Welzijn komt eerst, de zorg komt daarna.

Transcriptie

1 Welzijn komt eerst, de zorg komt daarna. Kijk eens, zegt Linda de Haan, terwijl ze op het terras enkele ouderen aanwijst, die ieder voor zich, met een medewerker, de zon hebben opgezocht. Medewerker en bewoner drinken samen koffie. Dat is nou belangrijk, zegt ze. Even aandacht hebben voor mensen, niet primair zorgtaken uitvoeren en de aandacht aan de formele dagbestedingsactiviteiten overlaten. Alweer 11 jaar geleden maakten Linda en Bram de Haan een reis naar Guatemala. Een maand lang deden ze er vrijwilligerswerk. Ze maakten kennis met een eenvoudig leven zoals we dat hier niet meer kennen. De mentaliteit aldaar om ondanks een gebrek aan materiële zaken van iedere dag iets moois te maken, zou voor hen een levensveranderende gebeurtenis zijn. Terug in Nederland pakten zij hun commerciële banen weer op, maar dat paste niet meer; het idee om vanuit hun aangeboorde idealisme iets te betekenen voor zorgbehoevende ouderen, had postgevat. Voordat het twee jaar geleden zover was, zochten ze in de tussentijd allebei een baan in de zorg voor het opdoen van de broodnodige ervaring. Commerciële achtergrond De Oude Pastorie, die ook werkelijk in vroegere tijden een pastorie vormde, kwam in augustus 2010 als optie voorbij. Hun commerciële achtergrond kwam van pas bij de onderhandelingen met de banken. Het was

2 midden in de crisis; vanzelf ging het allemaal niet. Groot voordeel van dit historische pand in Huizen is dat wonen en werken samen kunnen gaan. Het gezin De Haan, met vier kinderen, woont in een vleugel van het pand. Iedere dag zien en spreken ze de bewoners persoonlijk. Dat lijkt een detail, maar is het niet. Hoe mensen thuis hebben geleefd, moet zoveel mogelijk de basis zijn voor hoe zij bij De Oude Pastorie samenleven. Het thuisaspect wordt in alles benadrukt. Informeel hebben ze er al met de Inspectie voor de Gezondheidszorg over gesproken. Een gesprek dat zich waarschijnlijk nog wel vaker zal herhalen. Want waarover Linda de Haan geen vinkje op een lijstje kan zetten, gaat zij graag het gesprek aan. De Haan: Wordt de bewoner hier gelukkig van, is voor ons de vraag waarom het draait. Als het antwoord nee is, dan moeten we het niet doen. Welzijn De Oude Pastorie heeft drie huiskamers. De maaltijden gebruiken de bewoners en medewerkers in een vaste setting. Voor de activiteiten overdag geldt dat niet. De mensen die al wat verder zijn in hun dementie, hebben weliswaar een aparte plek in de huiskamer op de eerste verdieping, waar zij wat meer rust kunnen genieten, maar bij de andere activiteiten, op andere plekken in het huis, sluiten de mensen aan die op dat moment zin hebben in die activiteit. Geen opgelegd programma dus en het bieden van een thuis. Regels om de regels zijn er niet, wat voorop moet staan, zijn de behoeften van bewoners. Niet eerst de boel aan kant, voordat er eventueel ruimte is voor de welzijnscomponent in het leven van de mensen die bij De Oude Pastorie wonen. Niet voor niets heten verzorgenden en verpleegkundigen medewerker Welzijn en Zorg. De Haan geeft die opdracht expliciet mee: het welzijn van mensen is niet iets voor erbij, voor als er tijd overschiet als de was gedaan is. Welzijn moet op de allereerste plek staan. Ga nou eens koffie drinken met die bewoner, zeg ik dan. Kijk wie er behoefte heeft om even met jou in de zon te zitten. Wakker Van taken- of afvinklijstjes wil Linda de Haan niets weten. Ik wil dat mensen s morgens gaan kijken of er al een bewoner wakker is, niet omdat het op een lijstje staat, maar omdat diegene wellicht graag uit bed wil. Of behoefte heeft aan een praatje. Het was en is een enorm leerproces, zegt De Haan. Mensen zijn hun handvatten kwijt als er geen vaste taken op hen liggen te wachten. Veel is mogelijk wat haar betreft. Als je kunt uitleggen waarom je iets doet, doe het dan. Medewerkers die de mensen voor 10 uur s avonds in bed willen hebben, zodat ze eerder naar huis kunnen, dat zit er dus niet in. Een spelletje doen of een drankje drinken: de bewoner die daarin zin heeft, moet op aandacht kunnen rekenen.

3 De medewerkers die bij De Oude Pastorie zijn komen werken, komen bijna zonder uitzondering van een andere zorgorganisatie. Mensen die graag werken volgens een vast schema en een vaste takenlijst, zijn minder geschikt bij De Oude Pastorie. Van sommige medewerkers hebben zij afscheid moeten nemen. Bram de Haan: We hadden een medewerker die tegen bezoek zei dat ze geen koffie meer konden krijgen omdat de koffieronde net geweest was. Stel je voor dat je visite krijgt en je zegt hun dat jij om die reden geen koffie meer serveert. Ondenkbaar, en zo moet het hier ook zijn. Oud gedrag Overigens willen mensen maar wat graag bij De Oude Pastorie werken. Er is nog geen vacature vervuld door een advertentie of ander extern wervingsmiddel. Alle medewerkers hebben het van horen zeggen en melden zich zelf aan. De wil om het anders te doen is dan ook volop aanwezig, dat is niet het probleem. Mensen willen graag op deze manier met mensen omgaan, maar ze vervallen soms toch in oud gedrag. Met opleidingsniveau heeft dat niet te maken. Zowel hoger als lager opgeleide mensen kunnen in dat oude gedrag vervallen of het juist heel goed eigen maken. Natuurlijk is zorg belangrijk, zegt De Haan, mensen moeten fris en gewassen zijn. Maar de dag begint voor hen pas als ze iets aangereikt krijgen waarvan ze blij worden. Werkervaring is niet het eerste waarop zij selecteren, mensgericht zijn is dat wel. Daarnaast moeten medewerkers minimaal 24 uur per week willen werken, om zo een vertrouwensband met de bewoners te kunnen opbouwen. Oase van rust Een van de bewijzen dat hun methode werkt, is de afbouw van medicijnen. Niet zelden komt een bewoner binnen die rustig gehouden werd met medicatie. Door overdag voldoende prikkels te bieden en mensen bezig te houden, is de onrust tijdens de bekende uren rond het avondeten een stuk minder. Linda de Haan vertelt over de mevrouw van 90 die in het verleden veel medicijnen kreeg toegediend. Eenmaal bij De Oude Pastorie zijn ze het gaan afbouwen. Nu herkennen haar kinderen hun moeder weer. Toen De Oude Pastorie startte met ongeveer 13 bewoners, was het s nachts flink doorwerken voor de nachtzorg omdat mensen onrustig waren. Nu zijn het 25 bewoners en is het een oase van rust in de nacht. Aandacht voor het welzijn overdag en de inmiddels rustige nachten zijn communicerende vaten, zegt Linda de Haan. Je moet ervoor zorgen dat mensen overdag voldoende prikkels krijgen en dat er volop aandacht is voor het welzijn van de bewoners. Linda en Bram de Haan hebben er bewust voor gekozen om telkens een medewerker dagbesteding en een zorgprofessional te samen op de teams te zetten. Van 8 uur s morgens tot 10 uur s avonds zijn beide soorten professionals aanwezig. Zeven dagen per week, dus ook in het weekend.

4 Platte organisatie essentieel Helpt de kleinschaligheid een handje mee om dit goed te doen? Kleinschaligheid kun je ook in een grote organisatie hebben, vinden zij. De grootte van de organisatie doet er niet veel toe. De leiding van een organisatie moet durven loslaten, dat is wel essentieel. Het geïnstitutionaliseerde denken loslaten, waarin regels noodzakelijk zijn voor het bieden van zorg, naar verantwoordelijkheid durven afgeven zodat medewerkers vanuit hun hart en hoofd gaan doen wat goed is voor bewoners. Een platte organisatie is daarvoor essentieel. Korte lijnen dus, zo min mogelijk beleidsmedewerkers of andere stafleden. En samen met het team van zorgprofessionals aan goede zorg werken. Bram de Haan vertelt over een bijeenkomst met andere zorgorganisaties waar een beleidsmedewerker vertelde dat ze had bedacht dat iedere bewoner in de organisatie op een persoonlijk gesprek van tien minuten per week moest kunnen rekenen. Medewerkers werd dat niet alleen opgelegd om te gaan doen, ze zouden het ook gaan meten, zegt hij. Hij was op zijn zachtst gezegd hogelijk verbaasd. De Oude Pastorie is populair. Met 25 bewoners is het een volle bak, maar hadden ze de ruimte, dan konden ze nog eens 25 mensen een plek aanbieden. Zoveel staan er op de wachtlijst. Over de financiering kunnen ze zich wel eens opwinden. Ze moeten in onderaannemerschap werken; het zorgkantoor wil vooralsnog niet met kleine zorgorganisaties om de tafel. Het wachten is op persoonsvolgende bekostiging. Het principe dat het geld moet zijn waar cliënten zijn, is wat hen betreft een belangrijke voorwaarde om de kwaliteit in de zorg te verhogen. Thuis De rol van de familie tenslotte, hoe betrekken zij die bij De Oude Pastorie? Het is vaak een lastige stap, een vader of moeder hiernaartoe brengen, zegt Linda de Haan. Ze doen alles om het hier voor familie ook weer een nieuw thuis te laten zijn. Er is geen verplichte participatie maar in de praktijk sluit familie aan voor bijvoorbeeld de lunch of helpen ze met Kerst mee versieren. Linda de Haan: We krijgen vaak te horen dat familieleden zich hier enorm thuis voelen. Dan weten we dat we het goed doen. Interview door Ellen Kleverlaan Meer weten De Oude Pastorie werkt aan een verbeterplan binnen Waardigheid en trots, ruimte voor verpleeghuizen. Bekijk het verbeterplan en de aanpak. tags: De Oude Pastorie (11), Welzijn (160)

5 thema: Cliënt centraal (232)