Rapportage over Minimale Psychiatrische Gegevens 2004: Instroom en uitstroom van patiënten in de residentiële geestelijke gezondheidszorg

Transcriptie

1 Rapportage over Minimale Psychiatrische Gegevens 2004: Instroom en uitstroom van patiënten in de residentiële geestelijke gezondheidszorg Dienst Datamanagement September 2007

2 INHOUD Inleiding p.3 Deel I : INSTROOM 1.1. Algemene gegevens p Socio-demografische gegevens p Woonplaats p Leefmilieu voor opname p Opnameleeftijd p Geslacht p Type onderwijs en opleidingsniveau p Beroepsstatus en hoofdberoep p Opnamekenmerken p Opnamemaand en opnamedag p Eerste versus heropnames p Type opname p Wijze van opname p Bij de opname betrokken instanties p Klinische gegevens p DSM-IV hoofddiagnosegroepen bij opname p Psychosociale en omgevingsproblemen bij opname p Global Assessment of Functioning (GAF) p.35 Deel II : UITSTROOM 2.1. Algemene gegevens p Verblijfsduur p Wijze van ontslag p Global Assessment of Functioning (GAF) p Voorgestelde nazorg en nabehandeling p Bestemming bij ontslag p.48 Page 2 of 49

3 Rapportage over Minimale Psychiatrische Gegevens (MPG): Instroom en uitstroom van patiënten in de residentiële geestelijke gezondheidszorg anno 2004 Inleiding In het voorliggende rapport worden de door de residentiële psychiatrische voorzieningen geregistreerde MPG gepresenteerd. 2 van In de presentatie wordt rekening gehouden met de situatie in de vier sectoren van de residentiële geestelijke gezondheidszorg: psychiatrische ziekenhuizen (PZ), psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen (PAAZ), initiatieven van beschut wonen (IBW) en de psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT). De FOD Volksgezondheid ziet via de MPG-registratie toe op alle in en uitgaande bewegingen in de genoemde sectoren van de drie gewesten. Daarom worden de gegevens ook gespecificeerd voor Vlaanderen, Wallonië en het Brussels Hoofdstedelijke Gewest. In de gangbare visie betreffende de organisatie van de zorg voor psychiatrische patiënten wordt onderscheid gemaakt tussen zorgcircuits volgens leeftijdsgroepen. Daarom worden de gegevens ook gespecificeerd voor jongeren (0-18 jaar), volwassenen (19-64 jaar) en ouderen ( 65+ jarigen). Gezien het continue karakter van de MPG-registratie wordt ook de tijdsdimensie in rekening gebracht. Vergelijking met gegevens geregistreerd in 1998 kan veranderingen in de kenmerken van instroom en uitstroom in beeld brengen. Veranderingen die het gevolg zijn van een geestelijke gezondheidszorg in transitie (reconversie, samenwerking in associaties, epidemiologische ontwikkelingen, categorisatie van het zorgaanbod,,.. ). Gegevens over de tussenliggende periode vindt men in de feedback Meerjarenstatistieken MPG ZH,PVT,IBW. In dit rapport worden geen gegevens gepresenteerd betreffende bewegingen ( verandering van kenletters, verandering van leefeenheden) en zorgactiviteiten (basiszorgen, toezicht, evaluaties, medicatie en relationele behandelingen) tijdens een medisch-psychiatrisch verblijf Hiervoor verwijzen we naar de feedback Behandeldiensten in de Minimale Psychiatrische Gegevens Nieuws over ziekenhuis registratie systemen, nr. 14, oktober/november/december Nieuws over ziekenhuis registratie systemen, nr. 18, januari/februari/maart 2001 Page 3 of 49

4 Deel 1 : INSTROOM Onder instroom worden de medisch-psychiatrische verblijven verstaan die aanvingen in Eenzelfde patiënt kan verschillende keren voorkomen in deze populatie wanneer hij/zij meerdere opnames heeft gehad in hetzelfde jaar. De instroom betreft eerste opnames en heropnames. In 2004 betreft de instroom 69 PZ, 65 PAAZ, 84 IBW en 41 PVT of een totaal van 259 residentiële psychiatrische voorzieningen 1.1. Algemene gegevens In 2004 bedroeg de instroom in de 4 sectoren opnames. Een toename van 6% (n=+5191) in vergelijking met 1998.In dezelfde periode nam, ten gevolge van de vrijwillige reconversie van ziekenhuisbedden (K.B. van 16 juni 1999), het totale aantal erkende behandelplaatsen in de 4 sectoren af met 1,4% (Tabel 1). De A-diensten (volwassenen) realiseren in % van de psychiatrische opnames (n=72376) en in 2004 nog 81% (n=74046). Het aandeelverlies is mogelijk te verklaren door het gebruik van daghospitalisatie als alternatief voor voltijdse hospitalisatie. Daghospitalisatie (A1 en K1) en de voltijdse opnames in de K-diensten (jongeren) wonnen aandeel. Ondanks de afbouw van 514 bedden in de T-diensten (sociale wederaanpassing) blijft het aantal opnames onveranderd. Dit kan verklaard worden door de opnames van ouderen in de dienst Sp psychogeriatrie 3 die in de MPG onder de kenletter T worden geregistreerd. Tabel 1: Gemiddeld aantal erkende plaatsen* en aantal psychiatrische opnames ( ) per kenletter Kenletters Erkende plaatsen Erkende plaatsen Opnames 2004 Opnames 1998 (behandeldiensten) 2004 (gemiddeld) 1998 (gemiddeld) A A A K K K T T T TF PVT IBW TOTAAL * Bron: Centraal bestand ziekenhuisgegevens CIC FOD Volksgezondheid 3 Sp psychogeriatrie:gemiddeld 639 bedden in 1998 en 1189 bedden in 2004 Page 4 of 49

5 Fig 1: Bijdrage in 2004 van de behandeldiensten in de toename (n= ) van het aantal psychiatrische opnames sinds 1998 PVT IBW T2 K2 % van totale toename A2 T K A T1 K1 A1-10,0-5,0 0,0 5,0 10,0 15,0 20,0 25,0 30,0 35,0 40,0 Figuur 1 toont dat het in 2004 vooral de voltijdse hospitalisaties in de A en K-diensten en de partiële daghospitalisaties in de A1- dienst zijn die 94% van de 5191 extra opnames verklaren. Sinds 1998 steeg het aantal psychiatrische opnames in Vlaanderen met + 10% (n 1998 = 48562) en in Brussel met 4% (n 1998 = 8931); In Wallonië bleef het aantal opnames nagenoeg constant (- 1% n 1998 = 28432). Fig 2 : Medisch-psychiatrische opnames in de 3 gewesten (MPG2004) Vlaanderen Wallonie Brussel Page 5 of 49

6 Sinds 1998 steeg het aantal psychiatrische opnames in PZ met + 2,5% (n 1998 =43574), in PAAZ met 10% (n 1998 =40186), in IBW met 0,5% (n 1998 =1612) en in PVT met + 6% (n 1998 =553) Fig 3: Medisch-psychiatrische opnames in de 4 sectoren (MPG2004) PZ PAAZ IBW PVT Het aantal psychiatrische opnames van jongeren steeg met +51% van 3943 opnames in 1998 naar 5953 in Voor volwassenen is er een toename van +5% van in 1998 naar in Voor ouderen is er een afname van 3% van 8765 opnames in 1998 naar 8489 in Fig 4: Medisch-psychiatrische opnames van jongeren, volwassenen en ouderen (MPG2004) Jongeren Volwassenen Ouderen 4 Omdat het geboortejaar niet altijd correct werd ingevuld (doordat men bijvoorbeeld het registratiejaar doorstuurde) werd een cleaning van de databank uitgevoerd waardoor er in de beschrijving van de leeftijdsgroepen voor verblijven en voor verblijven minder voorkomen. Page 6 of 49

7 1.2. Socio-demografische gegevens Woonplaats 5 De gemeente waar de patiënt gedomicilieerd is wordt bij de export van de gegevens naar de FOD Volksgezondheid omgezet in het arrondissement of de stedelijke agglomeratie voor Brussel, Antwerpen, Gent, Luik of Charleroi. In tabel 2 werden de arrondissementen gegroepeerd naar provincie en Brussel hoofdstad. Tabel 2: Aantal psychiatrische opnames per woonplaats (provincie) Sectoren Leeftijdsgroepen Opnames 2004 PZ PAAZ IBW PVT 0-18j 19-64j 65+j Antwerpen Brussel Henegouwen Limburg Luik Luxemburg Namen Oost Vlaanderen Vlaams Brabant West Vlaanderen Waals Brabant Onbekend/ buitenland Wanneer additioneel aan de gegevens van tabel 2, gekeken wordt waar patiënten opgenomen worden dan betreffen 96% van de opnames in de Vlaamse residentiële voorzieningen inwoners van de Vlaamse provincies: 26% patiënten afkomstig uit W-Vlaanderen (n= 13753), 22% uit O-Vlaanderen (n=11864), 22% uit Antwerpen (n=11688), 13% Limburg (n=6888) en 13% uit Vlaams Brabant (n=6841). 1% wordt vanuit Henegouwen opgenomen (Onbekend/buitenlander=3%) De opnames in de Brusselse voorzieningen betreffen voor 73% inwoners van het Brussels hoofdstedelijk gewest. 9% is afkomstig uit Vlaams Brabant (n=827), 7% uit Waals Brabant (n=650) en 4% uit Henegouwen (n=371). De overige opnames komen voor 2% uit Vlaanderen en voor 3% uit Wallonië (Onbekend/buitenlander=2%) 95% van de opnames in de Waalse voorzieningen betreffen inwoners woonachtig in de Waalse provincies: 43% inwoners van Henegouwen (n=11994), 29% inwoners van Luik (n=8158), 12% Namen (n=3379), 6% Luxemburg (n=1831) en 5% Waals Brabant (n=1401). 3% wordt vanuit Brussel opgenomen (Onbekend/buitenlander=1%) 5 In de feedback Marktaandeel van de ziekenhuizen per provincie wordt per arrondissement informatie gegeven over het aantal inwoners die opgenomen worden in de ziekenhuizen van de provincie Page 7 of 49

8 Figuur 5 toont het aantal voorzieningen per sector in elk van de 11 regio s. Fig 5: Geografische spreiding van de residentiële voorzieningen per sector (MPG2004/2) 100% 80% 60% 40% 20% 0% PVT IBW PAAZ Antwerpen Brussel Hene gouwen Limburg Luik Luxemburg PZ Namen Oost- Vlaanderen Vlaams Brabant West- Vlaanderen Waals Brabant Leefmilieu voor opname Onder leefmilieu voor opname verstaat men het leefmilieu waar de patiënt gedurende de laatste 3 maanden voorafgaand aan zijn psychiatrische opname hoofdzakelijk verbleef. Men onderscheidt 4 grote groepen naargelang men (-)alleen woont; (-)in een gezin-/of een gezinsvervangend milieu woont (eigen gezin, ouderlijk gezin, inwonend of samenwonend, ander gezinsmilieu); (-)in een collectieve woonvorm of voorziening verblijft (voorziening voor bejaarden, instelling voor gehandicaptenzorg, opvangcentrum voor thuislozen, gemeenschapsverband, instelling afhankelijk van justitie, andere collectieve woonvorm); (-) of in een therapeutisch milieu verblijft (PZ, PAAZ, PVT, IBW, gezinsverpleging, alternatieve psychiatrische opvang, algemeen ziekenhuis, ander therapeutisch milieu). 34% (n=3192: tabel 3) van de opnames in de Brusselse voorzieningen betreffen mensen die alleen woonden. In Wallonië is dat 32% (n=8881) en in Vlaanderen 29% (n=15613). Omgekeerd worden er in de Vlaamse instellingen meer mensen opgenomen vanuit een gezinssituatie (56%; n= 30042). In Wallonië is dat 55% (n=15562) en in Brussel 49% (n=4554). In Brussel betreffen 10% (n=925) van de opnames verwijzingen tussen therapeutische voorzieningen. In Vlaanderen is dat 7% (n=3653) en in Wallonië 6% (n=1806). In Vlaanderen betroffen 3% (n=1794) van de opnames mensen zonder vaste verblijfplaats. In Brussel is dat 2% (n=185) en in Wallonië 1% (n=417). Sinds 1998 is het aantal opnames van mensen, die alleen wonen of zonder vaste verblijfplaats zijn, toegenomen. De psychiatrische diensten van algemene ziekenhuizen (PAAZ) genereren meer opnames vanuit een gezinssituatie (62%; n=27367) dan de psychiatrische ziekenhuizen (51%; n=22663). Page 8 of 49

9 PZ genereert meer opnames vanuit andere therapeutische milieus (8%;n=3640) dan PAAZ (2%; n=902). Dit kan verklaard worden door heropnames vanuit beschut wonen (IBW) en door opnames vanuit een algemeen ziekenhuis. De opnames in IBW en in de psychiatrische verzorgingstehuizen (PVT) verlopen voor meer dan 80% vanuit andere therapeutische milieus. Het PZ is hier veruit het belangrijkste leefmilieu. Tabel 3: Aantal medisch-psychiatrische opnames naar leefmilieu bij opname ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ LEEFMILIEU VOOR OPNAME Geen Niet Woont Gezins- Collect. Therap. vast - ingevuld alleen milieu woonvorm milieu Overige verblijf ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒ 2004 N % N % ,5 1,5 GEWEST Vlaan- N deren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT Jongeren N % Volwas- N senen % Ouderen N % Šƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒœ 4970 jongeren werden in 2004 opgenomen vanuit een gezinsverband (n=4337 vanuit het ouderlijke gezin). De belangrijkste collectieve woonvormen (n=480) van waaruit jongeren opgenomen worden betreffen justitiële instellingen (n=166) en opvangtehuizen (n=159). Opnames vanuit therapeutische milieus betreffen 5% van de opnames (figuur 6: n=309) 6. 6 In de feedback MPG2004 vindt men gegevens per antwoordmogelijkheid Page 9 of 49

10 Fig 6: Opname van Jongeren (0-18j) naar leefmilieu (MPG2004) Alleen Gezinsverband Collectieve woonvorm Therapeutisch milieu Geen vast verblijf Onbekend 4970 Van volwassenen (figuur 7) die vanuit een gezinsverband werden opgenomen zijn er evenveel die opgenomen werden vanuit het eigen gezin (n=24913) als er in de categorie alleenwonenden worden opgenomen (n=24818) woonden in bij familie of samen met anderen. De belangrijkste collectieve woonvormen (n= 2185) betreffen opvangcentra voor thuislozen (n= 533), instellingen voor gehandicaptenzorg (n= 439) en justitiële instellingen (n=405). De belangrijkste therapeutische milieus (n= 5546) zijn het psychiatrische ziekenhuis (n=2435) en beschut wonen (n=1643). Fig 7: Opnames van Volwassenen (19-64j) naar leefmilieu voor opname (MPG2004) Alleen Gezinsverband Collectieve woonvorm Therapeutisch milieu Geen vast verblijf Onbekend % (figuur 8: n=4160) van de 65+ jarigen worden vanuit een gezinsverband opgenomen (n=3528 vanuit het eigen gezin en n=577 zijn inwonend). De belangrijkste collectieve woonvorm (n=865) van waaruit opgenomen wordt is een voorziening voor bejaarden (n=780). Het belangrijkste therapeutische milieu (n=529) is het algemeen ziekenhuis (n=205). Het aantal bejaarden zonder vaste verblijfplaats steeg van 16 in 1998 naar 64 in 2004 Page 10 of 49

11 Fig 8: Opname van Ouderen (65+j) naar leefmilieu bij opname (MPG2004) Alleen Gezinsverband Collectieve woonvorm Therapeutisch milieu Geen vast verblijf Onbekend Opnameleeftijd De gemiddelde leeftijd van alle patiënten die psychiatrisch werden opgenomen in de 4 sectoren van de residentiële geestelijke gezondheidszorg bleef onveranderd =42 jaar (sd=16) sinds Figuur 9 toont dat de distributie van de leeftijdsgroepen wel verschilt voor de registratiejaren 1998 en Zo zijn er in de opnamepopulatie van 2004 meer jongeren van 0-24j maar minder jongvolwassenen aanwezig terwijl er meer opnames in de leeftijdscategorie j voorkomen. In de groep Ouderen bleef de categorie j relatief stabiel terwijl de categorie hoogbejaarden minder opnames gaf voor de leeftijdsgroep 75-79j, Het aantal 80-84j nam toe terwijl het aantal 85+j weer afnam. De gemiddelde leeftijd van de groep jongeren (0-18j) daalde van 15 jaar (sd=14; n=3943) in 1998 naar 14 jaar (sd=14; n=5953) in Deze daling deed zich voor bij de jongste patiënten: Pc25=14 jaar in 1998 ( mediaan= 16 Pc75 =17j) terwijl Pc25=12 jaar in 2004 (mediaan=16 Pc75=17j). De gemiddelde leeftijd van de groep volwassen (19-64j) steeg van 40 jaar (sd=11; n=73101) in 1998 naar 41 jaar (sd=11; n=76640) in Hier bleef de ondergrens Pc25 op 32 jaar staan terwijl de bovengrens Pc75 met een jaar toenam van 48 jaar in 1998 (mediaan=40) naar 49 jaar in 2004 (mediaan=41). De gemiddelde leeftijd van de groep ouderen (65+j) daalde van 74 jaar (sd=7; n=8765) in 1998 naar 73 jaar (sd=7; n=8489) in De ondergrens Pc25 = 72 en de bovengrens Pc75 = 77 bleven hetzelfde in 1998 (mediaan=68 j) en 2004 (mediaan=68j ) Page 11 of 49

12 Fig 9: Leeftijdsdistributie van de psychiatrische opnames in 1998 en j Tabel 4 toont dat de gemiddelde leeftijd van 42 jaar de opnames in PZ en PAAZ betreffen. De opnames in IBW zijn gemiddeld wat jonger en deze in PVT duidelijk ouder. Beide populaties tonen bovendien minder variatie in de opnameleeftijd dan PZ en PAAZ. De gemiddelde opnameleeftijd van de patiënten die in het Brussels Hoofdstedelijk gewest werden opgenomen in PVT in 1998 lag duidelijk lager (47 j) dan het landelijke gemiddelde (55j) maar is gestegen in 2004 (51j) 7. In Vlaanderen is er een verjonging merkbaar in PVT. In 1998 bedroeg de gemiddelde leeftijd 60j die daalde naar 55j in In dit verband verwijzen we naar het rapport Operationalisatie van PVT en Beschut Wonen in de drie gewesten in het Nationaal Verslag 2001 van de Minimale Psychiatrische Gegevens in IBW en PVT Page 12 of 49

13 Tabel 4 : Evolutie van de opnameleeftijd in de sectoren per gewest Vlaanderen Brussel Wallonie Belgie Sectoren PZ Gemiddeld Sd Mediaan Pc Pc PAAZ Gemiddeld Sd Mediaan Pc Pc IBW Gemiddeld Sd Mediaan Pc Pc PVT Gemiddeld Sd Mediaan Pc Pc Page 13 of 49

14 Geslacht Het totale opnamecijfer van 2004 in de 4 sectoren telt 51 % mannen (n=46477) en 49 % vrouwen (n=44605). Deze verhouding bleef hetzelfde als in 1998 met mannen en vrouwen. Volgens de gegevens in tabel 5 worden er meer vrouwen dan mannen opgenomen in de psychiatrische diensten van algemene ziekenhuizen (PAAZ). In IBW en PVT betreft het geslacht bij opname in 2 op de drie gevallen een man. Het groter aantal mannen is vooral in Vlaanderen van toepassing. In het Brussels hoofdstedelijk gewest worden iets meer vrouwen dan mannen opgenomen terwijl er geen verschil is in Wallonië. In de groepen jongeren (0-18j) en volwassenen (19-64j) worden telkens meer mannen dan vrouwen opgenomen terwijl er duidelijk meer vrouwen dan mannen worden opgenomen in de groep ouderen (65+j). Tabel 5: Geslachtsverdeling in de psychiatrische opnames ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ GESLACHT ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ Man Vrouw ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒ 2004 N % N % GEWEST Vlaande- N ren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT Jongeren N % Volwassenen- N % Ouderen N % Šƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒœ Page 14 of 49

15 Socio-economische status: type onderwijs en opleidingsniveau Het aantal psychiatrische opnames van patiënten met het type Buitengewoon onderwijs bleef relatief stabiel van 1998 naar 2004 op 6% van het totale aantal opnames. Tussen de gewesten bestaan er geen grote verschillen. Patiënten die buitengewoon onderwijs volgden worden frequenter geregistreerd in de opnames van enerzijds IBW en PVT en anderzijds jongeren. Tabel 6: Type laatst beëindigd onderwijs ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ TYPE BEEINDIGD ONDERWIJS ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ Buiten-- Overige Gewoon gewoon ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒ 2004 N % N % GEWEST Vlaande- N ren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N % j N % Šƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒœ Overige= ander niet gespecificeerd, geen onderwijs gevolgd, onbekend Page 15 of 49

16 Het onderwijsniveau dat de patiënt met succes beëindigde wordt in volgende categorieën opgesplitst: < = L.O. :Kleuter en lager onderwijs LSO: Secundair lagere cyclus met inbegrip van 1 graad observatie, 2 graad oriëntatie en secundair onbepaald HSO: Secundair hogere cyclus met inbegrip van 3 graad determinatie en aanvullend secundair onderwijs HNUO: Hoger niet-universitair onderwijs UO: Universitair onderwijs GEEN: Geen onderwijs gevolgd OVERIGE: Onbekend met inbegrip van Ander niet gespecificeerd In de MPG wordt voor het secundair onderwijs geen onderscheid gemaakt tussen algemeen-, technisch-, beroeps- of kunstonderwijs. Tabel 7: Niveau van het laatst beëindigde onderwijs ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ NIVEAU BEEINDIGD ONDERWIJS ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ OVERIGE <= L.O. L.S.O. H.S.O. H.N.U.O. U.O. GEEN ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒ 2004 N % N % GEWEST Vlaande- N ren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N % j N % Šƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒœ Page 16 of 49

17 Tabel 7 toont dat in vergelijking met 1998 minder laaggeschoolden (< = LO) worden opgenomen in 2004 terwijl het aantal die HSO beëindigden is toegenomen. In Vlaanderen worden relatief meer opnames H.S.O. geobserveerd, in Brussel meer H.N.U.O en U.O. en in Wallonië meer laaggeschoolden (<=L.O.). In PVT vinden het meeste opnames van laaggeschoolden plaats (26%). 69% van de opnames in IBW betreffen patiënten die hetzij L.S.O, hetzij H.S.O. beëindigden De groep jongeren (0-18j) kan opgesplitst worden in een groep (44%) die L.S.O. beëindigde en een groep (42%) die geen onderwijs of niet meer dan L.O. beëindigde. In de groep volwassen (19-64j) zijn de groepen L.S.O. en H.S.O het belangrijkst en even groot (33%) De groep ouderen (65+j) telt het meeste laaggeschoolden: 65% beëindigde niet meer dan L.S.O Socio-economische status: beroepsstatus en hoofdberoep De beroepsstatus betreft de beroepssituatie en de inkomstenbron van de patiënt de laatste maand voordat hij opgenomen werd. Er wordt onderscheid gemaakt tussen het hebben van betaald werk (Voltijds, deeltijds, onregelmatig, tijdelijk onderbroken) en het niet hebben van betaald werk. Tot deze laatste categorie behoren zij die niet beroepsactief zijn (eigen huishouding, scholier/student, gepensioneerd, rentenier), zij die na één jaar onafgebroken ziekte invalide werden, zij die nooit werkten en steun genieten vanwege de Dienst voor Mindervaliden, de werklozen en de steuntrekkenden (O.C.M.W) en zij zonder beroepsverleden (Tabel 8). Bij vergelijking van de beroepsstatus in 1998 en 2004 zijn er geen opvallende verschillen. De belangrijkste categorie betreft patiënten die bij opname nog actief zijn (27% n=24717). In de Vlaamse instellingen worden er meer patiënten opgenomen die beroepsactief zijn (29%) dan in Wallonië (25%) en Brussel (24%). Omgekeerd is het aantal werklozen/steuntrekkenden in Wallonië (23%) en Brussel (21%) groter dan in Vlaanderen (13%) In de opnames van de psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen is 31% beroepsactief tegenover 24% in de psychiatrische ziekenhuizen. Het aantal werklozen/steuntrekkenden is in beide sectoren gelijk (17%). In IBW betreft 44% van de opnames patiënten die na één jaar onafgebroken ziekte invalide werden. In de opnames van PVT is dat 39%. In PVT worden het meeste patiënten opgenomen met een gewaarborgd inkomen mindervaliditeit (28%). Het percentage actieven wordt 32% wanneer enkel de groep volwassenen (19-64j) in rekening wordt gebracht. Jongeren (0-18j) zijn schoolplichtig en ouderen (65+j) zijn gepensioneerd. Page 17 of 49

18 Tabel 8 : Beroepssituatie bij opname ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ BEROEPSSTATUS BIJ OPNAME 8 ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ Niet Werkloo- Betaald beroeps- Minderv- s/steun- Werkte Overige werk actief Invalide alide trekkend nooit ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒ 2004 N % N % GEWEST Vlaande- N ren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N % j N % Šƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒœ Overige= onbekend/ niet gespecificeerd Als hoofdberoep wordt alleen de laatst uitgeoefende arbeid geregistreerd waaruit de patiënt een reglementair officieel inkomen ontving. Worden onderscheiden: arbeider, bediende (+ middenkader, directie), vrij beroep (landbouwer, vrij beroep, ander zelfstandig, helper van zelfstandige), zonder beroep (Tabel 9). Door het grotere aantal jongeren in het opnamecijfer van 2004 wordt de categorie zonder beroep vaker geregistreerd (28%) dan in 1998 (25%). In vergelijking met 1998 (40% resp. 7%) komt de categorie arbeider en de categorie Vrij beroep minder vaak voor (37% resp. 5%) terwijl de beroepscategorie bediende even vaak voorkomt (24%). 8 In de feedback MPG2004 vindt men gegevens per antwoordmogelijkheid Page 18 of 49

19 In Vlaanderen worden opvallend meer arbeiders opgenomen (43%) dan in Wallonië (32%) en Brussel (20%) waar meer bedienden worden opgenomen. Brusselse ziekenhuizen nemen het grootste aantal bedienden op (33%) en ook het grootste aantal patiënten zonder beroep (36%). In de vier sectoren is de beroepscategorie arbeider het meest vertegenwoordigd gevolgd door de groep zonder beroep. In PAAZ worden relatief meer bedienden opgenomen (25%). Wanneer in de opnamecijfers enkel met de groep volwassenen wordt rekening gehouden dan betreffen 2 op 3 opnames de categorieën arbeider (41%) en bediende (26%). Bij ouderen vindt men de categorie vrij beroep opvallend vaker (11%) dan in de groep volwassenen (5%). 2% van de jongeren zijn arbeider. Tabel 9 : Hoofdberoep ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ HUIDIG OF LAATSTE HOOFDBEROEP ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ Vrij Zonder Overige Arbeider Bediende beroep beroep ƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒˆƒƒƒƒƒƒƒƒ 2004 N % N % GEWEST Vlaande- N ren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N % j N % Šƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒ ƒƒƒƒƒƒƒƒœ Overige= onbekend/ niet gespecificeerd Page 19 of 49

20 1.3. Opnamekenmerken Opnamemaand en opnamedag Het opnameverloop in figuur 10 toont dat de toename van het aantal opnames in 2004 elke maand betreft. Het opnameverloop in 1998 en 2004 is gelijklopend maar de afstand tussen de twee lijnen niet. In het tweede semester van 2004 zijn er 3 voorzieningen (2x PAAZ en 1x PVT) die voor het eerst MPG registreren. Fig 10: Opnameverloop per maand in 1998 en Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec PZ/PAAZ/IBW/PVT Het aantal opnames bedraagt in elke maand 8 à 9% van het totale aantal op jaarbasis 9. (Tabel 10) Hierop wordt volgens tabel 10 een uitzondering gemaakt door het Brussels Hoofdstedelijk gewest en door de PZ voor de maand mei (7%). Het opnameverloop in IBW en PVT is duidelijk anders. Juni en juli zijn drukke maanden voor IBW (10%) terwijl april/mei en november/december kalmer verlopen (7%). PVT realiseert 31% van de opnames in februari/maart en juni. April en augustus/september zijn kalmer. Het kleinste aantal jongeren wordt in februari opgenomen (7%). Het kleinste aantal ouderen in mei (7%). Voor volwassenen is het opnameverloop over de maanden eerder gelijkmatig. 9 In de publicatie Tijdreeksen in MPG is er sprake van een seizoeneffect: in de periode januari-februari-maart werden meer opnames geregistreerd. Page 20 of 49

21 Tabel 10: Maandelijks opnameverloop OPNAMEMAAND Jan Feb Maart April Mei Juni Juli Aug Sept Okt Nov Dec 2004 N % N % GEWEST Vlaan- N deren % Bruss- N el % Wallo- N nie % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j - N % j- N % j - N % Figuur 11 toont dat opnames zowel in 1998 als in 2004 waarschijnlijker waren in het begin van de week. In 2004 worden er tijdens het weekend minder opnames geregistreerd dan in 1998 terwijl er dat op weekdagen meer zijn. Page 21 of 49

22 Fig 11: Opnameverloop per weekdag in 1998 en Ma Di Wo Do Vr Za Zo PZ/PAAZ/IBW/PVT Tabel 11 toont dat in de voorzieningen van het Brussels Hoofdstedelijk gewest opnames gelijkmatiger gespreid worden over de weekdagen. In Wallonië zijn er relatief minder opnames tijdens het weekend. In de PAAZ (13%) worden er tijdens het weekend bijna dubbel zoveel opnames gerealiseerd dan in de PZ (7%). In PVT is niet maandag (20%) maar zijn woensdag (25%) en donderdag (22%) de belangrijkste opnamedagen. Jongeren worden vaker dan volwassenen en ouderen op maandag opgenomen (34%) terwijl volwassenen en ouderen vaker dan jongeren op vrijdag worden opgenomen Page 22 of 49

23 Tabel 11: Wekelijks opnameverloop OPNAMEDAG Donder- Maandag Dinsdag Woensdag dag Vrijdag Zaterdag Zondag 2004 N % N % GEWEST Vlaan- N deren % Brus-- N sel % Wallo- N nie % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j - N % j- N % j - N % Page 23 of 49

24 Eerste versus heropnames Het volgnummer geeft voor elke patiënt aan over de hoeveelste medisch-psychiatrische behandeling het gaat binnen dezelfde voorziening. Wanneer een instelling start met het registreren van MPG is het volgnummer van alle patiëntenverblijven gelijk aan 1. PZ en PAAZ registreerden voor het eerst in IBW en PVT vanaf Tabel 12 toont dat sinds 1998 het aantal eerste opnames afnam van 61% naar 54% en het aantal met meer dan 5 opnames binnen dezelfde instelling meer dan verdubbelde van 5% naar 12%. Tabel 12: Volgnummer van de medisch-psychiatrische opnames VOLGNUMMER OPNAME > N % N % GEWEST Vlaande- N ren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N % j N % Door de voorzieningen van het Brussels Hoofdstedelijk gewest worden opvallend meer eerste opnames (62%) geregistreerd. In PZ zijn er iets minder eerste opnames (49%) dan heropnames (51%). Voor langdurig zorgafhankelijke patiënten wordt geopteerd voor kortere verblijven met heropname. Dit werkt maatschappelijke vervreemding tegen en creëert bijkomende opnamecapaciteit 10. In PAAZ registreerde men 59% eerste opnames en 41% heropnames. 10% betreffen meer dan 5 opnames. 10 Sectorrapport GGZ : Toenemende zorg. Amersfoort, december Page 24 of 49

25 In IBW en PVT verblijven patiënten gedurende lange tijd waardoor er hier meer eerste opnames voorkomen dan heropnames. IBW telt echter opvallend meer heropnames (43%) dan PVT (27%). De opname van jongeren en ouderen is vaker een eerste opname dan de opname van een volwassene. 13% van de opnames hebben in deze leeftijdsgroep een volgnummer groter dan Type opname Het type opname geeft aan of de opname al dan niet op voorhand gepland is maar ook of er gewacht moet worden. Men onderscheidt opnames die binnen 24 uur na de opnamevraag plaatsvinden en opnames die na meer dan 1 dag sinds de opnameaanvraag plaatsvinden Tabel 13: Type opname TYPE OPNAME Gepland minder Gepland dan uur Onbekend uur of meer 2004 N % N % GEWEST Vlaande- N ren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N % j N % Page 25 of 49

26 In 2004 gebeuren minder opnames binnen 24 uur na de opnameaanvraag dan in In 1998 waren er 61% en in %. In de Vlaamse voorzieningen gebeuren er duidelijk meer opnames binnen 24 uur (62%) dan in Brussel (47%) of Wallonië (44%). Een opnameaanvraag leidt sneller naar een effectieve opname in de PAAZ (68%) dan in PZ (44%). De opnames in IBW en PVT zijn meer dan 24 uur op voorhand gepland. Opnames van jongeren suggeren een langere wachttijd (62% langer dan 24 uur) dan opnames van volwassenen (43% langer dan 24 uur). Voor ouderen is het type opname telkens 50% Wijze van opname De wijze van opname gaat na of er bij de medische opname wettelijke schikkingen van toepassing zijn. Het item geeft de toestand weer op het moment van de opname zelf en houdt geen rekening met schikkingen die achteraf worden getroffen. Men onderscheidt de vrijwillige opnames, de opnames met wettelijke voorwaarden en de opnames in het geval van beslissingsonbekwaamheid (bijstand in nood). Opnames met wettelijke voorwaarden betreffen: opnames ter observatie in het kader van de wet op de bescherming van de geesteszieke (26 juni 1990) en de verderzetting van dergelijke verblijven; opnames als gevolg van de toepassing van de wetten ter bescherming van de maatschappij (interneringen); opnames waarbij een veroordeelde voor strafbare feiten zich laat behandelen in een psychiatrische voorziening onder toezicht van de probatiecommissie (probatie); opnames als gevolg van andere wettelijke regelingen zoals het zich laten opnemen in een psychiatrische instelling in plaats van een voorhechtenis in de gevangenis (bijvoorbeeld drugverslaafden) of jongeren die geplaatst worden door de jeugdrechter Tabel 14 toont dat van 1998 naar 2004 het aantal gedwongen opnames in het kader van een wettelijke observatie toenam van n=3113 naar n= Ook het aantal opnames in de categorie Ander juridisch nam toe van n= 362 naar n=460 terwijl de categorie Bijstand in nood afnam met 2% van n=4667 naar n=3128. De overgrote meerderheid van de opnames in de drie gewesten betreffen vrijwillige opnames (> 80%). In Brussel worden relatief het meeste gedwongen opnames uitgevoerd (9%). De toename van de categorie Ander juridisch betreft Brussel en Wallonië terwijl in Vlaanderen dubbel zoveel opnames gebeuren in het kader van beslissingsonbekwaamheid dan in Wallonië en Brussel. Opnames met wettelijke voorwaarden gebeuren over het algemeen eerder in PZ dan in PAAZ terwijl het omgekeerde waar is voor de opnames van beslissingsonbekwamen. Omwille van de privacy van de bewoners in IBW en PVT wordt de wijze van opname door deze voorzieningen niet gespecificeerd. De categorie Ander juridisch betreft vooral jongeren terwijl de categorie Bijstand in nood vooral ouderen betreft. Page 26 of 49

27 Tabel 14: Wijze van opname WIJZE VAN OPNAME Verder- Opname zetting ter gedwongen Ander Vrijwil- observa- Interne- juri- Bijstand Overige lig tie ring verblijf Probatie disch in nood 2004 N % N % GEWEST Vlaan- N deren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N enen % j N % Page 27 of 49

28 Bij de opname betrokken Instanties Oorspronkelijk registreerde men in volgorde van tussenkomst de personen, instellingen of instanties die tussenkwamen bij de psychiatrische opname en die op een actieve wijze betrokken waren in het beslissingsproces tot opname. Na de revisie van de MPG in 1999 bleven de drie antwoordmogelijkheden bewaard maar werd de volgorde van de tussenkomende instanties niet langer relevant geacht. In tabellen 15 en 16 werden de antwoordmogelijkheden als volgt gegroepeerd: - de patiënt vraagt zelf om opgenomen te worden (Patiënt zelf). - de opname gebeurt op initiatief van familie/ eigen omgeving of niet-professionele personen (Omgeving) - de opname gebeurde via een ziekenwagen, een juridische instantie, ordehandhavers of andere professionele personen zonder therapeutisch doel (Niet-therap. Diensten) - de opname gebeurde via een privé raadpleging bij een huisarts of psychiater (Privé raadpleging) - de opname gebeurde op initiatief van een Centrum voor Geestelijke Gezondheidszorg, een poliklinische raadpleging of een andere professionele persoon of ambulante instantie (Ambulante dienst) - de opname gebeurde op initiatief van een residentiële instelling zoals een PZ, PAAZ, IBW, PVT, algemeen ziekenhuis, alternatieve psychiatrische opvang, bejaardentehuis/rvt of een ander instellingsverband (Instelling) De drie antwoordmogelijkheden worden in 49% van de psychiatrische opnames 2004 ingevuld en in 83% worden twee antwoordmogelijkheden van toepassing geacht. In 1998 werd nog rekening gehouden met de volgorde van de tussenkomende instanties. Als laatste instantie werd vooral de patiënt zelf (29%) of de instelling (21%) aangeduid. Als voorlaatste de privé raadpleging (22%) of de omgeving (20%). Als derdelaatste instantie werd voor het merendeel van de opnames geen instantie ingevuld. In 2004 blijft dit patroon bewaard maar zijn de aantallen veranderd. De eerste antwoordmogelijkheid genereert als belangrijkste instantie de patiënt zelf (44%) of de instelling (17%). De tweede antwoordmogelijkheid de omgeving (23%) of de privé raadpleging (18%). Rekening houdend met de verandering in de aantallen kan gesteld worden dat de patiënt zelf en zijn omgeving een belangrijker rol zijn gaan spelen in het opnameproces en privé raadpleging en instelling een kleinere rol Tabel 15 toont dat in het Brussels Hoofdstedelijk gewest de instelling vaker (29%) een actieve rol speelt in het opnameproces dan in Vlaanderen (16%) of Wallonië (15%) waar de patiënt zich eerder op eigen initiatief laat opnemen (Vlaanderen: 44% Wallonië: 47% Brussel: 34% ). Tabel 16 toont dat de omgeving in Vlaanderen belangrijker is (26%) dan in Brussel (19%) en Wallonië (17%). In Wallonië is de privé raadpleging dan weer belangrijker (27%) dan in Brussel (15%) of Vlaanderen (14%). De opname in een IBW is vaker een beslissing van de patiënt zelf (64% in tabel 15) die in tweede instantie in zijn beslissingsproces wordt bijgestaan door de instelling (57% in tabel 16). De opname in PVT is veeleer een beslissing van de instelling (61% in tabel 15 en 36% in tabel 16) en niet van de patiënt (29% in tabel 15 en 12% in tabel 16) PZ en PAAZ volgen het algemene patroon waarbij in eerste instantie de patiënt zelf of een instelling beslist en in tweede instantie de omgeving of de privé raadpleging. De privé raadpleging komt vaker tussen in een opname in PAAZ (22% in tabel 16) dan PZ (15% in tabel 16). Jongeren (22%) en ouderen (29%) spelen in vergelijking met volwassenen (47%) een kleinere rol in hun psychiatrische opname. Voor jongeren beslist de omgeving. Ouderen worden op initiatief van een instelling opgenomen of op initiatief van hun omgeving of door actieve bemiddeling van een Privé raadpleging. Page 28 of 49

29 Tabel 15: Laatst tussenkomende instantie LAATST TUSSENKOMENDE INSTANTIE - Niet Privé - Patient Therap. raad- Ambulante Instel- Overige zelf Omgeving diensten pleging dienst ling 2004 N % N % GEWEST Vlaan- N deren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N % j N % Overige betreft geen tussenkomende instantie, onbekend of niet ingevuld Page 29 of 49

30 Tabel 16: Voorlaatst tussenkomende instantie VOORLAATST TUSSENKOMENDE INSTANTIE Niet- Privé Ambulan- Patient therap. raadple- te Instell- Overige zelf Omgeving diensten ging dienst ing 2004 N % N GEWEST Vlaan- N deren % Brussel N % Wallonie N % SECTOR PZ N % PAAZ N % IBW N % PVT N % CIRCUIT 0-18j N % j - N % j N % Overige betreft geen tussenkomende instantie, onbekend of niet ingevuld Page 30 of 49

31 1.4. Klinische gegevens In deze paragraaf wordt een beeld gegeven van de klinische problematiek van de patiënten bij aankomst in de instelling. Deze wordt bevraagd aan de hand van de Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM-IV vierde editie). De DSM-IV is een meerassig classificatiesysteem dat informatie geeft over de verschillende psychiatrische stoornissen (as I en as II), de somatische aandoeningen voor zover relevant voor de psychische stoornis (as III), de psychosociale en omgevingsproblemen die de diagnose, behandeling en prognose kunnen beïnvloeden (as IV) en een algemene beoordeling van de mate waarin de psychopathologie het psychisch, sociaal en beroepsmatig functioneren van de patiënt beïnvloedt (as V: Global Assessment of Functioning of GAF). Als meer dan één diagnosecode van toepassing is wordt via onderzoek vastgesteld welke aandoening of stoornis hoofdzakelijk verantwoordelijk is voor de opneming van betrokkene. Het zijn deze hoofddiagnoses die hier beschreven worden. De nevendiagnoses blijven buiten beschouwing DSM-IV Hoofddiagnosegroepen bij opname Daar elke DSM-IV code hoofddiagnose kan zijn worden in tabel 17 de hoofddiagnoses gegroepeerd. Bij deze groepering werd uitgegaan van deze die in het Nationaal Verslag 1998 van de Minimale Psychiatrische Gegevens werd uitgevoerd 11. Verschilpunten betreffen de hoofddiagnosegroepen die minder frequent voorkomen. Deze werden samengebracht in de categorie Overige DSM-IV codes. Een ander verschilpunt betreft het samenvoegen van de groepen Angststoornissen en Aanpassingsstoornissen in de categorie Angst & aanpassingsstoornissen.de volgende negen hoofddiagnosegroepen werden weerhouden: I = Stoornissen kind & adolescent. II = Dementie & andere cognitieve stoornissen III = Angst & aanpassingsstoornissen IV = Stoornis middelengebruik (alcohol, drugs, medicatie) V = Schizofrenie & andere psychotische aandoeningen VI = Stemmingsstoornissen (depressie, bipolaire stoornissen) VII = Overige DSM-IV codes (somatoforme stoornissen, dissociatieve stoornissen, seksuele & genderidentiteitsstoornissen, eetstoornissen, slaapstoornissen, stoornissen in impulsbeheersing, V-codes, as III, overige aandoeningen) VIII =Zwakzinnigheid IX =Persoonlijkheidsstoornissen In vergelijking met 1998 nam in 2004 het absolute aantal opnames van alle hoofddiagnosegroepen toe behalve in de categorieën Overige DSM-IV codes, Zwakzinnigheid en Persoonlijkheidsstoornissen. Het relatieve aandeel van de groepen bleef in het totale opnamecijfer van 1998 en 2004 onveranderd 12. Dit betekent niet dat er zich binnen de klinische groepen geen verschuivingen kunnen hebben voorgedaan % van alle psychiatrische opnames in Vlaanderen betreffen de groepen Stoornis middelengebruik (31%) en Stemmingsstoornissen (22%). In de voorzieningen van het Brussels hoofdstedelijk gewest is dit ook 53% maar in omgekeerde volgorde van voorkomen: Stemmingsstoornissen (31%) en Stoornis middelengebruik (22%). In Brussel komt de klinische groep Schizofrenie & andere psychotische stoornissen vaker voor dan in beide andere gewesten. In Wallonië hebben 55% van de psychiatrische opnames te maken met Stoornis middelengebruik (28%) en Stemmingsstoornissen (27%). Verschilpunten tussen PZ en PAAZ betreffen Schizofrenie&andere psychotische aandoeningen en Persoonlijkheidsstoornissen die meer in PZ worden opgenomen en Angst & aanpassingsstoornissen en Stemmingsstoornissen die eerder in PAAZ worden opgenomen. Stoornissen middelengebruik heeft in beide sectoren een aandeel van 29%. Schizofrenie&andere psychotische aandoeningen is in de opnames van IBW (39%) en PVT (42%) de belangrijkste groep. 11 De individuele DSM-IV codes per groep kunnen teruggevonden worden in de technische bijlage van het Nationaal Verslag Men dient rekening te houden met afrondingsregels (bijvoorbeeld 24,4 wordt 24 terwijl 24,6 wordt 25) 13 Uit de feedback Meerjarenstatistieken MPG blijkt ondermeer dat alcoholmisbruik niet toenam terwijl drugmisbruik wel toenam Page 31 of 49