GENERO Jaaroverzicht 2016

Transcriptie

1 GENERO Jaaroverzicht 2016 Datum: april 2017 GENERO is gericht op het bevorderen van kwalitatief goede en doelmatige zorg/welzijn/ondersteuning van ouderen en mantelzorgers. Hierbij stellen we het zelfstandig blijven functioneren van ouderen centraal, als het kan zo lang mogelijk in de vertrouwde omgeving van de eigen buurt. Meer specifiek streven we naar behoud en/of verbetering van kwaliteit van leven, zelfredzaamheid, gezondheid en vitaliteit bij ouderen. I. Actuele en door ouderen gedragen thema s We werken in netwerkverband samen aan het bevorderen van de ondersteuning en zorg voor ouderen en geven prioriteit aan de volgende thema s, die door ouderen worden gedragen, namelijk: I. Preventie De leden van het GENERO Ouderen- en mantelzorgforum vinden preventie belangrijk omdat vroegtijdige signalering beperkingen op latere leeftijd kan voorkomen en levensvreugde behouden of vergroot kan worden. Ook wordt dit thema landelijk door ouderen gedragen, de gezamenlijke NPO-ouderendelegaties geven aan het voorbereiden op de toekomst en behoud van kwaliteit van leven van groot belang te vinden. 1 II. Verbetering van zorg thuis en in buurt/wijk We denken onder meer aan de ondersteuning en zorg in de directe (woon)omgeving van ouderen, het sociale netwerk en aan technologische ondersteuning. Dit sluit ook aan bij wat ouderen van de gezamenlijke NPO-ouderendelegaties landelijk benoemden. Belangrijke aandachtspunten vanuit het perspectief van ouderen voor zelfstandig thuis wonen met beperkingen zijn onder meer Mensen en voorzieningen in de buurt waar je op terug kunt vallen en Toegang tot zorg en ondersteuning op maat. 2 III. Verbetering samenwerking en continuïteit in zorg en welzijn Om passende zorg voor oudere patiënten te realiseren en de continuïteit van hun zorg en behandeling te waarborgen is het noodzakelijk dat de samenwerking en overdracht tussen de verschillende professionals en domeinen goed georganiseerd is, zoals tussen wijknetwerk en eerste lijn en tussen eerste en tweede lijn. Ook dit thema is voor ouderen van alle NPO-ouderendelegaties belangrijk: De overgang van huis naar ziekenhuis en terug is speerpunt voor ouderen. 3 Binnen de hoofdthema s hebben twee sub-thema s specifiek de aandacht: 1. Onderwijs en opleiden: om verbetering in de ouderenzorg te realiseren is het nodig dat betrokken professionals beter inhoudelijk worden opgeleid, wat betreft kennis over kwetsbare ouderen en multidisciplinair samenwerken. Voor het verbeteren van het onderwijs maken de leden van het GENERO Ouderen- en mantelzorgforum zich in het bijzonder sterk door deelname aan diverse activiteiten van Mbo en Hbo. Ook komt ouderenparticipatie in het onderwijs naar voren in een in 2016 gemaakte regiofilm. 2. Financiering van zorgvernieuwingen: als belangrijke hindernis voor het systematisch en structureel in de praktijk invoeren van effectieve interventies geven ouderen zelf aan dat financiële barrières een belangrijke reden zijn. 4 Om tot invoering te komen van vernieuwing in preventie/ondersteuning/zorg voor ouderen zetten we ons in om problemen bij de financiering te signaleren en gezamenlijk oplossingen voor deze hindernissen te genereren. Een uitgebreidere toelichting op de inhoudelijke thema s is te vinden in het GENERO Beleidsplan. 5 1 KBO-PCOB (Eindred.). Hoe worden Kees en Jannie beter oud? Concept Toetsingskader vanuit ouderenperspectief. BeterOud Landelijk Ouderenplatform, 24 november KBO-PCOB (Eindred.). Hoe worden Kees en Jannie beter oud? Concept Toetsingskader vanuit ouderenperspectief. BeterOud Landelijk Ouderenplatform, 24 november KBO-PCOB (Eindred.). Hoe worden Kees en Jannie beter oud? Concept Toetsingskader vanuit ouderenperspectief. BeterOud Landelijk Ouderenplatform, 24 november Projectplan Houd ouderen op de been. 5 GENERO Beleidsplan Zie GENERO Jaaroverzicht

2 II. Veertien ambities Via de activiteiten die we binnen de vijf thema s ondernemen willen we ons gezamenlijk inzetten voor 14 ambities. We lichten hier twee eruit: Een van de ambities is dat bij alle activiteiten van GENERO de stem van de oudere gehoord wordt. We nodigen bij alle activiteiten van GENERO dan ook ouderen uit om deel te nemen en mee te spreken, leden van het Ouderen- en mantelzorgforum en ook andere ouderen, bijvoorbeeld via het uitnodigen van ouderenbonden in de regio van het netwerk. Een andere ambitie is om elk jaar binnen GENERO een project te starten om een bijdrage te leveren aan kwalitatief goede en doelmatige zorg/welzijn/ ondersteuning van ouderen en/of mantelzorgers. Dit was succesvol. Een valpreventieproject ging in samenwerking met het Erasmus MC in 2016 van start met subsidie van ZonMw, met aanvullend een in 2017 door Fonds Nuts Ohra toegekende subsidie. Voor alle 14 ambities van GENERO zie Bijlage I. III. Betrokkenheid ouderen blijvend realiseren Om ervoor te zorgen dat ouderen goed vertegenwoordigd blijven bij de activiteiten van GENERO kent GENERO kent een Ouderen- en mantelzorgforum dat bestaat uit 16 ouderen vanaf ongeveer de leeftijd van 65 jaar. De leden van het forum willen ervoor zorgdragen dat de inbreng van ouderen als gelijkwaardige partij in het zorg- en welzijnsveld meegenomen wordt in besluitvorming. De leden leveren ook vanuit ouderenperspectief een bijdrage aan het handhaven en het verbeteren van de kwaliteit en toegankelijkheid van welzijn en zorg voor ouderen. Actief GENERO Ouderen- en mantelzorgforum Ook in 2016 was het Ouderen- en mantelzorgforum weer zeer actief, de leden lazen mee bij voorstellen voor subsidierondes van Fonds Nuts Ohra, Nationaal Programma Ouderenzorg en RAAK-PRO om de ontwikkeling van de voorstellen te toetsen/verbeteren vanuit ouderenperspectief. Ook droegen de leden van het forum bij aan een aantal onderwijsprojecten van Mbo en Hbo om beeldvorming rond ouderen en ouderenzorg te verbeteren of inhoudelijk bij te dragen. Forumleden hebben bij verschillende organisaties meegedacht bij initiatieven op het vlak van welzijn en zorg voor ouderen, zoals gemeenten, zorginstellingen en hogescholen. Initiatiefnemer voor thema preventie Het GENERO Ouderen- en mantelzorgforum was initiatiefnemer van het thema preventie waarop in 2016 het project Houd ouderen op de been: met een wijkgerichte aanpak op weg naar structurele invoering van Senior- Stap gebaseerd is. Het project is gericht op het ontwikkelen en toepassen van een innovatieve wijkgerichte aanpak voor valpreventie vanuit de visie van ouderen (zie verder paragraaf IV.1). Activiteiten voor meer bekendheid In 2016 heeft het Ouderen- en mantelzorgforum meer bekendheid gecreëerd en de positie van het forum in het netwerk versterkt in de GENERO-regio via een website, folder en filmpjes: Er is een website ontwikkeld: Hier is algemene informatie over het forum te vinden, maar ook wordt regelmatig nieuws geplaatst. Een link naar de website is te vinden op de websites van GENERO en BeterOud. Promotiemateriaal (een folder) is verspreid onder GENERO-partners en andere relevante partijen in ouderenzorg en welzijn, digitaal aan het gehele netwerk en speciaal ook aan Wmo-raden en door het uitdelen door leden van het forum bij afspraken en GENERO-bijeenkomsten. De folder staat op de websites van het forum en GENERO (pagina Ouderen- en Mantelzorgforum) en is te vinden op BeterOud. Ook is de folder verspreid onder de leden van het landelijke ouderenplatform waarin de ouderendelegaties van alle NPO-netwerken vertegenwoordigd zijn. Een regiofilm (film nr. 1) rond ouderenparticipatie is ontwikkeld met een van de leden van het forum als hoofdpersoon. Mieke van der Ven bezoekt in het filmpje het Albeda College te Rotterdam. Een van de opbrengsten van de contacten tussen onderwijs en ouderen, en in het filmpje getoond, is dat ouderen meedoen aan de lessen cliënttyperingsgesprekken op het Albeda College. Eerstejaars studenten leren een cliënt te bevragen op zijn of haar levensloop, zodat er in de zorg een persoonlijke benadering gekozen kan worden. In eerste instantie oefenden studenten op elkaar, dat is eigenlijk heel gek. Door de deelname van GENERO Jaaroverzicht

3 ouderen krijgen ze direct met toekomstige cliënten te maken en lijkt de les meer op de praktijk. Dat is voor die studenten erg leerzaam en voor ons is het prettig om een bijdrage te kunnen blijven leveren, aldus Mieke van der Ven. Ouderenparticipatie in het onderwijs zorgt ervoor dat studenten beter voorbereid zijn op de praktijk en daarmee uiteindelijk betere zorgverleners worden. Ouderen vinden het filmpje zeer verhelderend. Het filmpje is te zien via YouTube: BeterOud regiofilm GENERO Zuidwest-Nederland, Een aantal fragmenten uit het filmpje zijn getoond in een compilatie van filmpjes van alle NPOouderendelegaties op het congres Een nieuwe generatie ouderen(zorg), november Deze compilatiefilm (film nr. 2) is te zien via YouTube: Ouderen laten belang ouderenparticipatie zien, Ouderenparticipatie is een van de belangrijke opbrengsten van het Nationaal Programma Ouderenzorg. In de film vertellen ouderen en laten ze zien hoe ze invulling geven aan ouderenparticipatie en waarom dit zo belangrijk is. Welzijn, wonen en zorg voor ouderen verbeteren kan eigenlijk alleen maar samen met ouderen. Activiteiten gericht op gemeenten/wmo-raden Het forum heeft zich in 2016 ook gericht op Wmo-raden in de GENEROregio. De voorzitter van het forum heeft Wmo-raden een brief gestuurd met informatie over het forum en de raden gevraagd naar de uitdagingen in de gemeente op het gebied van welzijn en zorg voor ouderen. Het forum hoopt in 2017 hieraan verder vervolg te geven. Forumleden waren bij verschillende bijeenkomsten aanwezig, zoals GENERO netwerkbijeenkomsten, werkgroepen, symposia of andere relevante bijeenkomsten om zichtbaarheid te geven aan het forum (zie verder hoofdstuk VI). Het forum ontving t/m eind 2016 extra ondersteuning via een subsidie uit het Nationaal Programma Ouderenzorg (ZonMw-subsidie ) 6. Het NPO is met anderhalf jaar verlengd tot en met medio 2018 om opbrengsten van het NPO te borgen en te stimuleren dat de ambitie van BeterOud gerealiseerd kan worden, onder andere het borgen van ouderenparticipatie. In 2017 is hiervoor een vervolgsubsidie aan te vragen. Zie hoofdstuk VI voor uitgebreide informatie over de activiteiten van het forum. Ouderen aan het woord: Verhalen vertellen Beter Oud 2030 Samen met collega-netwerken NUZO (Utrecht) en Noord-Nederland onderzoekt GENERO de mogelijkheid voor een plan voor het nog beter naar voren brengen van de stem van ouderen, in al hun verscheidenheid. IV. Activiteiten per inhoudelijk thema Om de ambities van GENERO (zie ook Bijlage I) te realiseren ondernam GENERO in 2016 per inhoudelijk thema de hieronder in paragraaf 1 tot en met 5 beschreven activiteiten (projecten en bijeenkomsten). 1. Preventie Kernpunten 2016: In samenwerking met het Erasmus MC ging een valpreventieproject van start. Via een integrale wijkaanpak met ouderenparticipatie wordt de NPO-innovatie Senior-Stap geïmplementeerd. Implementatieonderzoek zal kennis hierover naar voren brengen. Een hiervoor bij ZonMw/Nationaal Programma Ouderenzorg ingediende subsidieaanvraag is gehonoreerd. Voor een aanvulling op het bij ZonMw ingediende valpreventieproject dienden we samen met Erasmus MC ook een subsidieaanvraag bij Fonds Nuts Ohra in het programma Meer veerkracht, langer thuis. Dit project is specifiek gericht op alleenstaande ouderen met een beperking en ook gehonoreerd (januari 2017). We ondersteunden een aantal andere lopende projecten in de GENERO-regio op het gebied van preventie voor ouderen en bevorderen kennisuitwisseling binnen het netwerk daarover. 6 ZonMw-subsidie Een samenvatting van de aanvraag staat op GENERO Jaaroverzicht

4 1.1. Houd ouderen op de been : twee valpreventieprojecten In 2016 werkten we, in nauwe samenwerking met het Erasmus MC, aan het ontwikkelen van een project gericht op het structureel en systematisch toepassen van effectieve preventieve interventies bij zelfstandig wonende ouderen van 65 jaar en ouder. Het GENERO Ouderen- en mantelzorgforum had gevraagd ons in te zetten voor preventie. De aandacht gaat uit naar interventies voor ouderen van jaar die zelfstandig wonen en die in de toekomst ook langer zelfstandig zullen blijven wonen. Doel is om bij deze groep achteruitgang in gezondheid/functioneren zoveel mogelijk te voorkomen. We richtten ons op effectieve preventie interventies, zodat we weten dat de interventies theoretisch onderbouwd zijn en daarom kansrijk om effect te hebben. 7 In 2015 voerden we voor de ontwikkeling van het project al een inventarisatie uit naar effectieve preventieve interventies voor ouderen. 8 Effectieve preventieve interventies voor ouderen zijn er, vooral op het gebied van valpreventie, maar implementatie hiervan verloopt moeizaam. Interventies worden niet systematisch en structureel toegepast en er is beperkte participatie door ouderen, terwijl veel (gezondheids)winst te behalen is. Ouderen zien als belemmeringen: onvoldoende aandacht voor preventie bij zorgverleners, onvoldoende bekendheid met voorzieningen in de eigen woonbuurt, moeite met het volhouden van de interventie en financiële barrières. Bespreking van de resultaten van de inventarisatie vond in 2016 plaats in het Ouderen- en mantelzorgforum en de Stuurgroep van GENERO. Vervolgens kwam een projectgroep voor bijeen, met vertegenwoordigers van het GENERO Ouderen- en mantelzorgforum, twee praktijkorganisaties (Careyn en Surplus), Hogeschool Rotterdam, Erasmus MC en GENERO. Project 1: wijkgerichte aanpak met ouderenparticipatie en implementatie Senior-Stap In de subsidieronde Invoering en structurele borging van innovaties in het zorg- en welzijnsstelsel voor ouderen van het Nationaal Programma Ouderenzorg van ZonMw dienden we samen met het Erasmus MC een subsidieaanvraag in (gehonoreerd). Het project is op 15 december 2016 gestart, met een voorbereidende fase. Het project Houd ouderen op de been: met een wijkgerichte aanpak op weg naar structurele invoering van Senior-Stap is gericht op: Ontwikkelen en toepassen van een innovatieve wijkaanpak voor valpreventie vanuit de visie van ouderen; Implementatie van de interventie Senior-Stap binnen deze wijkaanpak; Senior-Stap is een in het NPO ontwikkelde zelftest voor mobiliteit en valrisico voor ouderen die kan helpen om vroegopsporing van ouderen met een verhoogd valrisico te verbeteren en ouderen kan motiveren dit risico met professionele begeleiding te verminderen. Zie ook Inzicht in het effect van de implementatie op de participatiegraad, compliantie en op verhoging van mobiliteit en vermindering van valangst. Structurele financiering en borging van de interventie. Hiervoor sluiten we aan bij een Maatschappelijke Kosten- en Batenanalyse (MKBA) voor valpreventie die het Erasmus MC ontwikkelt 9. Op basis van deze MKBA zal een businesscase worden opgesteld voor effecten op vallen, letsels en kosten, verdeeld over Wmo, Wlz en Zvw. We voeren het valpreventieproject uit in drie wijken in de gemeente Breda. Het samenwerkingsverband voor de uitvoering bestaat uit: KBO Breda, NOOM, GENERO Ouderen- en mantelzorgforum, gemeente Breda, GGD West-Brabant, St. Elisabeth, Careyn, Surplus, Thebe, Zorg voor elkaar, ergo-/fysiotherapie- en huisartspraktijken, sociaal team Breda, zorgverzekeraars CZ en Zilveren Kruis, GENERO en het Erasmus MC. Verder zijn betrokken: AMC-geriatrie/ouderengeneeskunde, Erasmus MC (Huisartsgeneeskunde), Erasmus Universiteit Rotterdam-instituut Beleid en Management Gezondheidszorg, Hogeschool Rotterdam, KBO/PCOB (Krachtig Cliëntenperspectief, Oefen je Vitaal!), Koninklijk Nederlands Genootschap Fysiotherapie (KNGF), Radboudumc, Universiteit van Tilburg en VeiligheidNL. De implementatie van de preventieve interventies wordt geëvalueerd via evaluatieonderzoek, met onderzoek onder meer naar mate van toepassing, bereik van het aantal ouderen via screening, bereidheid tot deelname interventies, effect, ervaringen professionals/ ouderen, barrières en facilitatoren voor deelname. 7 Bron: 8 Vroling H en Smilde-van den Doel DA. Rapport Preventie gericht op zelfstandig wonende ouderen van jaar. Inventarisatie van effectieve preventieve interventies. GENERO, december Zie ook 5/maatschappelijke-kosten-baten-analyse-mkba-van-valpreventie-bij-ouderen/. GENERO Jaaroverzicht

5 Project 2: alleenstaande ouderen met één of meer beperkingen Ook bij Fonds Nuts Ohra, programma Meer veerkracht, langer thuis dienden we samen met het Erasmus MC een aanvraag in met als titel Wijkgerichte aanpak voor verspreiding en inbedding van effectieve valpreventieinterventies. De aanvraag is begin 2017 gehonoreerd. Dit tweede valpreventieproject is specifiek gericht op alleenstaande zelfstandig wonende ouderen 65+ met één of meer (fysieke) beperkingen. Via een wijkaanpak met ouderenparticipatie wordt aan deelnemende ouderen een keuze aangeboden uit meerdere effectieve valpreventieprogramma s: In balans, Vallen verleden tijd, Otago en Oefen je vitaal! Het project wordt uitgevoerd in dezelfde drie wijken in Breda als project 1. Projectleider van beide projecten is dr. Suzanne Polinder, Erasmus MC afdeling Maatschappelijke Gezondheidszorg (MGZ). De looptijd van het ZonMw/NPO-project is december 2016 t/m december De looptijd van het project bij Fonds Nuts Ohra is juni 2017 t/m eind Beide projecten sluiten ook aan op een soortgelijk project binnen het Erasmus MC dat gericht is op de implementatie van preventieve interventies binnen het ziekenhuis. De projecten zullen elkaar zo kunnen versterken. We delen de informatie die voorkomt uit de projecten met het netwerk. Bij positieve resultaten kan dit ook verder vervolg krijgen in andere delen van de GENERO-regio Andere projecten op het gebied van preventie We hielden contact met een aantal andere NPO-projecten in de regio op het terrein van preventie: TOPICS-MDS-analyseproject Sociaaleconomische en etnische verschillen in kwetsbaarheid onder zelfstandig-wonende ouderen in Nederland (penvoerder Erasmus MC) 10. TOPICS-MDS-analyseproject Meer grip op kwetsbaarheid. Duiden van effectiviteit van integrale zorginterventies door het onderscheiden van subpopulaties van kwetsbare ouderen (penvoerder EUR) 11. Doel is te onderzoeken of subpopulaties binnen de groep van kwetsbare ouderen te onderscheiden zijn. Om de resultaten te duiden en kwalitatief verder uit te diepen zullen deze worden voorgelegd aan leden van het GENERO Ouderen- en mantelzorgforum (voorjaar 2017). Optimaliseren van de kwaliteit van farmacotherapie bij ouderen met verstandelijke beperkingen in de eerste lijn: implementatie van systematische multidisciplinaire medicatiebeoordeling (penvoerder Erasmus MC). 12 Het project is eind 2016 afgerond. De resultaten worden nog beschreven. GRIP&GLANS in Rotterdam (penvoerder Context). 13 Dit project is in 2016 afgerond. Het plan is in 2017 informatie over de resultaten van het project te verspreiden. Via de Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra (NFU) is er betrokkenheid bij: TOPICS-MDS-werkgroep. Hiervan maakt namens GENERO sinds november 2015 dr. Kirsten Asmus (ibmg/eur) uit. Via de NFU 14 -commissie ouderenzorg Synthese van resultaten van NPO-projecten over vroegopsporing van complexe problematiek en multidisciplinaire zorg voor de ouderen in de Nederlandse huisartspraktijk Voor een samenvatting, zie ook: 11 Zie ook voor een samenvatting: 12 Zie Meer informatie ook in GENERO Nieuwsbrief nr. 22 op 13 Zie voor een samenvatting van de aanvraag: Meer informatie ook in GENERO Nieuwsbrief nr. 24 op en op BeterOud: 14 Nederlandse Federatie van Universitair Medische Centra. 15 Zie voor een samenvatting van de aanvraag: GENERO Jaaroverzicht

6 2. Verbetering van zorg thuis en in buurt/wijk Kernpunten 2016: Gestart is met de uitvoering van een nieuw Even buurten-project voor de ontwikkeling van een integrale wijkaanpak-instrument en een e-learningmodule. Een hiervoor bij ZonMw/NPO ingediende subsidieaanvraag is gehonoreerd. De ondersteuning door In voor zorg! van de verdere verspreiding en implementatie van de Even buurtenmethodiek in Rotterdam is in 2016 afgerond. Rond het thema Mantelzorgondersteuning heeft een projectgroep een eerste verkenning voor een te ontwikkelen project gericht op mantelzorgers van mensen met dementie uitgevoerd. Thema van het GENERO-symposium 2016 was Ondersteuning van mantelzorgers van ouderen met dementie. Er waren bijna 200 deelnemers. Bij ZonMw/Nationaal Programma Ouderenzorg is een subsidieaanvraag ingediend in de ronde Betere zichtbaarheid netwerken en gehonoreerd. Naar aanleiding hiervan vond een invitational conference met gemeenten en ouderen plaats om onderwerpen te definiëren rond vraagstukken in het sociaal domein die studenten van Erasmus Universiteit Rotterdam in afstudeeropdrachten zullen beantwoorden Even buurten verdere verspreiding en implementatie Ontwikkeling nieuw instrument Integraal werken in de wijk en e-learningmodule In 2016 heeft Even Buurten een VIMP-subsidie ontvangen (penvoerder/projectleider: GENERO, subsidie ) 16. VIMP (Verspreidings- en Implementatie-Impuls) is een stimuleringssubsidie vanuit ZonMw om methodieken breder te verspreiden. Er wordt gewerkt aan de volgende producten: a. Online-analysetool Integraal werken in de wijk, een instrument waarmee randvoorwaarden voor het werken aan een integrale wijkaanpak voor professionals inzichtelijk wordt gemaakt. De tool zal breed beschikbaar zijn. Alle professionals in het sociale domein zullen deze tool kunnen gebruiken om zichzelf te beoordelen (assessment) en verbetertips opdoen. De analysetool is in 2016/begin 2017 getest in wijkteams/ (wijk)netwerken in Rotterdam en Elburg. Bergen op Zoom en Breda testen de tool in Daarnaast zijn sessies gehouden in wijkteams/wijknetwerken waarin het team in drie sessies het integraal werken in de wijk analyseert, maar ook actieplannen bedenkt en uitvoert om het integraal werken verder te stimuleren b. e-learningmodule gericht op de competenties van spil-zijn voor verdere laagdrempelige verspreiding van de methodiek Even Buurten naar professionals van de 44 wijkteams van Rotterdam en professionals in andere gemeenten die de methodiek van Even Buurten willen toepassen in hun eigen wijkcontext. De projectleiding van de ontwikkeling van de online-analysetool (a.) ligt bij prof. dr. Anna Nieboer (instituut Beleid en Management van de Gezondheidszorg/EUR) en van de e-learningmodule (b.) bij dr. Marleen Goumans, Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam. Bij het project is ook gemeente Rotterdam betrokken. Professionals en de landelijke leergemeenschap Lokaal Samenwerken van BeterOud (zie zijn betrokken bij de ontwikkeling van de producten. Ook wordt de leergemeenschap Lokaal Samenwerken benut voor de landelijke verspreiding van de tools. Het project loopt t/m zomer Verdere verspreiding en implementatie Even buurten-methodiek Sinds 2015 is onder begeleiding van een coach van het VWS-programma In voor zorg! gewerkt aan de verdere verspreiding en borging van de Even buurten-methodiek in de Rotterdamse wijkteams. De aanpak van de doorontwikkeling van de methodiek loopt langs twee lijnen: de Rotterdam-brede lijn (Even buurten is opgenomen in een aantal scholingen) en de wijkgerichte lijn (maatwerkaanpak per wijk). De wijkaanpak wordt op termijn extra ondersteund door de analysetool Integraal werken in de wijk (zie onder 2.1.1). Gemeente Rotterdam heeft samen met de partners in de stad een leeromgeving gecreëerd voor medewerkers, het zogenoemde Leerhuis. In het leerhuis zal ook een Even Buurten-module worden aangeboden. De leeraanpak wordt nog versterkt door de te verschijnen e-learningmodule (zie 2.1.1). De coach van In voor zorg! is na een jaar voorbereiding onder leiding van GENERO (2014) in begin 2015 bij Even buurten begonnen. In 2015 zijn 13 ervaren spilfunctionarissen van Even buurten ingezet bij 12 wijkteams en heeft de coach samen met de partners en de gemeente Rotterdam verkend hoe de verspreiding en borging het 16 Zie voor een samenvatting ook de website van ZonMw: GENERO Jaaroverzicht

7 beste kon verlopen. Eind 2015 is een scenario opgesteld voor verdere verspreiding van de methodiek Even Buurten over andere wijkteams van Rotterdam. T/m eind 2016 liep vervolgens de uitvoering hiervan. Meer informatie op de website van In voor zorg!: Rotterdam.html. Over Even buurten zijn ook artikelen te vinden in GENERO Nieuwsbrief nr op en op de website Effectieve ondersteuning van mantelzorgers Ontwikkeling project rond mantelzorgondersteuning Om een bijdrage te leveren aan de ondersteuning van mantelzorgers willen we binnen GENERO een project rond dit onderwerp ontwikkelen. Vanuit gemeenten is er behoefte aan werkzame interventies voor ondersteuning van mantelzorgers (GENERO Stuurgroep, november 2015). Het project zal gericht zijn op een oudere populatie (oudere cliënt en eventueel oudere mantelzorger). De aandacht gaat uit naar de ondersteuning van mantelzorgers van mensen met dementie. Voor een eerste inventarisatie is in 2016 een startprojectgroep bijeen geweest en er is een symposium rond dit thema georganiseerd (zie paragraaf 2.2.2). In 2017 wordt verder vervolg gegeven aan dit onderwerp GENERO-Symposium over mantelzorgondersteuning Op 7 november 2016 vond in Hogeschool Rotterdam het vijfde GENERO symposium plaats over ondersteuning van mantelzorgers van ouderen met dementie. Bijna 200 deelnemers waren aanwezig, waaronder ouderen en mantelzorgers en vertegenwoordigers van eerste lijn, wijkverpleging, ziekenhuizen, zorg- en welzijnsorganisaties, Mbo, Hbo, universiteit en zorgverzekeraar. De leiding van de bijeenkomst was in handen van Aaike Kamsteeg, wethouder te Zwijndrecht en lid GENERO-Stuurgroep. Het symposium werd muzikaal geopend door zangkoor Con Amore, een koor van ouderen met dementie en hun mantelzorgers. Con Amore liet zien dat samen genieten van muziek en zang een positieve indruk achterlaat bij ouderen met dementie én hun mantelzorgers. Dertien sprekers hielden lezingen over de ondersteuning van mantelzorgers van ouderen met dementie: Plenaire sessies: Cecil Scholten, projectleider In voor Mantelzorg, Expertisecentrum Mantelzorg en Zorg Beter met Vrijwilligers, ging in op vraagstukken rondom het versterken van de samenwerking en participatie van informele zorg in relatie tot dementiezorg. Prof. dr. Rose-Marie Droës, hoogleraar Psychosociale hulpverlening voor mensen met dementie bij VU medisch centrum, hield een lezing over de positieve resultaten van een ontmoetingscentrum in de wijk die laagdrempelige ondersteuning biedt aan mensen met dementie en hun mantelzorgers en interventies die daaraan gekoppeld zijn: Dementelcoach, DemenTalent en een e-learning voor mantelzorgers. Zes parallelsessies: Drs. Marieke van Werkhoven en Gwendoline van den Eynde (Zeeuwse Zorgschakels) hielden een sessie over casemanagement dementie en de mantelzorger. Marieke Janssen (Hogeschool van Amsterdam) en Pieter Hasenaar (dementia App) demonstreerden de dementia App, deze app bevat functies voor communicatie, agenda, detectie, geheugen en plezier. Ineke Riemens (Odensehuis Walcheren) sprak over de ervaringen van het Odensehuis, een ontmoetingsplek voor mensen met geheugenproblemen en mantelzorgers. Netta van t Leven Msc. (Hogeschool Rotterdam) en Arjan Koreman (Surplus) gingen in op het inzicht in behoeften, voorkeuren en inbreng van mantelzorgers. Koreman informeerde deelnemers ook over het instrument Zicht op mijn Mantelzorg. Dr. Ton Bakker (Hogeschool Rotterdam) en Ingrid van Veen (Zorgpartners Midden Nederland en Tandem) besteedden aandacht aan preventie van problematiek in de thuissituatie en effectieve interventies en praktijkervaringen. Josette van Loon (gemeente Goeree-Overflakkee) en Hansje Pontier (Drechtzorg) spraken over hun ervaringen met regionale samenwerking voor zorg en ondersteuning voor mensen met dementie en hun mantelzorgers. Deelnemers De uitnodiging voor de bijeenkomst is breed verstuurd. Er waren bijna 200 deelnemers aanwezig, waarvan 34% van zorgorganisaties, 19% ouderen, 7% welzijnsorganisaties, 7% kennis- of onderwijsinstellingen, 5% GENERO Jaaroverzicht

8 van gemeenten en 4% namens Wmo- of seniorenadviesraad, 5% van organisaties ter ondersteuning van mantelzorgers/vrijwilligers, 5% uit eerste lijn; 5% uit 2 e lijn, 2% ketenorganisaties/samenwerkingsverbanden, 5% bedrijven en 2% overige partijen. De conferentie bracht senioren, praktijk (zorg/welzijn/gemeenten), wetenschap en opleidingen samen. Evaluatie Er zijn 100 ingevulde evaluatieformulieren 17 ingeleverd (respons 50%): Veel positieve reacties waren er voor koor Con Amore. De meest gewaardeerde presentaties zijn gehouden door Marieke van Werkhoven / Gwendolyne van het Eynde (Zeeuwse Zorgschakels) (95% uitstekend/goed), Marieke Janssen (HvA) / Pieter Hasenaar (Dementia app) (92% uitstekend/goed) en Ineke Riemens (Odensehuis) (74% uitstekend/goed). 62% van de deelnemers heeft het opdoen van nieuwe inzichten en kennis het meest gewaardeerd en 26% het ontmoeten van bestaande contacten of het opdoen van nieuwe contacten (12% overige zaken). Voor het samenstellen van het symposiumprogramma is meegedacht vanuit het dementieprogramma van CZ, de gemeente Rotterdam, Hogeschool Rotterdam, het programma Samen Sterk van Vilans en vanuit ZonMw. Een verslag van de bijeenkomst is te vinden op de website Vraagstukken rond ouderen en mantelzorgers in het sociaal domein In 2016 honoreerde ZonMw de subsidieaanvraag van GENERO over de participatie van gemeenten, ouderen en onderwijs bij verbetering welzijn/zorg voor (kwetsbare) ouderen (penvoerder/projectleider: GENERO, projectnummer ). We hebben hierin aandacht voor het verbeteren van ondersteuning/welzijn/zorg voor (kwetsbare) ouderen vanuit gemeentelijk perspectief en het verbreden en versterken van de relatie tussen welzijns- en zorgpartijen en gemeenten. Invitational conference en notitie Op 5 oktober 2016 hielden we eerst een interactieve sessie met de focus op vraagstukken die vanuit gemeentelijk perspectief van belang zijn, vooral in het sociaal domein. De bijeenkomst stond onder leiding van prof. dr. Robbert Huijsman, hoogleraar management en organisatie van de ouderenzorg aan de EUR. Dr. Hanna van Dijk, eveneens EUR, schetste vanuit Even buurten de vraagstukken die door onderzoek beantwoord zijn en welke kennisvragen er nog liggen bijvoorbeeld in de verbinding tussen informele en formele netwerken. De verkenning met gemeenten en ouderen leverde veel informatie op die in een notitie is beschreven. Op basis van de notitie definieerden studenten van ibmg/eur afstudeeropdrachten. De notitie is aan de officiële GENEROnetwerkpartners toegestuurd. 15 studenten aan de slag 15 studenten van ibmg/eur en 1 student van Hogeschool NTI zijn aan de slag met thema s uit de notitie: Bij prof.dr. Robbert Huijsman en prof.dr. Kim Putters kozen 9 studenten een scriptieonderwerp binnen het thema 'Community care for elderly in the municipality, onder meer rond de gemeentelijke beleidscyclus voor de Wmo, zelfredzaamheid, mantelzorg, eenzaamheid en ICT/E-health. Bij dr. Hanna van Dijk schrijven 5 studenten een scriptie over een onderwerp binnen het thema Integrale wijkaanpakken. Een student van Hogeschool NTI koos als onderwerp de behoeften van mantelzorgers van mensen met dementie in de thuissituatie. De studenten voeren hun opdrachten uit bij gemeenten die hiervoor interesse hebben getoond. Een aantal studenten zal (voorlopige) resultaten van hun opdrachten presenteren op 17 mei 2017 in Rotterdam, op een regionale spin-off van de landelijke conferentie Een nieuwe generatie ouderen(zorg) (zie V.1). Deze bijeenkomst wordt georganiseerd in samenwerking met GENERO. 17 Antwoordcategorieën uitstekend/goed/voldoende/onvoldoende. 18 Zie voor samenvatting ook: GENERO Jaaroverzicht

9 3. Verbetering samenwerking en continuïteit in zorg en welzijn Kernpunten: In Nieuwe Waterweg Noord, in de regio Boven de Westerschelde en rond het IJsselland ziekenhuis zijn implementatietrajecten om samenwerking en continuïteit van zorg en welzijn te verbeteren afgerond. We organiseerden een invitational conference Transmurale zorg voor ouderen in juli 2016 in Breda. Er waren 70 deelnemers. Een projectgroep kwam bijeen voor het verkennen van het onderwerp ziekenhuiszorg thuis. Voor 2017 hebben we een GENERO-conferentie hierover gepland Geïntegreerde zorg van eerste en tweede lijn: implementatieprojecten in drie regio s In 2016 zijn drie implementatietrajecten met financiering vanuit het Nationaal Programma Ouderenzorg, ingediend via GENERO Regionaal implementatieplan 2 (ZonMw-subsidie , penvoerder GENERO) afgerond. In de drie regio s is hierdoor betere samenwerking en continuïteit van zorg en welzijn gerealiseerd 19 : a. Regio Nieuwe Waterweg Noord (Maassluis, Schiedam, Vlaardingen) Het GeriatrieNetwerk Nieuwe Waterweg Noord werkte aan verbetering van de zorg voor thuiswonende, kwetsbare ouderen. Zeventien samenwerkingsverbanden met huisartsen, praktijkondersteuners en wijkverpleegkundigen hebben zich ingezet om meer proactief en integraal te werken. Het project kreeg vorm onder regie van Zorgorganisatie Eerste Lijn (ZEL). Eerst zijn wensen van ouderen in beeld gebracht en besproken met professionals. Het Integraal Walchers Zorgmodel (WIZ) bleek aan hun behoeften tegemoet te komen. Op basis daarvan hebben multidisciplinaire werkgroepen regionale afspraken gemaakt die zijn vastgelegd in de 'Handreiking persoonsgerichte zorg voor kwetsbare ouderen'. Door verschil in uitgangssituatie van de praktijken wisselde de behoefte aan kennis en ondersteuning. Essentieel was om bij de implementatie hierop aan te sluiten. De regio blijft zich inzetten om de ondersteuning van kwetsbare ouderen te verbeteren. Streven is dat in 2017 nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan en de transmurale samenwerking nog meer verbetert. b. Regio IJsselland Ziekenhuis (Capelle/Krimpen a/d IJssel/Rotterdam-Alexander) Voor het IJsselland Ziekenhuis is zorg voor kwetsbare ouderen een prioriteit, waarvoor in 2015 het keurmerk Seniorvriendelijk ziekenhuis is ontvangen. De implementatie van de Transmurale Zorgbrug (TZB) was een logisch vervolg op het transmurale zorgpad kwetsbare ouderen dat het IJsselland Ziekenhuis had ontwikkeld samen met VVT-partners: De Zellingen, Vierstroom Zorg Thuis, Laurens, Lelie zorggroep, Aafje, Humanitas, ZorgBreed, De Vijverhof en Centrum voor Reuma en Revalidatie Rotterdam. De TZB is ziekenhuisbreed aangepakt wat betekent dat alle ouderen (70+) gescreend worden op kwetsbaarheid op de SEH of op de polikliniek. Tijdens het project is binnen het ziekenhuis onder artsen en verpleegkundigen en bij huisartsengroepen het project toegelicht. Wijkverpleegkundigen, praktijkondersteuner huisarts en aandachtsvelders ouderenzorg van het IJsselland Ziekenhuis zijn samen geschoold en tijdens intervisiebijeenkomsten is de werkwijze zo nodig bijgesteld. Vanaf november 2015 is bij de eerste patiënten de TZB ingezet. Om de effecten van de TZB te kunnen meten is in 2015 gestart met een evaluatieonderzoek in de vorm van een 0-meting en nameting, waarin patiënten drie maanden zijn gevolgd. Resultaten worden rond de zomer van 2017 verwacht. c. Regio Boven de Westerschelde in Zeeland Implementatie Transmurale Ouderenzorg Zeeland (TOZ) op basis van de binnen het NPO ontwikkelde modellen Walchers Integrale Zorgmodel, Transmurale Zorgbrug en Zorgprogramma voor Preventie en Herstel. Huisartsen, bestuurders en professionals uit ziekenhuizen, verpleeghuizen en thuiszorg werken samen om de transmurale ouderenzorg te verbeteren. Het project kreeg vorm vanuit Zeeuwse Zorgschakels. In een kickoff-bijeenkomst zijn een gezamenlijke droom, doelen en prioriteiten bepaald. Werkgroepen zijn gestart, met daarin ook een ouderenvertegenwoordiging. Gestart is met de overgang van het ziekenhuis naar huis. De stappen van de TOZ-methodiek zijn beschreven in een TOZ Stroomdiagram. Alle ouderen (65+) worden in het ziekenhuis gescreend op kwetsbaarheid via VMS (VeiligheidManagementSysteem) Kwetsbare ouderen. Bij gebleken kwetsbaarheid van een oudere neemt het geriatrieteam een comprehensive geriatric assessment (CGA) af en wordt de TOZ-methodiek ingezet. Bij de warme overgang naar huis wordt de wijkverpleegkundige en soms de praktijkondersteuner ingeschakeld. Er is een TOZ Overdrachtsformulier en een TOZ Patiëntvolgsysteem ontwikkeld. In oktober 2015 is de implementatie gestart. Na een half jaar waren 19 Regionaal implementatieplan 2: Samenvattingen van de implementatieprojecten staan op > Projecten. In GENERO Nieuwsbrieven 23 en verder zijn artikelen opgenomen over deze projecten, zie > Nieuws. GENERO Jaaroverzicht

10 bijna 200 TOZ-patiënten geïncludeerd. Uit het evaluatieonderzoek bleek dat het project veel informatie en tools opleverde. Meer informatie is beschikbaar via en De projecten liepen t/m april Samen met de projectteams in de drie regio s hebben we een eindverslag opgesteld en ingediend (goedgekeurd). ZonMw merkte op dat op passende wijze invulling is gegeven aan het implementeren. De implementatie van de interventies loopt na afloop van de projectperiode door. Meer informatie is te vinden in GENERO Nieuwsbrieven 23, 25 en 26 op en op de website van ZonMw: (o.a. artikel, beleid-/adviesrapport, filmmateriaal, patiëntenfolders, presentaties) Transmurale zorg voor ouderen: GENERO Invitational conference Op 7 juli 2016 organiseerde GENERO in het Amphia Ziekenhuis in Breda een invitational conference over transmurale zorg voor ouderen. Bij deze bijeenkomst was een breed publiek aanwezig: vertegenwoordigers van eerste lijn, wijkverpleging, ziekenhuizen, zorg- en welzijnsinstellingen, Mbo, zorgverzekeraar en ouderen. Deze bijeenkomst werd georganiseerde mede naar aanleiding van de positieve resultaten van de interventie Transmurale Zorgbrug zoals ook in landelijke media is gecommuniceerd, bijvoorbeeld in Trouw 20 : Fors minder ouderen sterven na een acute ziekenhuisopname als ze thuis nazorg krijgen van een wijkverpleegkundige. Het gaat vooral om kwetsbare tachtigplussers die na een opname voor longontsteking of een delier weer thuis 'landen'. Dat valt vaak niet mee: zonder nazorg overlijdt ruim 30 procent binnen honderd dagen. Ontfermt de wijkverpleegkundige zich over hen, dan is de sterfte een kwart lager. Binnen twee implementatietrajecten van GENERO werd de transmurale zorg voor ouderen geïmplementeerd (zie paragraaf 3.1). Doel van de bijeenkomst was inspiratie en kennis te bieden aan organisaties en professionals die met transmurale zorg voor ouderen (verder) aan de slag willen. Dit werd gedaan door een toelichting op de Transmurale Zorgbrug (TZB) door dr. Bianca Buurman, lector Hogeschool van Amsterdam, onderzoeker bij AMC. Zij liet zien hoe de Transmurale Zorgbrug is ontwikkeld en welke resultaten zijn behaald. Vervolgens was het woord aan projectleiders van twee implementatieprojecten in de GENERO-regio. Henriëtte Rijsdijk en Wilma van der Vlegel, IJsselland ziekenhuis, vertelden hoe de implementatie van de TZB in hun regio plaatsvindt. Goede communicatie met alle partijen die betrokken zijn bij de zorg voor ouderen, waaronder huisartsen, gemeenten en zorgverzekeraars, blijkt essentieel te zijn. Marieke van Werkhoven en Corine van Maar, Zeeuwse Zorgschakels, vulden aan met ervaringen van de implementatie van Transmurale Ouderenzorg Zeeland. De implementatie leidde tot het beter in beeld hebben van de wensen en behoeften van ouderen en tot meer en betere samenwerking tussen de verschillende zorgverleners (zie ook paragraaf 3.1). In verdiepende gesprekken is verder gesproken over rol en positie van de wijkverpleegkundige, het organiseren van een implementatietraject, realiseren van financiering, oplossen van capaciteitsproblemen en scholing van professionals. De leiding van de bijeenkomst was in handen van Anton van Mansum, Raad van Bestuur Surplus en lid Stuurgroep GENERO. Voor de inhoud van de bijeenkomst is samengewerkt met de projectleiders uit Zeeland en regio IJsselland ziekenhuis (tevens sprekers). Een verslag van de conferentie is te vinden op Deelnemers De uitnodiging voor de bijeenkomst is gericht verstuurd aan netwerkpartners en partijen die een rol hebben bij Transmurale zorg voor ouderen. De conferentie bracht senioren, praktijk (zorg/2 e lijn/1 e lijn), wetenschap en opleidingen samen. Er waren 70 deelnemers, 41% van zorgorganisaties, 15% uit 2 e lijn, 12% uit 1 e lijn; 7% ouderen, 7% namens kennis- of onderwijsinstellingen, 6% van samenwerkingsverbanden, 3% van zorgverzekeraar en 3% overige partijen. Evaluatie Er zijn enkele ingevulde evaluatieformulieren ingeleverd, te weinig om een uitgebreide evaluatie te kunnen maken. Deelnemers laten in ieder geval weten de presentatie van dr. Bianca Buurman zeer te hebben gewaardeerd. Ook hebben deelnemers kennis genomen van de hen toegestuurde businesscase over de februari GENERO Jaaroverzicht

11 Transmurale Zorgbrug zoals beschreven in de rapportage Analyse belemmeringen structurele bekostiging vier NPO-projecten Aandacht voor ziekenhuiszorg thuis We hebben in 2016 een begin gemaakt met de uitwerking van een thema rond ziekenhuiszorg thuis. Voor acuut zieke ouderen (65-plussers) met cognitieve stoornissen en een acute ziekte is het Ziekenhuis Thuiszorgprogramma een alternatief voor ziekenhuisbehandeling. 22 Een zorgprogramma dat is uit te breiden naar andere chronisch zieke patiënten met een plotselinge verergering van hun onderliggende ziekte zoals hartfalen of COPD. Op dit moment is het in Nederland (nog) niet gebruikelijk ziekenhuiszorg thuis aan te bieden als een kwalitatief vergelijkbaar alternatief voor behandeling in het ziekenhuis. Terwijl ruim 50% van de acuut in het ziekenhuis opgenomen ouderen in principe niet zou kiezen voor een ziekenhuisverblijf als een alternatief behandeling thuis voorhanden zou zijn. In Nederland vindt wel sinds 2014 onderzoek naar ziekenhuiszorg thuis plaats bij ouderen met dementie en een acute ziekte (zie We zijn bijeengekomen met netwerkpartners Aafje, Havenziekenhuis, ZorgImpuls en GENERO om het onderwerp te bespreken en contact te leggen met andere partijen in de regio Rotterdam die interesse zouden kunnen hebben. Twee leden van het Ouderen- en mantelzorgforum zijn ook betrokken. Op 27 maart 2017 hebben we een invitational conference over ziekenhuiszorg thuis gepland waarop prof. dr. Sophia de Rooij zal spreken. Zij onderzoekt ziekenhuiszorg thuis in Nederland. Op de bijeenkomst komen ook initiatieven aan bod die raken aan ziekenhuiszorg thuis en in de regio Rotterdam actueel zijn. 4. Onderwijs en opleiden Kernpunten: GENERO neemt deel aan het project Samenwerken aan betere dementiezorg door samen te leren. Deelname is er van het GENERO Ouderen- en mantelzorgforum aan het project Jong en Oud samen Goud. GENERO leverde een bijdrage in een of meer projecten die zijn ingediend bij subsidieverstrekkers waarvan in 2017 besluitvorming bekend wordt. Een artikel van de gezamenlijke NPO-netwerktrekkers (waaronder GENERO) met een overzicht en analyse van NPO-projecten met onderwijsactiviteiten verscheen in 2016 in Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie. GENERO deed een oproep om ouderen te betrekken bij onderwijs op hogeschool en Mbo Samenwerken aan betere dementiezorg door samen te leren: onderwijsproject GENERO neemt deel aan het project Samenwerken aan betere dementiezorg door samen te leren. 23 Een subsidieaanvraag (penvoerder Hogeschool Rotterdam) is in 2016 door ZonMw gehonoreerd, NPO/Memorabelronde Onderwijs ten bate van samenhang binnen, wonen, welzijn en zorg. In dit project wordt op een vernieuwende manier onderwijs over dementiezorg ontworpen, zodat Hbo-studenten enthousiast worden voor de zorg aan mensen met dementie en mantelzorgers en professionals zorg meer op maat kunnen leveren. Het onderwijs wordt aantrekkelijker, makkelijker toegankelijk en praktijkgerichter. Betrokken organisaties zijn: Alzheimer Nederland, de Dementieketen Rotterdam, Dock, gemeente Rotterdam, GENERO (waaronder het Ouderen- en mantelzorgforum), Hogeschool Rotterdam en het Van Kleef Instituut. In alle fasen van het project worden ouderen betrokken, zowel bij de behoefteanalyse, als bij het ontwerp en de uitvoering van het onderwijs en ook bij de beoordeling van de praktijkopdrachten. Het project loopt t/m augustus Projectleider is dr. Jacomine de Lange, Kenniscentrum Zorginnovatie van Hogeschool Rotterdam. Op de landelijke conferentie Een nieuwe generatie ouderen(zorg) (zie paragraaf V.1) verzorgde Jacomine de Lange samen met Dini Smilde (GENERO) een rondetafelgesprek over het project. Een beknopt verslag staat in de digitale congresbundel. 24 Het project is ook opgenomen in de ZonMw-publicatie Dementie in onderzoek /Analyse_belemmeringen_structurele_bekostiging_vier_NPO-projecten.pdf 22 Leff B et al. Hospital at home: feasibility and outcomes of a program to provide hospital-level care at home for acutely ill older patients. Ann Intern Med Dec 6;143(11): zie ook: zie: GENERO Jaaroverzicht

12 4.2. Jong en Oud samen Goud: onderwijsproject Het GENERO Ouderen- en mantelzorgforum neemt deel aan Jong en Oud samen Goud. In dit project maken ouderen en studenten samen een organisatie en werkwijze voor het ondersteunen en vergroten van het sociale netwerk en sociale activiteiten van alleenstaande zelfstandig wonende ouderen in Rotterdam. Kern is om ieders kracht en kennis in te zetten voor elkaar. Iedereen heeft talenten en mogelijkheden om iets (terug) te doen voor een ander. Cruciaal is de match te vinden tussen de behoeften van de ouderen en van de jongeren. Ontmoeting is hierbij het sleutelwoord. In de ontmoeting ontstaat interactie en ook activiteiten die het sociale netwerk vergroten en/of sociale activiteiten van de ouderen doen toenemen. De projectleiding is in handen van dr. Elin Koppelaar, Kenniscentrum Zorginnovatie van de Hogeschool Rotterdam. Voor het project wordt samengewerkt tussen gemeente Rotterdam (programma Voor mekaar, programma Langer thuis), OSO-Rotterdam (samenwerkende ouderenbonden), Hogeschool Rotterdam (waaronder studenten verpleegkunde, fysiotherapie, leisure management en studenten van het Instituut van Gezondheidszorg), het Ouderen- en mantelzorgforum van GENERO en Woningcorporatie Wooncompas Ingediende onderwijsprojecten GENERO nam verder deel aan drie in 2016 ingediende subsidieaanvragen (penvoerder Hogeschool Rotterdam): Een projectidee voor meer inzicht in signalerings- en ondersteuningsmogelijkheden bij thuiswonende migrantenouderen en hun mantelzorgers. Geriatrische revalidatiezorg. Doel van dit project is samen met cliënten en mantelzorgers een transitie in gang zetten om hen een meer centrale positie te helpen innemen en eigenaar te doen zijn van hun revalidatieproces en om hen samen met professionals in staat te stellen het revalidatieproces te monitoren en beoordelen. MeeBewegen, een onderzoek naar inzet en effect van een beweeginterventie met technologie voor thuiswonende mensen met dementie Inventarisatie onderwijsproducten in het NPO Van de gezamenlijke netwerktrekkers van de NPO-netwerken (waaronder GENERO) verscheen een artikel in het Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie: Onderwijs in het Nationaal Programma Ouderenzorg. 26 Het realiseren van goede zorg voor ouderen vereist onder andere een veranderingsproces van professionals in hun denken en doen. Dit veranderingsproces is onlosmakelijk verbonden met goed geschoolde professionals. In het artikel wordt een inventarisatie gepresenteerd van 32 onderwijsproducten die ontwikkeld zijn in het NPO. Het artikel bevat ook een kader met een beschrijving van de deskundigheidsbevordering bij Even buurten Oproep voor ouderen voor deelname aan onderwijs ouderenzorg GENERO deed in 2016 een oproep aan het netwerk voor Hogeschool Rotterdam (HR) en het Albeda College: 1. De opleiding Verpleegkunde van HR nodigde ouderen uit om mee te werken als ervaringsdeskundige in werkgroepen van eerstejaars studenten. (Jonge) studenten hebben ouderen niet altijd goed in beeld. Daarom is er in de nieuwe opleiding veel aandacht voor ouderen. 2. Voor het project Jong en Oud Samen Goud, HR (zie paragraaf 4.2) is een oproep gedaan voor ouderen om mee te denken in focusgroepen om na te gaan waaraan ouderen behoefte hebben en hoe zij de verbinding zien met studenten. Ook zocht men ouderen die mee-lesgeven binnen het vak Jong en oud samen goud. 3. Voor cliënttyperingsgesprekken bij Albeda College zijn ouderen gezocht. Een oudere heeft een gesprek met 2 of 3 studenten over het leven. Ook wordt elke oudere in de klas geïntroduceerd door studenten. 5. Financiering van zorgvernieuwingen Kernpunten: Inventarisatie van knelpunten in de financiering bij implementatie van NPO-innovaties, samen met vijf collega-netwerken. ZonMw pakte dit landelijk verder op: twee rapportages verschenen: 1. Analyse van belemmeringen bij het verkrijgen van structurele financiering bij NPO-projecten (o.a. aan de hand van Even buurten) en 2. Stappenplan voor het verkrijgen van structurele financiering van innovaties in de ouderenzorg. Het onderwerp Financiering van zorgvernieuwingen kwam aan de orde op de invitational conference Transmurale zorg voor ouderen. 26 Barth Oeseburg, Jos Schols, Marcel Olde Rikkert, Henriëtte van der Horst, Dini Smilde-van den Doel, Sophia de Rooij, Bianca Buurman-van Es, Marieke Schuurmans, Jacobijn Gussekloo. Onderwijs in het Nationaal Programma Ouderenzorg. Tijdschrift voor Gerontologie en Geriatrie 2016; 47:, DOI /s Zie voor een samenvatting: GENERO Jaaroverzicht