren plaatsvindt. De Leeractiviteit heeft in het model niet voor niets een centrale plek. De uitdaging is om die Leeractiviteiten te selecteren die aansluiten bij de leerling en die passen in het Leertraject. Een Leeractiviteit hoeft niet altijd perse vooraf te worden ingepland: het kan voorkomen dat een Leerling zelfstandig en op adhoc basis een activiteit uitvoert die (achteraf) als een Leeractiviteit bestempeld kan worden. Leerplan Om de Leeractiviteiten te ordenen kan in het Leerplan worden vastgelegd welke Leeractiviteiten de leerling op welk moment kan of moet uitvoeren. Per school en zelfs per leerling kan de invulling en mate van eigen inbreng sterk verschillen. Leermiddelen De Leermiddelen vormen het gereedschap waarmee geleerd wordt. Een Leermiddel kan zowel een digitaal als een fysiek Leermiddel zijn zoals een leesboek of bordspel. Leermiddelen, en dan vooral digitale Leermiddelen, kennen een zekere didactische omvang : van een enkel filmpje of plaatje tot 16

17 een complete opleiding. Binnen dit programma van eisen gaan we uit van leereenheden zoals een les, werkstuk, practicum en toets. In processen gericht op begeleiden en monitoren wordt vaak toetsmateriaal ingezet. Dit materiaal kan mogelijk alleen worden gebruikt om voortgang te meten zonder direct bij te dragen aan het behalen van Leerdoelen. Toetsmateriaal is een bijzonder soort Leermiddel, maar vanuit systeemoogpunt is dit gewoon een type Leermiddel dat beschikbaar moet zijn, gezocht, ingepland en uitgevoerd, etc. moet kunnen worden. Resources Voor het kunnen uitvoeren van een Leeractiviteit kunnen extra middelen in de vorm van mensen (bijvoorbeeld gastdocenten en mede-leerlingen) en middelen (ruimtes, digibord) nodig zijn. Resultaat Een Leeractiviteit leidt tot een Resultaat. Strikt gezien kan het gaan om iets ontastbaars als een inzicht. In veel gevallen is dit Resultaat echter waarneembaar. Het kan dan gaan om een werkstuk, maar ook de antwoorden van een toets zijn een Resultaat. Beoordeling Een Resultaat kan een beoordeling krijgen. Beoordeling moet hierbij breder gezien worden dan alleen een cijfer. Het kan ook een reflectie van de leerling zelf zijn of een 360 graden feedback van andere leerlingen op het eigen Resultaat. Notities Gedurende de gehele dag worden door de leerkracht Notities gemaakt. Deze gaan letterlijk over van alles en nog wat. Dat kan gaan van het registreren van een ruzie in de groep tot het vastleggen van afspraken met ouders. Ze worden gemaakt binnen de context van processen en vormen een belangrijke bron van informatie. Er is ook specifieke behoefte rondom het omgaan met deze Notities. Ze hoeven niet perse gerelateerd te zijn aan een Leeractiviteit of leerling. Om die reden heeft dit element in het model geen koppelingen. Afspraken Voor Afspraken geldt hetzelfde als voor Notities. Denk hierbij aan zaken zoals een ouder terugbellen. Ze zijn voor het domeinmodel relevant omdat ze van een geheel andere orde zijn: Afspraken moeten direct tot activiteit leiden en zijn dus processen op zich. Ze kunnen gerelateerd zijn aan andere onderdelen uit het domeinmodel maar niet perse. Om die reden hebben ze in het domeinmodel geen koppelingen met andere Kernelementen. Rooster Alle activiteiten vinden binnen het Rooster plaats. Het Rooster vormt daarmee de basis voor alle planningsactiviteiten. Use cases Het overzicht van use cases en eisen is geen verplicht lijstje. Het is geheel afhankelijk van de mogelijkheden en visie van de school welke functionaliteiten voor deze school relevant zijn. Over bijvoorbeeld de mogelijkheden voor communicatie tussen leerlingen/leerkrachten of zelfs de ouders kan per school volledig anders gedacht worden. Ook de manier waarop Beoordelingen van leerlingen plaatsvinden en de manier waarop de voortgang wordt vastgesteld kan per school anders worden ingevuld. 17

18 Ook in de uiteindelijke uitwerking en implementatie is nog veel eigen invulling van de school mogelijk (en nodig). Kortom, dit document moet beschouwd worden als hulpmiddel, een soort checklist die u kan helpen bij het achterhalen van de eisen die u voor een systeem belangrijk vindt. Hieronder treft u een overzicht van alle use cases aan. In het volgende hoofdstuk wordt elke use case in detail beschreven. Processtap Use case 1. Beheren en arrangeren 1. Beheren inventaris van de beschikbare leermiddelen 2. Beheren arrangementen 3. Beheren aanbod van digitale leermiddelen 2. Inschrijven 4. Inschrijven leerling 5. Inschrijven personeelsleden 6. Vaststellen behoeftes en kenmerken leerling 3. Plannen komende roosterperiode 7. Vaststellen onderwijs- en bedrijfsregels 8. Vaststellen schoolrooster 9. Vaststellen rooster leerling 10. Vaststellen rooster leerkracht 11. Publiceren totaalrooster 12. Vaststellen leertraject 13. Uitvoeren tactische planning 4. Plannen korte termijn 14. Vaststellen leeractiviteiten 15. Inplannen leeractiviteiten 16. Publiceren planning 17. Aanbieden leeractiviteiten voor inschrijving 18. Vaststellen en reserveren resources 19. Registreren aan- en afwezigheid leerling 20. Registreren aan- en afwezigheid leerkracht 5. Leren en begeleiden 21. Klaarzetten leermiddelen 22. Inschrijven op leeractiviteit 23. Uitvoeren leeractiviteit 24. Beoordelen resultaat 25. Vastleggen observaties 26. Vaststellen voortgang 27. Inzien notities en afspraken 28. Summatief toetsen 6. Communiceren 29. Communiceren 30. Vastleggen afspraken Figuur 5: Overzicht use cases 18

19 1. Beheren Leermiddelen Voor Leeractiviteiten zijn Leermiddelen nodig. De school moet deze Leermiddelen kunnen beheren en aan het systeem beschikbaar stellen. Functioneel gezien wordt onderscheid gemaakt in twee deelsystemen: een Leermidddelencatalogus en een Leermiddelenmagazijn. Leermiddelencatalogus De Leermiddelencatalogus bevat een inventarisatie en beschrijving van de beschikbare (fysieke en digitale) Leermiddelen. Deze beschrijving is bijvoorbeeld nodig om bij zoeken het juiste Leermiddelen te kunnen vinden. De Leermidddelencatalogus bevat niet het (fysieke of digitale) Leermiddelen zelf. Leermiddelenmagazijn In het Leermiddelenmagazijn zijn alle digitale Leermiddelen opgeslagen. Hierbij kan het gaan om het daadwerkelijke bestand of programma, maar ook om een verwijzing naar externe Leermiddelen zoals dat van een uitgever. Een dergelijke verwijzing beschouwen we dus ook als inhoud van het Leermiddelenmagazijn. Usecase 1.1 Beheren inventaris van de beschikbare Leermiddelen. Doel De beschrijving (metadata) van de Leermiddelen verbeteren. Aanleiding De huidige beschrijving volstaat niet of is niet volledig genoeg waardoor de juiste Leermiddelen niet gevonden kunnen worden. Of Aangeschafte Leermiddelen zijn nog niet binnen het systeem bekend en daardoor niet toegankelijk. Omschrijving Een goede beschrijving (metadata) van de beschikbare Leermiddelen is essentieel om goed te kunnen bepalen welke Leermiddelen in welke situatie geschikt zijn. Verder is veel (geautomatiseerde) functionaliteit afhankelijk van deze metadata. Het gaat dan om alle soorten Leermiddelen: digitale Leermiddelen, fysieke Leermiddelen en arrangementen. Resultaat Bijgewerkte Leermiddelencatalogus met meer en/of beter beschreven Leermiddelen. Functionele eisen De Leermidddelencatalogus kan het aanbod van het Leermiddelenmagazijn tonen De Leermiddelencatalogus kan ook het aanbod van fysieke Leermiddelen tonen De Gebruiker kan alle opgenomen Leermiddelen voorzien van een beschrijving (metadateren) De Gebruiker kan voor het metadateren een workflow inrichten (vb: beschrijven redigeren vaststellen beschikbaar stellen) De Gebruiker kan nieuw aanbod van Leermiddelen inzien om deze vervolgens te kunnen metadateren De Gebruiker kan metadateren volgens standaarden van de Edustandaard De Gebruiker kan zelf metadatavelden (kenmerken) definiëren De Leermiddelencatalogus sluit aan op standaarden van andere systemen waarmee het samenwerkt Bij elk (digitaal) Leermiddel wordt de historie van het gebruik vastgelegd ten behoeve van analyses. 19

20 Usecase 1.2 Beheren arrangementen Doel Aanleiding Omschrijving Het aanbod van arrangementen vergroten, verkleinen of verbeteren. Er is een behoefte aan nieuwe arrangementen. Of Bestaande arrangementen voldoen niet meer. Leermiddelen worden vaak in een zekere samenhang en volgorde aangeboden. Herbruikbare combinaties van Leermiddelen moeten in de Leermiddelencatalogus kunnen worden samengesteld. Een dergelijke combinatie noemen we een arrangement en is feitelijk een nieuw Leermiddel dat als één geheel beschikbaar kan worden gesteld. Er is behoefte aan arrangementen omdat: het toekennen van losse Leermiddelen maatwerk op te laag detailniveau is. een arrangement inhoudelijk een logisch en goed geheel vormt waardoor dit bijdraagt aan een beter Leertraject. Resultaat Functionele eisen Het is ook mogelijk om arrangementen zelf weer samen te voegen tot grotere arrangementen. Een aangepast aanbod van arrangementen in de Leermiddelencatalogus De Gebruiker kan Leermiddelen samenvoegen tot arrangementen De Gebruiker kan arrangementen samenvoegen tot nieuwe arrangementen Een arrangement kan op dezelfde manier worden gehanteerd als een enkelvoudig Leermiddel Arrangementen aanpassen 20

21 Usecase 1.3 Beheren aanbod van digitale Leermiddelen Doel Zorgen dat de juiste digitale Leermiddelen voor het onderwijs beschikbaar zijn/komen. Aanleiding Behoefte aan nieuwe of andere digitale Leermiddelen. Omschrijving De vulling van de Leermiddelencatalogus bepaalt mede welke Leeractiviteiten mogelijk zijn. Het vinden van geschikt digitaal Leermiddelen is vaak een uitdaging. Verschillende opties om het aanbod te kunnen beheren kunnen dan wenselijk zijn. Er wordt onderscheid gemaakt tussen drie activiteiten: Zelf ontwikkelen van nieuwe digitale Leermiddelen. Verzamelen/aanschaffen van bestaande digitale Leermiddelen. Opruimen van overbodig geworden digitale Leermiddelen. Resultaat Een aangepast aanbod van digitale Leermiddelen die beschikbaar zijn voor het Leermiddelenmagazijn. Functionele eisen De Gebruiker kan binnen Mijn school binnen een auteursomgeving zelf nieuwe digitale Leermiddelen ontwikkelen De Gebruiker kan voor het ontwikkelen een workflow inrichten (vb: ontwerpen bouwen - redigeren vaststellen beschikbaar stellen) Het Leermiddelenmagazijn ondersteunt allerlei bestandsformaten waarin digitale Leermiddelen kunnen worden opgeslagen De leeromgeving beschikt over voorzieningen waarmee digitale Leermiddelen in alle door het Leermiddelenmagazijn ondersteunde bestandsformaten kunnen worden ontsloten (documenten) of afgespeeld (audio, video, animaties, interactieve leermiddelen) De Leermiddelen in het Leermiddelenmagazijn kunnen worden doorzocht op zoektermen op basis standaarden van de Edustandaard en full-text-search Gebruikers moeten zonder aanvullende handelingen toegang hebben tot afgeschermde Digitale Leermiddelen waarvoor ze gerechtigd zijn. Ook als dit digitaal Leermiddel binnen een externe omgeving wordt aangeboden. Het gaat dan bijvoorbeeld om Digitale Leermiddelen achter een login en/of waarvoor een vergoeding voor gebruik verschuldigd is. Zonder aanvullende handelingen betekent: zonder bijvoorbeeld extra te hoeven inloggen of profielen aan te maken. 21

22 2. Inschrijven van een leerling en leerkracht Usecase 2.4 Inschrijven van een leerling Doel De totstandkoming van een formele relatie tussen leerling en school op basis waarvan de school een onderwijsprogramma kan gaan verzorgen en de leerling (en ouders) toegang tot Mijn school kan geven. Aanleiding De ouder van de leerling verzoekt om formele inschrijving bij de school. Omschrijving Voordat de school onderwijs kan organiseren voor een leerling, moet de leerling formeel zijn ingeschreven. Dit betekent onder andere dat aan alle voorwaarden voor inschrijving moet zijn voldaan, dat de bekostiging is geregeld en dat de capaciteit van de school voldoende is. De formele inschrijving vindt grotendeels buiten Mijn school plaats, maar moet uiteindelijk wel leiden tot registratie in en toegang tot Mijn school. Opmerking: overal waar in dit document Leerling genoemd wordt, moet dit beschouwd worden als een formeel ingeschreven leerling. Resultaat Een formeel ingeschreven leerling die geregistreerd is in en toegang heeft tot Mijn school. Eventueel hebben nu ook ouders van de leerling toegang. Functionele eisen Iedere leerling die formeel is ingeschreven op de school is binnen Mijn school bekend Alle voor de planning en uitvoering van het onderwijs en begeleiding noodzakelijke gegevens uit bijvoorbeeld het administratieve systeem zijn beschikbaar in Mijn school Elke leerling moet zich bij Mijn school kunnen authenticeren Elke betrokkene moet zowel binnen als buiten school toegang tot Mijn school hebben Elke ouder van een leerling heeft toegang tot Mijn school Het persoonlijk profiel bepaalt welke rechten de leerling binnen Mijn school heeft en daarmee wat hij/zij ziet na inloggen Wanneer de gebruiker toegang heeft tot Mijn school moet hij zonder verdere handelingen toegang hebben tot alle faciliteiten. Zonder aanvullende handelingen betekent: zonder bijvoorbeeld extra te hoeven inloggen of profielen aan te maken (single sign on) Een leerling moet kunnen worden ingeschreven en uitgeschreven. 22

23 Usecase 2.5 Inschrijven van een leerkracht en andere personeelsleden Doel Aanleiding Omschrijving Resultaat Functionele eisen De totstandkoming van een formele relatie tussen leerkracht en school op basis waarvan de leerkracht inzetbaar is voor onderwijs, binnen Mijn school bekend is en zelf toegang tot Mijn school krijgt. De leerkracht of het personeelslid wordt aangenomen op de school. Voordat de leerkracht inzetbaar is, moet deze binnen Mijn school bekend zijn en toegang hebben. De formele inschrijving vindt grotendeels buiten Mijn school het plaats, maar moet uiteindelijk wel leiden tot registratie in en toegang tot Mijn school. Opmerking: overal waar in dit document Leerkracht genoemd wordt, moet dit beschouwd worden als een formeel ingeschreven leerkracht. Opmerking: andere rollen moeten ook toegang krijgen en Mijn school moet de rechten die deze rollen hebben instellen. Een formeel ingeschreven leerkracht die geregistreerd is in en toegang heeft tot Mijn school Iedere leerkracht die formeel is ingeschreven op de school is binnen Mijn school bekend Alle voor de planning en uitvoering van het onderwijs en begeleiding noodzakelijke gegevens uit het administratieve systeem zijn beschikbaar in Mijn school Elke leerkracht moet zich bij Mijn school kunnen authenticeren Elke leerkracht moet zowel op school als thuis toegang tot Mijn school hebben Wanneer de Gebruiker toegang heeft tot Mijn school moet hij zonder verdere handelingen toegang hebben tot alle faciliteiten (single sign on). Zonder aanvullende handelingen betekent zonder bijvoorbeeld extra te hoeven inloggen of profielen aan te maken Het persoonlijk profiel bepaalt welke rechten de leerkracht binnen Mijn school heeft en daarmee wat hij/zij ziet na inloggen De directeur moet een leerkracht kunnen inschrijven en uitschrijven De directeur moet voor gastdocenten vooraf een tijdelijke toegang tot Mijn school kunnen instellen. 23

24 Usecase 2.6 Vaststellen behoeftes en kenmerken van de leerling Doel Aanleiding Omschrijving Resultaat Functionele eisen Vaststellen van de algemene kenmerken van de leerling waarbinnen maatwerk moet worden geleverd. Het gaat hierbij om de vorm van begeleiding, leerstijl, didactische voorkeuren etc. Een nieuwe leerling is formeel ingeschreven en de condities waarbinnen het onderwijs moet worden aangeboden zijn onbekend. Of De leerling heeft zich in een nieuwe richting ontwikkeld of zijn omgevingssituatie is gewijzigd. Leerlingen die zich inschrijven wordt zoveel mogelijk een passend Leertraject aangeboden. Passend in die zin dat het aansluit bij de leerling en passend in die zin dat een eventueel reeds doorlopen Leertraject bij een andere school niet dubbel hoeft te doorlopen. Om hier aan te kunnen voldoen worden zoveel mogelijk gegevens verzameld, zoals de leerstijl van de leerling en een overdrachtdossier van een vorige school. Een profiel is niet statisch: zowel voorkeuren als vaardigheden kunnen mettertijd variëren. Geregistreerde behoeftes en kenmerken van de leerling die relevant zijn voor het goed kunnen aanbieden van onderwijs op maat De leerkracht kan per leerling beschrijven wat de voorkeur-leerstijl is, in termen die matchen op de in de Leermiddelencatalogus gehanteerde beschrijvingen voor Leermiddelen De leerkracht kan van elke leerling registreren, welk Leertraject deze eventueel al op een andere school heeft doorlopen en welke Leerdoelen dus reeds zijn behaald Mijn school kan alle kenmerken van de leerling koppelen aan een persoonlijk profiel van de leerling De leerkracht kan het persoonlijk profiel van de leerling inzien en bewerken Toegang tot inzien en bewerken van het persoonlijk profiel van de leerling moet voor andere betrokkenen kunnen worden ingesteld. 24

25 3. Plannen komende Roosterperiode Usecase 3.7 Vaststellen onderwijs- en bedrijfsregels voor de school Doel Het op de juiste manier sturen van het planningsproces, waarin een goede balans wordt gevonden tussen de vragen en wensen van leerlingen, de onderwijskundige/didactische afwegingen en de bedrijfsmatige afwegingen van de school. Aanleiding Deze activiteit vindt in principe periodiek plaats, met name voorafgaand aan een nieuwe planningsperiode. Omschrijving Onderwijs- en bedrijfsregels zijn beperkende factoren voor het opstellen van een concrete onderwijsplanning. Deze onderwijs- en bedrijfsregels sturen het planningsproces in het maken van keuzes. Een voorbeeld van een onderwijsregel is maximaal 3 aaneengesloten lesuren per dag of per dag 2 vaste blokken met hele groep. Voorbeelden van bedrijfsregels zijn maximaal 6 lesuren per dag per leerkracht, Leeractiviteit mag alleen bij meer dan 3 leerlingen. Deze regels worden op schoolniveau vastgesteld en niet per individuele leerling. Resultaat Een set van onderwijs en bedrijfsregels op basis waarvan de planning van de Leeractiviteiten kan worden uitgevoerd. Functionele eisen De directeur kan onderwijs- en bedrijfsregels die het Roosterproces sturen aanpassen Mijn school past de onderwijs- en bedrijfsregels toe bij het plannen De directeur kan de onderwijs- en bedrijfsregels voorzien van een relatieve prioriteit / weging, die ook aan te passen is. Usecase 3.8 Vaststellen Rooster voor de school Doel Opstellen Rooster voor de school, zodat op basis daarvan de ruimte kan worden bepaald die beschikbaar is voor Leeractiviteiten van leerlingen. Aanleiding Er start een nieuwe schoolperiode. Of Het Rooster blijkt niet actueel te zijn en dient aangepast te worden. Omschrijving Hoewel de focus op maatwerk voor de leerling ligt, is ook op schoolniveau een Rooster te definiëren. Bijvoorbeeld wanneer groepsuitjes zijn gepland of de school gesloten is. De Leeractiviteiten van de leerlingen moeten binnen dit Rooster ingepast worden. Resultaat Een Rooster waarin de activiteiten en bijzonderheden op schoolniveau zijn vastgelegd. Functionele eisen De directeur kan het Rooster van de school beheren De diverse betrokkenen kunnen het Rooster van de school inzien Mijn school houdt bij het vaststellen van het Rooster voor de school rekening met de Onderwijs- en bedrijfsregels. 25