NIEUWSBRIEF ABR. Nr oktober. Inhoud. Aanpak antibioticaresistentie door Zorgnetwerk Holland West

Transcriptie

1 Een uitgave van Zorgnetwerk Holland West Inhoud Nr oktober Aanpak antibioticaresistentie door Zorgnetwerk Holland West en nieuwsbrief Drie goede redenen voor regionale ABR-samenwerking Inventarisatie Antibiotic Stewardship Onderzoek naar resistentie in verpleeghuizen Regionaal auditplan en regionaal scholingsplan Aanpak antibioticaresistentie door Zorgnetwerk Holland West Wereldwijd neemt antibioticaresistentie toe. Dit is een bedreiging voor de volksgezondheid. Om ontstaan en verspreiding van Bijzonder Resistente Micro Organismen (BRMO) te voorkomen is in opdracht van het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport in 2016 gestart met een regionale aanpak. Er zijn in het hele land tien regionale zorgnetwerken ABR opgericht. Het Zorgnetwerk Holland West komt geografisch overeen met de regio van het Netwerk Acute Zorg West, en met de regio s van GGD Haaglanden en Hollands Midden. De belangrijkste taak van het zorgnetwerk is het stimuleren van de samenwerking in de regionale zorgketen. Daarnaast voert het een aantal taken uit, waarvan antibiotic stewardship, uitvoering van prevalentiemetingen, audits en scholing en er enkele zijn. Over deze taken informeren wij u in deze eerste nieuwsbrief. Zie voor meer informatie over de taken van de zorgnetwerken: de factsheet van Actiz. Deze nieuwsbrief verschijnt onregelmatig en is bedoeld om u te informeren over de ontwikkelingen in het ABR Zorgnetwerk Holland West. We nodigen u uit om reacties en ervaringen met ons te delen via abr@ggdhm.nl. U kunt zich hier ook aan of afmelden voor de nieuwsbrief. Wij stellen het op prijs als u deze nieuwsbrief wilt delen met andere belanghebbenden in uw organisatie of omgeving. Martin Khargi, arts M&G Mariska Petrignani, arts M&G Nettie Verduijn, specialist ouderengeneeskunde Eric Nollkaemper, specialist ouderengeneeskunde Martijn Sijbom, huisarts Sandra Bernards, arts-microbioloog Otti Ziere, deskundige infectiepreventie Merel Lambregts, internist infectioloog Nicolette van der Zouwe, kwartiermaker Aanmelden of afmelden bij abr@ggdhm.nl

2 Drie goede redenen voor regionale ABR samenwerking De samenwerking tussen de zorginstellingen in de regio s Hollands Midden en Haaglanden op het gebied van antibioticaresistentie strekt zich uit van voorbereiding, scholing, monitoring en surveillance tot bestrijding en outbreak-management. Instellingen hebben en houden uiteraard hun verantwoordelijkheden, maar door een Regionaal Coördinatie Team (RCT) en een regionale stuurgroep worden de noodzakelijke verbanden tussen instellingen gelegd. Drie goede redenen De belangrijkste reden is uiteraard dat ook bacteriën zich weinig gelegen laten liggen aan de grenzen van een instelling. Eerdere uitbraken laten zien dat die zich verspreiden binnen en tussen verpleeghuizen, ziekenhuizen, revalidatiecentra en de thuissituatie. Een tweede reden is positiever van insteek: antibiotica-resistentie komt in Nederland nog betrekkelijk weinig voor. De andere kant van de medaille is echter dat een instelling die er mee geconfronteerd wordt, niet altijd direct is voorbereid op een uitbraak. Het is verstandig om bij voorbaat een aanpak bij een uitbraak te ontwikkelen of verbeteren. Het helpt enorm als instellingen hun kennis, ervaring en goede voorbeelden delen. Transparante communicatie, scholing en audits spelen ook een rol. Het RCT heeft hierin een aanjagende rol. Landelijk wordt ook het belang van eenheid van taal benadrukt. Zijn de draaiboeken van instellingen op elkaar afgestemd, stellen we dezelfde vragen aan de microbiologische labs, doen we hetzelfde onderzoek bij een uitbraak, monitoren we dezelfde ontwikkelingen? Ziedaar de derde reden voor de noodzaak van intensieve samenwerking tussen instellingen, geschraagd door een multidisciplinair team van professionals. Financiering gegarandeerd Ook voor de komende jaren heeft het ministerie de financiering van deze ABR-netwerken gegarandeerd. Dat geeft al aan dat de overheid het belang van goede netwerken erkent. Met veel energie en ambitie pakken we deze handschoen op. We zoeken daarbij alle instellingen actief op om zo het netwerk te versterken. Sjaak de Gouw, Directeur Publieke Gezondheid Voorzitter stuurgroep ABR Holland West.

3 Inventarisatie Antibiotic Stewardship Antimicrobieel stewardship (AMS) omvat alle initiatieven die voorschrijvers ondersteunen om antibiotica optimaal en evidence-based in te zetten. Dat is noodzakelijk voor een goede behandeling van patiënten én om overmatig gebruik van antibiotica tegen te gaan. Door goed gebruik van antibiotica worden onnodige bijwerkingen, kosten en verdere ontwikkeling van antimicrobiële resistentie (AMR) voorkomen. Maar wat gebeurt er in de praktijk? In de regio Holland-West wordt komende maanden via een E-enquête de stand van zaken geïnventariseerd in ziekenhuizen, verpleeghuizen en huisartspraktijken. De inhoud van antibiotic stewardship kan per zorgdomein (1 e lijn, 2 e lijn en langdurige zorg) verschillen. Wat bijvoorbeeld in het ziekenhuis een belangrijke stewardship activiteit kan zijn, zoals bed-side consultatie op chirurgische afdelingen of een goed protocol voor de afname van bloedkweken, is dat niet in een verpleeghuis of huisartspraktijk. Op dit moment is in de regio onvoldoende bekend wat er, in ieder zorgdomein afzonderlijk, aan antibiotic stewardship wordt ondernomen en of er - al dan niet - grote verschillen bestaan tussen praktijken onderling. Het is belangrijk om dit te weten omdat met deze kennis het beleid op regionaal niveau beter kan worden vormgegeven. Men denke hier in eerste instantie aan gericht onderwijs, gezamenlijke afspraken en het delen van ervaringen. De vragenlijst is gebaseerd op al bestaande graadmeters voor implementatie van stewardship. Voor de ziekenhuizen is dat de SWAB richtlijn antibiotic stewardship en voor de verpleeghuizen het adviesdocument AMS binnen de verpleeghuiszorg. Voor de huisartspraktijken liggen de AMS kaders echter nog niet vast. Samen met de huisartsen van het RCT werd daarom een korte vragenlijst samengesteld, gebaseerd op de huidige werkwijze en mogelijkheden binnen dit zorgdomein. De E-enquête wordt (steekproefsgewijs) per mail verstuurd, via een speciaal (en veilig!) E-enquêtesysteem van het Leids Universitair Medisch Centrum. De gegevens blijven vertrouwelijk. Ook de terugkoppeling en rapportage van de gegevens vindt zorgvuldig plaats (geanonimiseerd en met spiegelinformatie). Op een later moment kan deze E-enquête herhaald worden om voortgang in de regio te monitoren. Het RCT van de regio Holland West loopt met deze activiteit voorop in het landelijke programma. Hopelijk kunnen wij u in een volgende nieuwsbrief over de eerste resultaten berichten. Mark de Boer, internist-infectioloog, LUMC m.g.j.de_boer@lumc.nl

4 Onderzoek naar resistentie in verpleeghuizen Reeds 454 bewoners op 15 locaties hebben deelgenomen aan het onderzoek naar resistente bacteriën in verpleeghuizen. Deelnemende instellingen krijgen ondersteuning om alles zo soepel mogelijk te laten verlopen. De uitslag is weliswaar spannend maar zorgverleners zijn er wel blij mee. Start puntprevalentieonderzoek In maart van dit jaar is in de regio Holland West het puntprevalentieonderzoek (PPO) van start gegaan. Dit is een landelijke nulmeting om te kijken hoe vaak bewoners van zorginstellingen een resistente darmbacterie bij zich dragen. Specifiek wordt gekeken naar ESBL-producerende Enterobacteriaceae (ESBL) en Carbapenemase-producerende Enterobacteriaceae (CPE). Twee zorginstellingen in Den Haag en Delft hebben als pilot gefungeerd, zodat het stappenplan uiteindelijk helder en overzichtelijk werd. Belangrijk is namelijk dat de locaties zich maximaal ondersteund voelen en niet steeds het wiel hoeven uit te vinden. Ondersteuning door GGD De GGD ondersteunt locaties bij het onderzoek. Zo helpt de coördinerend verpleegkundige (Lisa de Raadt) bij het selecteren van cliënten voor het PPO. Het stappenplan wordt in onderdelen aangeboden: de wijze van informeren van cliënten en mantelzorgers, de contacten met de laboratoria en de daadwerkelijke afname van het kweekmateriaal. De angst bij de instellingen dat het PPO voor veel extra werk zorgt, neemt hierdoor af en de bereidwilligheid tot deelname neemt toe. Aantal benodigde cliënten Het streven is om 30 locaties te werven voor het PPO, waarbij op elke locatie bij ongeveer 40 cliënten kweekmateriaal wordt afgenomen (totaal 1200 bewoners). Sinds de start van de werving voor deelname aan het PPO hebben 29 locaties zich aangemeld. Medewerkers van 15 locaties hebben bij 454 bewoners kweken afgenomen. We zijn goed op weg, maar er moet nog wel het nodige gebeuren! (Lees verder op de volgende pagina)

5 Onderzoek naar resistentie in verpleeghuizen De uitslag Indien het aantal ESBL s op een locatie minder dan 10% is, zal volstaan kunnen worden met aanscherpen van de hygiëne maatregelen bij deze cliënten. De infectiepreventie commissie zal contact opnemen met de artsen en verpleegkundigen van de betreffende afdeling. Er zijn echter ook al een paar locaties bekend waarbij het aantal E.Coli-ESBL groter is dan 10% en er zijn ook locaties waar een Klebsiella-ESBL gevonden is. In deze gevallen zal een uitbraakteam, waar ook leden van de infectiepreventie commissie in zitten, bij elkaar komen om de situatie te bespreken: waar komen deze cliënten vandaan, was het al eerder bekend, moet er een ringonderzoek uitgevoerd worden, zijn de maatregelen bij deze cliënten goed uit te voeren, zijn alle randvoorwaarden voor goed hygiënisch werken in orde enz. Al met al levert een dergelijke uitslag eerst wel wat onrust op, maar de zorgverleners zijn wel blij dat door goede informatie en duidelijke afspraken het probleem overzichtelijk en beheersbaar kan worden. En dat is ook de bedoeling! Nettie Verduijn, specialist ouderengeneeskunde Pieter van Foreest Congres Aanpak antibioticaresistentie in de ouderenzorg 19 november, uur, NBC in Nieuwegein. Georganiseerd door VWS, RIVM en Vilans Alle informatie:

6 Regionaal auditplan en regionaal scholingsplan Landelijk formats voor audits en scholing ontwikkeld Om te komen tot een identieke en reproduceerbare manier van audit-uitvoering is vanuit alle zorgnetwerken van Nederland een werkgroep geformeerd die zich de afgelopen maanden heeft gebogen over een format. Zeer onlangs zijn zowel het format Regionaal Auditplan verpleeghuizen als Regionaal Scholingsplan verpleeghuizen aan de zorgnetwerken ter beschikking gesteld. Drie taken van het zorgnetwerk raken aan de verbetering van infectiepreventie: deskundigheidsbevordering, inzicht in de implementatie van infectiepreventiemaatregelen en streven naar een identieke en reproduceerbare manier van het voeren van audits. Verbeteren Door het uitvoeren van audits is het mogelijk kansen en risico s op het gebied van infectiepreventie boven tafel te krijgen en verbeterpunten te signaleren. Het geeft de organisatie zelf (bestuurders, beleidsmakers en zorgprofessionals) en het zorgnetwerk informatie hoe de naleving op gebied van uitvoering van infectiepreventie-maatregelen op dat moment is waardoor men in staat te benoemen welke zaken goed gaan en, waar nodig, gerichte maatregelen te treffen die leiden tot verbetering. Vanuit de uitgevoerde audits wordt naar verwachting inzicht verkregen waar mogelijke hiaten zijn op gebied van kennis en vaardigheden. Het aanbieden van scholing biedt de mogelijkheid kennis, vaardigheden en attitudes die erop gericht zijn kwalificaties op het gebied van infectiepreventie op peil te houden of op peil te brengen. Het is nu aan ons, zorgnetwerk Holland-West, om aan de hand van de landelijke formats binnen ons zorgnetwerk de taken zoals die hierboven zijn genoemd, vorm te geven. De komende maanden (herfst en winter 2018) zullen wij, in overleg met een aantal instellingen uit het zorgnetwerk, het audit en scholingsplan afstemmen op onze regio en zodra meer informatie bekend is, zullen wij u informeren. Als veel verpleeghuizen bereid zijn om hun ervaringen op gebied van audits en scholing te delen, is het mogelijk van elkaar te leren en elkaar te helpen om de kwaliteit van naleving van infectiepreventiemaatregelen te borgen en te verhogen. Met elkaar staan we sterker! Mochten er nu reeds vragen zijn, horen wij graag van u. Otti Ziere, deskundige infectiepreventie, RCT-lid Contact: abr@ggdhm.nl