Werkstuk Maatschappijleer Orgaandonatie

Transcriptie

1 Werkstuk Maatschappijleer Orgaandonatie Werkstuk door een scholier 3592 woorden 8 juni ,1 135 keer beoordeeld Vak Maatschappijleer Orgaandonatie Inleiding Orgaandonatie, een veel besproken onderwerp. Ik heb gekozen voor het onderwerp orgaandonatie, omdat ik de afgelopen tijd zelf aan het afwegen ben om een donorcodicil aan te vragen. Er is een ernstig tekort aan orgaandonoren. Doktoren krijgen steeds meer kennis en materialen om orgaan transplantaties succesvol uit te kunnen voeren. Om echter de wachtlijst van mensen die wachten op een orgaan te verkorten zijn veel meer organen nodig. Voor mensen die dringend een nieuw orgaan nodig hebben is het wachten op een wachtlijst vaak te laat. Wat er gebeurd, is dat mensen die op de wachtlijst staan voor een orgaan transplantatie voortijdig sterven. Dit zou niet nodig hoeven zijn wanneer er meer mensen waren die hun organen afstaan. Het tekort aan orgaandonoren is een maatschappelijk probleem, omdat iedereen ermee te maken heeft. Je krijgt vroeg of laat de beslissing om je organen te doneren of niet. Voor de mensen die een orgaan nodig hebben om te overleven is het vaak een kwestie van leven of dood is. Sommige mensen zijn al gestorven voordat ze een nieuw orgaan hebben. Het zou je zelf ook kunnen overkomen. Je wordt bijvoorbeeld ziek en komt in het ziekenhuis terecht. Er wordt geconstateerd dat je hart het niet meer goed doet en om te overleven moet er een harttransplantatie plaatsvinden. Je komt op de wachtlijst te staan, maar voordat je aan de beurt bent stopt je hart ermee. Zo zie je dat dat fatale gevolgen kan hebben. Als je achttien jaar bent geworden krijg je een formulier toegestuurd waarop je kunt aangeven of je orgaandonor wilt worden of niet. De overheid gebruikt reclamecampagnes en voorlichtingen om orgaandonatie onder de aandacht te brengen en zo te proberen meer donoren te scoren en de lange wachtlijsten tegen te gaan. Hoofdvraag: Waarom zijn er in Nederland te weinig donoren en donororganen en wat kunnen we hieraan doen? Deze hoofdvraag is relevant, omdat het grootste probleem van orgaandonatie het tekort aan donoren is. Als er meer donoren zouden zijn, zou dat alle problemen oplossen. De wachtlijsten zouden korter worden, waardoor er minder mensen vroegtijdig overlijden aan een ziek orgaan. De tweede belangrijkste vraag wat betreft orgaandonatie staat ook in de hoofdvraag namelijk, wat kunnen we doen om meer donoren te krijgen? Als we deze twee vragen kunnen beantwoorden, en een manier kunnen vinden om aan veel nieuwe donoren en donororganen te komen, kunnen we met zijn alle heel wat levens in de wereld redden. Pagina 1 van 8

2 Subvragen: Sociaal-economische invalshoek: Wat zijn de economische belangen die mensen hebben bij orgaan donatie? Sociaal-culturele invalshoek: Waarom willen mensen geen donor zijn? Politiek-juridische invalshoek: Hoe wil de overheid er voor zorgen dat de mensen toch donor worden? Vergelijkende invalshoek: Hoe worden in andere landen donoren geregeld? Antwoorden op subvragen Wat zijn de economische belangen die mensen hebben bij orgaandonatie? Over de economische belangen van mensen bij orgaandonatie is niet heel erg veel te vertellen, omdat wanneer je een orgaan doneert je er niet op achteruit gaat qua economische belangen. Maar wanneer je een gezond donororgaan van iemand krijgt ga je er wel degelijk op vooruit. Deze mensen moesten eerst van een uitkering leven, omdat ze zelf niet meer in staat waren om te werken. Als ze over een tijdje helemaal hersteld zijn van de orgaantransplantatie kunnen ze weer toetreden tot de beroepsbevolking en hun eigen centjes verdienen Dus eigenlijk niet mensen op zich hebben profijt van veel orgaandonaties maar de overheid. Want mensen die in het ziekenhuis liggen zijn duur voor de overheid. Als deze mensen weer kunnen werken en hun eigen geld kunnen verdienen, wordt de overheid hier alleen maar rijker van. Waarom willen mensen geen donor zijn? De redenen waarom mensen geen donor willen worden zijn zeer uiteenlopend. De meest voorkomende redenen zijn: Sommige mensen vinden het eng. Ze vinden het geen fijn idee dat er na hun dood in hun lichaam wordt gesneden en allemaal dingen uit het lichaam gehaald worden. De vraag om donor te worden komt voor sommige mensen erg onverwacht, ze weten er te weinig over en vullen bij voorbaat al in dat ze geen donor willen worden. Sommige mensen zijn bang dat doktoren ze eerder opgeven, omdat ze donor zijn. Als iemand bijvoorbeeld in het ziekenhuis ligt en een hartstilstand krijgt, zijn ze bang dat de doktoren minder moeite zullen doen om het hart weer te laten tikken, omdat ze dan zogenaamd denken dit persoon is toch donor en donororganen kunnen we goed gebruiken. Sommige mensen zijn van mening dat als je hersendood bent verklaart je nog niet echt dood bent. En aangezien er na de hersendoodverklaring gelijk de organen eruit gehaald worden als dit persoon donor is, zijn deze mensen daardoor liever geen donor. Sommige mensen zijn gewoon domweg te laks om een donorcodicil in te vullen. Sommige mensen zijn geen orgaandonor, omdat hun geloof dit afkeurt. Verschillende groepen mensen kijken met verschillende meningen naar orgaandonatie. We lichten een paar groepen toe. Patiënten: Zij zijn natuurlijk voor orgaandonatie. Deze mensen weten als geen ander hoe het is om zo lang te lijden, en te wachten op een orgaan van iemand anders. Ook weten zij als geen ander wat er gebeurd als dit wachten te lang duurt. Pagina 2 van 8

3 Donoren: De opvattingen die de donoren over orgaandonatie hebben lijkt nogal duidelijk, ze zijn het ermee eens en vinden het goed dat mensen hun organen afstaan, anders zouden zij zelf nooit hun eigen organen af staan. Nabestaanden van de donoren: De nabestaanden van de donoren kunnen onderling nog wel eens van mening verschillen. Het ligt er ook aan of zij het degene zijn die toestemming hebben gegeven om de organen uit de overlevende te halen, als dat zo is dan zullen ze het doneren van organen wel iets goeds vinden, anders zouden ze immers de organen van de overlevende niet afstaan voor donatie. Als de donor zelf wilde dat hij zijn organen af wilde staan, dan kan het zijn dat de nabestaanden er heel anders over denken, maar doordat ze weten dat hun dierbare dat zo wilde zullen ze er meestal wel vrede mee hebben. Familieleden van de patiënten: De familieleden van de patiënten zijn over het algemeen voor orgaandonatie. Orgaandonatie is dan namelijk de enige methode om hun dierbare te redden. Maar toch kan het zo zijn dat de familieleden tegen orgaandonatie zijn maar ze accepteren het dan toch omdat hun zieke familielid wel voor orgaandonatie is. Doktoren: De meeste doktoren zijn voor orgaandonatie. Zij zien er veel sneller de voordelen van, ze redden immers door de operaties mensenlevens en dus zullen doktoren er niet snel tegen zijn. Overheid: De overheid is voor orgaandonatie, anders zou er natuurlijk ook geen wet op de orgaandonatie zijn dat het tekort op donoren terug wil dringen. Hoe wil de overheid er voor zorgen dat de mensen toch donor worden? Door aanvullende beleidsmaatregelen te nemen hoopt het ministerie van volksgezondheid, welzijn en sport (VWS) meer donoren te kunne werven. Zo moet de donorwerving in ziekenhuizen beter worden en moeten er meer campagnes worden opgestart. In deze campagnes moet de overheid duidelijk laten blijken dat ze positief zijn over het doneren van organen, ze moeten namelijk de bevolking stimuleren om zich als donor beschikbaar te stellen. Verder zijn er maatregelen genomen om de donatieprocedure strikter regelen. Nadat het voorstel is afgewezen heeft de Kamer wel een grens gelegd, Minister Hoogervorst moet ervoor zorgen dat er over 4 jaar 20% meer donoren zijn[1]. De publiciteit van de afgelopen weken over orgaandonatie heeft ook gezorgd voor een flinke stijging in het aantal donorregistraties. Het was de bedoeling om met de campagne jarige te bereiken, zodat zij gelijk donor worden. Voor de actie waren er 2,5 miljoen donors in Nederland, er waren nog 8 miljoen mensen die donor konden worden[2] (geheel is minder dan ong. 16 miljoen, maar dat komt omdat er ook veel kinderen zijn, die kunnen nog geen donor worden). Op 22 maart 2005 is er al een grote vooruitgang geboekt, de campagnes zijn goed aangeslagen. Er zijn dan al 4,7 miljoen Nederlanders geregistreerd bij het donorregister[3]. Ruim vijf miljoen burgers hebben hun keuze ten aanzien van orgaan- en weefseldonatie in het Donorregister laten vastleggen[4]*. De meeste, (56,4 procent) willen organen en/of weefsels na overlijden beschikbaar stellen voor transplantatie. Eind 2005 stonden 1426 mensen op de wachtlijst in Nederland voor orgaantransplantatie[5]. Pagina 3 van 8

4 De Nederlandse Transplantatie Stichting (NTS) geeft informatie aan patiënten die op de wachtlijst voor orgaantransplantatie worden geplaatst[6]*. In het kader van de Wet op de orgaandonatie (WOD) voert de NTS de volgende taken uit: - Orgaancentrum - Transplantatie en follow-up - Raadplegen Donorregister - Medische Vraagbaak - Donorwerving [7]* Op dit moment wordt er in Duitsland een grote campagne gehouden om meer orgaandonors te werven. Kerngedachte is, dat het leven een geschenk is, dat ook als geschenk doorgegeven kan worden. Posters met mooie momenten uit het dagelijks leven en de tekst 'Dit is een geschenk' moeten mensen verleiden over donatie na te denken en zich op de website in het onderwerp te verdiepen[8]. Hoe worden in andere landen donoren geregeld? Er zijn verschillende manieren hoe orgaandonatie kan worden geregeld. Er is namelijk niet maar één oplossing die goed is maar er zijn misschien wel meerdere oplossingen mogelijk die misschien wel allemaal werken. Het is dus ook behoorlijk logisch dat andere landen andere manieren hebben bedacht om orgaandonatie in hun land goed te regelen. Veel andere landen hebben het zo geheten geen-bezwaar-systeem. Volgens dit systeem is het zo dat iedereen die overlijdt in aanmerking komt als orgaandonor, tenzij men zich daar expliciet tegen heeft verzet tijdens zijn leven. Je bent dus altijd donor behalve als je bijvoorbeeld een formulier invult dat je het niet wilt zijn. België heeft bijvoorbeeld zo n systeem[9]. Belgie staat in de top qua orgaandonaties. In dit land hebben de afgelopen tijd ook al heel wat succesvolle campagnes plaats gevonden[10] Voor 10 Europese landen is gekeken naar de samenhang tussen het beslissysteem en het aantal orgaandonoren. Landen met een bezwaarsysteem bleken niet systematisch meer of minder donoren per miljoen inwoners te hebben dan landen met een toestemmingssysteem. De gevonden verschillen tussen de landen worden vooral veroorzaakt door het aantal dodelijke ongelukken en het aantal mensen dat er overlijdt aan een hersenbloeding. Ca. 80% van de orgaandonoren zijn mensen die gestorven zijn aan één van deze twee doodsoorzaken[11]. In twee landen die recent het beslissingssysteem veranderd hebben, Zweden (in 1996) en Italië (in 1999), heeft deze verandering blijkbaar geen effect gehad op het aantal donoren[12]. In deze twee landen is het systeem zoals wij het nu ook in Nederland hebben veranderd in het zogenaamde geen-bezwaar-systeem. In Zweden bleef dat aantal constant. In Italië was al sprake van een gestage toename van het aantal orgaandonoren. Hierop heeft de systeemwijziging kennelijk geen invloed gehad. Cyprus Griekenland en Israel hebben weer een andere manier om de wachtlijsten zo kort mogelijk te houden gevonden. Ze hebben een verdrag gesloten dat organen die niet in dat land kunnen worden gebruikt, naar een van de buurlanden worden vervoerd[13]. In de VS zijn speciale ambulances gemaakt om de donortekorten te verminderen. Deze ambulances gaan direct naar een overleden donor toe om de organen gereed te houden voor transplantatie. Want soms duurt het te lang voordat de organen bijvoorbeeld worden gekoeld en dan kan er geen transplantatie meer plaatsvinden[14]. Pagina 4 van 8

5 Slotbeschouwing Waarom zijn er in Nederland te weinig donoren en donororganen en wat kunnen we hieraan doen? Dit was de hoofdvraag aan het begin van dit maatschappelijke werkstuk. Aan de hand van de subvragen die ik gesteld heb. Heb ik geprobeerd op deze breed geformuleerde hoofdvraag een antwoord te vinden. Dit is in zekere zin gelukt. Voor de overheid zou het een gunstige bedoening zijn wanneer de wachtlijsten voor orgaandonatie een stuk korter worden. De mensen die in het ziekenhuis met een ziek orgaan liggen kunnen immers niet werken en kosten de overheid bakken met geld. Wanneer er bijna geen mensen meer in de ziektewet zitten, en al die mensen weer aan het werk kunnen worden de inkomsten van de overheid alsmaar groter, dit heeft weer tot gevolg dat de economie vooruit gaat. Dit alles is in subvraag1 beschreven. Het eerste gedeelte van de hoofdvraag is: Waarom zin er in Nederland te weinig donoren en donororganen? Er zijn verschillende redenen waarom niet alle mensen in Nederland donor willen worden. Enkele voorbeelden genoemd in subvraag2 zijn angst, het donorcodicil komt erg onverwacht, mensen zijn bang dat doktoren ze eerder opgeven of het is niet toegestaan in het geloof. Door al deze redenen zijn er veel minder donororganen dan mensen die een donor orgaan nodig hebben zodat de wachtlijsten alleen maar langer worden. Het tweede gedeelte van de hoofdvraag is dan ook: Wat kunnen we aan het tekort aan donoren en donororganen doen? In subvraag3 zijn hier verschillende manieren voor naar boven gekomen. Enkele voorbeelden zijn campagnes, een systeem invoeren dat iedereen automatisch donor is tenzij men zich hiervoor uitgeschreven heeft en het onderwerp orgaandonatie veel publiciteit geven. Ik denk dat er hierdoor al een heleboel meer donororganen bij zijn gekomen. Ook denk ik dat we op de goede weg zijn en het nu door moeten zetten. In subvraag4 staat beschreven hoe andere landen actie voeren voor meer orgaandonoren. Hier kunnen we in Nederland nog veel van leren. Er zouden meer campagnes moeten komen, en de orgaandonatie moet meer in de publiciteit komen. Het is van groot belang dat dit verder wordt doorgezet, want op deze manier kunnen er heel veel levens gered worden. Hopelijk kunnen we over een paar jaar zeggen dat er in ons land bijna niemand meer sterft aan het te lang wachten op een donororgaan. Eindnoten 1 = 2 = Artikel uit Dagblad de Limburger van dinsdag 8 maart = Artikel uit NRC Handelsblad van 22 maart = Artikel uit NRC Handelsblad van 22 maart = 6 = 7 = 8 = Artikel: Grootse Duitse campagne voor orgaandonatie. Uit pressportaal 7 juni = Artikel: België heeft meer orgaandonaties ooit. uit het Gazet van Antwerpen. 26 mei = 13 = Artikel: Griekenland, Cyprus, Israel samen in orgaantransplantatie. Uit het Arouts 7. 6 mei Pagina 5 van 8

6 14 = Artikel: Meer donoren door bijzondere ambulance in New York. Uit ABC News. 9 mei Bibliografie - ABC News Het Arouts 7 - Het gazet van Antwerpen. - Het pressportaal Grootse Duitse campagne voor orgaandonatie In Duitsland gaat vandaag de tot nu toe grootste campagne om orgaandonatie te promoten, van start. Bondskanselier Angela Merkel is beschermvrouwe. Onder de titel 'Voor het leven' wordt vanaf vandaag, de dag van de orgaandonatie, in 17 steden een grootse campagne gevoerd. Die moet mensen ertoe aanzetten na te denken over orgaandonatie, en liefst natuurlijk, donor te worden. Kerngedachte is, dat het leven een geschenk is, dat ook als geschenk doorgegeven kan worden. Posters met mooie momenten uit het dagelijks leven en de tekst 'Dit is een geschenk' moeten mensen verleiden over donatie na te denken en zich via de website in het onderwerp te verdiepen. De coördinatie van de campagne is in handen van de Duitse Stichting Orgaantransplantatie. Als beschermvrouwe heeft de stichting bondskanselier Angela Merkel aangetrokken, die volledig achter donatie staat: 'De keuze voor orgaandonatie is een keuze voor het verderleven van een medemens. Zeg 'ja' tegen het leven, zeg 'ja' tegen orgaandonatie.' Gepubliceerd: zaterdag Bron: Presseportal Cyprus, Griekenland en Israël samen in orgaantransplantaties In de nacht van donderdag op vrijdag hebben Israël, Cyprus en Griekenland bekendgemaakt dat ze een samenwerkingsverband aan zijn gegaan op het gebied van orgaantransplantatie. Voortaan worden beschikbare organen die niet in het land van de donor te gebruiken zijn, aangeboden aan de andere twee landen. Het samenwerkingsverband is vergelijkbaar met Eurotransplant, waarbij Nederland is aangesloten. Behalve organen gaan de landen ook kennis en medici delen. Vooral Israël, dat een groot tekort aan donoren kent, hoopt door de samenwerking meer patiënten te kunnen helpen. Bij spoedgevallen zal het Cyprus en Griekenland om een specifiek orgaan mogen vragen, ook als daarvoor in die landen wel een ontvanger is. Het land stelt daar apparatuur, ervaring en chirurgen tegenover waarvan de buurlanden gebruik mogen maken Gepubliceerd: vrijdag Bron: Arouts 7 België heeft meer orgaandonoren dan ooit Het aantal orgaandonoren in België is in nog geen half jaar tijd met bijna gestegen. In totaal zijn er nu niet minder dan kandidaat-donoren. Door deze stijging nemen de wachttijden voor onder Pagina 6 van 8

7 andere nieren en levers, spectaculair af. Al sinds 2005 stijgt het aantal kandidaat-orgaandonoren in België, 'Een kleine drie jaar geleden waren er in België mensen die zich lieten registreren', zegt Christiaan Decoster, directeur generaal van de FOD Volksgezondheid in de Gazet van Antwerpen. 'Nu zijn er dat , wat een stijging met meer dan betekent. Vooral de laatste maanden is de toename aanzienlijk. Sinds oktober 2007 registreerden we bijna nieuwe personen.' Gevolg van deze sterke stijging is dat de wachtlijsten voor bepaalde donororganen voor het eerst spectaculair afnemen. 'Ten opzichte van 2005 is de wachtlijst voor nieren veel korter geworden, van 966 naar 796 patiënten, die voor een lever van 249 naar 166 patiënten.' Oorzaak van deze positieve trend zijn de zogenaamde sensibiliseringscampagnes. Toch zal de minister van Volksgezondheid Laurette Onkelinx (PS) binnenkort nieuwe campagnes aankondigen, die zich speciaal richten op jongeren. Gepubliceerd: maandag Bron: Gazet van Antwerpen Vlaams parlemenstlid wil campagne voor meer donororganen 'De Vlaamse overheid moet een campagne starten om mensen aan te zetten bij overlijden organen af te staan'. Dat zegt het jonge Vlaamse parlementslid Vera Jans (Christen-Democratisch en Vlaams) in een interview op de website van 'Het Belang van Limburg'. 'Van de Belgen die vandaag op een wachtlijst staan voor een nier, lever, longen, pancreas of hart, sterven er gemiddeld 120 omdat een donororgaan niet op tijd beschikbaar was.' De Belgische wet op de orgaandonatie uit 1986 bepaalt, dat elke Belg donor is behalve als hij hier uitdrukkelijk verzet tegen aantekent. 'In de praktijk is het zo dat nabestaanden bij een overlijden door de artsen worden geraadpleegd of donatie mag. En een weigering wordt gerespecteerd', zegt Vera Jans. 'Door dit systeem ligt het aantal donoren hier hoger dan in landen waar expliciet toestemming vereist is: België behoort met 22,8 donoren per miljoen inwoners tot de koplopers in Europa.' Maar toch daalt inmiddels het aanbod, terwijl de vraag naar organen stijgt. Volgens Jans zijn daarvoor vier redenen: 'Eén: mensen leven langer en komen ook vaker in aanmerking om een orgaan te krijgen. Twee: er zijn minder bruikbare organen als gevolg van onze levensstijl. Drie: er zijn minder beschikbare organen door de daling van het aantal dodelijke verkeersongevallen. En vier: één op zes nabestaanden weigert organdonatie van een overledene.' 'Misverstanden liggen aan de basis van de vele weigeringen', meent Jans. 'Mensen denken dat het lichaam van een overledene verminkt wordt als er organen worden weggenomen. Ze vrezen ook vaak dat ze voor de kosten moeten opdraaien. Ook is er de angst voor een confrontatie met de orgaanontvanger. Tenslotte denken mensen vaak dat een orgaantransplantatie een kortetermijnoplossing is.' Gepubliceerd: zondag Bron: Het Belang van Limburg Meer donoren door bijzondere ambulance in New York Binnenkort rijden er in New York (V.S.) waarschijnlijk ambulances rond die speciaal zijn uitgerust om lichamen van mensen die thuis zijn overleden geschikt te houden voor donatie. De zogenaamde Rapid Organ Recovery Ambulance is bedacht na klachten van families die er problemen mee hadden dat hun overleden familielid graag had willen donoren, maar dat niet kon omdat hij of zij niet in een ziekenhuis overleed. Bradley Kaufman, medisch directeur van de New Yorkse brandweer waaronder de ambulances vallen, vertelt: 'Regelmatig wordt door families aan onze mensen de vraag gesteld hoe ze ervoor kunnen zorgen Pagina 7 van 8

8 dat hun familielid kan doneren. Maar omdat we geen patiënten vervoeren hebben we daar geen antwoord op.' Het doel van het programma is vooral het winnen van tijd. De meeste donoren zijn hersendood. Hun hart en ademhaling worden dan kunstmatig op gang gehouden om de familie de tijd te geven toestemming te geven voor donatie. Maar ook na een hartstilstand is donatie vaak mogelijk. In beide gevallen moet er medisch worden gehandeld tot de organen kunnen worden uitgenomen. Dat de vele doden van buiten een ziekenhuis meestal niet kunnen doneren heeft ook met kostenbesparing te maken. De ambulanceteams vermijden meer medische kosten dan strikt noodzakelijk en rijden ook zonder lichtsignalen en sirene terug naar het ziekenhuis. Sommigen vinden het idee dat er op de terugweg naar het ziekenhuis nog medische handelingen worden uitgevoerd terwijl er nog geen toestemming is van de familie juist onprettig. 'Het is erg lastig om te bepalen wat in welk geval precies het beste is', zegt Nancy Dubler, medisch ethicus in het Montefiore Medical Center in New York. Zodra een speciaal ingestelde ethische commissie onder leiding van Dubler een uitspraak heeft gedaan over de ethische kant van het voorstel kunnen de ambulances gaan rijden. 'Het gaat langzaam,' zegt Lewis Goldfrank die het implementatieteam van de ambulances leidt, 'maar we hebben het hier dan ook over een immens potentieel aan donoren. Wij zijn er klaar voor, nu de ethische kant nog.' Gepubliceerd: vrijdag Bron: ABC News Pagina 8 van 8