Samenvatting ANW Heelal

Transcriptie

1 Samenvatting ANW Heelal Samenvatting door een scholier 4080 woorden 14 oktober ,1 22 keer beoordeeld Vak ANW 7.1 Dagen, maanden, jaren De eerste kalenders waren gebaseerd op de regelmaat in de bewegingen van zon, maan en sterren. Het ritme van de maan Zonnewijzers zijn de oudste klokken waarmee de mensen de dagelijkse tijd bepaalden. Kalenders geven aan welke dag het is?van belang voor de landbouw. De oude Egyptenaren wisten wanneer het tijd was voor zaaien en oogsten. Zodra de ster Sirius s ochtends weer in het oosten opkwam, wisten ze dat het niet lang meer zou duren voordat de Nijl buiten haar oevers zou treden. Twee manieren om een kalender te maken: 1. uitgaan van de zon. 2. uitgaan van de maan. De oudste kalenders waren gebaseerd op de beweging van de maan. In de tijd dat de maan om de aarde draait zien we vanaf de aarde de verschillende fasen van de maan. Het ritme van de zon De zon legt de duur van een jaar vast. In ongeveer 365,25 dagen beweegt de aarde 1x rond de zon. Dit is het zonnejaar. Er passen echter niet precies een volledig aantal maanomlopen in een zonnejaar. Ook zitten er in één zonnejaar niet een volledig aantal dagen. Wij gebruiken de Gregoriaanse kalender. Maand februari telt 28 dagen en eens in de 4 jaar 29 dagen. Zo blijft ons jaar in de pas lopen met het zonnejaar Moderne tijdrekening De aarde draait in de richting van het oosten om haar as. In Berlijn komt de zon later op dan in Moskou. Tegenwoordig gebruiken we het internationale tijdzonesysteem. De wereld is verdeeld in 24 tijdzones van 1 uur. De nullijn loopt bij het Engelse Greenwich. Het standaardiseren van de tijd was belangrijk, o.a. voor spoorwegmaatschappijen. Hoe wisten mensen op aarde nu hoe laat het was? In 1901 werd voor het eerst een draadloos signaal over de Atlantische Oceaan verzonden. Dankzij radiotechnologie werden deze zenders steeds beter. Warme zomers, koude winters De zon beweegt gedurende een dag in een baan langs de hemel. In Nederland staat de zon op 21 juni het hoogst, op ongeveer 61,5 C. Op 21 december op ongeveer 14,5 C. Ook de plaats waar de zon opgaat en ondergaat verschilt. In de zomer is het warmer dan in de winter, omdat: 1. het in de zomer langer licht is en Pagina 1 van 9

2 2. de zon hoger aan de hemel staat. De aarde leunt achterover De aarde draait in een jaar rond de zon. De baan die de aarde beschrijft is niet precies een cirkel. Dat veroorzaakt niet de afwisseling van de seizoenen. Om de seizoenen te kunnen verklaren is het nodig dat het model van de beweging van zon, maan en aarde verder uitgebreid wordt. De denkbeeldige aardas tussen de noord- en zuidpool maakt een hoek van 23.5 C. Terwijl de aarde om de zon draait, blijft de aardas altijd in de richting van de Poolster wijzen. Door deze schuine stand van de aardas zijn plekken op de aarde afwisselend meer en minder naar de zon gericht. Als het bij ons zomer is, is de noordpool naar de zon gericht. Door de schuine stand van de aarde is het op de noordpool dan 24 uur per dag licht. De zuidpool is dan donker en de zon komt maandenlang niet op: poolnacht. Half jaar later omgekeerd: hier winter en noordpool is donker. Het zuidelijke halfrond is dan naar de zon gericht. 7.2 Het zonnestelsel De beweging van de maan speelt een grote rol bij het verklaren van eb en vloed. Hoog en laag water De afwisseling van het stijgen (vloed) en het dalen (eb) van het zeeniveau heet het getij. Als het water niet meer stijgt en ook nog niet aan het dalen is, keert het getij. Dan wordt het eb en stroomt het water van de kust af: ebstroming, 1-2 km/h. Het getij heeft een periode van 12 uur en 25 minuten. Het getij van de maan De maan veroorzaakt het getij. Maan en aarde trekken elkaar aan door zwaartekracht. Hoe groter de afstand, hoe kleiner de zwaartekracht. De getijkrachten proberen de aarde toto een eivorm uit te rekken. Met het aardoppervlak lukt dit niet, met het zeewater wel. aan zowel de kant van de aarde die naar de maan is toegekeerd, als aan de tegenovergestelde kant, komt het water hoger te staan. Voortdurend verschuift de plaats waar het hoogwater is omdat de aarde ronddraait. Daarom 2x per dag eb en vloed. De maan draait in ongeveer een maand om de aarde. In de loop van de dag beweegt de maan een stukje verder in haar baan. Daarom duurt het elke dag iets langer voordat het weer hoog- en laagwater is. Springtij en doodtij Ook zon en aarde trekken elkaar aan. Eb en vloed worden daarom ook beïnvloed door zwaartekracht van de zon. Deze staat echter veel verder weg van de aarde dan de maan. Het verschil tussen aantrekkingskracht is niet zo groot als bij de maan. Een getij, veroorzaakt door de zon is veel minder groot dan een getij veroorzaakt door de maan. Een getij van de zon heeft een periode van 12 uur. Wanneer zon, maan en aarde op één lijn staan, versterken het getij van de zon en de maan elkaar. Het is dan volle of nieuwe maan. Het is dan tevens springtij. Bij het 1e en laatste kwartier werken beide getijden elkaar tegen: doodtij. Een hap uit de zon Pagina 2 van 9

3 Tijdens een zonsverduistering verandert dag plotseling in nacht. Het is dan altijd nieuwe maan, je ziet hem dus niet. Die staat dan precies tussen de zon en de aarde. De zon is 400x groter dan de maan, maar staat ook 400x verder weg. Daardoor lijken ze even groot aan de hemel. Terwijl de maan om de aarde draait, gebeurt het soms dat zij voor de zon schuift en het zonlicht tegenhoudt: zonsverduistering, hooguit 7 minuten. Maansverduistering Volle maan: zon, maan en aarde op één lijn. De aarde staat dan tussen de zon en maan in. Bij een maansverduistering kruipt de volle maan in de schaduw van de aarde. Zonlicht kan de maan niet meer bereiken. Duurt ongeveer 45 minuten. De maanbaan staat schuin op het vlak waarin de aarde om de zon draait. Ze maken een hoek van 5. Alleen wanneer zon, maan en aarde precies achter elkaar staan, zie je vanaf de aarde een zonsverduistering. Bij andere omlopen staat de nieuwe maan wel tussen aarde en zon, maar gaat zij boven of onderlangs en wordt de zon niet verduisterd. Negen planeten In het midden van ons zonnestelsel staat de zon. Tussen zon en aarde staan Mercurius en Venus? binnenplaneten. Planeten die verder weg staan zijn buitenplaneten. Tussen Mars en Jupiter? gordel van duizenden brokstukken?planetoïden. Planeten: Zon, Mercurius, Venus, Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus, Uranus, Neptunus, Pluto, Sedna. Verkenningen in het zonnestelsel Venus?Russische ruimtesondes. Mars?Amerikaanse ruimtesondes. In 1977 stuurt de NASA 2 ruimtescheepjes naar Jupiter en Saturnus, daarna door naar Uranus en Neptunus. Voyager eerst langs Venus. Telkens langs planeet?sneller doordat zwaartekracht van de planeet aan hem trok. 7.3 Het heelal Stralende gasbollen De zon is het grootste hemellichaam met een diameter van ongeveer een miljoen km. De zon is een ster. Ze staat heel dichtbij. De diameter van de ster Betelgeuze in het sterrenbeeld Orion is ongeveer 750x zo groot als de zon. Sterren geven licht. Planeten weerkaatsen licht. Sterren zijn heel heet, duizenden graden aan het oppervlak. Zo heet?heel groot?grote zwaartekracht. Binnenin sterren hoge druk en hoge temperatuur. Aan oppervlakte is zon 5500 C, binnenin 15 miljoen C. Bestaan uit gloeiende hete gassen, vooral waterstof. In sterkern botsen waterstofatomen hard en snel tegen elkaar?kernfusie?atomen smelten samen tot groter atoom?heliumatoom?bij klap komt energie vrij in vorm van warmte en licht? in de zon wordt per seconde 600 miljard kg waterstof omgezet in helium. Afstanden in het heelal Afstand tussen zon en aarde is ongeveer 150 miljoen km. Lichtsnelheid: km/s. Zonlicht is 500 seconden naar de aarde onderweg. Licht van Pluto is 5.5 uur onderweg. Sterrenkundigen noemen de Pagina 3 van 9

4 afstand die het licht in één jaar aflegt een lichtjaar. Sterlicht dat in je oog valt, toont je de ster zoals hij was op het moment dat hij werd uitgezonden. Groepen van sterren Melkweg: een soort lichte band aan de hemel. Hij bestaat uit vele duizenden sterren. De sterren zijn dus niet gelijkmatig verdeeld. Nederlander J.C. Kapteyn bepaalde in de 19e eeuw jarenlang van duizenden sterren de richting en afstand. Hij maakte een driedimensionaal model. De sterren bleken in een soort afgeplatte schijf te liggen. Melkwegstelsels Kapteyn dacht dat zijn model het hele heelal besloeg. De Amerikaan Hubble ontdekte dat sommige nevels op een veel te grote afstand stonden om nog bij het melkwegstelsel te horen. Grote nieuwe telescopen en veel onderzoek toonde aan dat deze nevels zelf ook melkwegstelsels waren, elk met vele miljarden sterren. Onze melkweg bestaat uit meer dan 100 miljard sterren en er zijn wel meer dan 100 miljard van zulke sterrenstelsels. Je hebt bijv. een elliptisch steler, een spiraalsteler en een onregelmatig stelsel. Onze melkweg is een spiraalstelsel. Een uitdijend heelal De wet van Hubble: regelmatigheid in het heelal. Hoe verder een verafgelegen sterrenstelsel van ons vandaan is, hoe sneller het zich van de aarde af beweegt. De snelheid van een sterrenstelsel is heel nauwkeurig te bepalen. Ook afstanden zijn nauwkeurig vast te stellen dankzij de wet van Hubble. Alles in het heelal beweegt zich van elkaar af. De oerknal 15 miljard jaar geleden was alles in het heelal nog op één plaats. Er vond toen een soort explosie plaats waardoor het heelal ontstond -> Oerknal/Big Bang. Ontstaan van het zonestelsel Vlak na de Oerknal was er in het heelal alleen maar waterstofgas. Op sommige plaatsen was de dichtheid iets groter. Het gas trok onder invloed van zwaartekracht samen -> sterrenstelsels gevormd -> wolken draaiden langzaam rond en roteerden sneller -> platte schijven ontstonden. Uit plaatselijke verdichtingen van het waterstofgas in de sterrenstelsels ontstonden sterren?ook de zon ontstond zo -> tijdens kleiner worden van de gaswolk waaruit de zon ontstond, platte deze steeds meer af. Buiten het centrum ontstonden samenklonteringen -> planeten. Het zonnestelsel bestaat uit meer elementen dan waterstof -> voordat de zon er was waren er in de melkweg al veel sterren gevormd en ontploft?ook zwaardere atoomsoorten die in sterren waren ontstaan waren de ruimte ingeslingerd -> zon moet ontstaan zijn uit gaswolk verrijkt met elementen uit andere sterren -> zon is tweede-generatie-ster. 7.4 Beter waarnemen Observatie was vroeger de enige mogelijkheid om kennis te krijgen. Pagina 4 van 9

5 Beperkingen van het oog In een lichte ruimte zijn je pupillen klein, anders valt er teveel licht in je ogen. In een donkere ruimte zijn ze groot. Om zwak schijnende sterren te kunnen opvangen gebruik je een telescoop -> vergrootglas -> licht wordt gebundeld dat in het brandpunt van de lens er doorheen valt. Een telescoop vangt meer licht op. Beter vergelijken Nadeel telescoop: je kunt een waarneming niet bewaren. Ontwikkeling fotografie in de 19e eeuw kwam goed van pas voor sterrenkundigen -> fototoestel aan telescoop -> beter vergelijken en nauwkeuriger. In 1930 werd Pluto ontdekt door foto s die met een tussenpoos zijn gemaakt. Langer belichten Fototoestel kan op 2 manieren meer licht op het negatief vallen: 1. grotere lensopening 2. langer belichten door sluiter open te laten staan -> meer details -> sterren+ gas- en stofwolken. Beperkingen van de fotografie - lastig foto in computer bestand om te zetten - moeilijk af te leiden van foto s hoeveel licht er werd opgevangen - fotografische film niet voor elke golflengte even gevoelig? meten is dan lastig. Sneller en nauwkeuriger is de ccd-chip -> Charged Coupled Device -> tienduizenden lichtgevoelige cellen -> geven elektrisch signaaltje af als er licht op valt -> verwerkt signaaltje tot digitaal signaal en zendt het naar een computer. Waarnemingen zijn dus rechtstreeks op te slaan als computerbestand. De ccd-chip in het brandpunt van een telescoop zet zo het op de chip geprojecteerde beeld direct om in een digitaal beeld: - eenvoudig en snel waarnemingen te bestuderen - even gevoelig voor alle golflengtes Par 10.1 Draait de aarde of draait de hemel? Elke 24 uur draait de aarde eenmaal om haar as, in een jaar draait de aarde om de zon heen. Vroeger dacht men dat de aarde stil stond en het heelal erom heen bewoog. Geocentrisch model van het heelal -> de aarde zou dan in het midden van het heelal staan, in een cirkelvormige beweging ging alles de aarde rond. Volgens de grootste sterrenkundige uit de oudheid Ptolemaeus, kon de aarde niet draaien. Hij dacht dat als dat wel het geval was we dan een sterke oostenwind moesten voelen, en het zou een draaimolen effect moeten geven, de mensen zouden eraf geslingerd worden, en de aarde zou dan zou hard draaien dat zij uit elkaar zou spatten. Een andere opvatting over dat de aarde nooit zou kunnen draaien was dat als je een pijl recht de lucht in zou schieten, deze op dezelfde plek terug zou komen, dat gebeurde natuurlijk niet, dus dat was weer Pagina 5 van 9

6 genoeg bewijs dat het niet kon. Vele geleerden waren het volkomen met dit model eens, en zelfs tot in de 16e eeuw twijfelde er niemand aan. Wat was de hypothese van Copernicus? In het jaar 1543 kwam het boek van Copernicus (over de omwentelingen van de hemelse sferen) uit. Hierin beschreef hij dat het heelal niet draaide maar de aarde zelf, daardoor leek alles te bewegen, maar enkel de maan bewoog om de aarde heen. Dit model noemde hij heliocentrisch (de zon in het midden). Copernicus stierf in hetzelfde jaar als dat zijn boek werd gedrukt. Hij leefde in de tijd dat veel geleerden boeken uit de Griekse en Romeinse oudheid herontdekten, daar las hij in dat ook anderen het heliocentrische model hadden ontdekt. Plato (een filosoof uit de oudheid) schreef dat alles in een cirkelvormige baan draaide, behalve de zon. Copernicus kon zich daar helemaal in vinden. Copernicus had nog een idee over het draaien van de aarde. Iets klopte er niet aan dat de zon zou draaien, de sterren stonden namelijk elke keer in een andere volgorde (de ene nacht in het sterrenbeeld van de leeuw, de andere dag in die van de maagd), de verklaring van de geocentrische aanhangers was dat het heelal de snelheid van de sterren niet kon bijbenen. Maar Copernicus vond het een beter idee dat de aarde ronddraaide. Het woord planeet is afgeleid van het Griekse woord dwalende, het slaat dus op de planeten die zouden dwalen door de sterren. Dierenriem -> de planeten bewegen zich steeds door dezelfde twaalf sterrenbeelden heen, deze band wordt de dierenriem genoemd. De lusbewegingen worden verklaard door Ptolemaeus, deze geeft aan dat er twee cirkels zijn waar mars in beweegt, de planeet draait op een bijcirkel rond maar zit ook vast aan een grotere ronddraaiende draagcirkel. Deze meetkundige constructie moest uitleggen waarom er lussen werden gemaakt. Copernicus kon de lusbeweging op een andere manier verklaren, de aarde zou mars inhalen, daardoor lijkt mars ten opzichte van de sterren tijdelijk een teruggaande beweging te maken. Werd Copernicus geloofd? Zijn boek was te ingewikkeld voor de gemiddelde persoon, er stonden voornamelijk meetkundige berekeningen in. Alleen wiskundigen gebruikten het voor het berekenen van de posities van zon, maan en planeten. Zonder dat Copernicus het wist was er een inleiding aan zijn boek toegevoegd, daar stond in dat zijn model niet waar was en dat het boek alleen maar berekeningen gaf om de banen van de hemellichamen goed te beschrijven. Hiermee werd zijn overtuiging dat zijn model echt waar was tot zwijgen gebracht, dit wilde vooral de kerk. Er waren veel argumenten tegen het heliocentrische model van Copernicus. Zoals dat god de zon had bevolen 1 dag stil te staan, dat zou betekenen dat de zon kon bewegen. Ook de sterrenkundigen hadden een sterk argument, de sterren zouden verschuiven als de aarde zou draaien ten opzichte van elkaar, maar dat deden ze niet. (het effect heet parallax, als je bijvoorbeeld langs twee bomen loopt, lijkt hun onderlinge afstand te veranderen). Copernicus kon alleen maar antwoorden dat het heelal veel groter was dan iedereen dacht, de sterren Pagina 6 van 9

7 stonden dan zover weg dat de parallax te klein was om te kunnen meten. Hij had gelijk, maar kon het niet bewijzen en toch beweegt zij! Hoe overwon het nieuwe wereldbeeld? Tycho Brahe was de eerste die Copernicus ideeën onder de loep nam, hij liet een observatorium bouwen met en vaste opstelling voor waarnemingen. Zo kon hij voor het eerst in de geschiedenis nauwkeurig observeren. Met behulp van de waarnemingen (in 20 jaar) kreeg Johannes Kepler het voor elkaar om de banen te berekenen die de planeten om de zon volgen. Hij ontdekte dat de planeten niet in cirkelvormige banen draaide, maar in ellipsvormige, ze bewegen sneller vlakbij de zon en langzamer van veraf. Zijn berekeningen klopten precies met de waarnemingen van Tycho. Een aanhanger van Copernicus was de Italiaan Galileo Galilei, toen hij hoorde dat er een telescoop was uitgevonden, vervaardigde hij er zelf ook meteen een. Hij ontdekte de planeet Jupiter, met vier maantjes die erom heen draaien. En als er maantjes om de planeet draaien, waarom zou de aarde dan niet om de zon draaien? En hij kwam erachter dat de aarde weldegelijk om haar as kon draaien. Maar nog altijd was het geheimzinnig hoe de planeten dan konden bewegen, Isaac Newton ontdekte dat het de zwaartekracht moet zijn. Het zou de kracht zijn die er ook voor zorgt dat alles op aarde naar beneden valt. Een lichaam waar geen krachten op inwerken, in rust is of zich met gelijkblijvende snelheid recht vooruit beweegt. In het heelal zonder wrijving en zonder luchtweerstand kunnen lichamen zich blijven verplaatsen. Door de aantrekkingskracht van de aarde beweegt de maan om ons heen, deze gaat vooruit en wordt aangetrokken door de aarde. Wat voor gevolgen had dit? Door het werk van Kepler, Galilei, Newton en tal van andere wetenschappers uit de 17e eeuw ontstond een nieuw wereldbeeld. De mensen begrepen dat de zon in het midden staat en de planeten eromheen draaien. De plaats van God was niet nodig in het heelal, hij had het geschapen en vervolgens was het op eigen houtje verder gegaan. Vroeger geloofde men dat hij toekeek en ingreep als er iets moest gebeuren. Maar dit was natuurlijk niet waar. Hoe ziet het hedendaagse wereldbeeld eruit? Nu is bekend dat niet de zon in het midden staat van het heelal, het bleek allemaal veel groter en ingewikkelder te zijn. De zon maakt deel uit van de melkweg, een spiraalvormige verzameling van meer dan honderd miljard sterren. Het zonnestelsel zou je kunnen zien als een straat en de melkweg als de buurt. Er wordt in het heelal gebruik gemaakt van lichtjaren. Een lichtjaar is de afstand die licht in een jaar aflegt. Ook de melkweg is maar weer een klein onderdeel van het heelal. Er bevinden zich naar schatting 100 miljard sterrenstelsels die vergelijkbaar zijn met de melkweg. Als je de sterrenstelsels met buurten vergelijkt, zijn clusters steden en superclusters landen. Ons melkwegstelsel heeft 30 tot 40 stelsels. Pagina 7 van 9

8 10.3 Van scheppingsverhaal.. Hoe is de wereld ontstaan? De vraag waar komt de mens vandaan is door de eeuwen heen heel vaak gesteld, en door elke cultuur verschillend beantwoord. Zo zijn de scheppingsverhalen ontstaan. Het scheppingsverhaal Genesis gaat over hoe god de wereld schiep. Eerst kwam er licht en duisternis, vervolgens water, dan het heelal, enz enz totdat hij als laatste de mens schiep, alles was goed. En hij gaf hun de opdracht de wereld te regeren. Een verhaal dat daarop volgde was Adam en Eva, de nakomelingen gedroegen zich slecht, Noach moest van god een ark bouwen waarin hij van elk soort organisme een mannetje en een vrouwtje moest binnenbrengen. Tijdens de zondvloed overstroomde het land dus moest alles in de ark blijven. Het duurde een jaar voordat alles weer naar buiten kon. De dieren vermenigvuldigden zich en verspreidden zich over de aarde. Waardoor ontstond er twijfel aan het scheppingsverhaal? In de 18e eeuw begonnen sommige natuuronderzoekers te twijfelen aan de juistheid van de verhalen. De eerste twijfels werden veroorzaakt door fossielen. De geleerden dachten eerst dat het restanten waren van de overgebleven organismen die de ark niet in konden, maar er waren ook fossielen van soorten die zij nog nooit hadden gezien, de mammoet bijvoorbeeld. Eerst dachten zij dat het dieren waren die de ark nooit bereikt hadden, maar dat kon niet, Noach had van elk soort een man en een vrouw meegenomen. Men was er van overtuigd dat als men bleef zoeken deze soorten ooit wel gevonden werden. George Cuvier kon het hier niet mee eens worden en zocht er andere dingen achter. Eerst dacht hij dat de soorten veranderd waren, later verving hij deze hypothese door de gedachte dat soorten konden uitsterven. Maar dit was volledig tegen het geloof in. (God had immers gezien dat het goed was). Wat ontdekte Darwin? Charles Robert Darwin (een Engelsman), studeerde eerst medicijnen, maar kon geen bloed zien dus stopte er mee. Hij ging toen theologie studeren in combinatie met een studie van de natuur. Na zijn studie kreeg hij een aanbod om mee te gaan naar Zuid-Amerika en daar natuuronderzoeker te zijn. Hij zou allerlei huiden van dieren, veren van vogels, vissen in potjes en zaadjes om te kweken in Engeland moeten bestuderen en meenemen. De reis duurde langer dan gepland, 5 jaar i.p.v. 2. Darwin was zeer gelovig en was het dus ook eens met het verhaal dat god alles geschapen had. Op zijn reis had hij toen veel bijzondere en toen nog onbekende dieren en planten verzameld. Een aantal waarnemingen waren zo bijzonder dat hij aan zijn geloof begon te twijfelen. Hij vond bijvoorbeeld skeletten van verschillende soorten uitgestorven reusachtige dieren. Ze leken op kleine tegenhangers van toen nog levende soorten. Hij begon zich af te vragen of soorten voortdurend veranderden en ontwikkelden, en of soorten uitsterven als ze zich niet goed kunnen aanpassen aan de omgeving. In 1835 bezocht hij een aantal zeer hete eilanden. Hij had van elk eiland dezelfde vogel, deze verschilden alleen allemaal. De snavel vooral, dat had te maken met het soort voedsel dat te krijgen was op welk eiland. Zo zag hij dat elk soort verschilde en niets hetzelfde was, maar dat wel alles afstamt van een gemeenschappelijke oervorm. Pagina 8 van 9

9 10.4..tot evolutietheorie Wat is natuurlijke selectie? Door dieren te kruisen die de beste eigenschappen hebben krijg je steeds betere nakomelingen. Door aanhoudende selectie waren verschillende rassen ontstaan. Als de bevolking bij mensen te snel groeit, groeit het voedsel niet zomaar met ons mee, dus zijn er nakomelingen waar geen voedsel voor is. De sterkste zullen dit overleven en kunnen doorgaan. Een ander goed voorbeeld van verschillende rassen die ontstaan is de vlinder met roltong. Degene met de langste tong kan het beste nectar uit een bloem zuigen, en is beter gevoed en krijgt daarom meer jongen, die dan een grote kans hebben op ook zo n lange roltong. De erfelijke eigenschappen van de vlinder met een kortere roltong zullen een steeds kleiner aandeel in de populatie krijgen. De soort zal hierdoor geleidelijk veranderen in een soort met een langere roltong. Toeval of plan? Hij produceerde twintig jaar nadat hij op het idee van evolutie via natuurlijke selectie kwam pas een boek erover. De kerk was het totaal niet met hem eens. Een eeuw later wordt de evolutietheorie nog steeds aangevallen. Mensen storen zich eraan dat niet alles met een reden is ontstaan. Mutaties (een eigenschap verandert d.m.v. genen) zijn toeval, het resultaat van natuurlijke selectie niet. Welke invloed had de evolutietheorie? De Britse filosoof Spencer verwerkte de ideeën van Darwin en paste deze toe op allerlei wetenschappen. Hij voorzag dat de maatschappij na een periode van strijd zou evolueren naar een vreedzame maatschappij van individuele vrijheid en democratie. Er moest een automatische zelfregulering zijn van vraag en aanbod. Dit werd het sociaaldarwinisme genoemd. Dit politieke inzicht kwam er op neer dat mensen die onderaan de samenleving stonden niet genoeg capaciteiten hadden of niet goed hun best hadden gedaan, of domweg pech hadden gehad. De socialisten reageerden hier fel op. Het sociaaldarwinisme herleefde in een iets andere vorm in de eugeneticabeweging. Deze groep zei: rassenverbetering door het geboortecijfer van de ongeschikten te beperken en de productiviteit van de geschikten te bevorderen. Het werd zo erg dat mensen die zwakzinnig waren of een misdaad hadden gepleegd werden gesteriliseerd. Vooral in Amerika en Europa was dit geen uitzondering. Eugenetica was te vergelijken met de acties van Hitler, hij wilde ook een superieur ras. De uitroeiing van de Joden, en sterilisatie van mensen die naar zijn mening niet goed genoeg waren om zich voort te planten. Pagina 9 van 9