Inference Based Approach

Transcriptie

1 Inference Based Approach Een nieuwe cognitieve behandeling voor de obsessieve compulsieve stoornis (met gering inzicht). Henny Visser, Psychotherapeut/Cognitief Gedragstherapeut VGCT Behandelteamleider Marina de Wolfcentrum

2 Programma De gouden standaard: cognitieve gedragstherapie. 2 fenomenologische aspecten De Inference Based Approach (IBA): theorie en behandeling. Verschil tussen CGT en IBA. Onderzoek naar de effectiviteit van IBA.

3 Take home message: Een dwangpatiënt zit klem omdat hij een ingebeeld probleem in de werkelijkheid probeert op te lossen. IBA leert de patiënt werkelijkheid en verbeelding onderscheiden.

4 boeiende casuïstiek Misschien blijft er een deel van mij achter in mn pennendop Misschien raak ik zwanger als ik onze hond knuffel Misschien houdt een HIV besmette indringer zich op in mijn werkkamer

5 Misschien doe ik ongemerkt gootsteenontstopper in de yokidrink van mijn kinderen Misschien krijg ik pedofiele neigingen als ik naar Michael Jackson luister Misschien staat het gas nog aan

6 cognitieve gedragstherapie voor OCS intrusie obsessieve gedachte interpretatie emotie compulsie uitgangspunt:: obsessieve gedachten zijn niet pathologisch

7 Doel CGT bereiken van een gezonde interpretatiestijl doorbreken van de conditionering van de compulsie (dwanghandeling)

8 Aanpak: cognitieve therapie en exposure Klopt dit nou wel? intrusie obsessieve gedachte interpretatie emotie compulsie

9 Effectiviteit CGT 25-50% voldoet na de behandeling (al dan niet in combinatie met medicatie) niet meer aan de DSM-IV criteria voor OCS 40% haakt vroegtijdig af patiënten vinden de behandeling vaak beangstigend

10 Belangrijke voorspeller behandelsucces mate van inzicht: door de patiënt waargenomen noodzaak van de dwanghandeling

11 Mislukte behandelingen niet herstelde patiënt die zich wel heeft blootgesteld: deze keer ging het goed, maar je weet maar nooit hoe het een volgende keer gaat niet herstelde patiënt die zich niet (echt) heeft blootgesteld: okay de kans is klein, maar als het mis gaat, zijn de gevolgen groot

12 Misschien houdt een HIV besmette indringer zich op in mijn werkkamer Mensen kunnen zich verstoppen, dan zie je ze niet Er zijn mensen die de intentie hebben om je met aids te besmetten

13 Misschien houdt een HIV besmette indringer zich op in mijn werkkamer

14 Misschien houdt een HIV besmette indringer zich op in mijn werkkamer Mensen kunnen zich verstoppen, dan zie je ze niet Er zijn mensen die de intentie hebben om je met aids te besmetten Het gebeurt wel eens vaker dat ik iets niet merk als ik geconcentreerd zit te werken De hoofdingang van ons gebouw is altijd open om de klant het gevoel te geven dat hij welkom is

15 twijfel: niet 100% zeker dat iets niet aan de hand is verbeelding en realiteit worden verward

16 Achter de twijfel zit een verhaal. De patiënt beeldt zich iets in en houdt open dat het om de werkelijkheid gaat.

17 Zintuiglijke informatie wordt niet geïntegreerd. De patiënt baseert zich niet op wat hij waarneemt, maar op wat hij zich voor kan stellen.

18 toilet wordt schoongemaakt realiteit Redeneertrant: het is zo omdat het kan voorbijgaan aan zintuigen misschien zit het vuil aan mij verbeelding Prikkel Twijfel OCS gevoel Rituelen: Proberen om in de realiteit de ingebeelde toestand ongedaan te maken Handelen alsof het om de werkelijkheid gaat Gevolgen van de twijfel ritueel wassen dan komt alles onder te zitten O Connor e.a. (2005) aangepast

19 Inference Based Approach (grondleggers: O Connor, Aardema, Pelissier) Dwanghandelingen worden uitgevoerd vanwege twijfel. Achter die twijfel schuilt een goed verhaal (allerlei mogelijkheden worden overwogen). De twijfel raakt niet opgelost omdat de patiënt voorbijgaat aan zintuiglijke informatie.

20 Inference Based Approach doel: verbeteren realiteitstoetsing: als de gevreesde toestand aan de hand is dan merk ik dat focus: het redeneerproces vorm: oefeningen (redeneer-, en ervaringsoefeningen) duur: 4 assessmentsessies 20 behandelsessies (wekelijkse frequentie)

21 Assessment Welke dwanghandelingen verricht u? Waar moet u 100% zeker van zijn om uw dwanghandeling niet te hoeven verrichten?

22 Behandeling stap 1 Obsessieve twijfel leidt tot angst en tot dwangmatig handelen. Obsessieve twijfel verschilt van gewone twijfel. Obsessieve twijfels beginnen met een gedachte over gevaar en nooit met een waarneming van gevaar.

23 Het verschil tussen een gewone twijfel en obsessieve twijfel

24 Behandeling stap 2 een levendig ingebeeld verhaal zorgt er voor dat de twijfel echt lijkt / werk aan een alternatief verhaal ontdek de fouten in het redeneerproces herken het overgangsmoment

25 Obsessief verhaal: Misschien is er ongemerkt iemand (die met HIV of Asbest besmet is) aanwezig in mijn werkkamer Iemand kan zich verstopt houden, dus daarom kan je em niet zien. Er zijn mensen die de bedoeling hebben om binnen te sluipen om jou met HIV of Asbest te kunnen besmetten. Inbraken zijn aan de orde van de dag, autoinbraken, woninginbraken, het komt regelmatig genoeg voor. Veelplegers zijn toch vaak drugsverslaafden die dus besmet materiaal achter kunnen laten. Als je geconcentreerd bezig bent met je werkzaamheden kan het best zo zijn dat er iets ongemerkt aan je voorbij gaat. Een drukke collega, die in een verhitte discussie bezig was, merkte mij totaal niet op. De centrale ingang staat altijd open, want mensen moeten naar binnen kunnen lopen. Een insluiper kan via de noodtrap of het raam of via de centrale ingang binnengekomen zijn. Iemand kan op zijn tenen zijn binnen gekomen of binnengekomen zijn als ik koffie ga halen of iets ga scannen. Tussen mijn kast en schuine dakbeschot is ruimte om te gaan zitten. Achter de openstaande deur kan iemand zich verstoppen

26 In mijn werkkamer zit niemand zonder dat ik het merk Ik weet wat er zich in de ruimte waar ik ben afspeelt en aanwezig is, doordat ik de ruimte zie. In de voetbalkantine (en bij mijn ouders en broers thuis) zie en hoor ik dat er geen onbevoegde mensen aanwezig zijn. Dus mijn vermogen om vast te stellen of er iemand in mijn werkkamer aanwezig is, is in orde. Als kinderen (neefjes en nichtjes) mij proberen te besluipen merk ik dat, ik hoor ze, ook als ze erg hun best doen om niet gehoord te worden. Ik hoor op enig moment de ademhaling en ik hoor het verplaatsen, dat geeft een bepaald geluid, de wrijvingsgeluiden van vloer of bank, of de stof van de kleding wrijft langs iemands eigen lichaam. Ik merk dat ook als ik ondertussen in gesprek ben met iemand anders. Dus ook als ik niet oplet neem ik de aanwezigheid van mensen in de ruimte waar.

27 Ontleden en het redeneerproces aanwijzen; wat ben ik aan het doen waardoor mijn twijfel echt lijkt? Iemand kan zich verstopt houden, dus daarom kan je em niet zien dus misschien is er ongemerkt iemand aanwezig in mijn werkkamer. (een toestand bedenken) Inbraken zijn aan de orde van de dag, autoinbraken, woninginbraken, het komt regelmatig genoeg voor dus misschien is er ongemerkt iemand aanwezig in mijn werkkamer. (een algemeen feit toepassen)

28 Halt houden op het overgangsmoment Is er hier en nu iets wat het rechtvaardigt om mijn dwanghandeling te doen?

29 Aanpak IBA: als het aan de hand is dan merk je het prikkel obsessieve twijfel compulsie Herken het verschil met gewone twijfel. Bepaal welk verhaal er door je hoofd gaat en hoe dat er toe leidt dat je meer waarde hecht aan je verbeelding dan aan wat je nu kunt zien, horen, ruiken, voelen en proeven? Bepaal hoe je in geval van een niet-obsessief onderwerp zou redeneren en concluderen. Vertraag en realiseer je dat je een keuze hebt tussen je baseren op de werkelijkheid van dit moment en je baseren op je verbeelding Dwangen mag: Verzet je niet tegen je compulsie maar bepaal daarentegen of er hier en nu iets is dat het rechtvaardigt om je dwanghandeling te verrichten.

30 Waarom lijkt dit echt? Wat vertellen mijn zintuigen? IBA - CGT Inferential confusion Klopt dit wel? prikkel obsessieve twijfel interpretatie emotie compulsie focus IBA focus CGT

31 Empirische evidentie IBA O Connor e.a. (2005): IBA behandeling boekt resultaten die gelijk zijn aan CGT in de algemene OCS-populatie en betere resultaten dan CGT in OCS subgroep met gering inzicht O Connor, K., Aardema, F., Bouthillier, D., Guay, S., et al. (2005). Evaluation of an inference based approach to treating obsessivecompulsive disorder. Cognitive Behaviour Therapy, 34,

32 Onderzoek Onderzoeksvraag: Is IBA effectiever dan CGT voor patiënten met OCS met gering inzicht? Design: gerandomiseerde gecontroleerde trial. N=88. Experimentele conditie: IBA protocol, controle conditie: CGT protocol. Resultaten worden eind 2012 verwacht.

33 Onderzoeksopzet Onderzoeksvraag: Is IBA effectiever dan CGT voor patiënten met OCS met gering inzicht? Design: gerandomiseerde gecontroleerde trial. N=80. Experimentele conditie: IBA protocol, controle conditie: CGT protocol. Deelnemende sites: GGZCentraal, GGZ InGeest, Vincent van Gogh Leden van de projectgroep: Ton van Balkom, Patricia van Oppen Harold van Megen, Henny Visser

34 Inclusiecriteria: Patiënten (>18 jaar) kunnen deelnemen als ze (vastgesteld aan de hand van de SCID)voldoen aan de DSM-IV criteria voor OCS, OCS de hoofddiagnose is, en zij een Y-BOCS score hebben van > 16 en gering inzicht hebben (vastgesteld aan de hand van OVIS, afkappunten: vraag 1 > 5, vraag 2 > 2). Exclusiecriteria: Een psychotische stoornis, een organisch psychosyndroom, afhankelijkheid van drugs of alcohol, een pervasieve ontwikkelingsstoornis (zoals bv Asperger), zwakbegaafdheid. Onvoldoende beheersing van de Nederlandse taal. Antisociale persoonlijkheidsstoornis,

35 Onderzoeksmateriaal Baseline interview Interviews: (SCID), Y-BOCS, OVIS, TIC-P, BABS(medicatiegebruik) Schriftelijke vragenlijsten: Demografie (conform NOCDA), DY-BOCS, Padua, ICQ, Triple, BDI, BAI, EURO-quol, psychosociaal functioneren (social support/activity) Tussenmeting 0 (na vier weken) Therapeuten en patiënten vullen Werkalliantievragenlijst in (zit in dossier/protocol). Tussenmeting 1 Y-BOCS, OVIS, BABS, BDI Nameting Interviews: Y-BOCS, OVIS, BABS,TIC-P Schriftelijke vragenlijsten: DY-BOCS, Padua, ICQ, Triple, BDI, BAI, EURO-quol, psychosociaal functioneren (social support/activity) Eind interview (bij follow-up) Interviews: SCID(alleen OCD gedeelte), Y-BOCS, OVIS, BABS Schriftelijke vragenlijsten: BDI

36 Met dank aan: ZONMW praktijkzorgprojecten Fonds psychische gezondheid Stichting tot Steun VCVGZ

37 Bedankt voor uw aandacht!