van ijzig verleden tot bloeiende toekomst

Maat: px

Weergave met pagina beginnen:

Download "van ijzig verleden tot bloeiende toekomst"

Jonas de Veer
7 jaren geleden
Aantal bezoeken:

1 van ijzig verleden tot bloeiende toekomst

2 Hondsrug Flora en Fauna van ijzig verleden tot bloeiende toekomst Docent Kees Boele

3 Hondsrug flora en fauna, van ijzig verleden tot bloeiende toekomst 18 juni: IJzig verleden, flora en fauna Hondsrug in het laat Pleistoceen 25 juni: Bloeiende toekomst, flora en fauna Hondsrug nu

4 23 juni Excursie Buunerbult en pingo Buinerveld uur Verzamelpunt: centrum Buinen, vanaf Borger Hoofdstraat volgen tot links een dikke kei in een parkje. Daarvoor een zijweg rechts met bordje Hoofdweg 3-5. Parkeer in berm zijweg. P Buinen

5 30 juni Drouwenerzand uur Gasselte Verzamelpunt: parkeerplaats links van toegangsweg Camping Alinghoek P Drouwen

7 Kennis van verdwenen flora en fauna 1. Geologische afzettingen 2. Fossielen 3. Pollenanalyse

8 Drie ijstijden op elkaar (Donderen) Dekzand (Weichselien) Restant keileem (Saalien) Peelo-zand (Premorenaal zand)

9 Fossielen Resten van planten en dieren (en hun sporen) geconserveerd in gesteente Slechts een minimaal deel van flora en fauna blijft bewaard als fossiel Een nog kleiner deel daarvan wordt gevonden en gedocumenteerd

10 Pollenanalyse = Palynologie Bestudeert fossiel stuifmeel maar ook sporen en andere microfossielen Maakt gedetailleerde reconstructie van vroegere vegetatie mogelijk, vroeger met vooral aandacht voor bomen maar nu ook andere planten. Nadelen: Geen datering door pollenanalyse (daarvoor gebruikt men vooral C14 radiometrie) Geen exact beeld van de samenstelling van de vegetatie, wel van de veranderingen Niet elke plant geeft evenveel stuifmeel Windbestuivers zijn niet alleen grote producenten maar kunnen met hun stuifmeel ook op plaatsen terechtkomen waar ze niet groeiden. Stuifmeel gaat verloren door consumptie (insecten), meren, rivieren etc.

11 Electronenmicroscopische opname van stuifmeelkorrels met verschillende structuren van hun buitenkant (exine).

12 Den Els Jeneverbes Eik Berk Linde

13 Struikheide Dopheide

14 (Tegelen, Maasdal)

15 Geologie/Klimaat Warm Geologie/Klimaat Koud Toename neerslag Droogte Zeespiegelstijging Zeespiegeldaling Rivieren meanderen Rivieren snijden zich in Drainage bodem permafrost Kalkverzadiging; nutriëntenopbouw Veenvorming en plaatselijke bodemvorming Kalkoplosing in water; nutriëntenarme bodems Windafzettingen over grote afstand Vegetatiekenmerken Vegetatiekenmerken Gesloten vegetatiestructuren Open vegetatiestructuren Toename biologische diversiteit Afname biologische diversiteit Regionale diversiteit

16 Pleistoceen 1 miljoen jaar geleden

18 jaar geleden

19 Eemien ( jaar geleden) Warme periode tussen de tweede en derde ijstijd in. Julitemperatuur 18,5 (nu 17,5 ) Nederland deels onder water Laagland met warmgematigde open bossen, uitgestrekte veenmoerassen en rivierbossen langs de Rijn.

21 Uitbreiding van het landijs Elsterien blauwe lijn Saalien gele lijn Weichselien rode lijn

22 Weichselien jaar geleden

23 Pleniglaciaal jaar BP Toendra polaire woestijn

25 Poolwoestijn

26 Wat zien we er nog van in het landschap: 1. Dekzand 2. Paraboolduinen 3. Pingo s

27 Paraboolduinen o.a. zichtbaar bij Schipborg en Buinen

28 Pingo (=ijsheuvel) Pingo's bij Tuktoyaktuk, Northwest Territories, Canada 40 meter hoog

33 Vegetatiebeeld tijdens het Laat-Pleniglaciaal (Oudste Dryas) BP Kale poolwoestijn maakt geleidelijk plaats voor een toendra vegetatie Permanent bevroren bodem Lage dwergstruikjes en een zeer klein aantal kruidachtige planten Vergelijkbaar met noordelijk Siberië en Lapland nu. Dwergwilgjes Dwergberk Achtblad - Dryas

34 Dwergwilg Zuiltjessteenbreek Achtblad = Dryas Kruidwilg Dwergberk

36 Vegetatiebeeld tijdens het Bölling, interglaciaal, BP Temperatuur liep in de zomer op tot 15, in de winter gemiddeld - 16 Jeneverbes Poolwilg Ratelpopulier Achtblad - Dryas

37 Jeneverbes Poolwilg Ratelpopulier

38 Vegetatiebeeld tijdens het Oude Dryas, glaciaal, BP Temperatuur liep in de zomer op tot 10, in de winter gemiddeld - 16 Bossen verdwijnen, toendra keert terug Langs rivieren bleef laag struikgewas over Dwergberk, dwergwilg, jeneverbes en duindoorn

39 Jeneverbes Poolwilg Duindoorn Dwergberk

40 Artemisia vulgaris Ephedra distachya Oxyria Dryas

41 Vegetatiebeeld tijdens het Alleröd, interglaciaal, BP Temperatuur liep in de zomer op tot 16, in de winter gemiddeld Parklandschap overgaand in berkenbos

42 Servische spar Picea omorika Ruwe berk Grove den

43 Europese lariks Ratelpopulier

44 Vegetatiebeeld tijdens het Jonge Dryas, glaciaal, BP Gemiddelde jaartemperatuur 0 Bossen verdwijnen, toendra keert terug Zeer droog, verstuiving van o.a. de drooggevallen Noordzee.

45 Hoogste boom was Jeneverbes

46 IJstijd voorbij, opwarming in het Holoceen Jeneverbes en Berk blijven of komen terug, gevolgd door Grove Den en vervolgens Hazelaar en Lijsterbes

48 Laat-Pleistoceen jaar geleden Holoceen Heden jaar geleden

49 Fauna interglacialen bossen Oeros Bosolifant Edelhert

50 Wolharige neushoorn Mammoet Steppenwisent Fauna mammoetsteppe Reuzenhert

51 Grottenhyena

53 Bruine Beer of Grottenbeer?? Geen complete fossielen Bruine beer kleiner (max 1000 kilo) dan Grottenbeer (max 1500 kilo) Bruine beer gehele Europa / Azië / N.Amerika Grottenbeer: Midden Europees tot aan Oeral

54 Muskusos

55 Rendier Saiga Elanden kwamen pas in het Holoceen

56 Wolf

57 Grottenleeuw

58 Wilde paard, was in het Pleistoceen al aanwezig

59 Kleine zoogdieren Ondersoort Hamster (Cricetus cricetus praeglacialis) Driekleurige muis (komt nu nog voor in Oost-Europa)

60 Lemming Lemmus- Artemisia rel. % per categorie fase 1a oudste Dryas fase 1c oude Dryas fase3 late Dryas % N.A.P. Artemisia pollen % Lemmus lemmus in Rodentia periode Grafiek: Vergelijking aandeel Lemmus lemmus(lemming) in de categorie Rodentia(Wallonië, B)[Jean Marie Cordy 1991] en aandeel Artemisia (Alsem) in kruidvegetatie van Holzmaar meer (Eifel, D) [Bernd Zolitschka 1997]

61 Woelrat Noordse woelmuis (tundra vole)

62 Dwergspitsmuis Veldspitsmuis

64 Europese mol

69 P.Vos / P.Kiden 2005 Biostratigraphische zones: Pollenzones Blytt & Sernander P Zone Etage Cal C14 yrs BP vegetatiekenmerk IX Sub-Atlanticum BP to present Gras-beuk-den-bos VIII Sub-Boreaal BP Gemengd eikenbos VII Atlanticum BP Gemengd eikenbos V +VI Boreaal BP Den-berkenbos,toename gemengd loofhout IV Pre-Boreaal BP Berkenbos III Jonge Dryas BP Steppe- toendra II Allerød BP Parktoendra/ berkenbossen Ic Older Dryas BP Steppe toendra Ib Bølling BP Parktoendra Ia Oldest Dryas BP Steppe toendra Weichselien LWIII onbenoemd BP Steppe- poolwoestijn

72 Literatuur BERENDSEN, H.J.A., 1998, De vorming van het land: Inleiding in de geologie en de geomorfologie, Assen Groen, L.J.? Landschap en vegetatie in de ijstijd (PowerPoint presentatie Paleoflor) te bestellen via Vos, P.C. et al 2011, Nederland in het Holoceen

73 Tot 23 juni 9.00 uur Buinen

Vergelijkbare documenten

Bijlage III. Plangebied Van Voorst tot Voorststraat te Vught Archeologisch bureauonderzoek

Bijlage III. Plangebied Van Voorst tot Voorststraat te Vught Archeologisch bureauonderzoek Bijlage III Plangebied Van Voorst tot Voorststraat te Vught Archeologisch bureauonderzoek 1017 10 woningen en huisartsenpraktijk Van Voorst tot Voorststraat te Vught 11-6-2013 Bijlage III van X 5222