DE SPIRIT van de HALVE MAAN

Transcriptie

1 DE SPIRIT van de HALVE MAAN MISSIE HOORN

2

3 Hope lies in dreams, in imagination and in the courage of those who dare to make dreams into reality Jonas Salk WELKOM AAN BOORD De Batavia, de Zeven Provinciën, de Willem Barentsz, de Willem Ruys, stuk voor stuk schepen die symbool staan voor de rijke maritieme geschiedenis van ons land. In dat illustere rijtje van maritieme iconen hoort ook de Halve Maen thuis. Een schip dat staat voor het wezen van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden in het eerste kwart van de zeventiende eeuw; ondernemingszin, handelsgeest en het geloof de wereld aan te kunnen. Maar dat ook voor altijd verbonden is met de bijzondere relatie tussen Nederland en de Verenigde Staten. Dit iconische VOC-schip keert voor vijf jaar terug naar patria, naar Hoorn om precies te zijn, in een gezamenlijke missie van het Westfries Museum en het New Netherlands Museum in Amerika, dat sinds 1989 een met veel zorg gebouwde, volledig zeilwaardige replica van de Halve Maen exploiteert. De Halve Maen terug in de wateren van waaruit het in 1609 vertrok, als het enige zeilende VOCmuseumschip uit de zeventiende eeuw. In dit bidbook, waarmee wij u enthousiasmeren en uitdagen om te participeren in deze nieuwe missie, leest u hier alles over. Maak ook deel uit van de spirit van de Halve Maen en help ons de droom van terugkeer en exploitatie van het enig zeilend zeventiendeeeuws VOC-schip in Nederland mogelijk te maken. We heten u van harte welkom aan boord. Andrew Hendricks Voorzitter New Netherlands Museum /Half Moon Ad Geerdink Directeur Westfries Museum 3

4 In het kort Er zijn van die schepen, die de loop der geschiedenis hebben veranderd. De Halve Maen is daar één van. Dit kleine en zeer wendbare VOC-jacht dankt zijn grote bekendheid aan de ontdekkingsreis die de Engelse kapitein Henry Hudson er in 1609 mee ondernam. Sinds 1989 exploiteert het New Netherlands Museum/Half Moon in de VS een volledig zeilwaardige en authentieke replica van dit iconische schip. Het project is het initiatief en de droom van één man; dr. Andrew Hendricks. Als nazaat van Hendrick Willemsz die in 1659 vanuit Barneveld de oversteek naar de Nieuwe Wereld waagt, wil hij met het schip het aandeel van de Nederlandse kolonisten in de Amerikaanse geschiedenis onderstrepen. Vanaf dag één draagt het New Netherlands Museum/Half Moon deze boodschap met verve uit. Na 25 jaar is het tijd voor een nieuw avontuur; een reis naar Nederland. Want de geschiedenis van de Halve Maen omvat veel meer dan de reis die Henry Hudson er mee ondernam. Het schip representeert feitelijk alles wat Nederland in het eerste kwart van de zeventiende eeuw als maritieme natie zo succesvol en machtig maakt; handel, ondernemingszin, het verleggen van grenzen, de ontmoeting van culturen en avontuur. Dat verhaal gaat de Halve Maen op een voor een breed publiek toegankelijke manier uitdragen in z n nieuwe thuishaven, Hoorn, een perfect match gezien de prachtige historische haven en de rijke maritieme geschiedenis van deze VOC-stad. Het New Netherlands Museum geeft de Halve Maen voor vijf jaar in bruikleen aan het Westfries Museum, dat het schip gaat exploiteren als museumschip, zeilende ambassadeur en opleidingsschip. Om deze nieuwe missie van de Halve Maen te kunnen financieren worden twee VOC-Kamers nieuw leven in geblazen, de VOC-Kamer Hoorn en de VOC-Kamer Nieuw Amsterdam. Door als bewindhebber (founder) of commissielid (co-founder) toe te treden tot één van deze exclusieve VOC-Kamers helpt u mee dit nieuwe avontuur, deze nieuwe missie van de Halve Maen mogelijk te maken. The Half Moon at Newburgh Bay. Schilderij van Len Tantillo. 4

5 The people of the Countrie came flocking aboord, and brought vs Grapes, and Pompions, which wee bought for trifles. And many brought vs Bevers skinnes, and Otters skinnes, which wee bought for Beades, Knives, and Hatchets. So we rode there all night. Uit het journaal van Robert Juet van Limehouse, derde waak aan boord van de Halve Maen ICONISCH SCHIP Er zijn van die schepen, die de loop der geschiedenis hebben veranderd. De Halve Maen is daar één van. Het VOC-jacht dankt zijn grote bekendheid aan de ontdekkingsreis die de Engelse kapitein Henry Hudson er in 1609 mee ondernam. Maar de Halve Maen staat voor meer. Het schip representeert alles wat de Nederland in het eerste kwart van de zeventiende eeuw als maritieme natie zo succesvol en machtig maakte. Nieuw Nederland De Engelse ontdekkingsreiziger Henry Hudson, kenner van de arctische wateren, werd in 1609 door de VOC-kamer Amsterdam ingehuurd voor een expeditie die hem eeuwige roem had moeten brengen. Hij kreeg de opdracht de zo fel begeerde Noordoostelijke doorvaart naar de rijkdommen van Azië te vinden. Op 4 april 1609 vertrok hij met de Halve Maen, een jacht van circa 80 ton, en een 17-koppige Nederlands-Engelse bemanning voor zijn reis om de Noord. De reis voerde Hudson en zijn bemanning uiteindelijk niet in Noordoostelijke, maar in Noordwestelijke richting. Want eenmaal bij de Noordkaap in het pakijs beland, wendde Hudson de steven van de Halve Maen en stak hij de Atlantische Oceaan over. Mogelijk met een geheime missive van zijn opdrachtgevers op zak, of op eigen initiatief, begon hij aan een verkenning van de Oostkust van de Verenigde Staten op zoek naar een Noordwestelijke doorvaart, dwars door Noord-Amerika. Die dacht hij gevonden te hebben toen hij op 12 september 1609 de brede monding van de later naar hem vernoemde Hudsonrivier ontdekte. Zo n tweehonderd kilometer stroomopwaarts werd de rivier echter steeds smaller en ondieper en werd het Hudson duidelijk dat dit de gedroomde doorsteek naar de Grote Oceaan niet kon zijn. Begin oktober 1609 aanvaardde hij onverrichter zake de terugreis, 5

6 Jongensboek niet naar Holland, maar naar Engeland, waar hij in Dartmouth van boord stapte. Van daaruit bracht hij verslag uit aan zijn opdrachtgevers. Al had hij dan de gewenste doorvaart niet gevonden, helemaal zinloos was zijn reis niet geweest, want zo meldde hij er waren goede kansen voor de handel in huiden met de Indiaanse stammen in het riviergebied, waarmee ze gedurende de reis kennis hadden gemaakt. Al een jaar later, in 1610, verschenen de eerste Nederlandse handelaren ter plekke. Ze waren vooral geïnteresseerd in bevervellen, die in Nederland werden verwerkt tot vilt, voor de fabricage van de voor de Gouden Eeuw zo karakteristieke vilten hoeden. Deze huidenhandel gaf de aanzet tot de stichting van de kolonie Nieuw-Nederland, met Nieuw-Amsterdam (het huidige New York) als belangrijkste nederzetting. Ondanks het feit dat de kolonie al in 1664 aan de Engelsen werd overgegeven, heeft deze Nederlandse episode een blijvend stempel gedrukt op het karakter van met name de stad en de staat New York. Dat dit allemaal begon met de Halve Maen zijn ze daar dan ook niet vergeten. Maar daarmee is nog niet alles over de geschiedenis van de Halve Maen gezegd. Henry Hudson was namelijk niet de eerste schipper. Tot voor kort werd aangenomen dat het schip in 1608 speciaal voor de expeditie van Hudson in opdracht van de VOC-kamer Amsterdam was gebouwd. Nieuw historisch onderzoek door Eduard van Breen, verbonden aan het New Netherlands Museum, toont echter aan dat het schip waarschijnlijk rond 1606 van stapel is gelopen. Al in 1606 duikt de Halve Maen op in bevrachtingscontracten, waaruit kan worden opgemaakt dat het niet alleen actief is in de handel op Portugal, maar ook in de zogenaamde moedernegotie, de handel in hout en graan op de landen langs de Oostzee. Rond 1609 is Maarten Pietersz uit Schellinkhout, een bekend schippersdorp dicht bij Hoorn, schipper op de Halve Maen. De naam van Pietersz komt voor in de verkoopakte van het jacht aan de VOC-Kamer Amsterdam. Na de reis met Hudson, acteert het De Halve Maen nog zeven jaar onder de VOC-vlag in Azië. In mei 1611 vertrekt het jacht onder schipper Andries Melisz samen met de retourschepen de Banda en de Bantam voor een reis, die het schip via Madagascar en Mauritius uiteindelijk naar Java voert. In Azië raakt het verwikkeld in avonturen die lezen als een spannend jongensboek en kruist de Halve Maen de geschiedenis van bekende historische figuren als Willem IJsbrandsz Bontekoe en Jan Pietersz Coen, beide afkomstig uit Hoorn In 1618, wordt de Halve Maen in de strijd om de hegemonie in de Indische Archipel tijdens een treffen met Engelse schepen voor de kust van de Javaanse havenstad Jacatra in brand geschoten. Daarmee komt een eind aan de geschiedenis van een schip, waarvan zonder overdrijven kan worden gezegd dat het alles representeert wat de Nederland als maritieme natie in het eerste kwart van de zeventiende eeuw zo succesvol en machtig maakte. Of het nu gaat om de voor deze periode zo belangrijke moedernegotie, de ontdekking van nieuwe handelsroutes of de opkomst van de VOC als handelsgrootmacht, de Halve Maen heeft er aan bijgedragen. 6

7 De Halve Maen is een jacht. Een klein en wendbaar schip dat door de VOC vaak als verkenningsschip werd ingezet, omdat het in bijna alle wateren uit de voeten kon. In het verkoopcontract uit 1609 wordt de Halve Maen als pinas aangeduid, in de boeken wordt het jacht genoemd. De naam jacht voor een scheepstype is terug te leiden naar de scheepjes die in de zestiende eeuw werden ingezet om op piratenschepen te jagen, tot op het strand. De schepen die in het begin van de 17e eeuw als jacht worden aangeduid hebben een platte spiegel. Ongeacht hun hun grootte, er zijn jachten van 250, maar ook van 80 ton, hebben ze drie masten, de fokkemast, de hoofdmast, de bezaanmast en een boegspriet. Jachten zijn dwarsgetuigd en kenmerken zich door hun snelheid en het feit dat ze heel goed manoeuvreerbaar zijn. Jachten waren alleskunners. Ze werden door de VOC ingezet in de Inter-Aziatische handel, maar ze voeren ook vaak in konvooi met de veel grotere retourschepen. De jachten beschermden de grote koopvaarders, werden vooruit gestuurd om het land te verkennen, dieptes te peilen en geschikte havens te vinden. Tevens deden ze dienst als ijlbodes. Bekende jachten zijn de Duyfken, dat in 1606 Australië voor de Europeanen ontdekte en de Hoorn, bekend van de ontdekkingsreis van Willem Schouten en Jacob Lemaire in 1615/

8 If you build it, he will come.. Uit de speel film Field of Dreams (1989) van regisseur Phil Alden met Kevin Kostner In 1989 wordt na jaren van onderzoek de kiel gelegd voor het museumschip de Halve Maen. Het project is het initiatief en de droom van één man; dr. Andrew Hendricks. Als nazaat van Hendrick Willemsz die in 1659 vanuit Barneveld de oversteek naar de Nieuwe Wereld waagt, wil hij met het schip het aandeel van de Nederlandse kolonisten in de Amerikaanse geschiedenis onderstrepen. Vanaf dag één draagt het New Netherlands Museum/Half Moon, de organisatie die het schip exploiteert deze boodschap met verve uit. Na 25 jaar is het tijd voor een nieuwe uitdaging. dr. Andrew A. Hendricks Zonder financiële steun van welke overheid of anderen dan ook begint de succesvolle medicus/ ondernemer en filantroop dr Andrew Hendricks in 1987 aan het verwezenlijken van een langgekoesterde wens. Het bouwen van en replica van het iconische VOC-jacht de Halve Maen. Voor het ontwerp en de bouw neemt Hendricks scheepsarchitect Nick Benton in de arm, die betrokken is geweest bij de bouw van diverse museumschepen. Pas na uitgebreid onderzoek in zeventiende-eeuwse bronnen, bouwtekeningen werden toen nog niet gemaakt, studie van de replica van de Halve Maen uit 1909 (zie pagina 9) en advies van Nederlandse deskundigen wordt met de bouw begonnen. Het doel is een zo betrouwbaar mogelijke replica te maken van het oorspronkelijke jacht, met gebruik van authentieke materialen. Vanuit het oogpunt van veiligheid en duurzaamheid, worden enkele concessies gedaan. Zo wordt het onderschip met epoxy beschermd en worden in het niet voor publiek zichtbare onderdek moderne voorzieningen ondergebracht, waaronder een kombuis en de machinekamer. Op basis van nieuwe inzichten wordt het schip in de loop der tijd op verschillende punten aangepast. Zo krijgt de Halve Maen in 1998 een compleet nieuw galjoen, ontworpen door expert Gerald de Weerdt. Dankzij regelmatig en systematisch onderhoud is het schip nog altijd in top varende conditie. In 1989 is het eindelijk zover en begint de Halve Maen aan zijn eerste reis, onder de vlag van het New Netherlands Museum/Half Moon. Sindsdien hebben miljoenen Amerikanen het schip zien varen. Honderdduizenden zijn aan boord geweest. Van de Great Lakes tot Nova Scotia in Canada en van Albany ver op de rivier de Hudson tot Washington in de Chespeak Bay heeft het schip het verhaal uitgedragen van het Nederlandse bijdrage aan de Amerikaanse geschiedenis en de ontmoeting tussen de Hollanders en de native Americans. Al vele jaren richt het New Netherlands Museum zich, met schipper Chip Reynolds als boegbeeld, sterk op zijn educatieve missie en neemt het Amerikaanse en Nederlandse scholieren mee op een onvergetelijke voyage of discovery. Na 25 jaar deze missie te hebben uitgedragen vindt het New Netherlands Museum het tijd voor een nieuwe uitdaging voor het schip. De reis van Hudson was immers maar één episode in de rijke geschiedenis van het de Halve Maen. Een transatlantische missie, terug naar het land waar de geschiedenis van de Halve Maen begon. 8

9 De Halve Maen in de haven van New York, 1909 Het schip van het New Netherlands Museum is niet de eerste replica van de Halve Maen. In 1909 deed de Nederlandse regering de stad New York ter gelegenheid van het 300-jarig jubileum van de reis van Henry Hudson een volledig zeilwaardige replica van het jacht cadeau. Het schip werd onder leiding van scheepsarchitect C.L. Loder en ingenieur E.J. Benthem op de Rijksmarinewerf gebouwd en aan boord van de HMS Soestdijk naar New York gebracht, waar het op 1 oktober 1909 het trotse middelpunt van een vlootschouw was. Na een mooie staat van dienst ging het schip in 1934 bij een brand verloren. Met de missie van het huidige museumschip naar Nederland is een historische cirkel rond. 9

10 Impressie van de Halve Maen in de haven van Hoorn en afgemeerd aan een kade van het Oostereiland (onder). De Halve Maen krijgt een vaste ligplaats aan het Oostereiland, ooit de werf van de Westfriese Admiraliteit en tegenwoordig een bruisend centrum voor cultuur en (varend)erfgoed, waar alleen jaarlijks al zo n passanten met riviercruiseschepen aan wal stappen. Het schip komt te liggen op de Zuidpunt van het eiland bij de museumhaven van Stichting Varend Erfgoed, waar reeds een museum met bezoekersfaciliteiten is. Door samenwerking ontstaat een nieuwe attractie, waar het hele verhaal van Hoorn en de zee verteld en beleefd kan worden. 10

11 Je huis wordt je thuis wanneer je het deelt met anderen. Ed van den Bergen Hoorn wordt voor vijf jaar de nieuwe thuishaven van de Halve Maen. Een passender locatie is bijna niet denkbaar. De prachtige historische haven, de rijke maritieme geschiedenis van de stad, de Halve Maen en Hoorn lijken voor elkaar gemaakt. Het schip is een enorme verrijking van het toeristische aanbod van de stad en een hefboom voor de verdere ontwikkeling van het Oostereiland, dat uitgroeit tot een bloeiend centrum voor cultuur en (varend) erfgoed. Hoorn is een prachtige havenstad aan de voormalige Zuiderzee, tegenwoordig het Markermeer. De stad wordt geroemd om zijn compacte, sfeervolle en cultuurhistorisch rijke binnenstad, waar de Gouden Eeuw nog alom vertegenwoordigd is. Onder zeilers geldt de binnenkomst in de historische haven van Hoorn als één van de allermooiste in Nederland. Deze gastvrije stad wordt de nieuwe thuishaven van de Halve Maen, voor minstens vijf jaar. Hoorn verwelkomt de Halve Maen met open armen. Het VOC-jacht heeft alles in zich om uit te groeien tot blikvanger, identificatiepunt en zeilende ambassadeur van de VOC-stad. De Halve Maen en Hoorn dat is ook historisch gezien twee handen op één buik. De glorietijd van Hoorn als maritieme speler is het eerste kwart van de zeventiende eeuw. Juist de periode waarin de Halve Maen actief is. Het jacht acteert in de Het Oostereiland voor Hoorn enorm belangrijke moedernegotie, de handel op de Oostzee. In deze periode is Maarten Pietersz. uit Schellinkhout schipper op de Halve Maen. Westfriesland stond bekend als regio waar de beste schippers vandaan kwamen. De Halve Maen wordt in 1609 ingezet voor de ontdekking van een nieuwe handelsroute naar Azië. Zes jaar later vertrekt vanuit Hoorn een soortgelijke expeditie, onder commando van de Hoornse schipper Willem Schouten. In januari 1616 ontdekt hij samen Jacob Lemaire een route onder de zuidelijkste punt van het Zuid-Amerikaanse continent langs, dat sindsdien Kaap Hoorn heet. Wanneer in 1602 de VOC wordt opgericht, is één van de zes kamers waarin deze roemruchte handelscompagnie is georganiseerd gevestigd in Hoorn. Bekende Horinezen als Jan Pietersz Coen en Willem IJsbrandtsz Bontekoe spelen bij de opbouw van dit handelsimperium een iconische rol, net als de Halve Maen, die in de inter-aziatische handel wordt ingezet. 11

12 Bewaren om te delen Verbinden Missie van het Westfries Museum Missie van de Halve Maen in Hoorn De Halve Maen wordt door het New Netherlands Museum voor vijf jaar in bruikleen gegeven aan het Westfries Museum in Hoorn, dat het schip gaat exploiteren. Het Westfries Museum is een museum van de Gouden Eeuw, dat het verhaal vertelt wat deze enerverende episode uit de geschiedenis heeft betekend en nog steeds betekent voor de stad Hoorn en de regio Westfriesland. Het prijswinnende museum staat bekend om zijn verrassende en vernieuwende presentatie van het verleden. Met de exploitatie van de Halve Maen wil het museum vooral mensen en organisaties verbinden. Het Westfries Museum in Hoorn is een museum met een heel eigen karakter. Gehuisvest in een prachtig rijksmonument uit 1632, het Statencollege, vertelt het museum het verhaal van de Gouden Eeuw in Westfriesland. Dwalend door het 27 kamers tellende sfeervolle museum, waan je je echt even in de zeventiende eeuw. Het verhaal van de Gouden Eeuw wordt er zowel klassiek vertelt, in een perfecte symbiose tussen de architectuur en de prachtige voorwerpen, als ultra modern. Zoals in de nieuwste beleving: De Gouden Eeuw VR, een virtuele rondwandeling door het Hoorn van 1650, waarbij het museum als een van de eersten gebruik maakt van de vr-bril Oculus Rift. Het Westfries Museum staat midden in de lokale en regionale samenleving en is voortdurend op zoek naar manieren om vanuit de eigen missie van toegevoegde waarde te zijn voor de gemeenschap. De Halve Maen is daar een goed voorbeeld van. Het museum gaat het schip inzetten om de bezoeker de rijke maritieme geschiedenis van Hoorn en de regio daadwerkelijk te laten beleven. Levende geschiedenis als toevoeging aan de vele verschillende manieren waarop het museum het verleden beleefbaar probeert te maken voor een breed publiek. Maar met de exploitatie van de Halve Maen wil het museum ook bijdragen aan een versterking van de toeristische aantrekkingskracht van Hoorn en de stimulering van de lokale economie. De Halve Maen moet net als in de zeventiende eeuw vooral verbinden; heden met het verleden, oud met jong, het onderwijs met de praktijk, vrijwilligers en bezoekers en organisaties die gezamenlijk de exploitatie van het schip tot een succes willen maken. De Halve Maen wordt voor een periode van vijf jaar in bruikleen gegeven aan het Westfries Museum. Daarna is er mogelijkheid tot verlenging van de missie. 12

13 Westfries Museum 13

14 Gezicht op Hoorn, door Hendrick Vroom, 1622, detail. (collectie Westfries Museum) 14

15 Een schip in de haven is veilig, alleen zijn schepen daar niet voor gemaakt. William Shed De Halve Maen krijgt in Hoorn drie verschillende, elkaar aanvullende en versterkende functies, namelijk dat van museumschip, zeilende ambassadeur en opleidingsschip.. De Halve Maen als museumschip Waar beter dan op een schip als de Halve Maen kan het verhaal over de Nederlandse scheepsbouw en scheepvaart in het begin van de zeventiende eeuw worden verteld. Over handel, navigatie en leven aan boord. Over ontdekkingsreizen, de ontmoeting van culturen. Op de Halve Maen voel je het schip leven, je kan alles aanraken. Je hoort het hout kraken en de wind door het want. Je ruikt een levend schip en krijgt respect voor de manier waarop onze voorouders het met dergelijke schepen in de zeventiende eeuw voor elkaar kregen. De Halve Maen is dan ook voor alles een museumschip, dat door individuele bezoekers en groepen bezocht kan worden. Het onderwijs vormt hierin een zeer belangrijke doelgroep. Omdat niets beter over komt dan het verhaal dat ter plekke van mens tot mens wordt verteld, is de factor mens in de presentatie van het schip cruciaal. Er wordt om die reden ingezet op de opleiding van gidsen en de inzet van re-enactors. Deze vorm van overdracht wordt ondersteund door een museale presentatie in het museum van Stichting Varend Erfgoed, waarin ook gebruik gemaakt gaat worden van de expertise van het Westfries Museum op het gebied van virtual reality. De Halve Maen als zeilende ambassadeur De Halve Maen is het enige zeilende zeventiende-eeuwse VOC museumschip in Nederland. Meezeilen is uiteraard de ultieme manier om het schip te beleven. Door de beperkte capaciteit, er kunnen per keer twaalf passagiers mee, zijn de mogelijkheden hiertoe beperkt. Toch zal de Halve Maen zeker als zeilend schip worden ingezet. Zeilend en acte de présence gevend op maritieme evenementen vervult het een belangrijke ambassadeursfunctie voor Hoorn en voor zichzelf. De Halve Maen als opleidingsschip De Halve Maen is uitermate geschikt als opleidingsschip. In Enkhuizen is de Enkhuizer Zeevaartschool gevestigd, waar jongeren een opleiding in de Kleine of Grote Zeilvaart kunnen volgen. Zo n 10% van de studenten is afkomstig uit het buitenland. Met name buiten het toeristenseizoen kan de Halve Maen voor de opleidingsdoeleinden worden gebruikt. Een mes dat aan twee kanten snijdt. Want terwijl de studenten oefenen en ervaring opdoen is het schip verzekerd van een bemanning. 15

16 Als je een schip wil bouwen, roep dan geen mannen bij elkaar om hout te verzamelen, het werk te verdelen en orders te geven. In plaats daarvan, leer ze verlangen naar de enorme eindeloze zee Antoine de Saint-Exupéry De Halve Maen komt naar Nederland, naar Hoorn, met een duidelijke missie. Het uitdragen van de rijke maritieme geschiedenis van de deze VOC-stad in het eerste kwart van de zeventiende eeuw, waarvoor het prachtige VOC-jacht symbool staat. Om de nieuwe missie van de Halve Maen mogelijk te maken worden twee VOC Kamers opgericht. De VOC-Kamer Hoorn en de VOC-Kamer Nieuw Amsterdam. U kunt toetreden tot deze exclusieve kamers als bewindhebber (founder) of commissielid (co-founder). VOC Kamer Hoorn en Nieuw-Amsterdam Er is geen schip ter wereld dat zo goed het verhaal kan uitdragen van de geweldige dynamiek die zo typerend is voor het Holland in het begin van de zeventiende eeuw. Of het nu gaat om de voor deze periode zo belangrijke handel op de Oostzee, de moedernegotie, ontdekkingsreizen, de zoektocht naar nieuwe handelsroutes of de vestiging van de hegemonie van VOC in Azië, de Halve Maen heeft er aan bijgedragen. Dat verhaal gaat de Halve Maen vertellen, in VOC-stad Hoorn, op een manier die een breed publiek aanspreekt. De Halve Maen als het enige zeilende VOC-museumschip uit de zeventiende eeuw. Help het Westfries Museum en het New Netherlands Museum om deze missie mogelijk te maken, door toe te treden tot de VOC-Kamer Hoorn of Nieuw-Amsterdam. VOC-Kamer In het Westfries Museum is het enige bewaard gebleven groepsportret van directieleden van de VOC te zien. Het zijn de zeven bewindhebbers van de VOC-Kamer Hoorn, één van de zes Kamers waarin de VOC was georganiseerd. De heren stralen rijkdom, maar vooral zelfverzekerdheid uit. Het zijn dan ook niet voor niets bestuurders van het machtigste handelsimperium van de zeventiende eeuw. De wereld ligt letterlijk en figuurlijk aan hun voeten. Om de nieuwe missie van de Halve Maen in Hoorn mogelijk te maken, blazen het Westfries Museum en het New Netherlands Museum de VOC-Kamers van weleer nieuw leven in. Zij hebben een Kamer Hoorn en een Kamer Nieuw-Amsterdam opgericht. Beide Kamers wachten op bestuurders, initiatiefrijke personen of bedrijven die de missie van de Halve Maen willen laten slagen en net als de VOC-directies van weleer bereid zijn hier ook financieel in te participeren. Dat kan op twee manieren: 16

17 De bewindhebbers van de kamer Hoorn van de Verenigde Oostindische Compagnie. (detail van het schilderij van Johan de Baen, coll Westfries Museum) 17

18 Word bewindhebber of founder van de missie van de Halve Maen Het Westfries Museum en het New Netherlands Museum zijn op zoek naar zeven bewindhebbers per Kamer, personen of organisaties die bereid zijn minimaal ,- bij te dragen aan de nieuwe missie van de Halve Maen. Hetzij ineens, of in vijf jaarlijkse bijdragen van minimaal 5.000,- Bij wijze van tegenprestatie wordt u vereeuwigd in een eigentijds bewindhebbersportret. Krijgt u een jaarlijkse uitnodiging voor een feestelijke bewindhebbersvergadering, die zal worden gecombineerd met een zeiltocht op de Halve Maen. Tevens ontvangt u uitnodigingen voor alle representatieve activiteiten, zoals aanwezigheid bij grote Sail-evenementen, waar de Halve Maen aan deelneemt. Wordt uw naam of de naam van uw bedrijf als founder prominent vermeld op de koperen monsterrol die bij het schip wordt geplaatst en uw logo zal in alle uitingen worden getoond. Ontvangt u als blijvend aandenken een fraai gegraveerd commissieglas met de afbeelding van de Halve Maen en uw naam, zoals dat in de zeventiende en achttiende eeuw bij de tewaterlating van een nieuw schip de traditie was. Word Commissielid of co-founder van de missie van de Halve Maen Gelijk aan de organisatie van de VOC Kamers van weleer zijn er per Kamer vier commissies in het leven geroepen, met ieder vier leden. Het Westfries Museum en het New Netherlands Museum zijn op zoek naar initiatiefrijke commissieleden, die bereid zijn eenmalig minimaal 5.000,- aan de nieuwe missie van de Halve Maen bij te dragen. Bij wijze van tegenprestatie ontvangt u jaarlijks een uitnodiging voor een feestelijke commissievergadering, die zal worden gecombineerd met een zeiltocht op de Halve Maen. Wordt uw naam of de naam van uw bedrijf als co-founder vermeld op de koperen monsterrol die bij het schip wordt geplaatst. Ontvangt u als blijvend aandenken een fraai gegraveerd commissieglas met de afbeelding van de Halve Maen en uw naam, zoals dat in de zeventiende en achttiende eeuw bij de tewaterlating van een nieuw schip de traditie was. Sinds de invoering van de Geefwet mag u uw gift aan een cultureel doel, als de Halve Maen met 25 procent extra afgetrokken worden van de belasting. Voor bedrijven is dit zelfs 50 procent. Door de Geefwet wordt uw gift meer dan verdubbeld: voor euro kunt u aan de Halve Maen maar liefst euro schenken! 18

19 Glas met gravering van een nieuw gebouwd schip. 18de eeuw. 19

20