De moeilijke oversteek. Wonen na een verblijf in bijzondere jeugdzorg, gevangenis en psychiatrie.

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "De moeilijke oversteek. Wonen na een verblijf in bijzondere jeugdzorg, gevangenis en psychiatrie."

Victor Lemmens
4 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 De moeilijke oversteek. Wonen na een verblijf in bijzondere jeugdzorg, gevangenis en psychiatrie. Trefdag vermaatschappelijking en wonen SAM vzw Schaarbeek, 7 juni 2019 Jana Verstraete P.PUL (KU Leuven) Jana.verstraete@kuleuven.be

2 Onderzoek naar overgang van wonen in een residentiële instelling naar zelfstandig wonen Gevangenis (2011) Bijzondere jeugdzorg (2012) Psychiatrie (2013)

3 2 vaststellingen Instellingverleden bij thuislozenpopulatie Mensen die instromen in sociale huisvesting zijn niet woonklaar

4 Vaststelling 1: instellingverleden bij thuislozenpopulatie (Inter)nationaal onderzoek: verblijf in een residentiële instelling is risicofactor voor thuisloosheid (Fitzpatrick e.a., 2000; Van Regenmortel e.a., 2006) Vlaanderen: thuislozenpopulatie CAW s (Van Menxel, 2005) 2 / 3 verbleef in ten minste 1 residentiële setting 1 / 5 verbleef in instelling net voor opname Psychiatrische instelling 23,3% 34,4% Bijzondere jeugdzorg 27,4% 48,7% Penitentiaire instelling 51,5% 33,1%

5 Vaststelling 1: instellingverleden bij thuislozenpopulatie Vlaanderen: nulmeting dak- en thuisloosheid (Meys & Hermans, 2014) Winteropvang Thuislozenzorg CAW Doorgangswoning OCMW Psychiatrie ooit in het afgelopen jaar 11,6% 7,4% 31,3% 12,2% 9% 7% Bijzondere jeugdzorg ooit in het afgelopen jaar 2,8% 1,2% 19,6% 6,4% 6,4% 2,7% Penitentiaire instelling ooit in het afgelopen jaar 5,4% 2,1% 17,2% 7,8% 3,9% 2,7%

6 Vaststelling 2: mensen die instromen in sociale huisvesting zijn niet woonklaar Veranderde instroom sociale huisvesting Verarmt en verkleurt Wordt gelinkt aan leefbaarheidsproblemen sociale mix Wijziging discours: leefbaarheidsproblemen nu gelinkt aan mensen die niet in groep kunnen leven / mensen die niet woonklaar zijn bijv. ex-psychiatrische patiënten of daklozen (De Decker, 2004)

7 2 vaststellingen Instellingverleden bij thuislozenpopulatie Mensen die instromen in sociale huisvesting zijn niet woonklaar Bezorgdheden erkend door beleidsmakers Beleidsnota s Projecten wonen-welzijn Gezamenlijke nota minister van welzijn & minister van wonen (2010)

8 2 vaststellingen Instellingverleden bij thuislozenpopulatie Mensen die instromen in sociale huisvesting zijn niet woonklaar 2 sectoren kijken naar elkaar in veranderende maatschappelijke context: vermaatschappelijking van de zorg nood aan woningen en alternatieve zorgvormen

9 Hoe verloopt de uitstroom van kwetsbare groepen uit drie verschillende residentiële settings (gevangenis, bijzondere jeugdzorg, psychiatrie)? 1. Hoe (on)toegankelijk is de woningmarkt voor personen die een instelling verlaten? Hoe positioneren de zorgaanbieders zich hierin? Hoe staan de huisvestingsactoren tegenover deze groep? 2. Welke begeleidingspraktijken bestaan er om personen voor te bereiden op zelfstandig wonen? 3. Welke institutionele en/of wettelijke problemen zijn er die de uitstroom naar een zelfstandige woonsituatie bemoeilijken?

11 Case 2: Gent ( inw.) Uitstroom psychiatrie Case 1: district Antwerpen (1 mil. inw) Uitstroom BZJ Case 3: Leuven ( inw.) Uitstroom gevangenis

13 Hoe verloopt de uitstroom van kwetsbare groepen uit drie verschillende residentiële settings (gevangenis, bijzondere jeugdzorg, psychiatrie)? De (on)toegankelijkheid van de woningmarkt Begeleiding naar zelfstandig wonen Begeleiding buiten de residentiële setting

14 Toegang tot de woningmarkt // Private huurmarkt Betaalbaarheid Beperkt inkomen Hoge kosten, gelinkt aan achtergrond

15 Toegang tot de woningmarkt // Private huurmarkt

16 Toegang tot de woningmarkt // Private huurmarkt Negatieve selectie en discriminatie Hoogte van het inkomen Bron van het inkomen Stigma van de instelling

17 Toegang tot de woningmarkt // Private huurmarkt Strategieën om toegang te vergroten Inkomensbron verdoezelen Begeleiding benadrukken / verzwijgen Bevriende verhuurders Genoegen nemen met minder

18 Toegang tot de woningmarkt // Private huurmarkt Beleidsinstrumenten ja, maar OCMW-huurwaarborg Huursubsidie Huurpremie Installatiepremie

ontslag instelling toewijzing woning Juiste woning op

19 Toegang tot de woningmarkt // Sociale huurmarkt Lange wachtlijsten en wachttijden Weinig flexibiliteit Afstemming ontslag instelling toewijzing woning Juiste woning op juiste locatie Als zelfstandig wonen fout loopt Sociaal Verhuurkantoor

Toegang tot de woningmarkt // Sociale huurmarkt Speedy-pass op de wachtlijst Kaderbesluit Sociale Huur 2011: jongeren die begeleid zelfstandig

20 Toegang tot de woningmarkt // Sociale huurmarkt Speedy-pass op de wachtlijst Kaderbesluit Sociale Huur 2011: jongeren die begeleid zelfstandig (gaan) wonen 2014: personen die psychiatrische instelling verlaten Ja! Maar minimaal 5 % toewijzing aan prioritaire groepen Snelle dichtslibbing

21 Toegang tot de woningmarkt // Sociale huurmarkt Wat denkt de sociale huisvester? Minder enthousiasme over voorrangsregels Voor wat hoort wat Begeleiding stopt te vroeg Vraag naar meer informatie over instromers > < beroepsgeheim hulpverleners

22 Toegang tot de woningmarkt // Sociale huurmarkt Verhuring buiten sociaal huurstelsel SHM sociale voorziening cliënt Voortraject Antwoord op moeilijkheden en bezorgdheden van beide partijen?

Consequenties van ontoegankelijkheid van de woningmarkt Voor individu langer verblijf in residentiële instelling dan nodig kiezen voor onzekere woonoplossing geen

23 Consequenties van ontoegankelijkheid van de woningmarkt Voor individu langer verblijf in residentiële instelling dan nodig kiezen voor onzekere woonoplossing geen dak boven het hoofd op moment van ontslag Voor hulpverlening plaatsen blijven bezet overbevraging residentiële thuislozenzorg overbevraging woonvormen Sociale files

24 Hoe verloopt de uitstroom van kwetsbare groepen uit drie verschillende residentiële settings (gevangenis, bijzondere jeugdzorg, psychiatrie)? De (on)toegankelijkheid van de woningmarkt Begeleiding naar zelfstandig wonen Begeleiding buiten de residentiële setting

25 Begeleiding naar zelfstandig wonen // 4 centrale lijnen 1. Zoeken naar een woning 2. Behouden van een woning 3. Zoeken naar zinvolle dag- en vrijetijdsbesteding 4. Opbouwen van netwerken

26 Begeleiding naar zelfstandig wonen // 4 centrale lijnen

27 Begeleiding naar zelfstandig wonen // 4 centrale lijnen

28 Hoe verloopt de uitstroom van kwetsbare groepen uit drie verschillende residentiële settings (gevangenis, bijzondere jeugdzorg, psychiatrie)? De (on)toegankelijkheid van de woningmarkt Begeleiding naar zelfstandig wonen Begeleiding buiten de residentiële setting

29 Begeleiding buiten residentiële setting Verhoogde druk op hulpverlening door ontoegankelijkheid woningmarkt Weinig continuïteit Breuk in zorgtraject Eénrichtingsverkeer

30 Vermaatschappelijking veronderstelt wonen buiten de instelling schaarste aan betaalbare, kwaliteitsvolle, zekere en toegankelijke woningen nood aan divers aanbod aan woonvormen Kleinschaligheid Flexibiliteit Voldoende ondersteuning (voor, tijdens en na oversteek)! Housing First

Vergelijkbare documenten

Koortsachtig en creatief op zoek naar een woonst

Koortsachtig en creatief op zoek naar een woonst Trefdag Hoe thuisloosheid van jongvolwassenen opvangen en voorkomen? 2 juni 2017 Joy Verstichele, Vlaams Huurdersplatform Inhoudstabel 1. Situering Vlaams