De polders van Nederland een geologisch succesverhaal

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "De polders van Nederland een geologisch succesverhaal"

Transcriptie

1 De polders van Nederland een geologisch succesverhaal Kim Cohen Universiteit Utrecht KNAG Onderwijsdag Ronde B - Lezing B09

2 Bing maps

3 Fysische Geografie UU Instructieboren te Montfoort al meer dan 50 jaar veldwerk Laaglandgenese

4 Esther Stouthamer Wim Hoek Henk Berendsen 2007

5 Deel 1 Berendsen Fysische Geografie van Nederland Stouthamer Cohen Hoek 7 e geheel herziene druk uitgeverij: Perspectief Utrecht illustraties: C&M GEO UU

6 Huidige rivieren Hoofdstuk 10 Holoceen, jongste 3000 jaar De vorming van het land Figuur 10.12

7 Oudere rivieren, voor de bedijking +2 m Zeeniveau - 6 veen Hoofdstuk 9 Holoceen, tot 3000 jaar geleden De vorming van het land Figuur 9.22

8 De droogmakerijen in het westen zijn littekens van verdwenen veen De vorming van het land Figuur 9.24

9 Polders een succesverhaal?

10 Bing maps

11 Bing maps

12 Actueel Hoogtebestand Nederland Droogmakerijen Copes Droogmakerijen Copes Droogmakerijen Copes Copes Copes Copes Copes en net zo leuk: De vorming van het land Figuur 10.7

13 eerste slootjes VEEN OUDE ZEEKLEI IJzertijd ontstaan van veenkussens voor Chr. na Chr. Romeinse tijd Vroege Middeleeuwen overal sloten; dijken ontginning van veenkussens Late Middeleeuwn hogere dijken molens Gouden Eeuw Naar: Vos 2015 (Naar Vos 2015) De vorming van het land Figuur 10.4

14 Maaivelddaling in veenweidepolders +2 (m) +1 NAP -1 waar copes bewaard bleven, daalde het maaiveld minder hard -2-3 geschiedenis van peilbeheer: werken werken werken Naar: Wetenschappelijke Atlas van Nederland 1985 De vorming van het land Figuur 10.6

15 De droogmakerijen in het westen zijn littekens van verdwenen veen De cope-polders van Utrecht hebben een kleidek over het veen

16 Hoe zo gekomen? hoe bestendig? Reeuwijk De Uithof De vorming van het land Figuur 10.7

17 West Veen op Veen Oost Klei op Veen Holland - Reeuwijkse Plassen Utrecht - De Uithof

18 Tweedeling van het Groene Hart Holland Utrecht Reeuwijk De Uithof Ik worstel en kom boven Wij zullen handhaven 1000 jaar waterwerken 1000 jaar sloten Bij ons ging het toch eigenlijk in één keer goed De vorming van het land Figuur 10.7

19 Tweedeling van het Groene Hart * De manier van ontginnen was overal hetzelfde maar de houdbaarheid niet. * Dr. Cohen heeft het vandaag vooral over de uitgestrekte poldergebieden tussen de rivierlopen en kreken niet over oeverwallen pal langs rivieren

20 Voor blijvend succes van Nederlands polders, maakte de geologie het verschil en dus niet de mens - of toch? hoe kwam de geologie dan zo verschillend? hebben de polders een houdbaarheidsdatum?

21 Geologie Geomorfologie Sedimentologie Kartering Bodem Grondwater Vegetatie Landschap Archeologie Ontginning Landgebruik Geomorfologische kaart Stuivenbergse stroomrug - Berendsen 1982

22 Ieder puntje, een utrechtse handboring

23 Landschapsreconstructies Van boven en terug in de tijd: Satellietbeelden en Luchtfoto s Topografie, Hoogtekaarten Van onder, als aanloop naar het heden: Historie van ontginning Geologische opbouw

24 Lange geologische profielen Benschop Achthoven De Meern NAP NAP 5 km Berendsen 1982; Tornqvist 1993; Gouw & Erkens, 2007

25 Datering van rivierlopen Begin en Einde per tak Naar: Berendsen & Stouthamer 2001 De vorming van het land Figuur 9.28

26 Rijn-Maas delta, Nederland huidig 1 BC/AD 3000 BC 6000 BC Last ice age

27 Kaartenserie Peter Vos Atlas van Nederland in het Holoceen v v2 2015

28 Tussen en jaar geleden Droog gevallen Noordzeebodem 9000 voor Chr v. Chr voor Chr. Rijndal Stuwwallen liep de Noordzee weer onder na de ijstijd Naar Vos 2015 De vorming van het land Figuur 9.31, 9.32

29 Tussen en jaar geleden 5500 voor Chr voor Chr. veranderde West Nederland in een delta Naar Vos 2015 De vorming van het land Figuur 9.33, 9.34

30 Tussen en jaar geleden 2750 voor Chr. 500 voor Chr. was het gebied een veen-rivierenvlakte Naar Vos 2015 De vorming van het land Figuur 9.35, 10.16

31 Tussen en jaar geleden 100 na Chr. 100 v Chr. 900 na Chr. kreeg de mens gebruikersinvloed op de delta Naar Vos 2015 De vorming van het land Figuur 10.17, 10.18

32 In de jongste jaar 1500 na Chr na Chr. waren er dijken, sloten, molens, steden Naar Vos 2015 De vorming van het land Figuur 10.19, 10.21

33

34

35 9000 voor Chr.

36 5500 voor Chr.

37 3850 voor Chr.

38 2750 voor Chr.

39 500 voor Chr.

40 100 na Chr.

41 900 na Chr.

42 1500 na Chr.

43 1850

44 Heden

45 Klei-op-veen een geologisch succesverhaal

46 Deltaverandering 1000 voor 1000 na Chr AD 1000 BC

47 Een hausse van rivierverleggingen Naar Berendsen & Stouthamer 2001, Cohen e.a. 2009, 2012, 2016 De vorming van het land Hoofdstuk 10

48 Hoeveel klei uit welke tijd? ^ N Proefschrift Erkens (2009) Naar Erkens 2009 De vorming van het land Hoofdstuk 10

49 BEDIJKING Landbouwerosie uit Duitsland hoopt zich vanaf Romeinse tijd in de delta op ^ N 3 Mton /jr 2 1 Naar Erkens 2009 De vorming van het land Figuur 10.5 Nu

50 BEDIJKING Wat als de Romeinen al met cope-ontginning begonnen zouden zijn? ^ N 3 Mton /jr 2 1 Generaal Drusus c. 12 v. Nu Chr. Naar Erkens 2009 De vorming van het land Figuur 10.5

51 BEDIJKING De bisschoppen kozen het juiste moment om met de ontginning te beginnen ^ N 3 Mton /jr 2 1 Domtoren 14e eeuw Naar Erkens 2009 De vorming van het land Figuur 10.5 Nu

52 Deltaverandering 1000 voor 1000 na Chr. Dankzij ontbossing en erosie in het Duitse achterland, was er versnelde sedimentatie en groots uitdijen van de delta in Nederland

53 Wat maakte het succesverhaal? Holland Utrecht Veen-op-Veen is een probleem Klei-op-Veen is Antropogeen laat genoeg begonnen met ontginnen 1000 jaar waterwerken 1000 jaar sloten Van de bovenburen moet je het hebben & De vorming van het land Figuur 10.7

54 Houdbaarheidsdatum op polders 1000 jaar waterproblematiek 1000 jaar houdbare ontginning & De vorming van het land Figuur 10.7

55 Geschiedenis relevant voor nu?

56 Kans op verzakkingen

57 Kunt u nog wat zakken? Bij zelfde polderpeil, met/zonder opgewarmd klimaat 2050 zonder opwarming 2050 met opwarming m m

58 +2 (m) +1 NAP ingreep

59 Hoe zit het met klei op veen in andere delta s? Mississippi delta Rijn-Maas delta Golf van Mexico Noordzee

60 conclusie Ontginning geologisch succesverhaal dankzij antropogene sedimentatiegolf Verhaal in kaarten en figuren Tweedeling van het Groene Hart Klei-op-veen bestendiger dan veen-op-veen Houdbaarheidsdatum op polders internationaal

61 web viewer Bladerboek Deltares Paleomaps Mobile App Broekzak (alleen Android)

RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT

RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT dia 1 RING ZUID GRONINGEN HAALBAAR DANKZIJ COMBINATIE HEREPOORT Helperzoomtunnel Jan Pieter Schuitemaker Helperzomtunnel dia 3 Geologie Noordoost Nederland GEOLOGISCHE ONTWIKKELINGEN WAAR WE IN DE GEOTECHNIEK

Nadere informatie

Mysteries van het Rijnland. Gilles Erkens e.a.

Mysteries van het Rijnland. Gilles Erkens e.a. Mysteries van het Rijnland Gilles Erkens e.a. Inleiding Onderzoekspartners Hoffmann Van der Meulen Dambeck Inleiding de Rijn-Maas delta Problemen in de Rijndelta Bodemdaling Zeespiegelstijging Afvoer bij

Nadere informatie

Een veranderend klimaat: Lessen van de sedimentaire geschiedenis van Nederland (e.o.)

Een veranderend klimaat: Lessen van de sedimentaire geschiedenis van Nederland (e.o.) Een veranderend klimaat: Lessen van de sedimentaire geschiedenis van Nederland (e.o.) De nuchtere / ontnuchterende blik van een sedimentair geoloog Dr. Joep Storms Associate professor Technische Universiteit

Nadere informatie

Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN

Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN Jeroen Zomer, beleidsadviseur landschap en cultuurhistorie DE LANDSCHAPSGESCHIEDENIS VAN NOORD-HOLLAND OVER LANDSCHAPSDYNAMIEK EN ENERGIELANDSCHAPPEN Paleogeografie van Nederland Zeespiegelstijging Tussen

Nadere informatie

Dollard: landschapsontwikkeling en geologie van vóór de Dollardinbraken

Dollard: landschapsontwikkeling en geologie van vóór de Dollardinbraken De Stichting Verdronken Geschiedenis organiseerde in het kader van het project Verhalen van de Eems-Dollard kust in het najaar van 2016 avonden, middagen en excursies waarop zeer uiteenlopende verhalen

Nadere informatie

Fysische geografie van Nederland Landschappelijk Nederland de fysisch-geografische regio s

Fysische geografie van Nederland Landschappelijk Nederland de fysisch-geografische regio s Fysische geografie van Nederland Landschappelijk Nederland de fysisch-geografische regio s Open uw webbrowser. Ctrl + click op een link Websites hoofdstukken 1 14 Websites Hoofdstuk 1. Inleiding http://worldwind.arc.nasa.gov/

Nadere informatie

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies B U R E A U O N D E R Z O E K Bemmel, Bemmelse waard (Gemeente Lingewaard) Een bureauonderzoek Afbeelding uit 1649 (Geraadpleegd op www.wildernis.eu/chart-room)

Nadere informatie

Vragen over landschappen die we gaan behandelen

Vragen over landschappen die we gaan behandelen Landschappen Vragen over landschappen die we gaan behandelen Wat zijn landschappen? Waar komen ze voor? Hoe zien ze er uit? Welke informatie geven ze? Hoe zijn ze ontstaan? Wat is landschap? Dit? Kerk

Nadere informatie

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4

Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk 4 Samenvatting Aardrijkskunde Hoofdstuk Samenvatting door een scholier 1218 woorden 10 jaar geleden 5,8 98 keer beoordeeld Vak Methode Aardrijkskunde Terra.1 A Het landschap is het uiterlijk van een gebied.

Nadere informatie

Nieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan.

Nieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan. Nieuwe vijver aan de Groen van Prinstererlaan. Medio 2015 heeft een graafmachine een grote kuil gegraven onderaan het talud op de hoek van de Groen van Prinstererlaan en de Thorbeckelaan (zie onderstaande

Nadere informatie

Veldbiologie deel 1 KNNV afd. Regio Alkmaar e.o

Veldbiologie deel 1 KNNV afd. Regio Alkmaar e.o Veldbiologie deel 1 KNNV afd. Regio Alkmaar e.o Les 1. Noord Holland: een landschap en zijn biodiversiteit (bewoners). In deze les gaan we behandelen: Ontstaan van Noord-Holland en de nabije polder. De

Nadere informatie

Workshop 1 Ondergrondgegevens slim benutten

Workshop 1 Ondergrondgegevens slim benutten Workshop 1 Ondergrondgegevens slim benutten Rimmer Koopmans, Marieke de Visser, Ane Wiersma, Laura Taal Hoogwaterbeschermingsprogramma POV Piping Lithologische profiel van stroomgordelafze6ng nabij IJzendoorn

Nadere informatie

Hoofdweg 39 te Slochteren (gemeente Slochteren) Een Archeologisch Bureauonderzoek

Hoofdweg 39 te Slochteren (gemeente Slochteren) Een Archeologisch Bureauonderzoek Hoofdweg 39 te Slochteren (gemeente Slochteren) Een Archeologisch Bureauonderzoek Administratieve gegevens provincie: gemeente: plaats: Groningen Slochteren Slochteren toponiem: Hoofdweg 39 bevoegd gezag:

Nadere informatie

Cursus landschapsgeschiedenis. De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha

Cursus landschapsgeschiedenis. De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha Cursus landschapsgeschiedenis De ontstaans- en bewoningsgeschiedenis van Appelscha Programma van de cursus 02-04 09-04 16-04 23-04 Ontstaansgeschiedenis Dorpsgeschiedenis Veldnamen Natuur 11-04 25-04 Fietsexcursie

Nadere informatie

Cultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder

Cultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder Cultuurhistorische inventarisatiescan nieuwe scoutingterrein Broekpolder Adviescode: 2015.020 Auteur: R. Terluin, archeoloog gemeente Vlaardingen Oktober 2017 Inleiding Scoutinggroepen worden verplaatst

Nadere informatie

Het rivierklei-landschap

Het rivierklei-landschap Het rivierklei-landschap Kaart rivierlandschap in Het huidige rivierengebied omvat de stroomgebieden van de Maas en de Rijn. De Rijn vertakt vrijwel direct na binnenkomst in ons land bij Lobith in een

Nadere informatie

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 1 - WERKBLAD 1

THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 1 - WERKBLAD 1 THIS IS HOLLAND IN DE KLAS / LES 1 - WERKBLAD 1 Naam: Groep: ONTSTAAN VAN & LEVEN IN DE DELTA (1000 VOOR CHRISTUS TOT 1599 NA CHRISTUS) Een moeras waar de Romeinen hun neus voor ophaalden is een van de

Nadere informatie

Aarlanderveen, Stationsweg 4A (Gemeente Alphen aan den Rijn, ZH) Een Archeologisch Bureauonderzoek Steekproefrapport /08Z

Aarlanderveen, Stationsweg 4A (Gemeente Alphen aan den Rijn, ZH) Een Archeologisch Bureauonderzoek Steekproefrapport /08Z Aarlanderveen, Stationsweg 4A (Gemeente Alphen aan den Rijn, ZH) Een Archeologisch Bureauonderzoek Steekproefrapport 2013-01/08Z Aarlanderveen, Stationsweg 4A (Gemeente Alphen aan den Rijn, ZH) Een Archeologisch

Nadere informatie

Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord?

Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord? Op welke ondergrond leven wij in Pijnacker Noord? De ondergrond van Pijnacker-Noord heeft in de loop der tijden veel veranderingen ondergaan. Deze veranderingen worden hieronder beschreven (vgl. Figuur

Nadere informatie

Inleiding. Vigerend beleid en bevoegd gezag. Quick scan archeologie: Trajectstudie Bochtverbetering Alphen a/d Rijn. Utrecht, 25 november 2012

Inleiding. Vigerend beleid en bevoegd gezag. Quick scan archeologie: Trajectstudie Bochtverbetering Alphen a/d Rijn. Utrecht, 25 november 2012 Quick scan archeologie: Trajectstudie Bochtverbetering Alphen a/d Rijn Utrecht, 25 november 2012 Inleiding De provincie heeft voornemens om de zuidwestelijke oever van de kruising van de Oude Rijn met

Nadere informatie

Plangebied Visvijvers te Gendt

Plangebied Visvijvers te Gendt RAAP-NOTITIE 1540 Plangebied Visvijvers te Gendt Gemeente Lingewaard Archeologisch vooronderzoek: een bureau- en inventariserend veldonderzoek Colofon Opdrachtgever: Gemeente Lingewaard Titel: Plangebied

Nadere informatie

Landspiegelstijging en levende waterschappen

Landspiegelstijging en levende waterschappen Faculty of Geosciences River and delta morphodynamics Landspiegelstijging en levende waterschappen Prof. dr. Maarten G. Kleinhans et al. Dit verhaal

Nadere informatie

LANDSCHAPSANALYSE. 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland. Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii. 27 september 2013 Academie van Bouwkunst

LANDSCHAPSANALYSE. 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland. Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii. 27 september 2013 Academie van Bouwkunst LANDSCHAPSANALYSE 3: Landschapsvormen Hoog-Nederland 27 september 2013 Academie van Bouwkunst Sabine Geerlings Academie van Bouwkunst - 27 aprii Onderwerpen 1. Rivierenlandschap 2. Zandlandschap 3. Krijt-

Nadere informatie

IJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd

IJstijden. Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Blauw = tussenijstijd Rose = ijstijd IJstijden Glaciaal tijdens het pleistoceen 2.500.000-100.000 jaar geleden 1. ijs duwt de bodem naast en voor zich om hoog en zo ontstonden stuwwalen. 2. ijs

Nadere informatie

Texel Landschappelijke ontwikkelingen

Texel Landschappelijke ontwikkelingen Texel Landschappelijke ontwikkelingen Een LIA-presentatie LIA staat voor: Landschappen ontdekken In een Aantrekkelijke vorm. Lia is ook de geograaf die zich gespecialiseerd heeft in de veranderende Noord-Hollandse

Nadere informatie

Bureau voor Archeologie. Plan van Aanpak booronderzoek Achterdijk 2-1, Arkel, gemeente Giessenlanden

Bureau voor Archeologie. Plan van Aanpak booronderzoek Achterdijk 2-1, Arkel, gemeente Giessenlanden 1 Plan van Aanpak booronderzoek Achterdijk 2-1, Arkel, gemeente Giessenlanden 2 1 Administratieve gegevens projectleiding uitvoering soort onderzoek opstellers Arjan de Boer Verkennend en eventueel karterend

Nadere informatie

Archeologisch onderzoek locaties Oranjehof en Appelgaard

Archeologisch onderzoek locaties Oranjehof en Appelgaard Archeologisch onderzoek locaties Oranjehof en Appelgaard Inventariserend veldonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 201 Archeologisch onderzoek locaties Oranjehof en Appelgaard Inventariserend veldonderzoek

Nadere informatie

KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland

KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland KNAG-excursie Aardkundige monumenten in Noord-Holland 15 september 2012 i.s.m. Provincie Noord-Holland o.l.v. Pim Beukenkamp (KNAG) Rob Adriaens (KNAG) Eric Khodabux (Provincie Noord-Holland) Deon Slagter

Nadere informatie

De ontginning van het woeste land

De ontginning van het woeste land De ontginning van het woeste land In een tijdsbestek van 2000 jaar is het onland van het huidige Nederlandse grondgebied door mensenhanden in cultuur gebracht. De serie kaarten toont de ontginning van

Nadere informatie

Definitief ontwerp Galecop Nieuwegein

Definitief ontwerp Galecop Nieuwegein Definitief ontwerp Galecop Nieuwegein Een stukje geschiedenis: Het bedijken van de grote rivieren is aan het eind van de 11 de eeuw begonnen. Door deze bedijking werden de waterstromen meer en meer gefixeerd

Nadere informatie

Libau, 10 augustus 2010. Tracé Aduard - Dorkwerd Een Archeologisch Bureauonderzoek

Libau, 10 augustus 2010. Tracé Aduard - Dorkwerd Een Archeologisch Bureauonderzoek Tracé Aduard - Dorkwerd Een Archeologisch Bureauonderzoek Administratieve gegevens provincie: gemeenten: plaats: toponiem: bevoegd gezag: opdrachtgever: Groningen Zuidhorn en Groningen Aduard en Dorkwerd

Nadere informatie

de Dijlevallei De vorming van een meanderend ontbossingen en bodemerosie:

de Dijlevallei De vorming van een meanderend ontbossingen en bodemerosie: De vorming van een meanderend rivierlandschap als gevolg van historische ontbossingen en bodemerosie: de Dijlevallei Gert Verstraeten, Nils Broothaerts en Bastiaan Notebaert Afdeling Geografie, KU Leuven

Nadere informatie

Analyse grensoverschrijdende verzilting grondwater in het poldergebied van de provincies Oost-Vlaanderen, WestVlaanderen en Zeeland (fase 2)

Analyse grensoverschrijdende verzilting grondwater in het poldergebied van de provincies Oost-Vlaanderen, WestVlaanderen en Zeeland (fase 2) ScaldWIN WP3 Analyse grensoverschrijdende verzilting grondwater in het poldergebied van de provincies Oost-Vlaanderen, WestVlaanderen en Zeeland (fase 2) Dieter Vandevelde Vlaamse Milieumaatschappij Afdeling

Nadere informatie

Adviesnotitie (Quickscan) Middenweg te Horssen

Adviesnotitie (Quickscan) Middenweg te Horssen Adviesnotitie (Quickscan) Middenweg te Horssen (gemeente Druten) Colofon Opdrachtgever: HSRO bv Contactpersoon: Dhr. J. van Lierop Hoogstraat 1 6654 BA AFFERDEN Projectnummer: S090135 Titel: Adviesnotitie

Nadere informatie

2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49

2 Bemesting 44 2.1 Meststoffen 44 2.2 Soorten meststoffen 46 2.3 Grondonderzoek 49 2.4 Mestwetgeving 49 Inhoud Voorwoord 5 Inleiding 6 1 Bodem en grond 9 1.1 Grond, bodem en grondsoorten 9 1.2 Eigenschappen van grond 20 1.3 Problemen met de grond 23 1.4 Verbeteren van landbouwgronden 30 1.5 Transport van

Nadere informatie

Het gebied Begrenzing

Het gebied Begrenzing Cursus Reitdiep Het gebied Begrenzing -In het Oosten: de lijn Westerdijkshorn Wolddijk - Noorderhogebrug -In het Westen: de lijn Zuurdijk Lammerburen - Balmahuizen -In het Noorden: de lijn Onderwierum

Nadere informatie

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het landschap onder de. - Rivieren in de steentijd. Henk Weerts

Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap. Het landschap onder de. - Rivieren in de steentijd. Henk Weerts Rijksdienst voor het Cultureel l Erfgoed Ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap Het landschap onder de Noordzee - Rivieren in de steentijd Henk Weerts h.weerts@cultureelerfgoed.nl Het landschap

Nadere informatie

Bodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen?

Bodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen? Bodemdaling in veengebieden Pompen of verzuipen? Ilperveld Waaierverkaveling van voormalige hoogveenkoepel bij Nieuw-Loosdrecht Foto: Theo Baart Het mooie veen achter de duinen 100 na Christus Vos, P.C..

Nadere informatie

FRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE

FRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE FRIESE VEENWEIDEGEBIED HISTORIE EN VEENWEIDEVISIE 30-3-2015 1 INTRODUCTIE Andrea Suilen Planvormer bij Wetterskip Fryslân o.a. betrokken bij; Uitvoeringsplan Veenweidevisie Waterbeheersingsprojecten veenweidegebied

Nadere informatie

TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN

TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN TASTBARE TIJD, LEIDSCHE RIJN WERKBLAD Tijdlaag tot 1000 Thema: verdwenen rivieren en de Limes 1. Ligt landgoed De Haar binnen het projectgebied? o ja o nee 2. Wat is zavel? 3. Zet de woorden zand, zavel

Nadere informatie

Ochten, Bonegraafseweg (Gemeente Neder-Betuwe, Gld.) Een Archeologisch Bureauonderzoek Steekproefrapport 2013-04/02Z

Ochten, Bonegraafseweg (Gemeente Neder-Betuwe, Gld.) Een Archeologisch Bureauonderzoek Steekproefrapport 2013-04/02Z Ochten, Bonegraafseweg (Gemeente Neder-Betuwe, Gld.) Een Archeologisch Bureauonderzoek Steekproefrapport 2013-04/02Z Ochten, Bonegraafseweg (Gemeente Neder-Betuwe, Gld.) Een Archeologisch Bureauonderzoek

Nadere informatie

Archeologie en cultuurhistorie Strijpsche Kampen

Archeologie en cultuurhistorie Strijpsche Kampen Archeologie en cultuurhistorie Strijpsche Kampen Bijlage 3 bij Nota van Uitgangspunten Strijpsche Kampen Definitief Gemeente Oirschot Grontmij Nederland bv Eindhoven, 11 mei 2007 Verantwoording Titel :

Nadere informatie

Quickscan Archeologie. Forellenvisvijvers De Huif Aan de Uilenweg 2 Lelystad, gemeente Lelystad

Quickscan Archeologie. Forellenvisvijvers De Huif Aan de Uilenweg 2 Lelystad, gemeente Lelystad Quickscan Archeologie Forellenvisvijvers De Huif Aan de Uilenweg 2 Lelystad, gemeente Lelystad Steller Versie Drs. A.A. Kerkhoven Definitief-2 Projectcode 12110029 Datum 04-02-2013 Opdrachtgever Uitvoerder

Nadere informatie

Zuidnederlandse Archeologische Notities

Zuidnederlandse Archeologische Notities Bureauonderzoek Tiel Station Passewaaij Carolien Tolsma Zuidnederlandse Archeologische Notities 31 Amsterdam 2005 Archeologisch Centrum Vrije Universiteit / Hendrik Brunsting Stichting INHOUD Samenvatting

Nadere informatie

Moordrecht, Stevensstraat (gemeente Moordrecht, ZH) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport 2009-03/01

Moordrecht, Stevensstraat (gemeente Moordrecht, ZH) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport 2009-03/01 Moordrecht, Stevensstraat (gemeente Moordrecht, ZH) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproefrapport 2009-03/01 Moordrecht, Stevensstraat (gemeente Moordrecht, ZH) Een Inventariserend

Nadere informatie

Figuur 4.1 Stroomschema archeologie gemeente Terneuzen

Figuur 4.1 Stroomschema archeologie gemeente Terneuzen Gemeentelijk beleid Algemeen Op 27 januari 2011 is door de gemeenteraad van Terneuzen het interim beleid archeologie vastgesteld. De insteek van dit beleid is het regelen van archeologie in ruimtelijke

Nadere informatie

Van Welkom op de 250 e verjaardag van de Hazerswoudsche Droogmakerij. Vierheemkinderenweg 7 Hazerswoude

Van Welkom op de 250 e verjaardag van de Hazerswoudsche Droogmakerij. Vierheemkinderenweg 7 Hazerswoude Van Welkom op de 250 e verjaardag van de Hazerswoudsche Droogmakerij Vierheemkinderenweg 7 Hazerswoude 8 + 9 september 2012 Vanaf dit punt had u voor 1759 uitzicht op de Hazerswoudse Plas, al het ingekleurde

Nadere informatie

Plangebied naast Warfhuisterweg 12 te Wehe-Den Hoorn (gemeente De Marne) Een Archeologisch Bureauonderzoek

Plangebied naast Warfhuisterweg 12 te Wehe-Den Hoorn (gemeente De Marne) Een Archeologisch Bureauonderzoek Plangebied naast Warfhuisterweg 12 te Wehe-Den Hoorn (gemeente De Marne) Een Archeologisch Bureauonderzoek Administratieve gegevens provincie: gemeente: plaats: toponiem: bevoegd gezag: opdrachtgever:

Nadere informatie

Dynamische Delta. Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen.

Dynamische Delta. Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. Dynamische Delta Bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. 1 Colofon Dynamische Delta - bewoonbaar, leefbaar en veilig door natuurlijke processen. Prijsvraag Nederland Deltaland Auteur:

Nadere informatie

Onderdeel van een grote delta Stapsgewijze bedijking Ontstaan buitenpolder Overleven in rivierdynamiek Een kansrijke toekomst van extremen

Onderdeel van een grote delta Stapsgewijze bedijking Ontstaan buitenpolder Overleven in rivierdynamiek Een kansrijke toekomst van extremen Onderdeel van een grote delta Stapsgewijze bedijking Ontstaan buitenpolder Overleven in rivierdynamiek Een kansrijke toekomst van extremen Poortgebied van de delta; water vaagde stuwwallen weg Dijkloze

Nadere informatie

-Rapporten. Een archeologisch bureau-onderzoek aan de Broekermeerdijk 30 te Watergang, gemeente Waterland (NH) ARC-Rapporten 2012-19

-Rapporten. Een archeologisch bureau-onderzoek aan de Broekermeerdijk 30 te Watergang, gemeente Waterland (NH) ARC-Rapporten 2012-19 Een archeologisch bureau-onderzoek aan de Broekermeerdijk 30 te Watergang, gemeente Waterland (NH) -Rapporten M. Verboom-Jansen & A.J. Wullink ARC-Rapporten 2012-19 Geldermalsen 2012 ISSN 1574-6887 Colofon

Nadere informatie

Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust. Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a.

Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust. Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a. Het sediment-delend systeem als ruggengraad van de Wadden-kust Bert van der Valk, Albert Oost, Zheng Bing Wang, Edwin Elias, Ad van der Spek e.a. het Waddensysteem Kust Noord-Holland Waddeneilanden Zeegaten,

Nadere informatie

Vossekotstraat Keet Tielrode

Vossekotstraat Keet Tielrode ROUTEBESCHRIJVING Hieronder worden alle punten die jullie passeren, opgesomd. Zij staan niet in de juiste volgorde, het is aan jullie om de beste en kortste route uit te stippelen met behulp van bijgevoegde

Nadere informatie

Pagina 1 van 7. Archeologie West-Friesland Nieuwe Steen 1, 1625 HV Hoorn Postbus 603, 1620 AR Hoorn

Pagina 1 van 7. Archeologie West-Friesland Nieuwe Steen 1, 1625 HV Hoorn Postbus 603, 1620 AR Hoorn Document Archeologische Quickscan Plangebied Bladstraat, Tuitjenhorn, gemeente Schagen Adviesnummer 18138 Opsteller(s) drs. C.M. Soonius (regio archeoloog) & F. Schinning (archeoloog) Datum 06-08-2018

Nadere informatie

OMnummer: Datum: Archeologische Quickscan Klaprozenweg (QSnr ) Opdrachtgever (LS01)

OMnummer: Datum: Archeologische Quickscan Klaprozenweg (QSnr ) Opdrachtgever (LS01) OMnummer: 43567 Datum: 21-10-2010 Archeologische Quickscan Klaprozenweg (QSnr.10-122) Opdrachtgever (LS01) Naam / organisatie: Dienst Infrastructuur Verkeer en Vervoer Contactpersoon: Mevr. H. van der

Nadere informatie

Archeologisch onderzoek Hofland-Zuid - fase 4 en 5 te Montfoort

Archeologisch onderzoek Hofland-Zuid - fase 4 en 5 te Montfoort Archeologisch onderzoek Hofland-Zuid - fase 4 en 5 te Montfoort Bureauonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 493 Archeologisch onderzoek Hofland-Zuid - fase 4 en 5 te Montfoort Bureauonderzoek GRONTMIJ

Nadere informatie

Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling

Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling Bovenkerkerpolder Bureauonderzoek GRONTMIJ ARCHEOLOGISCHE RAPPORTEN 734 Archeologisch onderzoek Natuurontwikkeling Bovenkerkerpolder Bureauonderzoek GRONTMIJ

Nadere informatie

Brede School Baflo-Rasquert, gemeente Winsum Een Archeologisch Bureauonderzoek

Brede School Baflo-Rasquert, gemeente Winsum Een Archeologisch Bureauonderzoek Brede School Baflo-Rasquert, gemeente Winsum Een Archeologisch Bureauonderzoek Libau, 23 juli 2015 rapport 15-167 Administratieve gegevens provincie gemeente plaats toponiem bevoegd gezag opdrachtgever

Nadere informatie

Bureau voor Archeologie Rapport 2013.03

Bureau voor Archeologie Rapport 2013.03 de bouw en sloop van een (dubbele) woning, Herenweg 286-288, Vinkeveen, gemeente De Ronde Venen: een bureauonderzoek. 2 Colofon titel: auteur(s): datum:. de bouw en sloop van een (dubbele) woning, Vinkeveen

Nadere informatie

Ontdek het verborgen verleden van Schokland

Ontdek het verborgen verleden van Schokland Ontdek het verborgen verleden van Schokland Methodelink bij het lespakket Archeoroute Schokland De culturen en landschappen op Schokland vormen een veelzijdig onderwerp voor uw les in de groepen 6, 7 en

Nadere informatie

Tracé wegomlegging N355 Noordhorn / Zuidhorn Een Archeologisch Bureauonderzoek

Tracé wegomlegging N355 Noordhorn / Zuidhorn Een Archeologisch Bureauonderzoek Tracé wegomlegging N355 Noordhorn / Zuidhorn Een Archeologisch Bureauonderzoek Planvoornemen In opdracht van de provincie Groningen, vertegenwoordigd door dhr. B. Koster, is een archeologisch bureauonderzoek

Nadere informatie

Een leidingsleuf in Katwijk Klei-Oost Zuid. Een archeologische begeleiding aan de Trappenberglaan te Rijnsburg. A. Porreij-Lyklema. Archol.

Een leidingsleuf in Katwijk Klei-Oost Zuid. Een archeologische begeleiding aan de Trappenberglaan te Rijnsburg. A. Porreij-Lyklema. Archol. Een leidingsleuf in Katwijk Klei-Oost Zuid Een archeologische begeleiding aan de Trappenberglaan te Rijnsburg Archol A. Porreij-Lyklema 313 Archol Een leidingsleuf in Katwijk Klei-Oost Zuid Een archeologische

Nadere informatie

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 4. 1ste druk

De Geo. 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw. Antwoorden hoofdstuk 4.  1ste druk De Geo 1 th Aardrijkskunde voor de onderbouw Antwoorden hoofdstuk 4 www.degeo-online.nl 1ste druk De Geo, aardrijkskunde voor de onderbouw van th - Docentenhandleiding 1 TH 1 ThiemeMeulenhoff Utrecht/Zutphen,

Nadere informatie

Bijlage 4 Bepaling archeologische verwachtingswaarden

Bijlage 4 Bepaling archeologische verwachtingswaarden Bijlage 4 Bepaling archeologische verwachtingswaarden Hieronder worden de resultaten van de archeologische toets per deelgebied weergegeven. Drieschouwen Binnen de grenzen van het deelgebied Drieschouwen

Nadere informatie

Biografie van het IJsselmeer

Biografie van het IJsselmeer Biografie van het IJsselmeer Ontstaan Zuiderzee Historisch gebruik, ontwikkeling land & stad Ruimtelijke weerslag: karakterisbeken Jan Nee'es, Hans Bleumink, Overland Historische karakteris6eken van het

Nadere informatie

Zuidbuurt 51 te Maassluis (gemeentes Maassluis en Vlaardingen)

Zuidbuurt 51 te Maassluis (gemeentes Maassluis en Vlaardingen) Zuidbuurt 51 te Maassluis (gemeentes Maassluis en Vlaardingen) een bureauonderzoek I.S.J. Beckers Colofon IVO B Rapport 1504 Zuidbuurt 51 te Maassluis (gemeentes Maassluis en Vlaardingen) een bureauonderzoek

Nadere informatie

De kracht van het water pracht van de vallei meer dan jaar landschapsdynamiek in de Dijlevallei

De kracht van het water pracht van de vallei meer dan jaar landschapsdynamiek in de Dijlevallei De kracht van het water pracht van de vallei meer dan 10.000 jaar landschapsdynamiek in de Dijlevallei Gert Verstraeten Afdeling Geografie en Toerisme, Departement Aard- en Omgevingswetenschappen, KU Leuven

Nadere informatie

Het eerstejaars veldwerk in Jumilla en Fuente Alamo

Het eerstejaars veldwerk in Jumilla en Fuente Alamo Het eerstejaars veldwerk in Jumilla en Fuente Alamo Onderzoek naar de relatie tussen geologie/geomorfologie Geologische en geomorfologische kartering van een circa 30 km 2 groot gebied Basis: luchtfoto-interpretatie

Nadere informatie

Sportpark en scoutingterrein aan de Boerhaavestraat en Berkenstraat te Stadskanaal, gemeente Stadskanaal Een Archeologisch Bureauonderzoek

Sportpark en scoutingterrein aan de Boerhaavestraat en Berkenstraat te Stadskanaal, gemeente Stadskanaal Een Archeologisch Bureauonderzoek Sportpark en scoutingterrein aan de Boerhaavestraat en Berkenstraat te Stadskanaal, gemeente Stadskanaal Een Archeologisch Bureauonderzoek Het plangebied en omgeving in 1852 Administratieve gegevens provincie:

Nadere informatie

Juist Klimaatverandering en kustlandschappen

Juist Klimaatverandering en kustlandschappen Juist Klimaatverandering en kustlandschappen ONDERZOEKSOPDRACHT KCNR SEPTEMBER 2014 klimaatverandering en kustlandschappen De aardkundige geschiedenis leert dat klimaat verandering altijd gepaard gaat

Nadere informatie

Bijlage III. Plangebied Van Voorst tot Voorststraat te Vught Archeologisch bureauonderzoek

Bijlage III. Plangebied Van Voorst tot Voorststraat te Vught Archeologisch bureauonderzoek Bijlage III Plangebied Van Voorst tot Voorststraat te Vught Archeologisch bureauonderzoek 1017 10 woningen en huisartsenpraktijk Van Voorst tot Voorststraat te Vught 11-6-2013 Bijlage III van X 5222

Nadere informatie

Informatieavond. Verbetering dijken langs de Oude Rijn, Harmelen e.o.

Informatieavond. Verbetering dijken langs de Oude Rijn, Harmelen e.o. Informatieavond Verbetering dijken langs de Oude Rijn, Harmelen e.o. 30 juni 2015 Programma Programma van de avond 19:30 21:00 uur Welkom Aanleiding voor de dijkverbetering; Ontwerpopgave; Korte Pauze;

Nadere informatie

Nederland, waterland

Nederland, waterland Nederland, waterland inhoud. Nederland, waterland 3 2. Hoe Nederland veranderde. 4 3. Het Deltagebied 7 4. Grote overstromingen 9 5. De polder 6. De grond daalt 3 7. De strijd tegen het water 4 8. Modern

Nadere informatie

De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1).

De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1). De geomorfologie in het gebied wordt voor een belangrijk deel bepaald door de stuwwalvorming tijdens de Saale-ijstijd (afbeelding I.1). Afbeelding I.1. Vorming stuwwal Nijmegen en stuwwal Reichswald Zandige

Nadere informatie

Klapsterweg te Woldendorp (gemeente Delfzijl) Een Archeologisch Bureauonderzoek

Klapsterweg te Woldendorp (gemeente Delfzijl) Een Archeologisch Bureauonderzoek Klapsterweg 15-25 te Woldendorp (gemeente Delfzijl) Een Archeologisch Bureauonderzoek Libau, 17 december 2015 rapport 15-279 Administratieve gegevens provincie: gemeente: plaats: Groningen Delfzijl Woldendorp

Nadere informatie

Kruising van de van Heuven-Goedhartlaan met de Weg om de Noord/Kruisweg te Hoofddorp (gemeente Haarlemmermeer)

Kruising van de van Heuven-Goedhartlaan met de Weg om de Noord/Kruisweg te Hoofddorp (gemeente Haarlemmermeer) Kruising van de van Heuven-Goedhartlaan met de Weg om de Noord/Kruisweg te Hoofddorp (gemeente Haarlemmermeer) een bureauonderzoek I.S.J. Beckers Colofon IVO B Rapport 1404 Kruising van de Van Heuven-Goedhartlaan

Nadere informatie

4 Conclusies en aanbevelingen

4 Conclusies en aanbevelingen 4 Conclusies en aanbevelingen 4.1 Conclusies Uit het bureauonderzoek blijkt dat het plangebied op een hoger gelegen rivierduin ten zuiden van de Maas ligt. Vanwege de aanwezigheid van gradiëntsituaties

Nadere informatie

Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap

Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap Praktische opdracht Aardrijkskunde het Nederlands Landschap Praktische-opdracht door een scholier 2220 woorden 15 juni 2007 6,3 33 keer beoordeeld Vak Aardrijkskunde Praktische opdracht 3 Inleiding Deze

Nadere informatie

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies B U R E A U O N D E R Z O E K Hazerswoude-Dorp, Burgermeester Smitweg tussen 77 en 83 (Gemeente Rijnwoude) Een bureauonderzoek ArGeoBoor rapport 1252 auteur:

Nadere informatie

Kerkpad aan de Tweehuizerweg 6 te Spijk (gem. Delfzijl) Een Cultuurhistorisch Bureauonderzoek

Kerkpad aan de Tweehuizerweg 6 te Spijk (gem. Delfzijl) Een Cultuurhistorisch Bureauonderzoek Kerkpad aan de Tweehuizerweg 6 te Spijk (gem. Delfzijl) Een Cultuurhistorisch Bureauonderzoek Planvoornemen In opdracht van de gemeente Delfzijl, vertegenwoordigd door mevr. E. van Joolen, is een cultuurhistorisch

Nadere informatie

1 Het gevaar van water

1 Het gevaar van water 1 Het gevaar van water 1 a 1 Dordrecht 2 Enschede 3 Tiel 4 Eindhoven b Dordrecht Tiel 2 a 60% b Antwoord verschilt per leerling. 3 a Een door dijken omringd gebied waarbinnen de waterstand geregeld kan

Nadere informatie

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies

ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies ArGeoBoor Archeologisch vooronderzoek & advies V E R K E N N E N D E N K A R T E R E N D B O O R O N D E R Z O E K Gouderak, Veerstalblok naast nr. 7 (Gemeente Ouderkerk) Een verkennend en karterend booronderzoek

Nadere informatie

Papendrecht, Westeind 25, gemeente Papendrecht (ZH). Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek. Transect-rapport 528 (concept 1.

Papendrecht, Westeind 25, gemeente Papendrecht (ZH). Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek. Transect-rapport 528 (concept 1. 1. ALGEMENE GEGEVENS Titel Auteur(s) Autorisatie Gemeente Papendrecht, Westeind 25, gemeente Papendrecht (ZH). Archeologisch en cultuurhistorisch bureauonderzoek. Transect-rapport 528 (concept 1.0) H.

Nadere informatie

Archeologisch bureauonderzoek Plangebied Vlasstraat te Utrecht gemeente Utrecht. ArcheoLogic rapport AL161

Archeologisch bureauonderzoek Plangebied Vlasstraat te Utrecht gemeente Utrecht. ArcheoLogic rapport AL161 Archeologisch bureauonderzoek Plangebied Vlasstraat te Utrecht gemeente Utrecht ArcheoLogic rapport AL161 ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK PLANGEBIED VLASSTRAAT TE UTRECHT GEMEENTE UTRECHT i.o.v.: MBB Ontwikkeling

Nadere informatie

Buro de Brug Rapporten Quickscan Archeologie Kabeltracé Waarderpolder - Vijfhuizen B09-38

Buro de Brug Rapporten Quickscan Archeologie Kabeltracé Waarderpolder - Vijfhuizen B09-38 Buro de Brug Rapporten Quickscan Archeologie Kabeltracé Waarderpolder - Vijfhuizen B09-38 Administratieve gegevens 3 1. Inleiding 4 2. De uitgangspunten 4 3. Beschrijving van de historische situatie 4

Nadere informatie

B O SATLAS VAN DE ALBLASSERWAARD

B O SATLAS VAN DE ALBLASSERWAARD DE B O SATLAS VAN DE ALBLASSERWAARD eerste editie Bouwstenen voor de visie op het watersysteem van de Alblasserwaard Juni 2017 Inhoudsopgave 1. Watersysteem Alblasserwaard 2. Globale bodemopbouw met diepe

Nadere informatie

Informatieavond Buffer Noord 23 juni 2015

Informatieavond Buffer Noord 23 juni 2015 Informatieavond Buffer Noord 23 juni 2015 Programma vanavond - Doel - Toelichting over het proces - Onderzoeken - Randvoorwaarden - Toelichting Voorkeursalternatief - Vragen en aanvullende suggesties in

Nadere informatie

Eesterweg 48 te Doezum, gemeente Grootegast. Een Archeologisch Bureauonderzoek

Eesterweg 48 te Doezum, gemeente Grootegast. Een Archeologisch Bureauonderzoek Eesterweg 48 te Doezum, gemeente Grootegast Een Archeologisch Bureauonderzoek Administratieve gegevens provincie: Groningen gemeente: Grootegast plaats: Doezum toponiem: Eesterweg 48 bevoegd gezag: gemeente

Nadere informatie

Schiedam, Stadhouderslaan Gemeente Schiedam (ZH.) Een Archeologisch Bureauonderzoek. Steekproefrapport /06

Schiedam, Stadhouderslaan Gemeente Schiedam (ZH.) Een Archeologisch Bureauonderzoek. Steekproefrapport /06 Schiedam, Stadhouderslaan Gemeente Schiedam (ZH.) Een Archeologisch Bureauonderzoek Steekproefrapport 2016-07/06 Schiedam, Stadhouderslaan Gemeente Schiedam (ZH.) Een Archeologisch Bureauonderzoek Steekproefrapport

Nadere informatie

In deze les werk je in groepen van drie of vier personen. Vul hier de namen van de groepsleden in:

In deze les werk je in groepen van drie of vier personen. Vul hier de namen van de groepsleden in: Congo De Democratische Republiek Congo is nu vaak in het nieuws. Er is een verschrikkelijke burgeroorlog aan de gang. Verschillende groepen in het land vechten met elkaar. De Europese Unie wil misschien

Nadere informatie

ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK DAMWAND GOUWE TE WADDINXVEEN EN BOSKOOP

ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK DAMWAND GOUWE TE WADDINXVEEN EN BOSKOOP ARCHEOLOGISCH BUREAUONDERZOEK DAMWAND GOUWE TE WADDINXVEEN EN BOSKOOP PROVINCIE ZUID-HOLLAND 26 november 2008 110402/WA8/3E9/001109/004/jo 110402.001109 Inhoud Samenvatting 4 1 Inleiding en onderzoekskader

Nadere informatie

Historisch-geografisch landschap van de Groote Waard voor 1421

Historisch-geografisch landschap van de Groote Waard voor 1421 Historisch-geografisch landschap van de Groote Waard voor 1421 3.1 Methode en bronnen Bij het van het cultuurlandschap van de Groote Waard voor 1421 is enerzijds gemaakt van historische gegevens, maar

Nadere informatie

Quick scan archeologie, gemeente Loon op Zand, Kaatsheuvel Van Heeswijkstraat / Horst

Quick scan archeologie, gemeente Loon op Zand, Kaatsheuvel Van Heeswijkstraat / Horst Quick scan archeologie, gemeente Loon op Zand, Kaatsheuvel Van Heeswijkstraat / Horst Opsteller: B. van Sprew Opdrachtgever: H. de Jongh (H. de Jongh Advies) Datum: 22-8-2012 Aanleiding en doelstelling

Nadere informatie

Hoe zien de valleigebieden van de toekomst er uit? Symposium Natuurpunt Oost-Brabant 18 februari 2017

Hoe zien de valleigebieden van de toekomst er uit? Symposium Natuurpunt Oost-Brabant 18 februari 2017 Hoe zien de valleigebieden van de toekomst er uit? Symposium Natuurpunt Oost-Brabant 18 februari 2017 Gert Verstraeten Afdeling Geografie en Toerisme, KU Leuven Krijgen we meer overstromingen? Wat met

Nadere informatie

Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta

Lesbrief. Dijken. Kijken naar dijken. www.wshd.nl/lerenoverwater. Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Lesbrief Dijken Kijken naar dijken www.wshd.nl/lerenoverwater Afdeling Communicatie waterschap Hollandse Delta Kijken naar dijken Zonder de duinen en de dijken zou jij hier niet kunnen wonen: bijna de

Nadere informatie

Zwaagweg 2a te Nieuw Scheemda, gemeente Oldambt Een Archeologisch Bureauonderzoek

Zwaagweg 2a te Nieuw Scheemda, gemeente Oldambt Een Archeologisch Bureauonderzoek Zwaagweg 2a te Nieuw Scheemda, gemeente Oldambt Een Archeologisch Bureauonderzoek Libau, 16 mei 2017 rapport 17-74 Administratieve gegevens provincie: gemeente: plaats: toponiem: bevoegd gezag: opdrachtgever:

Nadere informatie

Appeltern, Dijkgraaf de Leeuwweg Gem. West Maas en Waal (Gld.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproef-rapport /07

Appeltern, Dijkgraaf de Leeuwweg Gem. West Maas en Waal (Gld.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek. Steekproef-rapport /07 Appeltern, Dijkgraaf de Leeuwweg Gem. West Maas en Waal (Gld.) Een Inventariserend Archeologisch Veldonderzoek Steekproef-rapport 2006-11/07 Appeltern, Dijkgraaf de Leeuwweg, Gemeente West Maas en Waal

Nadere informatie

Geschiedenis van de duinen

Geschiedenis van de duinen Geschiedenis van de duinen Bijna de hele Nederlandse kust bestaat uit duinen. We weten hier niet beter, dan dat dat heel normaal is. Toch is dat niet zo. De kust van Frankrijk, Spanje en Portugal bijvoorbeeld

Nadere informatie

Hoorn. 1 h APR. Gemeente Opmeer t.a.v. dhr. M. Goverde Postbus ZK Spanbroek. Hoorn, Geachte heer Goverde,

Hoorn. 1 h APR. Gemeente Opmeer t.a.v. dhr. M. Goverde Postbus ZK Spanbroek. Hoorn, Geachte heer Goverde, Wŗ X GEMEENTE Hoorn 1 van Afdeling Veiligheid, Vergunningen en Handhaving Gemeente pmeer t.a.v. dhr. M. Goverde Postbus 199 1715ZK Spanbroek Bureau Erfgoed Contactpersoon : Drs. Carla M. Soonius Telefoonnr.

Nadere informatie

Geachte heer/mevrouw,

Geachte heer/mevrouw, From: Leeuwen, van, Josje Sent: vrijdag 5 augustus 2016 15:40:23 To: Gemeente Opmeer Cc: Subject: Archeologische Quickscan voorgenomen ingrepen natuurijsbaan de Wijzend, Opmeer

Nadere informatie