Ambassadeur van Hoorn en de Gouden Eeuw. Verslag van het seizoen

Transcriptie

1 2016 Ambassadeur van Hoorn en de Gouden Eeuw Verslag van het seizoen

2 EEN POSITIEVE BALANS Het is Nederland niet ontgaan: de tour die de Halve Maen in oktober 2016 langs de zes VOC steden maakte. Bijna geen krant of televisiestation dat er geen aandacht aan besteedde. De VOC-tour was zonder twijfel het hoogtepunt van het tweede jaar van de Halve Maen in Hoorn. Een seizoen waarin het schip zijn functie als ambassadeur en icoon van Hoorn als prachtige havenstad met een rijke historie meer dan waar maakte. Een seizoen ook waarin het project sterk aan uitstraling won door de inrichting van een volledig nieuw bezoekerscentrum. In samenwerking met het Centrum Varend Erfgoed wordt daar het verhaal van Hoorn en het Water verteld. Het eerste volledige seizoen van de Halve Maen was vooral één groot leerproces, zowel organisatorisch als zakelijk. Een voortdurend inspelen op kansen en het verzetten van de bakens bij onverwachte tegenvallers. De eindbalans van seizoen twee van de Halve Maen is al met al een positieve, al zijn de organisatorische en financiële marges wel zeer smal gebleken. AMBASSADEUR Was het de vaartocht van het Scheepvaartmuseum naar de Hermitage, dwars door Amsterdam? Of toch de aankomst van de Halve Maen in Enkhuizen en Middelburg, waar duizenden mensen in een heerlijk herfstzonnetje het schip stonden op te wachten? Het is moeilijk te zeggen wat nu het hoogtepunt was van de VOC-tour die de Halve Maen in oktober 2016 langs de zes VOC steden maakte. Welbeschouwd was de tour één aaneenschakeling van gedenkwaardige momenten. Van het in historische setting gestoken vertrek uit Hoorn tot de afsluitende lezing van voormalig premier Jan Peter Balkenende in Rotterdam. Hij keek voor het eerst terug op zijn uitspraak dat Nederland wel wat meer VOC-mentaliteit kon gebruiken. De tour liet in optima forma de kracht van de Halve Maen zien, namelijk de kracht tot verbinden. Niet alleen letterlijk, door in twee weken tijd alle zes VOC-steden aan te doen en aan elkaar te linken, maar ook figuurlijk. Samen de Stichting Henry Hudson 500 en gesteund door diverse fondsen en partijen lukte het de Halve Maen in samenwerking met talloze organisaties een activiteitenprogramma in iedere VOC-stad op te zetten, van culinair tot historisch inhoudelijk. Een betere ambassadeur kan Hoorn zich bijna niet wensen. pagina 2

3 BEZOEK In 2016 brachten ruim mensen een bezoek aan de Halve Maen. Hiervan bezochten mensen het museumschip op zijn vaste ligplaats op de kop van het Oostereiland en daarmee ook het Centrum Varend Erfgoed. Tijdens de VOC-tour ontving de Halve Maen bezoekers. Er was in de begroting uitgegaan van bezoekers aan het schip in Hoorn. Dat dit aantal lager is uitgevallen kwam met name door het tegenvallende bezoek van de gasten van de cruiseschepen die Hoorn aandeden. Hier werd aanzienlijk meer van verwacht, aangezien een bezoek aan de Halve Maen opgenomen was in het excursie keuzeprogramma van enkele van de grootste rederijen. Het schip heeft het echter moeten afleggen tegen een zeer gewilde tulpenexcursie. Er waren ook vormen van samenwerking die goed uitpakten. De samenwerking met de Watertaxi en Rederij t IJ, die in de zomer vanuit Amsterdam op Hoorn voer, bracht veel extra bezoekers naar de Halve Maen. Ook het onderwijs wist het schip goed te vinden. Meer dan leerlingen werden in het voor- en naseizoen door het enthousiaste E-team ingevoerd in de spannende geschiedenis van het schip. pagina 3

4 ZEILEN Een product dat gretig aftrek vond in 2016 was de mogelijkheid om voor 99,- drie uur mee te zeilen met de Halve Maen. Tussen 1 april t/m 1 oktober maakten 145 mensen van de gelegenheid gebruik om op de vrijdagavond onder het genot van een hapje en een drankje te ervaren hoe het is om met een zeventiende-eeuws dwars getuigd schip op het water te zijn. In augustus is er vanwege de vraag ook extra op de zaterdag gezeild. pagina 4

5 VERHUUR FINANCIËN Er is in 2016 op het schip getrouwd, bedrijven en organisaties hebben er hun relaties ontvangen en de Halve Maen is verhuurd voor filmopnamen. Het schip figureerde niet alleen in documentaires, het schip speelde ook een hoofdrol in een commercial die de Staatsloterij eind 2016 uitzond. Al deze activiteiten brachten extra geld in het laadje. Al met al sloot de exploitatie van de Halve Maen met een negatief resultaat van 9.530,- ofwel een tekort van 3,4 procent. Het project is aan de kostenzijde keurig binnen begroting gebleven. De inkomstenkant bleef op sommige posten achter bij de prognose. Eén van die posten betrof de inkomsten uit deelname aan maritieme evenementen. Met de organisatie van Delfsail was overeenstemming bereikt over de komst van het schip naar Delfzijl. Als gevolg van onderhoudsproblemen kon dit helaas niet doorgaan, hetgeen het project op z n minst ,- aan inkomsten scheelde, waarmee de exploitatie sluitend zou zijn geweest. Dit geeft aan hoe smal de marges zijn. De exploitatie is kwetsbaar. Enige speelruimte om tegenvallers op te vangen is er niet of nauwelijks. pagina 5

6 O R G A N I S AT I E De Halve Maen steunt voor een niet onbelangrijk deel op het Westfries Museum. Het museum is inhoudelijk en financieel verantwoordelijk voor het project, stuurt het aan en ondersteunt de Halve Maen organisatie. Die organisatie drijft echter volledig op de inzet en het enthousiasme van een zestigtal vrijwilligers die de bezoekers gastvrij ontvangen, rondleiden, het schip zeilen en zorg dragen voor het onderhoud. Het afgelopen seizoen werden de vrijwilligers in de uitvoering van hun taken begeleid door twee betaalde coördinatoren, Martin Bonne en Eileen Smit. Voor het zeilende schip was schipper Bram Nijenhuis verantwoordelijk. Alle betaalde en onbetaalde medewerkers van de Halve Maen verdienen een compliment voor hun enorme inzet voor het project. Het afgelopen seizoen heeft echter wel laten zien hoe kwetsbaar de organisatie opzet is. De begeleiding en aansturing vanuit het Westfries Museum kwam onder grote druk te staan door de onverwachte ontwikkelingen rond de opgedoken gestolen schilderijen in Oekraïne. De Halve Maen heeft overduidelijk een eigen manager nodig om de continuïteit en de groei van het project te kunnen waarborgen. NIEUW BEZOEKERSCENTRUM niet dat ons can Daer en is ter werelt Deze woorden, want Godt met ons is. hinderen noch deeren Hoorn afkomstige Pietersz Coen, de uit grote uit 1618 zijn van Jan zijn tekenend voor de Ze VOC. de van van de gouverneur generaal het zelfvertrouwen en zin emings dadendrang, de ondern zeventiende eeuw, de aan het begin van de Hoornse kooplieden. handel tionale bloeitijd van de interna op West-Indië en speler in de zouthandel Hoorn was toen een grote Middellandse Zee. Maar op havens langs de in de Levantse handel rnegotie, de handel verdient in de moede het meeste geld werd rond de Oostzee. landen de uit bulkgoederen graan, hout en andere emingen gestoken, in grote nieuwe ondern De winsten werden de West-Indische gnie, Compa Oostindische zoals de Verenigde specialiseerde in e Compagnie, die zich Compagnie en de Noords in de Hoornse haven rond 1630 een kijkje de walvisvangst. Wie n met de meest alle windstreken, belade nam, zag schepen uit he producten. uiteenlopende en exotisc. Engeland nam kwam de klad in de handel Na het rampjaar 1672 In eigen land over. de internationale handel de leidende positie in Amsterdam. In de meer overvleugeld door werd Hoorn meer en lokale economie nog jk alleen de VOC de 18de eeuw hield eigenli de Edele Compagnie het faillissement van wat op peil, maar met buitenland gedaan. met de handel op het in 1800 is het in Hoorn In 2016 heeft de Halve Maen een belangrijke verbeteringsslag gemaakt. In juni verrichtte wethouder Judith de Jong samen met vrijwilligers Simon Laan en Rob de Jong de feestelijke opening van het volledig nieuw ingerichte bezoekerscentrum van de Halve Maen en het Centrum Varend Erfgoed. Het bezoekerscentrum combineert verschillende functies. De ontvangstbalie en de winkel zijn er in ondergebracht, alsmede een museale presentatie over Hoorn en het Water. Hierin wordt niet alleen de rol van Hoorn in de internationale handelsvaart verteld, met de Halve Maen als representant, maar ook de geschiedenis van de visserij en de vrachtvaart, waarvan de schepen van het Centrum Varend Erfgoed de boegbeelden zijn. Ook op andere fronten, zoals in de organisatie van gezamenlijke evenementen, kreeg de samenwerking tussen de Halve Maen en het Centrum Varend Erfgoed in 2016 steeds verder vorm. - De avonturen van Hayo, Padde en Rolf, de scheepsjongens van Bontekoe. Het beroemdste verhaal over Hoorn en de VOC. - INTER NATIONALE HANDEL - Hoornse handelsschepen waren op alle wereldzeeën te vinden. - pagina 6

7 ONDERHOUD Op het gebied van onderhoud aan de Halve Maen is er het afgelopen seizoen veel gedaan. In de winter van is de gehele tuigage van de Halve Maen vernieuwd onder leiding van bootsman Ron Groenestein. Ook zijn de marsen gerepareerd en zijn er nieuwe zeilen aangeslagen. Verder is een deel van het voorkasteel, de zogeheten bak vernieuwd. Het onderhoud aan het schip is ook gedurende het bezoekersseizoen doorgegaan. Met name motor, machinekamer en elektra van het schip zijn stevig onder handen genomen. Dit was in de vertrouwde handen van machinist Peter Breedt. Een tegenvaller waren de problemen met de boeg van het schip, die in het voorjaar de kop opstaken. Het probleem kon dankzij een spoedreparatie worden opgelost, maar leidde er wel toe dat de deelname aan het nautische evenement Delfsail moest worden afgezegd. Om ieder risico uit te sluiten was nader onderzoek noodzakelijk en daarvoor moest het schip uit het water, hetgeen midden in het seizoen geen optie was. pagina 7

8 NIEUW SEIZOEN Uit de eerste twee seizoenen van de Halve Maen in Hoorn is duidelijk geworden wat de sterke en zwakke kanten van de exploitatie van de Halve Maen zijn. Hieruit is lering getrokken voor het seizoen Een aantal organisatorische en zakelijke aanpassingen moeten er voor moeten zorgen dat het project financieel op eigen benen kan staan. ORGANISATIE Het fundament van de Halve Maen organisatie zijn en blijven de bijna zestig vrijwilligers die op basis van een bescheiden vergoeding bereid zijn uiteenlopende taken op zich te nemen. In de vernieuwde structuur wordt deze organisatie aangestuurd door een full time project manager, die ook de commerciële kant van het project een stimulans geeft. De projectmanager legt over het gevoerde beleid verantwoording af aan de directeur van het Westfries Museum, die eindverantwoordelijk blijft voor de exploitatie van de Halve Maen. Om de projectmanager te ondersteunen zijn een aantal specifieke taken, zoals de coördinatie van de vrijwilligers, het inhoudelijke aanbod, de merchandise en de catering belegd bij vrijwilligers. Het Westfries Museum ondersteunt de organisatie verder op het gebied van facilitaire zaken, financiën, educatie, publiciteit en ICT. AANBOD Eén van de uitdagingen voor de Halve Maen is bezoekers die al eens geweest zijn, te prikkelen nogmaals een bezoek aan het schip te brengen. Daarom is besloten het aanbod te vernieuwen door te gaan werken met een jaarthema, in 2017 is dit Leven aan boord. Dit thema wordt de rode draad door de rondleidingen en de drie grotere evenementen die gedurende het seizoen worden georganiseerd. Ook nieuw is de mogelijkheid om met een audiotour op eigen gelegenheid het schip te bezoeken. Het voordeel van deze optie is dat je bezoekers uit het buitenland in hun eigen taal over en door het schip kunt leiden. Voor kinderen is er een eigen audiotour. pagina 8

9 LEVEN AAN BOORD Aan het thema leven aan boord wordt ook invulling gegeven met een kledingproject. Een groot aantal vrijwilligers onder begeleiding van inhoudelijk coördinator Annemarie Pothaar gaat zo origineel mogelijke zeemanskleding uit het begin van de zeventiende eeuw maken. Deze kleding wordt gedragen door een groep vrijwilligers die regelmatig op en rond het schip te vinden is en die de uitstraling van de Halve Maen enorm zullen verrijken. MARITIEME EVENEMENTEN Ook in 2017 is het de bedoeling met de Halve Maen acte de présence te geven bij verschillende (maritieme) evenementen. De onderhandelingen met diverse partijen hierover zijn nog in volle gang. ONDERHOUD Het onderhoud van de Halve Maen is geen geringe uitdaging. Tot maart 2017 is het schip uit het water, om de precieze staat van onderhoud vast te kunnen stellen en op basis daarvan een meerjaren plan van aanpak te kunnen maken. De kosten van het groot onderhoud zijn voor rekening van het New Netherland Museum. Een belangrijk ijkpunt in dit traject is 31 december Dan moet de Halve Maen in het bezit zijn van een Certificaat van Onderzoek en te voldoen aan de Europese regelgeving voor schepen. E V A L U AT I E Conform het bruikleencontract vindt aan het eind van dit derde seizoen een evaluatie plaats van de exploitatie van de Halve Maen tot dan toe. pagina 9

10