RESULTAAT BIJ 1 JAAR FOLLOW-UP VAN EERSTE PSYCHIATRISCHE OPNAMES IN EENZELFDE VOORZIENING: MPG REGISTRATIEPERIODE

Transcriptie

1 RESULTAAT BIJ 1 JAAR FOLLOW-UP VAN EERSTE PSYCHIATRISCHE OPNAMES IN EENZELFDE VOORZIENING: MPG REGISTRATIEPERIODE Patiënten die heropgenomen worden in de residentiële geestelijke gezondheidszorg maken herhaaldelijk gebruik van de beperkte middelen waarover de geestelijke gezondheidszorg beschikt. 50% van de opnames in een jaar betreffen heropnames. Dit motiveert om te zoeken naar factoren die heropname in de hand werken. Heropnames worden in internationaal onderzoek als indicator gebruikt om de kwaliteit van de ontslagbegeleiding binnen het ziekenhuis en de opvang na ontslag in de samenleving te evalueren. De periode waarover men het aantal heropnames meet varieert van 30 dagen 1 na ontslag tot enkele jaren 2. De registratie van heropnames in de Minimale Psychiatrische Gegevens (MPG) gebeurt binnen eenzelfde voorziening door de opvolging van een uniek patiëntennummer. Wanneer de patiënt medisch ontslagen wordt en binnen een jaar terug opgenomen wordt (opname 2) dan wordt dit unieke patiëntennummer terug gebruikt om dit nieuwe verblijf te registreren. Wanneer de patiënt dan terug medisch ontslagen wordt en na meer dan een jaar - na het eerste ontslag- terug opgenomen wordt (opname 3) dan zal de voorziening het patiëntennummer nog steeds kunnen gebruiken maar zal in de export van de gegevens naar de FOD Volksgezondheid het patiëntennummer ad random vertaald worden in een nieuw uniek patiëntennummer. Het volgnummer van het verblijf wordt hierdoor niet beïnvloed. Het nieuwe unieke patiëntennummer kan weer een jaar gebruikt worden in de export van MPG. Wanneer de patiënt voor een vierde maal wordt opgenomen en dit binnen een jaar na het ontslag uit opname 3, dan zal het nieuwe random unieke patiëntennummer terug gebruikt worden in de export van de geregistreerde gegevens voor dit patiëntenverblijf. De nieuwe random unieke patiëntennummers kunnen in de databank van de FOD Volksgezondheid evenwel niet teruggekoppeld worden aan het oorspronkelijke unieke nummer zodat er een beperking bestaat in de opvolging. In MPG is een eerste psychiatrische opname gelijk aan de eerste maal dat de voorziening een medisch-psychiatrisch patiëntenverblijf registreert. In de klinische realiteit van de betreffende patiënt kan het echter gaan om een heropname wanneer hij bijvoorbeeld voordien al eens opgenomen was in een andere voorziening. 1 Mental Health Quality Indicators in OECD Health at a Glance 2009, November DD, Neto & AC da Silva, Characterization of readmissions at a Portuguese psychiatric hospital. An analysis over a 21 month period. European Journal of Psychiatry. V.22 N.2 Zaragoza abr.-jun C A Fontanella, The influence of Clinical,Treatment, and Healthcare System Characteristics on Psychiatric Readmission of Adolescents. Am.J. Orthopsychiatry, 2008 april; 78(2), DG1 Dienst Data management 1

2 Voorgaande punten maken duidelijk dat een follow-up na ontslag uit een eerste opname, binnen de geëxporteerde MPG, (1) slechts kan gebeuren voor eerste opnames over een periode van 1 jaar (2) zonder dat zeker is of de eerste opname een reëel eerste contact met de residentiële psychiatrie betrof. Voor de totale populatie eerste opnames in de vier sectoren van de residentiële geestelijke gezondheidszorg die in 2005 plaatsvonden (n=47624) vindt men bij 1 jaar follow-up als resultaat dat 75.9% niet terug wordt opgenomen binnen het jaar na ontslag. 20.4% wordt eenmaal (14.7%) of meermaals (5.7%) heropgenomen. 3.3% wordt niet ontslagen en 0.4% overleed. De patiënten die niet werden ontslagen verbleven op 31 december 2006 sinds hun eerste opname in 2005 minstens 1 jaar in de betreffende voorziening. Deze categorie noemen we in het vervolg van de tekst daarom Langverblijf 3. Uit hertoetsing van de 1 jaar follow-up van eerste opnames in voorgaande jaren blijkt het resultaat nauwelijks schommelingen te vertonen. 1 jaar Follow-up eerste opnames N Zonder 75.9% 76.1% 75.9% heropname 1 heropname 14.9% 14.7% 14.7% > 1 heropname 5.4% 5.5% 5.7% Overlijden 0.6% 0.5% 0.4% Langverblijf 3.2% 3.2% 3.3% De waarschijnlijkheid van een eerste contact met de residentiële geestelijke gezondheidszorg bij een eerste opname in een voorziening wordt groter wanneer de patiënten die de laatste drie maanden vóór hun eerste opname in een - psychiatrisch ziekenhuis (PZ), een psychiatrische afdeling van een algemeen ziekenhuis (PAAZ), een initiatief van beschut wonen (IBW), een psychiatrisch verzorgingstehuis (PVT), gezinsverpleging of een alternatieve psychiatrische opvang - verbleven, worden weggelaten uit de follow-up. Met weglating van deze patiënten (n=2191) verandert voorgaand resultaat in 77.0% zonder heropname en 2.2% langverblijf. De heropnamecijfers blijven onveranderd evenals het relatief aantal overledenen. Eerste opnames van patiënten uit andere residentiële voorzieningen betreffen (gezien de vermindering van het aantal langverblijf in het resultaat) patiënten die voor langere tijd worden opgenomen in de nieuwe voorziening. Deze is IBW 3 Verniest R, Laenen A, Daems A, Kohn L, Vandermeersch G, Fabri V, et al. Langverblijvende psychiatrische patiënten in T-bedden. Health Services Research (HSR). Brussel: Federaal Kenniscentrum voor de Gezondheidszorg (KCE); KCE reports 84A (D/2008/10.273/46) DG1 Dienst Data management 2

3 (n=698 van 1065 eerste opnames) of PVT (n=292 van 342 eerste opnames) die bewoners opnemen vanuit vooral PZ. Om de waarschijnlijkheid van een eerste opname als een eerste contact met de geestelijke gezondheidszorg nog te vergroten worden ook alle resterende eerste opnames in IBW (n= 367) en PVT (n=50) weggelaten uit de follow-up. Eerste opnames in IBW en in PVT betreffen patiënten met een psychiatrische voorgeschiedenis en resulteren vaak in langverblijf. De eerste opnames die in 2005 in IBW plaatsvonden gaven na 1 jaar follow-up als resultaat dat 42.9% werd ontslagen zonder heropname, 16.6% een eenmalige heropname had en 2.4% herhaalde heropnames % bleef zonder ontslag en 0.28% overleed. Voor PVT bedroegen deze cijfers 19.6% ontslag zonder heropname, 4.7% eenmalige heropnames en 1.2% herhaalde heropnames binnen het jaar % langverblijf en 3.2% overledenen. MPG laat toe voor tal van gegevens (socio-demografische, opnamekenmerken, klinische gegevens, gegevens over zorgverlening en ontslaggegevens) te kijken of ze van invloed zijn op het resultaat van een eerste opname. Omdat psychiatrische ziekenhuizen en algemene ziekenhuizen andere patiënten aantrekken (stoornissen in het realiteitsbesef gaan eerder naar PZ terwijl stemmingstoornissen eerder in een PAAZ worden opgenomen) 4 en omdat langverblijf als resultaat niet van toepassing is op PAAZ, wordt met beide sectoren van de residentiële geestelijke gezondheidszorg apart rekening gehouden. Als basismeting geldt volgend resultaat voor PZ in 2005 (n=20795): 75% eerste opnames met een ontslag zonder heropname binnen het jaar; 15.4% met 1 heropname, 5.5% met meerdere heropnames. 3.5% langverblijf en 0.65% overlijden. Voor PAAZ (n= 24221) geldt in de follow-up over dezelfde periode volgend scenario: 79.4% ontslagen zonder heropname;14.1% met 1 heropname en 6% met meerdere heropnames binnen 1 jaar. 0.3% langverblijf en 0.2% overledenen. Deze resultaten betreffen in beide sectoren alle eerste opnames van 2005 die 1 jaar opgevolgd werden in 2005 en 2006 behalve die patiënten die vanuit een andere residentiële setting werden doorgestuurd. Maken patiënten met welbepaalde kenmerken meer kans op heropname of langverblijf dan de algemene populatie eerste opnames in PZ of PAAZ? In bijlage wordt hierop geantwoord. Hoe kleiner het percentage in de kolom Zonder heropname hoe groter de kans op heropname en/of langverblijf. 4 zie Feedback MPG op de website van de FOD Volksgezondheid DG1 Dienst Data management 3

4 Deze bijlage bevat tabellen waar de MPG van de eerste opnames gekruist worden met het resultaat bij 1 jaar follow-up en dit voor volgende variabelen in de rubrieken: Socio-demografische kenmerken (tabel 1 tot tabel 5) -Geslacht (IP04) 5 -Opnameleeftijd (IP03) -Domicilie (MA07) -Leefmilieu 3 maanden vóór opname (MA11) -Opleidingsniveau (MA13) -Beroepsstatus (MA14) Kenmerken van de medisch-psychiatrische opname (tabel 6-tabel 8) -Laatste instantie die tussenkwam in de opname (MA10_01) -Type opname (MA08) -Wijze van opname (MA09) Klinische kenmerken (tabel 9a - tabel 11b) -GAF of Global Assessment of Functioning-score bij opname (MA16_20) -GAF of Global Assessment of Functioning-score bij ontslag (MT17_20) -DSM-IV hoofddiagnosegroep bij opname (MA16_01, MA16_04, MA16_06, MA16_09) -Psychosociale en omgevingsproblemen bij opname (MA16_10 t/m MA16_19) Zorgactiviteiten (tabel 12 - tabel 12f) -Aantal uitgevoerde activiteiten (Som MT12 t/m MT16) -Stimulatie basiszorgen (MT12_01,MT12_03,MT12_05,MT12_07,MT12_09,MT12_11) -Toedienen basiszorgen (MT12_02,MT12_04,MT12_06,MT12_08,MT12_10,MT12_12) -Verstrekte toezicht (MT13_01 t/m MT13_10) -Uitgevoerde evaluaties (MT14_01 t/m MT14_13) -Medicamenteuze behandeling (MT15_01 t/m MT15_09) -Relationele behandelingen (MT16_01 t/m MT16_14) Kenmerken medisch ontslag (tabel 13a - tabel 16c) -Verblijfsduur in kalenderdagen (MD04) -Wijze van ontslag (MD07) -Bestemming bij ontslag (MD11) -Nazorg: sociaal maatschappelijke begeleiding (MD10_08) 5 Itemcodes volgens de handleiding MPG : www. health.fgov.be DG1 Dienst Data management 4

5 toezicht (MD10_03) relationele behandeling na ontslag (MD10_07) Voor elk van de antwoordmogelijkheden in de rijen van de tabellen wordt berekend of ze de kans op een heropname binnen 1 jaar en/of -in het geval van PZ- op de kans niet ontslagen te worden (langverblijf) in de hand werken. De berekening is gebaseerd op een 2x2-tabel van het type: Item is van toepassing Item is niet van toepassing Ontslag met heropname /langverblijf/overlijden a c a+c Ontslag zonder heropname/ langverblijf/overlijden b d b+d a+b c+d De berekening betreft de relative risk (RR) met respectievelijke boven- en ondergrenzen (UB_RR en LB_RR) voor een 95%-betrouwbaarheids-interval RR=(a/(a+b))/(c/(c+d)); logrr=log(rr); SElogRR=sqrt(1/a -1/(a+b) + 1/c - 1/(c+d)); LB_RR=exp(logRR - (1.96*SElogRR)); UB_RR=exp(logRR + (1.96*SElogRR)); Voor RR geldt dat als de ondergrens LB_RR én de bovengrens UB_RR groter is dan 1 het item significant bijdraagt tot een groter risico op heropname binnen 1 jaar en/of langverblijf in PZ 6. Anderzijds wanneer de ondergrens én de bovengrens elk kleiner zijn dan 1 dan maakt het item de kans op heropname of langverblijf significant kleiner. 6 of het heropname en/of langverblijf betreft kan afgeleid worden uit de tabellen van PZPAAZ2005.html DG1 Dienst Data management 5

6 KENMERKEN van eerste opnames in PZ en PAAZ met een grotere kans op heropname en/of langverblijf (RR>1) PZ PAAZ Item RR LB_RR UB_RR RR LB_RR UB_RR SOCIO-DEMOGRAFISCHE GEGEVENS Leeftijd bij opname 30-39j j j Geslacht Vrouw Domicilie West Vlaanderen Henegouwen Luik Namen Leefmilieu voor opname Alleen wonen Inwonend Justitiële instelling Andere collectieve woonvorm Opleidingsniveau Laag L.S.O H.S.O Beroepsstatus Geen betaald werk OPNAMEKENMERKEN Verwijzer Op eigen initiatief Instelling Type opname Ongepland DG1 Dienst Data management 6

7 KENMERKEN van eerste opnames in PZ en PAAZ met een grotere kans op heropname en/of langverblijf (RR>1) vervolg PZ PAAZ Item RR LB_RR UB_RR RR LB_RR UB_RR KLINISCHE KENMERKEN GAF-score bij opname Hoofddiagnose DSM-IV bij opname Zwakzinnigheid Alcoholprobleem Alcohol geïnduceerd probleem Schizofrenie Overige psychotische aandoeningen Depressie Bipolaire aandoening Sexuele stoornis DSM-IV As IV : Psychosociale problemen Problemen aanwezig Primaire steungroep Sociale omgeving Probleem met werk Woonprobleem Financieel Justitie/misdaad Ander psychosociaal probleem DG1 Dienst Data management 7

8 KENMERKEN van eerste opnames in PZ en PAAZ met een grotere kans op heropname en/of langverblijf (RR>1) vervolg PZ PAAZ Item RR LB_RR UB_RR RR LB_RR UB_RR ZORGACTIVITEITEN Meer dan gemiddeld aantal activiteiten Basiszorgen Hygiëne aansporen Mobiliteit aansporen Opstaan/liggen aansporen Voeding aansporen Aan-/uitkleden aansporen Toezicht Op vitale parameters Op onder invloed zijn Uitgangscontrole Uitgangsverbod Uitgevoerde evaluaties Lichamelijk onderzoek Verpleegkundige evaluatie Biologisch bilan Stafvergadering team Overleg netwerk Medischjuridisch overleg Medicamenteuze behandeling Anxiolytica Antidepressiva Neuroleptica DG1 Dienst Data management 8

9 KENMERKEN van eerste opnames in PZ en PAAZ met een grotere kans op heropname en/of langverblijf (RR>1) vervolg PZ PAAZ Item RR LB_RR UB_RR RR LB_RR UB_RR ZORGACTIVITEITEN Medicamenteuze behandeling vervolg Langwerkende Neuroleptica Slaapmiddelen Noötropica Somatische medicatie Andere psychotrope medicatie Relationele behandelingen Gespreksbegeleiding Individuele psychotherapie Groepspsychotherapie Psychomotorische therapie Logopedie Ergotherapie: economisch Ergotherapie: niet-economisch ADL-training Vrije tijdsbegeleiding Cognitieve training Maatschappelijke begeleiding Andere relationele behandeling DG1 Dienst Data management 9

10 KENMERKEN van eerste opnames in PZ en PAAZ met een grotere kans op heropname (RR>1) PZ PAAZ Item RR LB_RR UB_RR RR LB_RR UB_RR KENMERKEN MEDISCH ONTSLAG GAF-score bij ontslag Verblijfsduur 0 dagen Tot 3 weken Tot 4 weken Langer dan weken Wijze van ontslag Wettelijk: nazorg Wettelijk: verpleeggezin Gevlucht Niet teruggekeerd Ontsnapt Bestemming bij ontslag Alleen wonen In-/samenwonen Andere collectieve woonvorm IBW Gezinsverpleging Algemeen zh Zonder vaste verblijfplaats NAZORG: instantie aangezocht voor sociaal maatschappelijke begeleiding Mantelzorg Psychiater eigen instelling Eigen polikliniek Ambulante professionele hulp DG1 Dienst Data management 10

11 KENMERKEN van eerste opnames in PZ en PAAZ met een grotere kans op heropname (RR>1) vervolg PZ PAAZ Item RR LB_RR UB_RR RR LB_RR UB_RR KENMERKEN MEDISCH ONTSLAG NAZORG: instantie aangezocht voor sociaal maatschappelijke begeleiding vervolg OCMW Semiresidentiële hulp NAZORG: instantie aangezocht voor toezicht Huisarts Psychiater eigen instelling Semiresidentiële hulp NAZORG: instantie aangezocht voor relationele behandeling Mantelzorg Psychiater eigen instelling Semiresidentiële hulp Samengevat tonen de resultaten dat volwassenen die maatschappelijk niet geïntegreerd zijn (wonen alleen, laaggeschoold, geen betaald werk, met psychosociale en omgevingsproblemen) waarvan het gedrag bij opname ernstig gestoord is (GAF-score < 41) meer risico lopen op heropname en/of langverblijf. Een eerste opname in PZ van een patiënt met een justitieel probleem geeft bijkomend een grotere kans op langverblijf. In dezelfde lijn ligt de vaststelling dat hoe meer zorgactiviteiten (aansporing bij basisactiviteiten, toezicht, evaluatie, medicatie en relationele behandelingen) er gestart dienen te worden in de behandeling hoe groter de kans op heropname en/of langverblijf. Ook de ontslaggegevens wijzen naar een grotere heropnamekans voor patiënten met residuele ernstige symptomen (GAF-score < 51) die lang in behandeling waren (langer dan 4 weken) en waarvoor alternatieve bestemmingen (wettelijke nazorg, IBW, alternatieve woonvormen) noodzakelijk zijn vaak met nazorg door de eigen instelling (eigen psychiater, daghospitalisatie). DG1 Dienst Data management 11

12 Behalve de kenmerken van patiënten speelt ook de organisatie van de gezondheidszorg een rol. Ongeplande opnames op eigen initiatief van de patiënt geven in de PAAZ een grotere heropnamekans. Voor PZ betekenen verwijzingen door andere instellingen vaak langverblijf. Ten slotte doet de opvallend grotere heropnamekans voor de inwoners van West-Vlaanderen vermoeden dat ook de instellingen zelf de heropnamekansen kunnen beïnvloeden. In het algemeen geldt dat jongeren, ouderen en volwassenen die goed geïntegreerd zijn en geen ernstige aandoeningen hebben, de meeste kans maken om bij een eerste opname ontslagen te worden zonder terug te moeten komen binnen het jaar. DG1 Dienst Data management 12