Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis. Gezonde coping. Mindfulness 14/11/2012. Lijdensdruk. Verschillende meditatietechnieken

Maat: px
Weergave met pagina beginnen:

Download "Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis. Gezonde coping. Mindfulness 14/11/2012. Lijdensdruk. Verschillende meditatietechnieken"

Transcriptie

1 Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Lijdensdruk Angst en depressie Meer bij volwassenen Dwangmatig denken / rumineren Niet kunnen stoppen met denken Niet perse negatieve gedachten Sneller overbelast Prikkelgevoelig Weinig contact met lichaam Gezonde coping Contact zoeken / praten Afleiding / ontspanning / vakantie Maar: Voor mensen met ASS soms juist meer stress Analyseren op dat moment weinig zinvol Afleiding geeft nog meer prikkels / belasting Minder soorten coping Meditatie zou goede vorm kunnen zijn Mindfulness Verschillende meditatietechnieken Lichaam Ademhaling Geluiden 5 tot 40 minuten Meditatie oefening Aandacht richten op: Ademhaling, lichaam, geluiden Men stapt uit de cirkel van gedachten Afstand nemen Niet mee gaan in de gedachten Geeft rust in het hoofd Helpt bij reguleren van stress Evenwicht prikkels opdoen en ontprikkelen Ontprikkelen door: gamen Meditatie-oefening geeft hersenen even rust Geeft ruimte voor nieuwe prikkels Even mijn hoofd resetten (minder rumineren) Voordeel: kan overal Filmpje Roderick 1

2 Stoppen met denken lukt niet door hard te denken dat je moet stoppen met denken Voor/nadelen Mindfulness Voordelen: Vergt weinig ToM en communicatie Gedachten en gevoelens herkennen niet nodig Concrete oefeningen Nadelen: Men moet thuis oefenen Specifieke therapievorm Kern: Doe-modus en zijn-modus Supermarkt Doe-modus Hoe kan ik hier weg? Ik kan hier niet tegen Rust Kun je iets doen in de zijnmodus? Zijn-modus Acceptatie dat het is zoals het is. Rust Ik word hier zo moe van Volgende week moet ik weer.. Twee elementen mindfulness (Anicha e.a., 12) 1. Observeren Meer horen, proeven, voelen.. Meer bewustzijn, minder automatische piloot Voorspelt enhanced perceptual skills. 2. Afstand nemen / niet reageren Laat gedachten maar voorbij gaan Afstand nemen Verbetert flexibiliteit Autisme: vooral afstand nemen / niet reageren Onderzoeken wat bij je past, welke oefeningen helpen jou? 2

3 Groepstraining 9 wekelijkse sessies 2,5 uur 12 deelnemers Training aangepast Meditatie oefeningen Vragen / huiswerk Dagelijks ongeveer een uur oefenen Aanpassingen reguliere mindfulness training Taal: duidelijk en concreet Aanpassingen: Taal: Gat in je hoofd zoals een dolfijn Ga met je aandacht door je linkerarm naar je linkerhand.. Kijk of je kunt voelen waar Voel hoe de adem naar beneden gaat, naar je tenen Doel van mindfulness Samen onderzoeken waar het jou bij helpt Structuur mbt huiswerk / generalisatie Training herschreven samen met ervaringsdeskundigen Mij zegt de uitdrukking van de vrouw niets. Verder begrijp ik niet waar dat haar vandaan komt, waarom het daar zit. Kwalitatief onderzoek: Gemakkelijker in te slapen Bij piekeren in bed: aandacht verleggen Makkelijker gedachten loslaten Bijvoorbeeld ook op het werk Filmpje Harry: Luistermeditatie Minder last van geluiden Luisteren naar geluiden zonder erop door te denken Beter grenzen aanvoelen Korte oefening op het werk Lichaam scannen Minder overgeleverd aan stress Korte meditatie In elke groep 1 deelnemer die aangaf geen baat te hebben 3

4 Randomized controlled trial Depression Anxiety cliënten interventie 21 cliënten wachtlijstgroep Depressie (SCL-90) Rumineren (RMQ) Pos en neg affect (GMS) Outcome Questionnaire (OQ) Rumination Positive affect Onderzoek Singh e.a., 11 3 adolescenten met autisme 3 adolescenten met Asperger jaar oud Regulier onderwijs, thuis wonend Probleem: agressief gedrag Slaan, schoppen, bijten, krabben, vernielen Eerdere therapie hielp onvoldoende Interventie: Meditation on the soles of the feet. Moeders: 1 dag getraind + 1 maand oefenen Moeder traint met kind: elke dag 30 min 5 dagen aaneen Zittend in de stoel, voeten op de grond Meditatie: 1. Gewoon ademen, je hoeft niks te doen 2. Denk terug aan waardoor je zo boos werd 3. Blijf bij de boosheid 4. Ga met je aandacht naar je voetzolen 5. Beweeg je tenen, voel je sokken, je hielen in je schoenen 6. Blijf gefocust op je voeten tot je je weer rustig voelt Procedure Na week training 2 keer per dag oefenen, alleen Gebruiken wanneer / na boosheid Ouders en brussen geven reminders. Geen verdere instructies of aansturing 4

5 Resultaten Onderzoeksresultaten 3 pubers met Asperger Onderzoeksresultaten 3 pubers met Autisme Adolescenten zelf: Would you advice it to anyone else? Yes, without hesitation Why? Because it works man, no question about it. Vragen? aa.spek@ggze.nl 5

Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven

Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Emotieregulatie en mindfulness bij adolescenten met ASS Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Structuur 1. Autisme 2. Emotieregulatie 3. Emotieregulatie en autisme 4. Mindfulness

Nadere informatie

Disclosure belangen. (potentiële) belangenverstrengeling

Disclosure belangen. (potentiële) belangenverstrengeling Disclosure belangen (potentiële) belangenverstrengeling Voor bijeenkomst mogelijk relevante relaties met bedrijven Sponsoring of onderzoeksgeld Honorarium of andere (financiële) vergoeding Aandeelhouder

Nadere informatie

Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven

Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Mindfulness bij volwassenen met een autismespectrumstoornis Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Volgorde Overbelasting Mindfulness Theorie Praktijk (aanpassingen) Onderzoeksresultaten

Nadere informatie

Mindfulness bij ASS en arbeidsparticipatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven

Mindfulness bij ASS en arbeidsparticipatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Mindfulness bij ASS en arbeidsparticipatie Annelies Spek Klinisch psycholoog / Senior onderzoeker GGZ Eindhoven Volgorde lezing Overbelasting bij mensen met autisme Werk en overbelasting Begeleiding Mindfulness

Nadere informatie

Mindfulness bij volwassenen

Mindfulness bij volwassenen Ondanks de toegenomen kennis over autisme bij volwassenen, is er helaas nog weinig bekend over een passende behandeling. In Mindfulness bij volwassenen met autisme bespreekt Annelies Spek een nieuwe overbelast

Nadere informatie

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven

Executieve functies en emotieregulatie. Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Executieve functies en emotieregulatie Annelies Spek Klinisch psycholoog/senior onderzoeker Centrum autisme volwassenen, GGZ Eindhoven Inhoud 1. Executieve functies en emotieregulatie 2. Rol van opvoeding

Nadere informatie

Maak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten.

Maak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten. Maak kennis met A.L.A. in 3 stappen naar Rust, Kracht en Zelfvertrouwen; Wat het lichaam verwerkt heeft kan het hoofd loslaten. Om je zeker en krachtig te voelen zijn geen ingewikkelde technieken nodig.

Nadere informatie

Blijvend belang training, 49 respondenten

Blijvend belang training, 49 respondenten Evaluatie mindfulnesstrainingen, respondenten Blijvend belang training, respondenten Ja Weet niet Wat heb je geleerd in de training? Wat geleerd van training? Tot mezelf komen Problemen niet uit de weg

Nadere informatie

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met

Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Cognitieve Gedragstherapie en Mindfulness Based Stress Reduction Therapie voor Angst en Depressie klachten bij volwassenen met Autismespectrumstoornissen: ADASS Achtergrond ADASS Veelvuldig voorkomen van

Nadere informatie

Mindfulness Training. Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust.

Mindfulness Training. Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust. Mindfulness Training Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust. Mindfulness training Per dag schieten er duizenden, vaak stressvolle, gedachten

Nadere informatie

Nieuwe inzichten in de behandeling. Annelies Spek Hoofd Autisme Expertisecentrum

Nieuwe inzichten in de behandeling. Annelies Spek Hoofd Autisme Expertisecentrum Nieuwe inzichten in de behandeling Annelies Spek Hoofd Autisme Expertisecentrum Wat wil je behandelen? Niet het autisme zelf! Omgaan met autisme Bijkomende problemen Somberheid Trauma s Angsten Hoe doe

Nadere informatie

Tactus Verslavingszorg. Programma. Tactus op De Rede. Gamen & Internet. Gamen. Bianca Swart Preventiewerker

Tactus Verslavingszorg. Programma. Tactus op De Rede. Gamen & Internet. Gamen. Bianca Swart Preventiewerker Tactus Verslavingszorg Stedendriehoek, Twente, Zwolle/Noord Veluwe en Flevoland Informatie, advies en hulp Alcohol, drugs, medicijnen, gamen, gokken Bianca Swart Preventiewerker Preventie basisonderwijs

Nadere informatie

Mindfulness omgaan met wat er is workshop Parkinson café

Mindfulness omgaan met wat er is workshop Parkinson café Mindfulness omgaan met wat er is workshop Parkinson café Yvonne Kuijsters Kennismaken met mindfulness Wat is mindfulness Wat brengt het mij, wat heb ik eraan? Aandacht Aandacht is een vorm van oplettendheid.

Nadere informatie

mediteren abcvan www.abc-van-meditatie.nl Heerlijk ontspannen Goede instructies Extra energie opdoen Thuis Mediteren via het lichaam

mediteren abcvan www.abc-van-meditatie.nl Heerlijk ontspannen Goede instructies Extra energie opdoen Thuis Mediteren via het lichaam Mediteren via het lichaam Heerlijk ontspannen Goede instructies Extra energie opdoen Thuis mediteren abcvan Meditatie Instructies Over het algemeen voldoet elke meditatieoefening aan de volgende drie basis

Nadere informatie

Mindfulness programma. Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust.

Mindfulness programma. Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust. Mindfulness programma Leer binnen acht weken anders om te gaan met stress, ontwikkel aandacht voor het nu en ervaar meer rust. Per dag schieten er duizenden, vaak stressvolle, gedachten door je hoofd.

Nadere informatie

Ontspannen als gezonde levenshouding!

Ontspannen als gezonde levenshouding! Ontspannen als gezonde levenshouding! Gratis e-book met leuke ontspanningsoefeningen voor elke dag! Jana Schoefs Relaxatietherapie Jana Schoefs www.janaschoefs.be Ontspannen als gezonde levenshouding:

Nadere informatie

Mindfulness voor kinderen en ouders

Mindfulness voor kinderen en ouders Mindfulness voor kinderen en ouders Anne Formsma, MSc. UvA minds/uva minds You Inhoud Wat is Mindfulness? Waarom Mindfulness voor kinderen en ouders? De training Oefeningen Video Oefening Wat is Mindfulness?

Nadere informatie

Workshop Mindfulness Gemeente Halderberge Betsie Wagemakers. Het enige moment wat telt is:

Workshop Mindfulness Gemeente Halderberge Betsie Wagemakers. Het enige moment wat telt is: Workshop Mindfulness Gemeente Halderberge Betsie Wagemakers Het enige moment wat telt is: NU Programma 1. Wat is mindfulness? 2. Wat levert mindfulness op? 3. Evaluatie van de ingevulde enquête. 4. De

Nadere informatie

Schrijf hier een korte introductie van jezelf. Schrijf bijvoorbeeld op hoe je leven er nu uitziet op het

Schrijf hier een korte introductie van jezelf. Schrijf bijvoorbeeld op hoe je leven er nu uitziet op het Mijn leven Mijn leven op dit moment Schrijf hier een korte introductie van jezelf. Schrijf bijvoorbeeld op hoe je leven er nu uitziet op het gebied van werk, vrije tijd, opleiding, gezin, familie, relaties

Nadere informatie

Ontdek je kracht voor de leerkracht

Ontdek je kracht voor de leerkracht Handleiding les 1 Ontdek je kracht voor de leerkracht Voor je ligt de handleiding voor de cursus Ontdek je kracht voor kinderen van groep 7/8. Waarom deze cursus? Om kinderen te leren beter in balans te

Nadere informatie

Gelukkig en Vrij zonder Stress. Annelies Hilgers

Gelukkig en Vrij zonder Stress. Annelies Hilgers Gelukkig en Vrij zonder Stress Annelies Hilgers 1. Kijk uit voor stress... 3 2. Hoe beginnen?... 4 3. Ontspanning en Meditatie... 5 http://www.stopstressnu.nl 2 1. Kijk uit voor stress Je kent zeker wel

Nadere informatie

congres Hoe autisme werkt! een voorzet op succesfactoren www.voorzet.nl dinsdag 4 juni 2013

congres Hoe autisme werkt! een voorzet op succesfactoren www.voorzet.nl dinsdag 4 juni 2013 congres Hoe autisme werkt! een voorzet op succesfactoren dinsdag 4 juni 2013 www.voorzet.nl Programma congres 4 juni 2013 10.00-10.05 Opening Dagvoorzitter Dhr. Karel Bootsman Arbeidsdeskundige bij TATA

Nadere informatie

mindfulness workshop

mindfulness workshop mindfulness workshop 1 mindfulness workshop Deze workshop wordt gegeven om een indruk te krijgen wat mindfulness inhoudt. Ook kan worden gekeken in welke training de workshop als onderdeel kan worden ingezet,

Nadere informatie

Beginnen met mediteren

Beginnen met mediteren Elke reis begint met een eerste stap Beginnen met mediteren Zwany Huiting 1 Inhoud 1. Iedereen kan mediteren 2. Waarom mediteren? 3. Ademen 4. Zitten 5. Klassieke zithoudingen 6. Zitten op een bankje,

Nadere informatie

Omgaan met stress Rust brengen bij uw kind. www.kiddyminds.be

Omgaan met stress Rust brengen bij uw kind. www.kiddyminds.be Omgaan met stress Rust brengen bij uw kind Oprichters vzw. Veronique Benoit Kinesitherapeute, relaxatietherapeute, sofrologe, psychotherapeute, mindfulnesstrainer Auteur: Ontspanningskalender, mindful

Nadere informatie

Aandachttraining voor kinderen in school

Aandachttraining voor kinderen in school Aandachttraining voor kinderen in school MindfulKids is een initiatief van Het Fonds voor het Hart www.voorhethart.nl Programma van deze workshop 1. doelstelling training 2. programma-opzet en keuzes 3.

Nadere informatie

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn

AUTISME EN CONFLICTHANTERING. Anneke E. Eenhoorn AUTISME EN CONFLICTHANTERING Anneke E. Eenhoorn UITGANGSPUNT UITGANGSPUNT DRIE VOORBEELDEN Rosa van 8 jaar. Na een ogenschijnlijk gewone dag op school, haalt ze fel uit Mike van 11 jaar. Na een kleine

Nadere informatie

Lekker in je vel. Leren omgaan met stress voor kinderen. Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert

Lekker in je vel. Leren omgaan met stress voor kinderen. Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert Lekker in je vel Leren omgaan met stress voor kinderen Uit het boek Ophelia van Ingrid en Dieter Schubert Heeft uw kind wel eens last van stress? Voelt uw kind zich wel eens niet lekker en weet u niet

Nadere informatie

KENT U PSYCHOSOMATISCHE FYSIOTHERAPIE? Psychosomatische Fysiotherapie (PSF) is een 3-jarige specialisatie binnen de reguliere fysiotherapie.

KENT U PSYCHOSOMATISCHE FYSIOTHERAPIE? Psychosomatische Fysiotherapie (PSF) is een 3-jarige specialisatie binnen de reguliere fysiotherapie. KENT U PSYCHOSOMATISCHE FYSIOTHERAPIE? Psychosomatische Fysiotherapie (PSF) is een 3-jarige specialisatie binnen de reguliere fysiotherapie. De Psychosomatisch Fysiotherapeut heeft zich gespecialiseerd

Nadere informatie

regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl

regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl regio Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid www.cjggooienvechtstreek.nl n Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat

Nadere informatie

Mindfulness voor volwassenen met ADHD

Mindfulness voor volwassenen met ADHD Mindfulness voor volwassenen met ADHD Lotte Janssen Psycholoog en Junior onderzoeker Dit project wordt mogelijk gemaakt door: Mindfulness Mindfulness houdt in dat je aandacht geeft op een speciale manier:

Nadere informatie

Blijvend belang training, 21 respondenten

Blijvend belang training, 21 respondenten Evaluatie mindfulness trainingen, respondenten Blijvend belang training, respondenten Ja Weet niet Wat heb je geleerd in de training? Inzicht in mezelf/luisteren naar mezelf/tijd nemen voor mezelf Letten

Nadere informatie

Relatie tussen Mindfulness, veranderen en leren.

Relatie tussen Mindfulness, veranderen en leren. Relatie tussen Mindfulness, veranderen en leren. Inez Dirkzwager I.Dirkzwager@vumc.nl VUmc Amstel Academie http://www.vumc.nl/afdelingen/amstelacademie/ http://www.vumc.nl/afdelingen/amstelacademie/expertisecentrum/

Nadere informatie

GAMEN EN AUTISME. Met Toolkit Gezond Gamen. Herm Kisjes & Erno Mijland

GAMEN EN AUTISME. Met Toolkit Gezond Gamen. Herm Kisjes & Erno Mijland GAMEN EN AUTISME Met Toolkit Gezond Gamen Herm Kisjes & Erno Mijland Inhoud Voorwoord 7 Inleiding 9 1 Gamen en autisme: de match 19 Interview: Henri 24 2 Positieve effecten 29 Interview: Mary over Ryan

Nadere informatie

Inleiding 3. Introductie.. 4. Stap 1: Herken het moment.. 5. Stap 2: Maak een Game Plan.. 6. Stap 3: Visualiseer het moment.. 7

Inleiding 3. Introductie.. 4. Stap 1: Herken het moment.. 5. Stap 2: Maak een Game Plan.. 6. Stap 3: Visualiseer het moment.. 7 Inhoudsopgave Inleiding 3 Introductie.. 4 Stap 1: Herken het moment.. 5 Stap 2: Maak een Game Plan.. 6 Stap 3: Visualiseer het moment.. 7 Stap 4: Wees in het hier en nu 8,9 Vervolg 10 2 Inleiding Elke

Nadere informatie

Sanny van Helden Beoefend al 15 jaar Yoga Is lezing over Yoga wel interessant? Deze lezing is een ontdekkingsreis Lezing én oefeningen Interactie Heb

Sanny van Helden Beoefend al 15 jaar Yoga Is lezing over Yoga wel interessant? Deze lezing is een ontdekkingsreis Lezing én oefeningen Interactie Heb Sanny van Helden Beoefend al 15 jaar Yoga Is lezing over Yoga wel interessant? Deze lezing is een ontdekkingsreis Lezing én oefeningen Interactie Heb je een vraag? Stel deze dan direct! Weet één van jullie

Nadere informatie

Mindfulness voor kinderen Introductie

Mindfulness voor kinderen Introductie Mindfulness voor kinderen Introductie Mindfulness voor kinderen - Introductie Mindfulness algemeen Wat? Geschiedenis Waarom? Hoe? Mindfulness kinderen Mindfulness voor kinderen Mindful Kids training Mindful

Nadere informatie

Mindfulness en hoogsensitieve kinderen

Mindfulness en hoogsensitieve kinderen Mindfulness en hoogsensitieve kinderen ELS DIEPENDAELE VIA PROMESSA Mijn kind is hooggevoelig Kenmerken: Vragenlijst HSC Scale van M. Pluess, S. Walda, A. Bosman, E. Aron & A. Aron in nederlandstalige

Nadere informatie

Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek

Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid. Jeugd en Gezin Gooi en Vechtstreek Niet uitgeslapen? Jongeren en slapeloosheid We slapen gemiddeld zo n zeven tot acht uur per nacht. Dat is ongeveer een derde van ons hele leven. Er zijn wel verschillen in de behoefte aan slaap. Waar de

Nadere informatie

Puberteit en Autismespectrumstoornissen

Puberteit en Autismespectrumstoornissen Uitnodiging Puberteit en Autismespectrumstoornissen Het Centrum voor Jeugd en Gezin Midden-Limburg organiseert op woensdag 2 maart 2016 een thema-avond met als onderwerp puberteit en autismespectrumstoornissen.

Nadere informatie

Te bang voor behandeling Marietta van Mastrigt Klinisch psycholoog/psychotherapeut OuderenPsychiatrie Parnassia m.vanmastrigt@parnassia.

Te bang voor behandeling Marietta van Mastrigt Klinisch psycholoog/psychotherapeut OuderenPsychiatrie Parnassia m.vanmastrigt@parnassia. Te bang voor behandeling Marietta van Mastrigt Klinisch psycholoog/psychotherapeut OuderenPsychiatrie Parnassia m.vanmastrigt@parnassia.nl Bang Maak je dat wel eens mee? Hoe merk je dat Wat voor eerste

Nadere informatie

Overzicht Groepsaanbod. Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie

Overzicht Groepsaanbod. Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie Overzicht Groepsaanbod Mindfulness Chronische pijn Instapgroep Kerngroep SOVA Weerbaarheid Angst en depressie Waarom een groep of cursus? Waarom in een groep? Het kan zijn dat je het zelf prettiger vindt

Nadere informatie

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht

Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Mindfulness - de 8-weekse training in vogelvlucht Flip Kolthoff, psychiater Radboud Universitair Centrum voor Mindfulness, GGZ Noord-Holland-Noord Flip Kolthoff, VUmc, 20-01-2012 1 Inleiding Flip Kolthoff,

Nadere informatie

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014)

Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Leren in contact met paarden Communicatie die is gebaseerd op gelijkwaardigheid (Door Ingrid Claassen, juni 2014) Inleiding De kern van (autisme)vriendelijke communicatie is echt contact, gebaseerd op

Nadere informatie

PREVENTIE VOOR POH-GGZ

PREVENTIE VOOR POH-GGZ PREVENTIE VOOR POH-GGZ ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. MENTALE ONDERSTEUNING DIRECT EN DICHTBIJ INDIGO BIEDT

Nadere informatie

Wij hebben autisme. De impact van ASS op de gezinsleden en enkele overlevingstips. Anneke E. Eenhoorn

Wij hebben autisme. De impact van ASS op de gezinsleden en enkele overlevingstips. Anneke E. Eenhoorn Wij hebben autisme De impact van ASS op de gezinsleden en enkele overlevingstips. Anneke E. Eenhoorn Wat betekent een kind dat anders is voor het gezin Verstoring van het gewone gezinsleven Ouders moeten

Nadere informatie

A M E R S F O O R T & O M S T R E K E N

A M E R S F O O R T & O M S T R E K E N Volwassenen Geen paniek! Deze cursus wordt aangeboden door de afdeling Preventie en Generalistische Zorg van RIAGG Amersfoort & Omstreken in samenwerking met Indigo. Informatie en aanmelding Voor meer

Nadere informatie

Oefeningen om om te gaan met moeilijke momenten. Algemeen. Overzicht:

Oefeningen om om te gaan met moeilijke momenten. Algemeen. Overzicht: Oefeningen om om te gaan met moeilijke momenten Algemeen In dit document vind je een overzicht terug van oefeningen die je kan doen om de psychologische vaardigheden te versterken en de deelnemers te ondersteunen

Nadere informatie

8-weken training. Mindfulness. Sessie 1: De automatische piloot

8-weken training. Mindfulness. Sessie 1: De automatische piloot 8-weken training Mindfulness Sessie 1: De automatische piloot Vrede Vrede kan alleen in dit moment bestaan. Je kunt wel steeds zeggen: Wacht tot ik dit af heb, daarna ben ik vrij om in vrede te leven.

Nadere informatie

Welkom bij. Mijn puber en de sociale media hoe ga ik daar mee om? Gaby Herweijer

Welkom bij. Mijn puber en de sociale media hoe ga ik daar mee om? Gaby Herweijer Welkom bij Mijn puber en de sociale media hoe ga ik daar mee om? Gaby Herweijer Welkom in de Puberteit Pubers ondergaan veel veranderingen Vrienden School Lichamelijk Seksualiteit Hersenen Pubers vragen

Nadere informatie

Evaluatie Weerbaarheidtraining voor volwassenen Koekkoek & Co

Evaluatie Weerbaarheidtraining voor volwassenen Koekkoek & Co Evaluatie Weerbaarheidtraining voor volwassenen Koekkoek & Co 76 respondenten Cijfer algehele training 7 8 9 10 De deelnemers hadden beschikking over lesbrieven, hierin stond informatie over de bijeenkomsten

Nadere informatie

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen.

Ik ga je wat vertellen, je hoeft alleen maar te volgen wat ik zeg, mijn stem is nu het enige wat voor jou belangrijk is om te volgen. Oefening 1: Nodig: 2 personen en een boom of een huisdier: Zoek een plek op bij een boom of in de buurt bij je paard of ander huisdier waar je even niet gestoord wordt en veilig even je ogen dicht kunt

Nadere informatie

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij

preventie mentale ondersteuning direct en dichtbij preventie ZORG BIEDEN DIRECT EN DICHTBIJ. DAAR STAAT INDIGO VOOR. HET LIEFST IN DE WIJK, LAAGDREMPELIG EN TOEGANKELIJK. VOOR IEDEREEN. mentale ondersteuning direct en dichtbij Indigo biedt niet alleen

Nadere informatie

De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien

De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen. De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen. De wijsheid om het verschil te zien De kracht om te veranderen wat ik kan veranderen De moed om te aanvaarden wat ik niet kan veranderen De wijsheid om het verschil te zien De psychologie van pijn. Sint-Jozefkliniek Bornem - Willebroek Barbara

Nadere informatie

Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen?

Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Heeft positieve affectregulatie invloed op emotionele problemen na ingrijpende gebeurtenissen? Lonneke I.M. Lenferink Rijksuniversiteit Groningen, Universiteit Utrecht Paul A. Boelen Universiteit Utrecht,

Nadere informatie

Doen wat werkt! Workshop 19 en 26 juni Puur Jezelf voor professionals dr. Heidi Stiegelis

Doen wat werkt! Workshop 19 en 26 juni Puur Jezelf voor professionals dr. Heidi Stiegelis Doen wat werkt! Workshop 19 en 26 juni Puur Jezelf voor professionals dr. Heidi Stiegelis Even voorstellen dr. Heidi Stiegelis psycholoog in de gezondheidszorg trainer Psychologiepraktijk Trainingen www.puurjezelfprofessionals.nl

Nadere informatie

Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn

Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn NIEUWSBRIEF Follow your it knows the way Mind & Motion, Centrum voor BewustZijn Nieuwsbrief nr. 6 23 augustus 2015 De lessen gaan weer beginnen! De zomervakantie is voorbij, wat gaat de tijd toch snel.

Nadere informatie

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S

2 Ik en autisme VOORBEELDPAGINA S 2 Ik en autisme In het vorige hoofdstuk is verteld over sterke kanten die mensen met autisme vaak hebben. In dit hoofdstuk vertellen we over autisme in het algemeen. We beginnen met een stelling. In de

Nadere informatie

Autisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro

Autisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro Autisme begeleiding of aansturing? Workshop Platformdag gehandicapten 9 april 2015 Chul Joo Ro Voorzet Voorzet is gespecialiseerd in het begeleiden van mensen met autisme sinds 1994. Actief in Noord en

Nadere informatie

Work 1

Work 1 www.hetbewustewerken.nl Mindful @ Work 1 Intro Waarom is bewust worden bij verandering zo belangrijk? Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd, opgeslagen in een geautomatiseerd gegevensbestand

Nadere informatie

Evaluatieverslag mindfulnesstraining

Evaluatieverslag mindfulnesstraining marijke markus spaarnestraat 37 2314 tm leiden Evaluatieverslag mindfulnesstraining 06 29288479 marijke.markus@freeler.nl www.inzichtinzicht.nl kvk 28109401 btw NL 079.44.295.B01 postbank 4898261 14 oktober

Nadere informatie

sochicken helpt je broeden op een leuker leven. Met talloze praktische tips en dagelijkse inspiratie, www.sochicken.nl

sochicken helpt je broeden op een leuker leven. Met talloze praktische tips en dagelijkse inspiratie, www.sochicken.nl 47 manieren om meer mindful te leven Mindfulness is zo simpel. En tóch zo ingewikkeld. Want hoe blijf je in het moment? Hoe laat je tijdelijk je gedachten los en ervaar je het leven zoals het is? Wij hebben

Nadere informatie

Beter omgaan met STRESS. E-book

Beter omgaan met STRESS. E-book Beter omgaan met STRESS E-book In het kort - - - - - X 1. Bij stress helpt het om op een rij te zetten wat bij u spanning geeft en wat u juist energie geeft. 2. Praat er met iemand over die u vertrouwt.

Nadere informatie

Mindful Kids Introductie voor ouders

Mindful Kids Introductie voor ouders Mindful Kids Introductie voor ouders Mindful Kids Introductie voor ouders Mindfulness algemeen Wat? Waarom? Hoe? Mindfulness kinderen Mindfulness voor kinderen Mindful Kids training Mindfulness algemeen

Nadere informatie

Presentatie praktijk E-movere en Academie Moderne MassageTherapie. e-movere stressmanagement en ontspanning

Presentatie praktijk E-movere en Academie Moderne MassageTherapie. e-movere stressmanagement en ontspanning Presentatie praktijk E-movere en Academie Moderne MassageTherapie We zijn mensen van de multi-tasking tijd We denken en we doen veel Er wordt veel van ons gevraagd Bijna alles en iedereen staat onder druk

Nadere informatie

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering.

Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. Bij SNAP leren we ouders en kinderen vaardigheden om problemen op te lossen en meer zelfcontrole te ontwikkelen. Deze folder legt uit hoe je SNAP kan gebruiken voor een blijvende verandering. SNAP (STOP

Nadere informatie

Mindful opvoeden Hoe doe je dat?

Mindful opvoeden Hoe doe je dat? Mindful opvoeden Hoe doe je dat? 1. Opvoeden als uitdaging Opvoeden? een hels avontuur een lange reis een zoektocht een roeping een topsport De innerlijke ervaring van opvoeden = eigen beleving De innerlijke

Nadere informatie

Relaxatie en ontspanning. voor ouder en kind

Relaxatie en ontspanning. voor ouder en kind Relaxatie en ontspanning voor ouder en kind door Sofie Possemiers www.elsole.be Deze oefening wordt aangeboden door Sofie Possemiers van El Sole. Wil je nog meer van zulke oefeningen ontvangen, schrijf

Nadere informatie

Yoga ebook. Starten met yoga

Yoga ebook. Starten met yoga Yoga ebook Starten met yoga Inleiding Als je nog nooit Yoga gedaan hebt, blijft het vaak een gegeven dat mensen denken dat yoga in feite een soort meditatie is. Zitten in kleermakerszit, de lotushouding,

Nadere informatie

Bezield leven. Over hoe je bewust leeft en beweegt na kinderkanker. Saskia Pluijm, bewegingswetenschapper, onderzoeker

Bezield leven. Over hoe je bewust leeft en beweegt na kinderkanker. Saskia Pluijm, bewegingswetenschapper, onderzoeker Bezield leven Over hoe je bewust leeft en beweegt na kinderkanker Saskia Pluijm, bewegingswetenschapper, onderzoeker Prinses Maxima Centrum voor Kinderoncologie, Utrecht en ErasmusMC, kinderoncologie,

Nadere informatie

Is iemand in jouw omgeving verslaafd?

Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Is iemand in jouw omgeving verslaafd? Verslaafd aan Jou ondersteunt en informeert de omgeving van verslaafden. Vaak gaat alle aandacht uit naar de verslaafde en daardoor wordt soms niet gezien dat familie

Nadere informatie

Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders

Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders Zorg op maat voor het jonge kind en zijn ouders Wie zijn wij? Iedere ouder maakt zich wel eens zorgen om zijn kind. Eet mijn kind goed? Speelt hij genoeg met andere kinderen? Zijn die woedeaanvallen normaal?

Nadere informatie

Autisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan

Autisme en depressie. Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Autisme en depressie Congres Nijcare 14 juni 2018 Katelijne Robbertz & Cees Kan Hoe herken je autisme bij een depressieve patiënt? 3 Wat gaat hier mis? DSM5 criteria Autismespectrumstoornis A. Beperkingen

Nadere informatie

Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen.

Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het gaat je echt verder helpen. In de vorige les ben je gaan onderzoeken wat je droom is en ik hoop dat je het besluit hebt genomen om elke dag te dromen en dat je een moodboard hebt gemaakt. Nog niet gedaan, ga dit dan echt doen het

Nadere informatie

Over peuters en kleuters

Over peuters en kleuters Over peuters en kleuters Even terugdenken aan onze eigen puberteit Stemmingswisselingen Boos worden om niets Ruzie maken over niets Met de deuren slaan voor aandacht Experimenteergedrag Grenzen af tasten

Nadere informatie

Inhoud. Frits Koster 15

Inhoud. Frits Koster 15 Voorwoord Frits Koster 15 Inleiding: Mindfulness bij kanker 19 Over de wetenschappelijke achtergrond van mindfulness 22 Vijf pluspunten 24 Hoe je dit boek kunt gebruiken 26 oefening: waar je ademt, daar

Nadere informatie

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent

Inhoudsopgave. Inleiding. Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent. Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Kind-In-Zicht Inhoudsopgave Inleiding Als je een peuter en tussen 3 en 5 jaar bent Als je een kleuter en tussen 6 en 8 jaar bent Als je een tiener en tussen 9 en 12 jaar bent Als je een puber en tussen

Nadere informatie

ONTSPANNINGSOEFENINGEN

ONTSPANNINGSOEFENINGEN OEFENING 1: VOEL JE LICHAAM Neem even de tijd jouw lichaam te voelen. Waar zit de spanning? Kan je de spanning beetje bij beetje loslaten? 1. Zorg ervoor dat je even niet gestoord wordt en ga rustig op

Nadere informatie

Training: Mindfulness. 22 september 2015 NOG 1 PLEK! 23 september 2015 NOG PLEK! 1 december 2015 start extra training

Training: Mindfulness. 22 september 2015 NOG 1 PLEK! 23 september 2015 NOG PLEK! 1 december 2015 start extra training Training: Mindfulness 22 september 2015 NOG 1 PLEK! 23 september 2015 NOG PLEK! 1 december 2015 start extra training Waarom? Leven in deze hectische tijd vraagt veel van ons dat maakt dat we ons vaak uitgeput

Nadere informatie

Stap 3 De adem als anker

Stap 3 De adem als anker Stap 3 De adem als anker De verdeelde geest naar één punt brengen De adembeweging is vergelijkbaar met de beweging van de oceaan: je voelt in- en uitademing als eb en vloed, contractie en extensie, opname

Nadere informatie

Hieronder vind je informatie over de mindfulness trainingen die starten op 23 september en 1 december 2015!

Hieronder vind je informatie over de mindfulness trainingen die starten op 23 september en 1 december 2015! Agenda 2015 SEPTEMBER 22 september Start training: Mindfulness VOL! 23 september Start training: Mindfulness NOG 2 PLAATSEN! DECEMBER 1 december start extra training: Mindfulness In de onderstaande pagina

Nadere informatie

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen?

Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Wat kan de orthopedagoog of psycholoog voor jou doen? Samenwerkingsverband NIP-NVO zorg voor mensen met een verstandelijke beperking 2014 1 Inhoud Voorwoord 3 Wat doet de psycholoog of orthopedagoog? 5

Nadere informatie

Week 1 Focus Mindfulness beoefenen

Week 1 Focus Mindfulness beoefenen Week 1 Focus Mindfulness beoefenen Vaak schenkt onze geest geen aandacht aan wat er nu gebeurt, maar denken we na over iets dat gebeurd is of maken we ons zorgen over de toekomst. Dat zorgt ervoor dat

Nadere informatie

is geraden, kan er besproken worden welke eigenschappen er allemaal bij dat dier passen.

is geraden, kan er besproken worden welke eigenschappen er allemaal bij dat dier passen. Introductie De kaarten zijn bestemd voor kinderen, maar kunnen ook goed gebruikt worden door volwassenen. Op de voorkant van elke kaart staat een tekening van een dier, een eigenschap die kenmerkend is

Nadere informatie

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. Whatever comes. Let it come. Whatever stays. Let it stay. Whatever goes. Let it go

YOGA LIFESTYLE. verbinding met jezelf. Whatever comes. Let it come. Whatever stays. Let it stay. Whatever goes. Let it go YOGA LIFESTYLE FEBRUARI 2017 YOGA & MEDITATIE Geef jezelf de aandacht en de liefde die je verdient! Maak verbinding met jezelf Ga mee op reis in dit avontuur van zelfontwikkeling en persoonlijke groei!

Nadere informatie

Vermoeidheid bij MPD

Vermoeidheid bij MPD Vermoeidheid bij MPD Landelijke contactmiddag MPD Stichting, 10-10-2009 -van Wijlen Psycho-oncologisch therapeut Centrum Amarant Toon Hermans Huis Amersfoort Welke verschijnselen? Gevoelens van totale

Nadere informatie

- 1 -

- 1 - - 1 - Hallo, ik ben Agnes Jaspers Als Coach help ik mensen door middel van Mindfulness rust en ruimte te creëren in hun leven. Dit ebook heb ik speciaal voor jou geschreven. Je vindt in dit ebook een aantal

Nadere informatie

Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT)

Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Welkom! Bij de kennismaking met Acceptance and Commitment Therapy (ACT) Even mezelf voorstellen Boeken - Jansen, G.: Denk wat je wilt, doe wat je droomt - Jansen, G.: Leef! - Jansen, G.: Laat los: ruimte

Nadere informatie

Inhoud. Inleiding... 9

Inhoud. Inleiding... 9 Inhoud Inleiding.............................................................. 9 Hoofdstuk 1: Mindfulness introduceren................................. 15 Mindfulness ontdekken.......................................15

Nadere informatie

MINDFUL LEIDERSCHAP: WERKSTRESS MANAGEN? Regie op werkstress! RUG-Symposium 10 maart 2015, Groningen

MINDFUL LEIDERSCHAP: WERKSTRESS MANAGEN? Regie op werkstress! RUG-Symposium 10 maart 2015, Groningen MINDFUL LEIDERSCHAP: WERKSTRESS MANAGEN? Regie op werkstress! RUG-Symposium 10 maart 2015, Groningen Werkstress managen met mindfulness? AGENDA Centrum voor Mindfulness Onze missie: Bijdragen aan de kwaliteit

Nadere informatie

Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden.

Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden. Leer je aandacht te richten en je zult rust vinden. Belangrijke boodschap: Het is illegaal om dit ebook te kopiëren, verkopen of verdelen! Dit ebook hoor je te krijgen van www.emotivo.nl of een andere

Nadere informatie

Inleiding voor de. Veerkracht Versterkende meditatiecursus. veerkrachtmanagement.nl

Inleiding voor de. Veerkracht Versterkende meditatiecursus. veerkrachtmanagement.nl Inleiding voor de Veerkracht Versterkende meditatiecursus veerkrachtmanagement.nl Inleiding In ons Veerkracht programma ontmoeten we vaak mensen die worden geconfronteerd met ingrijpende gebeurtenissen

Nadere informatie

OPLEIDING MINDFULNESS Utrecht. 22 en 28 maart; 12, 19 en 26 april; 24, 31 mei en 7 juni 2013 MAXIMAAL 12 DEELNEMERS

OPLEIDING MINDFULNESS Utrecht. 22 en 28 maart; 12, 19 en 26 april; 24, 31 mei en 7 juni 2013 MAXIMAAL 12 DEELNEMERS OPLEIDING MINDFULNESS Utrecht 22 en 28 maart; 12, 19 en 26 april; 24, 31 mei en 7 juni 2013 MAXIMAAL 12 DEELNEMERS MINDFULNESS Opleiding inclusief profiel op website INLEIDING Mindfulness: de trend voorbij.

Nadere informatie

Behandeling & Diagnostiek

Behandeling & Diagnostiek Behandeling & Diagnostiek Inhoud Voorwoord Wat doet de GGZ Groep? Werkwijze Wanneer kan de GGZ Groep u helpen? Wanneer kan de GGZ Groep u niet helpen? Diagnostiek Werkwijze Kwaliteit Vergoeding Tot slot

Nadere informatie

"Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling

Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets meer Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling 1 "Bidden, meditatie en mindfulness: over vorm, inhoud en iets "meer" Introductie: - aanleidingen en achtergronden - vraagstelling 2 Aanleidingen en achtergronden 1 Aanleidingen en achtergronden 2 Aanleidingen

Nadere informatie

Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16. Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL

Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16. Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL Omgaan met stress Zorg voor jezelf 18/02/16 Els De Reuwe Psychologe i.s.m. oncopsychologen ZOL 1. Omgaan met stress Wat is stress Symptomen van stress Waar komt je stressreactie vandaan? Stress en ons

Nadere informatie

Colofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid

Colofon. www.stichtinggezondheid.nl. Dit e book is een uitgave van Stichting Gezondheid. Teksten: Stichting Gezondheid Colofon Dit e book is een uitgave van Stichting Gezondheid Teksten: Stichting Gezondheid Vormgeving: Michael Box (Internet Marketing Nederland) Correspondentie: Stichting Gezondheid (Stefan Rooyackers)

Nadere informatie

26-8-2014. Workshop 23 augustus 2014 Introductie in mentale training

26-8-2014. Workshop 23 augustus 2014 Introductie in mentale training Workshop 23 augustus 2014 Introductie in mentale training 1 Plezier Controle, zelfvertrouwen, geen angst Alert ontspannen Focus van aandacht Automatisch, zonder forceren bewegen Opgaan in het hier en nu

Nadere informatie

Overzicht sessies ouders Overzicht sessie kinderen Sessie 1 Introductie Sessie 2 Het verhaal en de veiligheid Sessie 3 Veiligheid en tips

Overzicht sessies ouders Overzicht sessie kinderen Sessie 1 Introductie Sessie 2 Het verhaal en de veiligheid Sessie 3 Veiligheid en tips Overzicht sessies ouders Overzicht sessie kinderen Sessie 1 Introductie Stap 1: Welkom en introductie Stap 2: Introductie van de werkboeken Stap 3: Uitleg doel van de groep Stap 4: Waarom beginnen ouders

Nadere informatie

10 e Post O.N.S. Meeting

10 e Post O.N.S. Meeting 10 e Post O.N.S. Meeting Jeroen-Martijn Plette oncologie verpleegkundige Gelre Apeldoorn Mindfulness en stressreductie in de oncologische zorg 10 e Post O.N.S. meeting Mindfulness Based Stress reduction

Nadere informatie