Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)

Transcriptie

1 Brandstofonderzoek in de natuur Tussentijds rapport over de verschillende brandstof onderzoeken, uitgevoerd ten behoeve van het natuurbrandverspreidingsmodel Instituut Fysieke Veiligheid (IFV)

2 Brandstofonderzoek in de natuur Tussentijds rapport over de verschillende brandstof onderz oeken, uitgevoerd ten behoeve van het natuurbrandverspreidingsmodel Opdrachtgever: IFV Projectleider: Ester Willemsen (IFV) Deelprojectleider: Nienke Brouwer (IFV) In samenwerking met: Datum: November 2014

3 Samenvatting In 2012 is een start gemaakt met de verschillende brandstofonderzoeken die zijn (en worden) uitgevoerd ten behoeve van de ontwikkeling van het Nederlandse natuurbrandverspreidingsmodel. Sinds 2009 is het IFV in Nederland bezig met de aanpassingen en doorontwikkelingen van een Amerikaans model van Farsite naar de Nederlandse situatie. In 2012 is er een brandstof onderzoek uitgevoerd voor heide, grove den, douglas en beuk op droge zandgronden. In 2013 is er een onderzoek uitgevoerd in het duingebied voor de natuurtypen open duin, duin grasland, duin heide, duinvallei en duinstruweel. In 2014 heeft er een brandstofonderzoek plaats gevonden voor veengebieden. Tijdens dit onderzoek is hoogveen, veenheide, veenstruweel en veen bos in kaart gebracht. Voor 2015 staat brandstofonderzoek voor verschillende bostypen in de planning. De veldwerkmethode omvat verschillende stappen; 50 keer meten van de strooisel,- en de humuslaag, 31 keer uitvoering van de transectlijn waarbij alle vegetatie die de lijn kruist wordt genoteerd. 25 keer one-meter-square waarbinnen de bedekkingspercentage wordt genoteerd per soort en vijf keer de hoogte wordt gemeten van de kruidachtige vegetatie, twaalf keer een drie meter cirkel waarbinnen alle bomen en struiken worden geteld en gemeten. Alle data van de verschillende onderzoeken wordt verwerkt (per plot) in een Excel bestand. De analyse van de data wordt uitgevoerd door de Stephen F. Austin State University in Texas U.S. De verwerkte data wordt weergegeven in een photoguide en zal worden gevalideerd en toegevoegd in het natuurbrandverspreidingsmodel.

4 Inhoud Samenvatting 1. Inleiding Brandstofonderzoek in de natuur Methode veldwerk brandstofonderzoek Stappen veldwerk Veldwerk termen Materiaal veldwerk Brandstof onderzoek droge heide Duin onderzoek Veenonderzoek Data Analyse Bosonderzoek Ontwikkelingen Literatuurlijst Bijlage A: Tijdlijn Natuurbrandverspreidingsmodel... 16

5 1. Inleiding Gezien de klimaatverandering, zal naar verwachting de kans op natuurbranden in Nederland toenemen (Schelhaas, 2003), (Krawchuk et al., 2009). Het IFV (Instituut Fysieke Veiligheid) werkt aan de ontwikkeling van een natuurbrandverspreidingsmodel voor Nederland. Ter ontwikkeling van het Nederlandse model zijn er verschillende brandstofonderzoeken uitgevoerd sinds Natuurbrandverspreidingsmodel In 2009 is er gestart met een literatuuronderzoek naar de verschillende natuurbrandverspreidingsmodellen vanuit het IFV. Na aanleiding van dit onderzoek is gekozen voor het model Farsite (N-Amerika). Dit model is vertaald en terug gebracht naar de basis voor het gebruik in Nederland. De tijdlijn van de ontwikkeling van het verspreidingsmodel in Nederland staat in bijlage A. Naast de validatie van het model is er ook onderzoek uitgevoerd naar de brandstof in Nederlandse natuurgebieden, de data afkomstig uit deze onderzoeken zal worden ingevoerd in het model. Zodat er nog betere berekeningen kunnen worden gemaakt van de mogelijke verspreiding van een natuurbrand in Nederland. De data afkomstig uit het veldonderzoek is geanalyseerd door de Stephen F. Austin State University in Texas. De geanalyseerde data is in eerste instantie gepresenteerd in de vorm van een fotogids. De data zal vervolgens worden vertaald en gevalideerd voor het model. Leeswijzer Reeds zijn er verschillende brandstofonderzoeken uitgevoerd ten behoeve van het natuurbrandverspreidingsmodel, zoals staat beschreven in hoofdstuk twee. Hoofdstuk drie gaat in op de gebruikte methode en materialen tijdens het veldonderzoek tevens staat hierin een uitleg van enkele gebruikte termen. De volgende hoofdstukken gaan in op de verschillende brandstofonderzoeken die zijn uitgevoerd; het onderzoek naar verschillende natuurtype op droge zandgronden (hoofdstuk vier), het duinonderzoek in 2013 (hoofdstuk vijf), het veenonderzoek in 2014 (hoofdstuk zes). De verwerking van de data wordt kort uitgelegd in hoofdstuk zeven. Hoofdstuk acht gaat in op het brandstofonderzoek in verschillende bostypen die gepland staat voor Als laatste (hoofdstuk 9) wordt kort ingegaan op enkele ontwikkelingen omtrent brandstofonderzoeken voor het natuurbrandverspreidingsmodel. 5

6 2. Brandstofonderzoek in de natuur Ter ontwikkeling van het natuurbrandverspreidingsmodel (NBVM) voor de Nederlandse situatie zijn er verschillende brandstofonderzoeken uitgevoerd. Het doel van deze onderzoeken is om meer kennis te verkrijgen over het brandstof aandeel die aanwezig is in verschillende natuur types in Nederland. Er wordt gekeken naar de verschillende vegetatie lagen, strooisel,- en humuslaag en het aandeel dood hout. Met de verschillende vegetatielagen wordt de mos-, kruid-, struik-, en boomlaag bedoeld. De uitkomsten hiervan zullen worden gekoppeld aan het natuurbrand verspreidingsmodel. Dit model wordt gebruikt voor het berekenen van het verloop van een natuurbrand, voor het treffen van preventieve maatregelen, maar ook voor onderzoek na een natuurbrand. Voor de brandstofonderzoeken is er een onderverdeling gemaakt in heide, duin, veen en bos. Per natuurtype zijn verschillende plots onderzocht. In 2012 is er een start gemaakt met onderzoek voor heide op droge zandgronden op de Veluwe. Dit onderzoek is uitgevoerd in samenwerkingsverband met IFV, Stephen F. Austin state University, Hogeschool van Hall Larenstein en de veiligheidsregio s VNOG en VGGM. In de zomer/herfst van 2013 heeft de volgende stap plaats gevonden, namelijk het duinlandschap. Dit onderzoek is uitgevoerd door het IFV in samenwerking met Hogeschool van Hall Larenstein en Stephen F. Austin State University, Texas. In eenzelfde samenwerkingsverband heeft er in 2014 een onderzoek in veengebied plaats gevonden. Brandstofonderzoek voor bosgebied staat voor 2015 op de planning. Nadat alle vier de onderzoeken zijn uitgevoerd zal er worden bekeken welke natuurtypen nog dienen te worden onderzocht voor het model. De geanalyseerde data van de brandstof onderzoeken is in eerste instantie weergegeven in zogenaamde photoguide s (zie voorblad). Zodat er overzichtelijke documenten zijn van de data per onderzochte plot voordat deze wordt ingevoerd in het natuurbrandverspreidingsmodel. Deze photoguide s omvatten informatie over onder andere de vegetatie, biomassa en de brandbaarheidsklasse per natuurtypen. 6

7 3. Methode veldwerk brandstofonderzoek In dit hoofdstuk wordt een korte beschrijving gegeven van de verschillende stappen die worden genomen tijdens het veldonderzoek tevens wordt een beschrijving gegeven van de verschillende materialen en termen. 3.1 Stappen veldwerk Stap 1: Bepalen van de locatie van het grit. Noteren welk natuurtype er wordt onderzocht. Stap 2: GPS locatie en richting van het grit bepalen. Stap 3: Foto s nemen vanaf het beoogde begin punt van het grit. Stap 4: Uitzetten van het grit, zie figuur 2. Dit gebeurt met behulp van touwen en vlaggetjes op elk meetpunt (blauwe punten in figuur 2). Elke lijn is 46 meter lang. Tussen twee lijnen zit een ruimte van 8 graden. Tussen de twee buitenste lijnen zit dus een ruimte van 32 graden. Stap 5: Meten van de strooisel laag met behulp van een liniaal, in totaal 50 keer. Stap 6: Bij aanwezigheid van bomen, meten van de kroondichtheid met behulp van een densiometer op alle L punten, zie figuur 2. Stap 7: Transectlijn (15.4 meter), op alle S en L punten, in totaal 31 keer. De transectlijn wordt bij elk punt in een willekeurige richting uitgelegd. Bij de transectlijn wordt voor de eerste 1.80 meter alle 1 en 10 hours gemeten, tot drie meter alle 100 hours en voor de gehele 15.4 meter alle 1000 hours. Daarna wordt alle ondergroei benoemd die de lijn kruist en wordt genoteerd voor welke cm op de lijn dit geldt. Als voorbeeld: 0-0,25 meter veenmos- 0,25-0,38 meter pitrus, enzovoort. Stap 8: Drie meter cirkel; in totaal twaalf keer. Deze meting wordt op alle L punten verricht. Alle struiken, jonge bomen en bomen worden gemeten die in deze cirkels vallen. Van alle bomen en jonge bomen binnen de cirkels wordt het aantal bepaald. Daarna wordt per boom (in totaal vijf per soort) het stadium bepaald en de totale hoogte, hoogte eerst levende tak, hoogte eerste dode tak, dbh, diameter stamvoet en kroonbreedte gemeten. Van alle struikvegetatie die binnen de cirkels vallen wordt per soort de volgende informatie verzameld: aantal, levend of dood, totale hoogte, diameter voet en kroonbreedte. De hoogte van de bomen wordt bepaald met behulp van een clinometer, zie hoofdstuk 8.2. Stap 9: Vierkante meter, op alle S punten, in totaal twintig keer. Binnen deze vierkante meter wordt alle kruidachtige vegetatie op naam gebracht en wordt de bedekkingsgraad bepaald ten opzichte van alle soorten binnen de vierkante meter. Daarnaast wordt er op vijf punten binnen de vierkante meter, de hoogte van de vegetatie gemeten. 7

8 3.2 Veldwerk termen Tijdens het veldwerk wordt er gebruik gemaakt van een aantal termen, hier volgt een korte uitleg voor deze termen en voor enkele meetinstrumenten die worden gebruikt. 1,10,100,1000 hour fuel Fuel is de Engelse term voor brandstof. In dit geval wordt hiermee alle dode twijgen, takken en stammen bedoeld op de bodem. De indeling voor dit type is gebaseerd op de duur waarbij het dode hout droogt. De 1 hour fuel is binnen een uur droog, de 10 hour fuel binnen tien uur enzovoort. Het bepalen van de klasse van dood hout wordt gedaan met behulp van een zogenaamde go-no-go, zie figuur 3. Alle takken/stammen groter dan 8 cm (dus groter dan de go-no-go) zijn 1000 hour fuels. Voor deze categorie wordt ook vastgelegd of de stam nog in vaste vorm is of rottend. figuur 3 Daarnaast wordt ook de totale breedte vastgesteld. Densiometer De densiometer, zie figuur 4B, wordt gebruikt om de kroondichtheid te bepalen van een opstand. Een densiometer is een bolle spiegel met daarop vakjes. Door te tellen welke punten op de spiegel alleen de lucht (tussen het bladerdek) weerspiegelen kan men de kroondichtheid bepalen. Dit wordt op twaalf verschillende plekken binnen de plot uitgevoerd. Per plek wordt de methode voor vier verschillende richtingen herhaald, hiervan wordt het gemiddelde genomen. D-tape Een D-tape (figuur 4.C), ofwel een diameter tape wordt gebruikt om de omtrek van een stam te bepalen. Voor de bomen wordt de diameter van zowel de stamvoet als de diameter op borsthoogte gemeten. De laatst genoemde wordt ook wel kortweg DBH genoemd. Van de struiken wordt de diameter van de voet bepaald. Clinometer De clinometer (figuur 4.A) wordt gebruikt om de hoogte van de bomen te bepalen. Hiervoor dient er een afstand te worden genomen van twintig meter van de te meten boom. Met één oog kijkt men door de clinometer, met het andere oog wordt naar de boom gekeken. Zowel de onder als de boven kant van de boom wordt vastgesteld. Dit heeft te maken met eventueel hoogte verschil binnen de twintig meter afstand. Afhankelijk van een negatief of positief getal worden de twee waardes van elkaar afgetrokken of bijgeteld. figuur 4 8

9 3.3 Materiaal veldwerk Voor het veldonderzoek zijn verschillende meetmaterialen nodig. Het gaat om de volgende materialen: Camera Voor het maken van foto s voor de photo guide. Gps Voor het bepalen van de locatie van de opstand en de hoogteligging. Kompas Bepaling van de richting van het grit en als hulpstuk bij het uitzetten van de lijnen. Densiometer Meten van de kroondichtheid. Liniaal Meten van de strooisel laag. Meetlint Uitzetten van de transectlijn, meten van de kroonbreedte. Go-no-go Hiermee kan worden bepaald in welke categorie fuel (zie H3.2) dood hout valt. D(iameter)- tape Voor het meten van de diameter stam op borsthoogte en op de voet van de stam. Clinometer Om de hoogte te bepalen van de bomen. Drie meter touw Als hulpstuk voor het uitzetten van de drie meter cirkel. One meter square Vierkante meter van bijvoorbeeld pvc buizen. 9

10 4. Brandstof onderzoek droge heide Het eerste brandstofonderzoek dat is uitgevoerd in Nederland vond plaats op de Veluwe in In het Nationaal Park Hoge Veluwe en op terrein van Staatsbosbeheer en de gemeente Arnhem. Tijdens dit onderzoek zijn er in totaal 24 plots uitgezet onderverdeeld onder vier natuurtypen. Naast droge heide is er ook onderzoek gedaan in grove den-, douglas-, en beukopstanden. Per natuurtypen zijn zes verschillende plots uitgevoerd. De verschillen in de plots waren te vinden in de vegetatiesamenstelling, ondergroei, dichtheid, leeftijd van de bomen, etc. Tijdens het veldwerk zijn er monsters genomen van de vegetatie, strooisel laag en de humus. Deze monsters zijn gewogen en gedroogd, in het laboratorium van de Universiteit Wageningen, om de biomassa te bepalen. Hierdoor ontstaat er meer informatie over de brandbaarheid van de vegetatie. Per plot worden verschillende methodes gebruikt om de verschillende vegetatie lagen in kaart te brengen en daarmee het aandeel in brandstof per onderzocht type. Figuur 5 geeft de vier verschillende natuurtypen weer die zijn onderzocht. Figuur 5 Heide Grove den Douglas Beuk/eik Heide Voor de droge heide (Calluna vulgaris) terreinen is er gekeken naar verschillen in leeftijd van de heide, mate van vergrassing en beheer. Zo is er een plot onderzocht met oude heide planten, een met jonge heide. Er zijn plots onderzocht die begraasd werden als beheermaatregel maar ook heide die niet werd begraasd. Daarnaast zijn er plots onderzocht met pijpenstrootje (Molinia caerulea) en een met rode bosbes (Vaccinium vitis-idaea) en vliegden (Pinus sylvestris). Beuk en eik De belangrijkste verschillen voor dit type opstand zat in leeftijd en de dichtheid van de opstand. Er zijn opstanden onderzocht met relatief oude bomen, jonge bomen, er is gekeken naar de samenstelling, verhouding beuk (Fagus sylvatica) en eik (Quercus sp.), de ondergroei (zoals hulst: Ilex aquifolium). Daarnaast is er ook rekening gehouden met de verschillen in het aandeel dood hout op de bodem. Grove den De verschillende plots voor grove den (Pinus sylvestris) zijn uitgevoerd in relatief dichte opstanden met gras als ondergroei, opstand met Amerikaanse vogelkers (Prunus serotina) of blauwe bosbes (Vaccinium myrtillus) en bochtige smele (Deschampsia flexuosa). Daarnaast zijn er plots uitgevoerd in een jonge dichte opstand, een opstand met een hoog aandeel in dood hout en een opstand met Amerikaanse vogelkers en lijsterbes (Sorbus aucuparia) als ondergroei. 10

11 Douglas Voor de douglas (Pseudotsuga menziesii) opstanden zijn er tevens verschillende plots uitgevoerd. Zo is er een plot uitgevoerd in een opstand met menging van douglas en grove den, een plot in een opstand met menging van oude en jonge douglas sparren. Daarnaast is er een opstand onderzocht met een lage dichtheid en oudere bomen, een opstand met jonge bomen, een met bomen van een gemiddelde leeftijd en een met relatief oudere bomen met zaailingen. Grasland Aan het einde van het onderzoek zijn er, als extra, twee graslanden onderzocht, deze graslanden bevonden zich op oude heide terreinen. Er kan worden gesproken van zeer sterke vergrassing in heide terreinen met voornamelijk pijpenstrootje. 5. Duin onderzoek In de zomer/najaar van 2013 heeft het brandstofonderzoek in duingebied plaats gevonden. Dit onderzoek is uitgevoerd in het Nationaal Park Duinen van Texel, Nationaal Park Zuid-Kennemerland en in de Amsterdamse Waterleidingduinen. Er zijn vijf verschillende natuurtypen onderzocht. Namelijk open duin, duingrasland, duinheide, duinvallei en duinstruweel. De eerst vier genoemde zijn onderzocht op Texel. Voor duinstruweel is er onderzoek uitgevoerd in de duinen nabij Haarlem. Voor elk natuurtypen zijn zes verschillende plots uitgevoerd. Tijdens het veldwerk zijn er monsters genomen van de vegetatie, deze monsters zijn gewogen en gedroogd in het laboratorium van hogeschool van Hall Larenstein. Duinen zijn in Nederland erg belangrijk, zij dienen als een kustverdedigingswerk. De jonge duinen zijn de eerste duinenrij langs de kust. Hier kan je het natuurtype open duin en duin grasland vinden. De grijze duinen zijn oudere duinen en liggen verder landinwaarts dan de jonge duinen. Hier zijn de natuurtypes duin heide en duinstruweel te vinden. Enkele kenmerkende soorten voor duingebieden zijn helm (Ammophila arenaria), buntgras (Corynephorus canescens), struikhei (Calluna vulgaris), kraaihei (Empetrum nigrum), kruipwilg (Salix repens), braam (Rubus spp.) en duindoorn (Hippophae rhamnoides). Open duin Met open duin wordt de eerste vegetatie bedoeld die groeit op duinen vanaf de zee gezien. Het gaat om pionier vegetatie. Met andere woorden de eerste vegetatie die groeit op kale grond. Hierdoor is er vaak sprake van een open structuur vegetatie zonder strooisel laag met vaak maar een tot enkele soorten. Enkele typische soorten voor open duin zijn buntgras en helm. Duingrasland Na open duin volgt vaak duingrasland. Duingrasland is een dichter vegetatie type met vaak meerdere soorten. Enkele soorten die vaak voorkomen zijn helm en akkermelkdistel (Sonchus arvensis). Duinheide Op de oudere duinen komt onder andere het natuurtype duinheide voor. Dit type kenmerkt zich met soorten zoals struikhei en kraaihei maar ook helm en pijpenstrootje. 11

12 Duinvallei Dit is een enigszins vochtiger natuurtype, dit neemt echter niet weg dat natuurbrand niet mogelijk is in dit type. Enkele soorten die dominant voorkomen in de duinvallei plots zijn braam, riet (Phragmites australis) en kruipwilg. Duinstruweel Een van de soorten die veel voorkwam in de duinstruweel plots was duindoorn. Een positieve eigenschap van deze struik is het hoge percentage aan vitamine in de bessen. Een negatieve eigenschap is dat duindoorn explosief kan zijn wanneer het brand. Andere soorten die voorkwamen waren eenstijlige meidoorn (Crataegus monogyna), zuurbes (Berberis vulgaris), wilde liguster (Ligustrum vulgare) en wilde kardinaalsmuts (Euonymus europaeus). 12

13 6. Veenonderzoek Het derde brandstofonderzoek vond plaats in Het onderzoek is uitgevoerd in Northumberland, in het noorden van Engeland. Er is voor Engeland gekozen door het grotere areaal aan hoogveen. Engeland heeft, net als Nederland, een gematigd zeeklimaat, een van de redenen waarom de vegetatie goed vergelijkbaar is met de vegetatie in Nederland. Voor het veenonderzoek zijn er plots uitgezet in hoogveen, veenheide, veenstruweel en in veenbos. Voor elk type zijn, net als bij de andere brandstofonderzoeken, verschillende plots uitgevoerd. Het veldwerk (figuur 6) is uitgevoerd in het zuidelijke gedeelte van het Nationale Park. Voor het veldonderzoek is contact opgenomen met het Nationaal Park, Forest Commission en enkele lokale agrariërs. Er zijn in totaal 23 verschillende plots uitgevoerd. Acht hoogveen plots, zeven plots in veenheide, vier in veen bos en vier plots in veenstruweel. Naast het veldwerk in Engeland, zijn er in Nederland monsters genomen van de vegetatie en de veenlaag. Hiervoor is het team afgereisd naar Aamsveen. De monsters zijn gewogen, gedroogd en opnieuw gewogen in het laboratorium van hogeschool van Hall Larenstein om de biomassa te bepalen. Figuur 6: Foto s veldwerk onderzoek veengebied 13

14 Hoogveen Een aantal kenmerkende soorten voor hoogveen zijn eenarig wollegras (Eriophorum vaginatum) en veenmos (Sphagnum spp.) er komen ook soorten voor zoals pitrus (Juncus effusus) en pijpenstrootje (Molinia caerulea). Voor het onderzoek zijn er totaal acht verschillende plots uitgevoerd voor hoogveen. Hoogveen wordt hoofdzakelijk gevoed door regenwater en staat dus niet in verbinding met het grondwater. Dit heeft te maken met de structuur en opbouw van veenmos, dit is een mos soort dat in staat is om veel water vast te houden. Door deze eigenschap creëert veenmos zogenaamde veenkussens boven het landschap. Vegetatie die groeit op deze veenkussen staat alleen in contact met regenwater. Het effect van alleen regenwater in hoogveengebieden is onder andere te merken aan de vegetatiesamenstelling. Doordat regenwater van natuur uit nutriëntenarm is, kunnen op hoogveen gebieden alleen soorten groeien die hier tegen bestand zijn. Veenvorming vindt plaats door afsterving van plantaardig materiaal. In veengebieden heerst een zure omgeving die zuurstofarm is. Door deze omstandigheden vindt afbraak van afgestorven plant materiaal zeer langzaam plaats ( Eens in de tien jaar kan er een centimeter veen bijgroeien, met als voorwaarde dat de groei omstandigheden voor veen optimaal zijn ( Veenheide Struikhei (Calluna vulgaris), gewone dopheide (Erica tetralix) en lavendelhei (Andromeda polifolia) zijn kenmerkende soorten van veenheide. Vaak in combinatie met verschillende gras soorten zoals eenarig wollegras of pijpenstrootje. Voor de zeven plots die zijn uitgevoerd voor veenheide is onder andere gekeken naar verschil in samenstelling van heide ten opzichte van gras. Daarnaast zijn er verschillen in de plots in ouderdom van de heide en wel of geen begrazing (door schapen). Veenbos (Hoog)veen bos wordt gekenmerkt door zachte berk (Betula pubescens), bos wilg (Salix caprea) en zwarte els (Alnus glutinosa). De dichtheid en de ondergroei zijn twee punten waarop gelet is binnen de verschillen per plot. Zachte berk is een van de meest voorkomende boomsoort in hoogveen. In totaal zijn er vier verschillende plots uitgevoerd voor veenbos. Veenstruweel Vegetatie type waarbij jonge bomen of struiken voorkomen. Kenmerkende soorten zijn zachte berk, bos wilg en zwarte els. Als ondergroei moet er gedacht worden aan pitrus en wilgenroosje (Chamerion angustifolium). In totaal zijn er, net als voor veenbos, vier verschillende plots uitgevoerd. Verschillen in de plots zijn te vinden in de soortensamenstelling, maar ook in de leeftijd en dichtheid van de struiken. 14

15 7. Data Analyse Per verricht brandstofonderzoek is een photoguide samengesteld. De gegevens die zijn verzameld tijdens het veldwerk worden in Excel tabellen verwerkt. Per plot wordt een bestand gemaakt (met verschillende tabbladen) zo ontstaan er overzichtelijke bestanden met alle gegevens van de verschillende plots. Deze gegevens worden verwerkt zodat, per vegetatie type, de hoeveelheid aan brandstof overzichtelijk is. De verwerking van de gegevens is uitgevoerd door Dr. Brian Oswald van de Stephen F. Austin State University Texas (Brouwer, 2012). De geanalyseerde data is in de vorm van een photoguide aan het IFV overhandigt. De data uit de photoguide s zal worden opgenomen in het natuurbrand verspreidingsmodel (NBVM). 8. Bosonderzoek In de planning voor 2015 staat het bosonderzoek. Er zullen net als bij de andere brandstofonderzoeken verschillende plots worden uitgevoerd voor verschillende bostypen. Daarbij lettend op de reeds uitgevoerde plots op de Veluwe en die in veen bos. Het onderzoek zal plaats vinden in opdracht van IFV in samenwerking met Stephen F. Austin State University en hogeschool van Hall Larenstein. Bij beide universiteiten zal naar studenten worden gezocht die mee willen werken aan het veldonderzoek als stage opdracht. 9. Ontwikkelingen De data uit de photoguide s zal worden vertaald en gevalideerd en zal als input dienen voor het natuurbrandverspreidingsmodel. Er zal een overzicht worden gemaakt van alle natuurtypen die reeds zijn onderzocht en welke data nog mist als nodige input voor het model. Daarnaast zal er op verzoek van zowel binnen- als buitenland aanvullend onderzoek worden verricht voor het natuurbrandverspreidingsmodel. 10. Literatuurlijst Rapporten Schelhaas, M.J. (2003), Klimaatverandering en de functies van het landelijk gebied, Alterra Wageningen Krawchuk, M.A., Moritz, M.A., Parisien, M., Dorn van, J., Hayhoe, K., (2009), The current and future distribution of wildfire, USA Internet

16 Bijlage A: Tijdlijn Natuurbrandverspreidingsmodel 16

17 17