Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2: De Verenigde staten en hun federale overheid

Transcriptie

1 Samenvatting Geschiedenis Hoofdstuk 2: De Verenigde staten en hun federale overheid 6,6 Samenvatting door M woorden 7 keer beoordeeld 9 januari 2014 Vak Geschiedenis Methode Werkplaats Geschiedenis Werkplaats CE Examenkatern VWO De Verenigde Staten en hun federale overheid Hoofdstuk 2 De VS worden een wereldmacht ( ) Paragraaf 2.1 De VS worden een industrienatie Grootste industrienatie Na de Amerikaanse Burgeroorlog begon de vergulde periode. Na de oorlog in 865 hadden de Verenigde Staten een inwonertal van 40 miljoen mensen. Door uitbreiding van de landbouw en een vertienvoudiging van de industriële productie groeide het inwonertal tot 1914 tot 100 miljoen mensen en was er sprake van urbanisatie. De industriële productie kon zo snel groeien door de gunstige omstandigheden, namelijk door drie soorten. Door de spoorwegen ontstond er één nationale markt. Daarnaast waren de VS rijk aan grondstoffen als steenkool, ijzer en olie en door de immigratie had de industrie beschikking over een eindeloze stroom goedkope arbeidskrachten. Dankzij de trein ontstond één nationale markt, waarbij producten van en naar alle uithoeken van het land konden worden vervoerd. De spoorwegmaatschappijen kregen grote stukken land en lokten de consumenten met de eerste reclame(s)(campagnes). Het ontstaan van deze samenhangende economie werd ook bevorderd door nieuwe communicatiemiddelen zoals de telegraaf, uitgevonden door Samuel Morse, waarmee vanaf 1861 berichten tussen de oost- en westkust konden worden verzonden. In 1876 kwam Alexander Graham Bell met de telefoon, waarmee vanaf 1884 interlokale gesprekken mogelijk waren. Rond 1900 had Bell s American Telephone & Telegraph (AT&T) het gehele Amerikaanse telefoonnetwerk in handen. Kapitalisme Tot 1865 hadden de ambachtelijke familiebedrijfjes de industrie gedomineerd, maar zij waren rond 1900 verdrongen door de grote ondernemingen. Deze corporaties hadden het kapitaal om dure machines te kopen, nieuwe technologieën te ontwikkelen en grote reclamecampagnes op te zetten. Tussen de bedrijven ontstond moordende concurrentie en uiteindelijk bleven maar een paar ondernemingen over. Pagina 1 van 6

2 Om verdere concurrentie te voorkomen vormden zij kartels, waarbij bijvoorbeeld afspraken werden gemaakt over minimumprijzen. Ook vormden grote ondernemers trusts, waarbij zelfstandige bedrijven werden samengevoegd. Op deze manier ontstonden er grote machtsconcentraties. Sociale problemen Hoewel veel Amerikanen van de welvaart profiteerden, namen de sociale verschillen toe en hadden miljoenen in tijden van crisis een karig bestaan, met name de massa s werkloze arbeiders. Er ontstonden sociale en culturele verschillen in de snel uitdijende steden. Italianen, Polen, Oost-Europese Joden en andere nieuwkomers vormden hechte gemeenschappen. Angelsaksische Amerikanen voelden grote weerzin tegen deze nieuwe immigranten, wat leidde tot immigratiewetten om ongewenste vreemdelingen te weren. Ook boeren en ondernemers kwamen in de problemen. In de landbouw ontstond na de immense groei in 1886 overproductie, waardoor de graanprijzen daalden en veel boeren in geldnood kwamen. Dit werd nog verergerd doordat de spoorwegmaatschappijen belachelijke hoge tarieven in rekening brachten. Rond 1900 herstelden de graanprijzen en braken voor de landbouw weer gouden tijden aan. Paragraaf 2.2 De overheid grijpt in Socialisme en vakbonden liberalisme. Volgens deze ideologie konden corporaties ongestoord hun gang gaan, en als het gunstig was voor de kapitalisten werd er van het liberalisme afgeweken. De industrie werd beschermd door hoge importtarieven, terwijl boeren aan de wereldmarkt waren overgeleverd. Corruptie bij politici kwam vaak voor, doordat bedrijven de politici omkochten om bouwvergunningen te verkrijgen en wangedrag door de vingers te zien. Om dit te veranderen richtten geschoolde arbeiders vakbonden op, maar werkgevers weigerden met vertegenwoordigers in overleg te gaan, wat leidde tot arbeidsconflicten die gepaard gingen met aanslagen, vernielingen en vechtpartijen. De revolutionaire socialisten speelden hierbij een grote rol. Dit soort incidenten leidde tot weerzin tegen het socialisme, die gezien werd als gevaar dat immigranten uit Europa importeerde, maar tegelijkertijd ontstond er wel een succesvolle vakbeweging. Gematigde bonden verenigden zich in 1886 in de American Federation of Labor (AFL). Leider van de partij was Samuel Gompers, wiens doelstelling meer loon, kortere werktijden en betere arbeidsomstandigheden was, wat zonder revolutie en geweld te behalen moest zijn. Dit lukte ook, hetzij alleen voor geschoolde arbeiders. Het populisme Ook de boeren gingen zich organiseren om uit de ellende te komen. Na bij verkiezingen de meerderheid te hebben verkregen in enkele agrarische deelstaten, werd in 1891 de nationale partij de People s Party opgericht. Zij noemden zich de populisten, die opkwamen voor de gewone man en zich tegen het grote bedrijfsleven keerden. Er waren volgens hen twee partijen. De roofzuchtige trusts die zich met behulp van de politiek verrijkten ten koste van het volk en de hardwerkende boeren en arbeiders die de rijkdom produceerden zonder zelf iets aan over te houden. Het werd geen succes, doordat het populisme niet aantrekkelijk was voor industriearbeiders omdat het zich tegen het industriële Amerika keerde en terug wilde naar een kleinsteeds en agrarisch Amerika. Na 1896 verdween het populisme. Pagina 2 van 6

3 De Progressives In de jaren 1890 ontstond in de steden de Progressive Movement. Ook zij wilden de macht van de grote ondernemingen beperken en een eind maken aan de corruptie-activiteiten. Ook waren zij voorstander van overheidsingrijpen. Er moest worden geholpen bij het onderwijs en de opvoeding van de armen. De Progressive Movement steunde op leden van de ontwikkelde middenklasse, zoals artsen en wetenschappers, die vreesden dat de maatschappij ten onder zou gaan door chaos en sociale tegenstellingen. Zo werden er vanaf 1880 opvanghuizen in sloppenwijken voor mensen in nood gebouwd. De Amerikaanse politiek werd in de periode gedomineerd door de progressieve hervormers. Zowel in de Republikeinse Partij als in de Democratische Partij ( 1.1) hadden zij invloed. De Republikeinse president Theodore Roosevelt ( ) en zijn Democratische opvolger Woodrow Wilson ( ) waren hervormingsgezind. Beiden stelden de vrijheid van het individu voorop, maar wilden ook het eigenbelang ondergeschikt maken aan het algemeen belang. Dit deden zij onder meer door actiefoverheidsingrijpen die de hebzucht van kapitalisten inperkte en de industriële samenleving minder materialistisch maakte, maar ook door wetten die machtsmisbruik door bedrijven tegen moesten gaan. Ook werd er een eind gemaakt aan honderden geheime prijsafspraken. Tijdens de Eerste Wereldoorlog kreeg de federale overheid een sterke leidende rol in de economie, waarbij de VS overgingen op een oorlogseconomie. De leiding over deze industrie werd verkregen door een overheidsorgaan, de War Industries Board, die onder meer vaststelde hoeveel er geproduceerd moest worden en de grondstoffen daarvoor verdeelde. Paragraaf 2.3 Vrij, maar achtergesteld Reconstructie Na de burgeroorlog begon de tijd van de Reconstructie ( ), waarin het Noorden probeerde de zwarten in het Zuiden gelijkwaardige burgers te maken. In 1866 nam het Congres het 14e amendement aan, waar in stond dat zwarten ook het Amerikaanse burgerrecht hadden, waarbij alle mensen, zwart of wit, die geboren waren in de VS Amerikaanse staatsburgers waren. In 1870 werd het 15e amendement aangenomen dat het stemrecht voor zwarten moest garanderen. Deze verbood staten mensen het stemrecht te onthouden op grond van ras of huidskleur. Toen de zuidelijke staten het 14e amendement weigerden aan te nemen, besloot het Congres troepen en bestuurders te sturen om de rechten van de zwarte bevolking te beschermen waarna de zuidelijke staten de amendementen wel moesten aanvaarden. Toch bleef er hevig verzet tegen de zwarte emancipatie. Voor dit verzet werden geheime organisaties opgericht, zoals de Ku Klux Klan (KKK), die wilde verhinderen dat de Freedmen (bevrijde slaven) van hun stemrecht en andere rechten gebruik maakten hun eerste aanpak was de zwarten bang te maken, maar toen dit niet hielp gingen zij over tot geweld en werden zwarten zonder pardon vermoord. Het Noorden kon het verzet tegen de zwarte emancipatie niet breken, en in 1877 gaf de president het op en trokken de troepen zich terug, wat het einde van de Reconstructie kenmerkt. In het Zuiden kwamen tegenstanders van de zwarte emancipatie aan de macht. Rassenscheiding Pagina 3 van 6

4 Na 1877 ontstond in het Zuiden een systeem van rassenscheiding (segregatie), waarbij in theorie zwarten dezelfde rechten en voorzieningen hadden, maar in praktijk werden zij achtergesteld en gediscrimineerd. Vanaf 1887 legden de Zuidelijke staten de segregatie vast in de Jim Crow -wetten. Jim Crow was een neerbuigende naam die blanken gebruikten voor domme negers. Het Noorden verzette zich nauwelijks tegen deze wetten, doordat de opeenvolgende presidenten niets deden uit vrees blanke kiezers uit het Zuiden te verliezen. Aanleiding voor het invoeren van nog meer Jim Crow-wetten, die kunnen worden vergeleken met de door de nationaalsocialistische joodse wetten, was toen het Hooggerechtshof in 1896 bepaalde dat rassenscheiding niet in strijd was met de grondwet: zolang de voorzieningen voor blank en zwart gelijk waren, was segregatie gewoon toegestaan. Nog lang na de Reconstructie maakten zwarten in het Zuiden gebruik van hun stemrecht en waren er zwarte parlementsleden, maar in praktijk raakten zij hun stemrecht kwijt. Bij verkiezingen werden zij geweigerd met een leesen schrijftest. Maar ook diegenen die wel konden lezen en schrijven werden geweigerd bij primairies, bijeenkomsten waarop partijen hun kandidaten kozen. In de jaren werden duizenden zwarten in het Zuiden door woedende menigtes gelyncht. Ook in de industrie bleven zwarten achtergesteld. De meeste werkgevers waren racist of gaven toe aan de druk van blanke arbeiders, om zo geen zwarten aan te nemen. Zwarten hadden ook geen geld om grond te kopen voor een eigen boerderij, waardoor ze gedwongen waren de katoenvelden van hun voormalige eigenaren te bewerken. Na de afschaffing van de slavernij ontstond een systeem van sharecropping. Zwarte sharecroppers woonden en werkten op het land van plantage-eigenaren. In ruil moesten zij een deel van hun oogst afstaan, waarna ze nauwelijks iets over hielden. Vooral toen de katoenprijzen tijdens de landbouwdepressie van de jaren 1880 en 1890 instortten, leefden de sharecroppers in diepe armoede. Weinig verzet De meeste zwarten accepteerden hun lot. Booker T. Washingtons stelde dat verzet rampzalige gevolgen zou hebben. Volgens hem kon de economische en politieke achterstelling alleen worden overwonnen door onderwijs, goed gedrag en hard werken. Washington zelf was hier een duidelijk voorbeeld van. Vanaf 1881 zette hij zich als hoofd van een zwarte lerarenopleiding in voor de stichting van zwarte basisscholen en beroepsopleidingen. Rond 1900 werd hij gezien als de belangrijkste zwarte leider. Hij kreeg geld voor zijn onderwijsprojecten en werd als enige zwarte door de president ontvangen. In 1901 mocht hij met Roosevelt dineren, iets waar de blanken uit het Zuiden van versteld stonden. W.E.B. Dubois vond net als andere zwarte leiders dat Washington zich te veel aanpaste, en dat de zwarten hun rechten juist moesten opeisen. Als ze dit niet zouden doen zouden ze altijd worden vernederd. In 1909 richtte hij de National Association for the Advancement of Colored People (NAACP) op, die via rechtszaken de ongelijkheid wilde bestrijden. Dubois had weinig succes. Als intellectuele afgestudeerde universitair stond hij ver van de ongeletterde massa af. Paragraaf 2.4 Een wereldmacht in opkomst Nieuwe Frontiers Na de burgeroorlog hielden de VS vast aan het isolationisme, maar aan het eind van de 19e eeuw gingen zij zich Pagina 4 van 6

5 meer bemoeien met de rest van de wereld waar twee redenen voor waren. Allereerst had het te maken met de economie. De VS waren de grootste industriële en agrarische producent ter wereld, waardoor zij nauw verbonden waren met de wereldeconomie. Het was belangrijk dat zij hun producten op buitenlandse markten konden verkopen. Ten tweede kan het nationalisme zich rond 1900 niet meer richten op het veroveren van het continent. Eerst was het Manifest Destiny ( 1.2) het Noord-Amerika bezetten en te beschaven geweest. Nu was het om de macht overzee uit te breiden en daar de zegeningen van de Amerikaanse beschavingen te brengen, wat aansloot bij het modern imperialisme. Steeds meer Amerikanen vonden dat de VS een wereldrijk nodig hadden. Hiervoor hadden zij drie redenen. Economisch motief was de wens om buitenlandse markten te openen, beschermen en te overheersen. Politiek motief was de Amerikaanse macht te versterken. Ideologisch motief was het verlangen Amerikaanse principes over in de wereld te laten gelden, zoals de ondernemersvrijheid. Imperialisme Voor de Amerikaanse Burgeroorlog, ontstond het verlangen om overzeese markten te openen al. Japan liet sinds de 17e eeuw alleen Nederlandse handelaren toe in één haven. De VS stuurden in 1853 oorlogsschepen onder leiding van admiraal Matthew Perry, om handelsrechten af te dwingen. Deze eisten dat Japan zijn havens moest openstellen voor Amerikanen of anders zouden zij aanvallen. Japan was militair kansloos en in 1854, toen Perry terugkwam, kon hij direct een handelsverdrag afsluiten. Ook Europese mogendheden kregen handelsrechten, en om onderwerkping te voorkomen, besloot Japan in hoog tempo te industrialiseren. Na deze expeditie raakte de Amerikaanse vloot in verval. Omdat de VS hierdoor militair machteloos waren, gaf het Congres in 1883 opdracht voor de bouw van een moderne oorlogsvloot. Door deze nieuwe vloot werd het mogelijk overzeese handelsbelangen te beschermen en een overzees rijk op te bouwen. In 1893 werd deze vloot voor het eerst ingezet voor de bezetting van Hawaï. In 1898 werden ook Cuba en de Filipijnen bezet. In beide kolonies werd gevochten voor onafhankelijkheid. Toen Amerika een oorlogsschip naar Cuba stuurde om de Amerikaanse staatsburgers te beschermen, ontplofte deze vlak na aankomst. Hierop verklaarde Amerika de oorlog. De Spaanse vloot was verouderd en kon niet anders doen dan het na drie maanden op te geven en te capituleren. In de VS ontstond het debat tussen voor- en tegenstanders van het imperialisme. De voorstanders wonnen, waarop de Filipijnen een Amerikaanse kolonie werden en Cuba een Amerikaans protectoraat (Staat die onder toezicht staat van een andere Staat). De Cubaanse onafhankelijkheid werd erkend, maar Cuba mocht geen zelfstandige buitenlandse politiek voeren, kregen de VS het recht de orde op Cuba te handhaven en werd de marinebasis Guantánamo gevestigd. De VS versterkten hun politiek-strategische positie in het Caribisch gebied en Midden-Oosten. Onder de leiding van Roosevelt gedroeg zij zich als een echte wereldmacht. Tot 1903 was Panama een provincie van Colombia. De VS wilden een kanaal tussen de Atlantische en de Stille oceaan bouwen. Toen Colombia dwarslag, stuurde de VS een oorlogsvloot die de Panamese rebellen hielp zich af te scheiden. De VS verkreeg voor hun hulp het recht het Panamakanaal te bouwen en Panama onder Amerikaanse Pagina 5 van 6

6 heerschappij te houden. Naast zich te bemoeien met Latijns-Amerika merkten de VS dat de Europese mogendheden en Japan bezig waren in China exclusieve rechten te veroveren. Dit werd gezien als een bedreiging voor hun toegang tot de Chinese markt. De VS wilden China intact laten zodat de Chinese economie voor iedereen open zou staan. In 1900 stuurden de VS en Europese landen troepen naar China toen een antiwesterse opstand hun belangen bedreigde. De opstand werd neergeslagen, maar de Amerikaanse Open Door Policy (Het streven van de Amerikaanse buitenlandse politiek naar vrij toegankelijke markten in Azië en andere delen van de wereld) kon niet voorkomen dat de Europeanen en Japan delen van China in handen kregen. De Eerste Wereldoorlog In de Eerste Wereldoorlog bleven de VS lang neutraal, maar ze steunden Groot-Brittannië door voedsel en wapens te leveren. Bovendien was president Wilson bang dat een Duitse overwinning de Amerikaanse principes van vrijheid, democratie en vrijhandel in gevaar zouden brengen. In februari 1917 kondigde Duitsland een onbeperkte duikbotenoorlog af. Alle schepen rond Groot-Brittannië zouden worden getorpedeerd. In diezelfde maand onderschepte de Britse geheime dienst een telegram van de Duitse minister van Buitenlandse Zaken, Zimmerman, aan Mexico, die Mexico wilde verleiden tot een oorlog tegen de VS. Hierop vroeg Wilson het congres om Duitsland de oorlog te verklaren, to make the world safe for democracy, maar het congres stemde zwaar tegen. Pagina 6 van 6