Ontstaan van hoogvenen in Nederland in het Holoceen

Transcriptie

1 Ontstaan van hoogvenen in Nederland in het Holoceen Bas van Geel Veldwerkplaats Hydrologie van Hoogveen Veenhuizen/Fochteloër Veen, 24 februari

2 Borchert, bij Denekamp Jonge Dryas - Holoceen overgang Waarom geen veen in de Jonge Dryas?

3 top tijd overgang cm basis Holoceen Jonge Dryas Een door klimaatverandering bepaalde overgang van zandige ondiepwater-afzetting naar veen: meer organische productie bij een warmer klimaat.

4

5

6 meersediment laagveen hoogveen Ontwikkeling van een hoogveen: voedselarm regenwater wordt steeds belangrijker

7 Laagveen Hoogveen Spreihoogveen (bij zeer oceanisch klimaat) laagveen en hoogveen

8 Zeer snelle overgang naar hoogveen Langzame overgang De stadia voorafgaand aan de hoogveenvorming zijn verschillend per locatie binnen het moeras. Klimaat en minerale bodems veranderen in de loop v.h. Holoceen.

9 Vroeg-Holoceen Jonge Dryas Bølling-Allerød Begin Laat-Glaciaal

10 Ontwikkeling in het Holoceen

11 Blytt-Sernander schema: klimaat-ontwikkeling tijdens Holoceen Weinig vergaan hoogveen in natte, koele perioden

12 Grenshorizont van Weber

13 Subatlanticum Subboreaal Bargerveen

14 Monstername Bargerveen met Wil Casparie en Dirk van Smeerdijk

15 Veenmossen (Sphagnum soorten) Sponswerking Actieve verzuring Sterke concurrentiepositie t.o.v. andere moerasplanten Neerslagoverschot essentieel voor hoogveenvorming

16 We gebruiken de ecologie van soorten voor de hydrologische reconstructies Bult Slenk

17 Cyclische regeneratie (Osvald, 1923) Verkeerd model voor hoogveengroei

18 Een van Casparie s profielen in ZO-Drenthe

19 Bult Slenk Theoretisch hoogveenprofiel; bultvegetatie breidt zich uit in droge perioden en de bulten worden kleiner tijdens nattere perioden

20 Donker veen: droge fase. Lichtgekleurd veen: natte fase

21 Stuifmeel en andere microfossielen

22 Testate amoeben ( Rhizopoden )

23 droog nat testate amoeben

24 Water table cm Arcella discoides type Amphitrema wrightianum Cyclopyxis aculeata type Nebela carinata Nebela griseola Hyalosphenia elegans Difflugia leidyi Hyalosphenia papilio Amphitrema flavum Cyclopyxis arcelloides type Placocista spinosa Euglypha tuberculata Difflugia pristis type Centropyxis cassis type Nebela tincta Amphitrema stenostoma Difflugia rubescens Difflugia bacillifera Difflugia penardi Assulina seminulum Nebela parvula Heleopera rosea Assulina muscorum Euglypha rotunda Heleopera sphagni Corythion / Trinema type Nebela militaris Nebela flabellulum Trigonopyxis arcula Heleopera petricola Hyalosphenia subflava Nebela collaris Bullinularia indica Hydrological niches of testate amoebae in present Woodland et al. (1998) The Holocene, 8,

25 Twelve stacked water table records (Charman et al, 2006, QSR). Dark blue shading - phases of higher lake levels in Europe (Magny, 2004).

26 Transitions between vegetational stages as recorded in 159 mire sites in the British Isles (Walker 1970)

27

28

29 Sphagnum-veen

30 Sphagnum rubellum (S. sect. Acutifolia)

31 Sphagnum cuspidatum

32 Sphagnum papillosum

33 Sphagnum imbricatum

34 Sphagnum magellanicum

35 Polytrichum juniperinum Zandhaarmos

36 Aulacomnium palustre Rood viltmos

37 epidermis stengelbases Paren van korte cellen: smal en breed Molinia coerulea Pijpenstrootje

38 epidermis: een korte cel tussen lange cellen Riet Phragmites australis Epidermis met stoma rhizoom

39 Juncus zaden Russen Juncus articulatus type Juncus effusus type Hoogveenvorming op arme zandbodems begint vaak met een zwart laagje waarin veel zaden van Pitrus (J. effusus).

40 Betula (Berk)

41 epidermis spoeltjes Blad- en stengelresten Eriophorum vaginatum Eenarig wollegras zaden

42 stuifmeel stengelresten epidermis Waterdrieblad Menyanthes trifoliata zaad

43 hydathode epidermis Scheuchzeria palustris Veenbloembies rhizomen zaden

44 Scheuchzeria palustris Een belangrijke soort in overgangsveen

45 epidermis tak Calluna vulgaris Struikheide zaad

46 epidermis zaad Andromeda polifolia Lavendelheide peat

47 Oxycoccus palustris Veenbes epidermis

48 Calluna vulgaris Erica tetralix Empetrum nigrum

49 Pinus sylvestris Den

50 Myrica gale Gagel

51 Henk Heijnis op zoek naar de overgang van Subboreaal naar Subatlanticum

52

53 Nabij gelegen profiel

54 Bargerveen Ruim 900 jaar ontbreekt door een veenuitbraak rond 850 vchr. Sterke afname zonne-activiteit; plotselinge overgang naar koel en vochtig klimaat. Het hoogveen barst en stroomt deels weg.

55 Zuidoost Drenthe Een enorme neerslagtoename: veenuitbraak aan het begin van het Subatlanticum (ca 850 vchr.) van Geel, B., Heijnis, H., Charman, D.J., Thompson, G. and Engels, S., Bog burst in the eastern Netherlands triggered by the 2.8 kyr BP climate event. The Holocene 24: DOI: /

56 Bedankt voor uw aandacht! F

57

58 Andromeda polifolia Oxycoccus palustris Eriophorum vaginatum Scheuchzeria palustris