HUISHOUDENS IN ALMERE MET EEN LAAG INKOMEN Wat zijn hun eigenschappen?

Transcriptie

1 HUISHOUDENS IN ALMERE MET EEN LAAG INKOMEN Wat zijn hun eigenschappen?

2

3 Huishoudens in Almere met een laag inkomen- wat zijn hun eigenschappen?

4 COLOFON Resultaten gebaseerd op eigen berekeningen gemeente Almere/ team Onderzoek & Statistiek op basis van niet-openbare microdata van het Centraal Bureau voor de Statistiek Onderzoek en rapportage Gemeente Almere/ Onderzoek&Statistiek Anne Kets Klaske Grimmerink Opdrachtgevers: Gemeente Almere/ afdeling Werk en Inkomen Programma Armoede en Schulden Mei 2019 Contactgegevens Gemeente Almere Postbus AE Almere Tel: gebruik van gegevens uit dit rapport is alleen toegestaan met bronvermelding.

5 Introductie In de pilot Armoede in Almere met behulp van CBS data zijn voor het jaar 2017 gegevens over het gebruik van financiële regelingen van de gemeente gecombineerd met de gegevens van het CBS over het inkomen en vermogen van huishoudens (gebruik CBS microdata). Op basis van de gecombineerde gegevens kan er een beeld geschetst worden van de eigenschappen van huishoudens met een laag inkomen in Almere. Onder huishoudens met een laag inkomen worden hier huishoudens verstaan die in 2017 óf een inkomen tot en met 120% sociaal minimum en een laag vermogen hebben en/of in dat jaar gebruik maken van een of meerdere financiële regelingen van de gemeente. Huishoudens met een laag inkomen en hun eigenschappen In 2017 hebben huishoudens in Almere een laag inkomen volgens deze definitie (15% van de Almeerse huishoudens). In deze huishoudens wonen in totaal 7383 minderjarigen/ kinderen. Tweederde 1 van de huishoudens met een laag inkomen bestaat uit een huishouden zonder kinderen. Hieronder wordt een overzicht gegeven van de verdere eigenschappen van deze huishoudens. Dit wordt op twee manieren gedaan: Er is gekeken naar welk percentage van een bepaalde groep uit huishoudens een laag inkomen bestaat. Bijvoorbeeld: van alle gezinnen met kinderen in Almere bestaat Y% uit huishoudens met een laag inkomen. Er is gekeken naar de samenstelling van de groep huishoudens. Een voorbeeld hiervan: van deze groep bestaat X% uit alleenstaanden. Figuur 1 geeft aan onder welke groepen huishoudens het hebben van een laag inkomen relatief het vaakst voorkomt (overzicht op basis van de eerste benaderingswijze). Uit deze tabel blijkt dat het hebben van een laag inkomen relatief het vaakst voorkomt onder inwoners van Haven, huishoudens met een overige niet-westerse migratieachtergrond, oudere of juist jongere huishoudens (hoofd van een huishouden tot 25 jaar, vanaf 75 jaar), bij eenoudergezinnen en bij huishoudens die wonen in huurwoningen met huurtoeslag. Huishoudens met bijstand als voornaamste inkomensbron hebben logischerwijs ook relatief (erg) vaak een laag inkomen 2. Er kan ook gekeken worden naar de samenstelling van de groep huishoudens met een laag inkomen. Zie figuur 2. Als er op deze manier naar huishoudens met lage inkomens gekeken wordt, vallen andere groepen op. Bijna de helft van de huishouden met een laag inkomen woont in Stad West of in Almere Buiten. Vier van de tien huishoudens met een laag inkomen heeft een Nederlandse migratieachtergrond. Het grootste deel van de huishoudens met een laag inkomen bestaat uit huishoudens van middelbare leeftijd. Van alle huishoudens met een laag inkomen is bijna de helft een alleenstaande. Dit aandeel is bijna twee keer zo groot als het aandeel dat bestaat uit eenoudergezinnen. Van alle huishoudens met een laag inkomen woont een groot deel, 74%, in een huurwoning met huurtoeslag. Ruim een derde van de huishoudens met een laag inkomen heeft een bijstandsuitkering als voornaamste inkomensbron. De tweede grootste groep bestaat uit huishoudens met loon als voornaamste inkomensbron. 1 68%, dit percentage is 67% onder alle Almeerse huishoudens. 2 Dat niet alle huishoudens met bijstand als voornaamste inkomensbron een laag inkomen hebben kan op verschillende manieren verklaard worden. Zo kunnen er bijvoorbeeld meerdere kostendelersnormen binnen een huishouden zijn en kan de inkomenssituatie van huishoudens gedurende het jaar veranderen. 3

6 Alm ere tota al voornaamste inkomensbron Woonsituatie huishoudensamenstelling leeftijd hoofd huishouden Migratieachtergrond Stadsdeel Hout Poort Stad oost Buiten (plus Pampus) Stad west Stad centrum Haven Nederlands Overig westers Surinaams Turks, Marrokaans, Afrikaans incl Antilliaans/Arubaans Overig niet-westers 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar 65 tot 75 jaar 35 tot 45 jaar 25 tot 35 jaar 75 jaar of ouder tot 25 jaar Paar zonder kind tot AOW-leeftijd Paar met kind Paar zonder kind vanaf AOW-leeftijd overig inclusief onbekend institutioneel Alleenstaande tot AOW-leeftijd Alleenstaande vanaf AOW-leeftijd Eenoudergezin Eigen woning huurwoning zonder huurtoeslag incl Huurwoning met huurtoeslag loon, stufi, inkomen uit vermogen, inkomsten eigen bedrijf Pensioenuitkering Werkloosheidsuitkering Uitkering ziekte/arbeidsongeschiktheid Uitkering sociale voorziening overig Bijstandsuitkering Almere totaal 4% 9% 13% 15% 16% 17% 20% 10% 12% 21% 30% 30% 33% 13% 14% 14% 15% 16% 21% 21% 5% 6% 8% 16% 23% 27% 34% 2% 12% 5% 9% 17% 22% 35% 15% 67% 77% 98% 0% 20% 40% 60% 80% 100% Figuur 1: Percentages huishoudens met een laag inkomen onder huishoudens met verschillende eigenschappen, jaar

7 Nederlands Haven 24% 18% 3% 14% 23% 0% 3% Buiten (plus Pampus) Poort Hout Stad centrum Stad oost Stad west 14% 8% 14% 16% 5% 42% Antilliaans/Arubaans Surinaams Overig niet-westers Overig westers Turks, Marrokaans, Afrikaans incl onbekend tot 25 jaar Alleenstaande tot AOW-leeftijd 25 tot 35 jaar 19% 10% 9% 20% 5% 18% 19% 35 tot 45 jaar 45 tot 55 jaar 55 tot 65 jaar 65 tot 75 jaar 75 jaar of ouder 26% 13% 4% 13% 36% Alleenstaande vanaf AOWleeftijd Paar zonder kind tot AOW-leeftijd Paar zonder kind vanaf AOWleeftijd Paar met kind 4% 5% Eenoudergezin overig inclusief onbekend institutioneel 5

8 inkomsten eigen bedrijf Werkloosheidsuitkering Eigen woning 5% 2% Bijstandsuitkering 74% 10% 16% huurwoning zonder huurtoeslag incl institutioneel en onbekend Huurwoning met huurtoeslag 19% 22% 9% 8% 35% Uitkering sociale voorziening overig Uitkering ziekte/arbeidsongeschikth eid Pensioenuitkering loon, inclusief inkomsten uit studiefinanciering, inkomen uit vermogen, onbekend Figuur 2: Samenstelling van de groep huishoudens met een laag inkomen, jaar 2017 Hebben van een langdurig laag inkomen Van de huishoudens die aan een aantal voorwaarden voldoen, zoals bijvoorbeeld dat het inkomen van het huishouden van de hoofdkostwinner over de hele periode volledig, en bekend is, kan bepaald worden wat het hoogste inkomen van het huishouden is over een periode van vier jaar. Van de huishoudens die in 2017 een laag inkomen hebben, heeft 51% in de periode maximaal een inkomen gehad van 120% sociaal minimum. Echter, ook een derde van de huishoudens met laag inkomen in 2017 heeft in tenminste één van de jaren een inkomen gehad van 150% sociaal minimum of hoger. Ter vergelijking: van alle Almeerse huishoudens heeft 7% een huishoudinkomen gehad van maximaal 120% sociaal minimum in een jaar gedurende de periode In totaal 88% van de alle Almeerse huishoudens in de periode tenminste één jaar een inkomen gehad van 150% minimum of meer. Zie figuur 3. 6

9 100% 90% 80% 70% 60% 50% 40% 30% 20% 10% 0% 3% 5% Almeerse huishoudens 30% 19% 2% Huishoudens met een laag inkomen tm 90% 90 tm100% 100 tm120% 120 tm 150% 150 tm 300% hoger dan 300% Figuur 3: Hoogste huishoudinkomen ten opzichte van het sociaal minimum over de periode , Almeerse huishoudens en huishoudens met een laag inkomen in 2017, in inkomensklassen. Verdeling over de stad Het percentage huishoudens met een laag inkomen is het hoogst in de Staatsliedenbuurt, De Laren en de Wierden. De laagste percentages huishoudens met een laag inkomen komen voor in De Noorderplassen, Homeruskwartier en de Gouwen. Ook zijn er enkele wijken waarvan het percentage huishoudens niet berekend mag worden om herleidbaarheid naar huishoudens te voorkomen. Voor deze wijken geldt dat het aantal huishoudens met een laag inkomen maximaal 10 huishoudens bedraagt. Tabel 1: Wijken met de laagste en hoogste aandeel huishoudens met een laag inkomen binnen de wijk (aandeel van het totaal aantal huishoudens), jaar 2017 Top 10- Wijken met het hoogste percentage huishoudens met een laag inkomen Top 10- Wijken met het laagste percentage huishoudens met een laag inkomen Staatsliedenwijk 37% Noorderplassen 4% De Laren 33% Homeruskwartier 7% De Wierden 31% De Gouwen 10% De Hoven 31% Stripheldenbuurt 10% Centrum Almere Haven 27% Europakwartier 11% De Werven 25% Centrum Almere Buiten 24% Indischebuurt 24% Molenbuurt 24% Stedenwijk 23% De Velden, Overgooi, Duin, Vogelhorst, Sieradenbuurt Percentage onbekend, aantal huishoudens met een laag inkomen is 10 huishoudens of lager Figuur 4 hieronder geeft in kaartvorm een overzicht van de verdeling van de percentages huishoudens met een laag inkomen over de verschillende wijken. 7

10 Figuur 4: Huishoudens met een laag inkomen, 2017, naar wijken. De wijken in de figuur zijn ingedeeld in 20% groepen, naar aandeel van het percentage huishoudens met een laag inkomen. De wijken met de hoogste aandelen huishoudens met een laag inkomen zijn in het donkerpaars aangeven, wijken met de laagste aandelen zijn donkergroen. Bij 10 of minder huishoudens worden er geen gegevens op de kaart weergegeven. Samenhang met andere eigenschappen Het hebben van een laag inkomen kan samenhangen met andere eigenschappen van huishoudens. Hieronder is gekeken naar een het gebruik maken van een of meerdere wmo-voorzieningen en het hebben van schulden (bekend zijn bij Plangroep). Van alle Almeerse huishoudens maakt 9% in 2017 gebruik van een of meerdere wmo-voorzieningen. Dit percentage is een ruime factor 2,5 hoger onder huishoudens met een laag inkomen. Van hen maakt in % gebruik van één of meerdere voorzieningen. De leeftijdsverdeling onder huishoudens met een laag inkomen is niet zodanig anders dan die onder alle huishoudens om dit verschil in wmo-gebruik te kunnen verklaren. Van alle Almeerse huishoudens is in % bekend bij Plangroep. Dit omdat zij een adviesgesprek bij hebben gehad, doorverwezen zijn naar Ondersteuning schuldstabilisatie of omdat zij een traject schulddienstverlening volgen. Het percentage huishoudens dat bekend is bij Plangroep is een factor 4 hoger onder huishoudens met een laag inkomen dan onder alle Almeerse huishoudens. Van de huishoudens met een laag inkomen is 8% bekend bij Plangroep. 8

11 Bronnen Rapportage Cliënten inkomensregelingen Almere 2017, Onderzoek& Statistiek, gemeente Almere, september 2018 Databestand opgebouwd op basis van verschillende databestanden (gebruik CBS microdata): Huishoudenbestanden CBS (GBAHUISHOUDENBUS), Inkomensbestanden persoonsniveau CBS (INPATAB), Inkomensbestanden huishoudenniveau CBS (INHATAB), Vermogensbestanden huishoudens CBS-(VEHTAB) en Bestand gebruik regelingen en eigenschappen personen- gemeente Almere 9

12 10

13

14