De Bieb voor de Zaanstreek. Beleidsplan

Transcriptie

1 De Bieb voor de Zaanstreek Beleidsplan

2 Kerntaken De Bieb In de Zaanstreek heeft één op de zes mensen ( volwassenen) moeite met lezen en schrijven. Laaggeletterdheid ligt aan de basis van velerlei problemen en kost de samenleving veel geld: in de Zaanstreek alleen al 11,5 miljoen per jaar. De Bieb heeft sinds 2014 als doelstelling de bestrijding van laaggeletterdheid. De belangrijkste taak die we hierin onderkennen is gericht op preventie van laaggeletterdheid: leesbevordering bij de leeftijdsgroep 0 tot 18 jaar. Elk jaar komen er in Nederland laaggeletterden bij. De meesten van hen behoren tot de groep schoolverlaters van autochtone afkomst. Preventie van laaggeletterdheid zien wij dan ook als onze belangrijkste taak, in de verwachting dat dit enorme aantal van structureel kan worden teruggebracht. Dit doet De Bieb door de focus te leggen op het bieden van ondersteuning aan onderwijsinstellingen bij het vergroten van het leesplezier van leerlingen en door activiteiten te ontwikkelen gericht op het verhogen van de geletterdheid binnen gezinnen. Ook op curatief gebied is De Bieb actief, met een tweede belangrijke taak: de bestrijding van (digitale) laaggeletterdheid bij volwassenen. Naast deze twee kerntaken stelt De Bieb in haar vier vestigingen in Zaanstad, Oostzaan en Wormerland leesmaterialen ter beschikking aan bezoekers en leent zij materialen uit aan klanten met een Bieb-abonnement. Deze laatste functie ziet De Bieb niet meer als een kerntaak, waardoor subsidie in toenemende mate verschuift naar de twee kerntaken van De Bieb. De Bieb bouwt de uitleenfunctie niet zonder reden af; het aantal uitleningen door volwassenen daalt al jarenlang gestaag, ook op landelijk niveau. Deze ontwikkeling leidt bij ons tot een daling in de aanschaf van nieuwe materialen voor volwassenen. In de afgelopen vijf jaar hebben we flinke stappen kunnen zetten in de verwezenlijking van onze twee kerntaken. Onze samenwerking met een groot aantal vaste samenwerkingspartners draagt bij aan de enorme impuls die we hebben kunnen geven aan de leesbevordering bij de doelgroep tot 12 jaar. Ook heeft deze samenwerking ervoor gezorgd dat we steeds meer mensen met taalproblemen weten te bereiken. Niemand wordt laaggeletterd geboren: de kiem van laaggeletterdheid wordt gelegd in de kindertijd. 2

3 Interventie moet op een zo vroeg mogelijk tijdstip plaatsvinden om zoveel mogelijk effect te hebben. Het programma Voorlezen Thuis voor 4 tot 12 jaar hebben we het afgelopen jaar daarom uitgebreid naar de doelgroep 2 tot 4 jaar. Zo hebben we heel direct de mogelijkheid gecreëerd om invloed uit te oefenen op de talige interactie tussen ouders en kinderen. Ook proberen we ouders door te verwijzen naar een van de taaltrajecten bij De BiebAcademy of naar een formele taalaanbieder, zoals IVIO. Voor deze pilot hebben we een eenmalige subsidie ontvangen van het programma Tel mee met Taal. Onze tijdelijke interventie bij gezinnen thuis moet tot structurele verbeteringen leiden. Voorlezen Thuis heeft geen structureel effect als na het vertrek van de voorlezer niemand in het gezin de voorleestaak oppakt. Voor laaggeletterde ouders is het ondersteunen en stimuleren van de taalontwikkeling van hun kinderen niet altijd vanzelfsprekend. Door de geletterdheid binnen een gezin te vergroten kan het doorgeven van laaggeletterdheid van generatie op generatie worden voorkomen. Via leerkrachten op basisscholen en pedagogisch medewerkers op kinderopvanglocaties bereiken we steeds meer ouders met taalproblemen. Deze ouders proberen we door te verwijzen naar een van de taaltrajecten bij De BiebAcademy. Zo koppelen we onze curatieve taak aan onze preventieve taak: laaggeletterde ouders helpen, zodat zij in staat zijn hun kinderen geletterd te maken. Resultaten 2018 De resultaten van de leesmonitor bij het basisonderwijs hebben duidelijk gemaakt dat we op de goede weg zijn met De Bieb op School. Bij de nulmeting in 2014 bleken de Zaanse basisscholen ruim 4% onder het landelijk gemiddelde te zitten wat betreft leesplezier: bijna 20% van de leerlingen vond lezen niet zo leuk of vervelend tegen 15% op landelijk niveau. Nu, vier jaar later, geven de Zaanse basisschoolleerlingen aan dat ze meer plezier hebben in het lezen van boeken, zelfs iets meer 1% dan het landelijk gemiddelde. Een prachtig resultaat dat we de komende jaren verder gaan uitbouwen. Daarnaast hebben we onze diensten uitgebreid met Voorlezen Thuis voor kinderen van 2 tot 12 jaar. Met dit programma kunnen we heel direct invloed uitoefenen op de talige interactie tussen ouders en kinderen. Ook proberen we de ouders door te verwijzen naar een van de taaltrajecten van De BiebAcademy of naar een formele taalaanbieder, zoals IVIO. 3

4 De 12- tot 18-jarigen bereiken we helaas nog steeds matig. Tot nu toe is alleen het Zuiderzee College aan de slag gegaan met De Bieb op School. Het wordt een belangrijke opgave voor 2019 om deze doelgroep beter te bereiken. Het gebruik van digitale boeken valt nog tegen. Het blijft dan ook nog steeds noodzakelijk om veel fysieke boeken aan te bieden. Ook dat wordt een aandachtspunt voor Het afgelopen jaar hebben we bij De BiebAcademy een nieuwe training ontwikkeld gericht op digitale vaardigheden op administratief gebied, met doorverwijzingen naar de al langer lopende trainingen voor verdiepende kennis over bepaalde onderwerpen. Voorts hebben we een aantal nieuwe TaalCafés geïntroduceerd, gericht op het stimuleren van specifieke vaardigheden. 4

5 Cijfers Uitleningen Totaal % Ten opzichte van % -3% -11% -10% 0% Zaandam Krommenie Wormerland Oostzaan Basisonderwijs De Bieb op School * Voortgezet onderwijs (De Bieb op School) uitleningen 5

6 Cijfers Bezoekers Totaal % Ten opzichte van % 0% +5% -10% Zaandam Krommenie Wormerland Oostzaan 6

7 Cijfers Abonnementen Totaal % Ten opzichte van % -2% +14% Jeugd Betaald volwassenen Onbetaald volwassenen 7

8 Cijfers Training & Coaching 2018 De BiebAcademy heeft in totaal 808 mensen met taal- of digitale problemen geholpen. Diverse TaalCafés in scholen, wijkcentra en vestigingen van De Bieb (317 deelnemers) Trainingen basis computervaardigheden (109 deelnemers) Individuele taalcoaching (80 deelnemers) Trainingen digitale vaardigheden (23 deelnemers) Trainingen gebruik e-readers en tablets (31 deelnemers) Trainingen werkzoekenden (13 deelnemers) Spreekuren (235 deelnemers) DigiTaalhuis Via de 23 Taalspreekuren op diverse locaties (vestigingen van De Bieb, scholen en Sociale Wijkteams) zijn 594 mensen in contact gekomen met het DigiTaalhuis. Zij zijn doorverwezen naar een of meer taaltrajecten. Voorlezen Thuis We zijn 163 trajecten Voorlezen Thuis begonnen en daarnaast 21 trajecten specifiek gericht op peuters (2- en 3-jarigen). Kinderopvang We werken inmiddels samen met 37 kinderdagverblijven, 51 peuterspeelzalen en 8 BSO s. 8

9 Cijfers Vrijwilligers 2018 Eind 2018 waren er 276 vrijwilligers in verschillende functies verbonden aan De Bieb, te weten: TaalCoach een-op-een (59 vrijwilligers) TaalCoach en DigiCoach groep (49 vrijwilligers) Voorlezers (121 vrijwilligers) Bieb aan Huis (25 vrijwilligers) Mystery guest (18 vrijwilligers) Vestiging Oostzaan en BiebBussen (4 vrijwilligers) 9

10 Cijfers Uitleningen online Bibliotheek De online Bibliotheek Op 1 december 2018 hadden leden van De Bieb tevens een account bij de online Bibliotheek, een stijging van 13% ten opzichte van Na een snelle stijging tussen 2014 en 2017 daalde het aantal uitleningen in 2018 licht, met 3%. Dat kan te maken hebben gehad met het grote aantal storingen bij de Koninklijke Bibliotheek. 10

11 Ambities Leesbevordering en bevordering van mediawijsheid voor 0- tot 18-jarigen Vergroten van het aantal StartCafés op basisscholen Op alle scholen waar veel voorleestrajecten zijn aangemeld, willen we StartCafés introduceren gerund door leesmediaconsulenten. Doel is om zoveel mogelijk ouders uit voorleestrajecten hier op te vangen, zodat we goed zicht krijgen op hun taalvaardigheden, motivatie en mogelijkheden en we hen snel kunnen doorverwijzen naar TaalCafés, trainingen van De BiebAcademy of een regulier taaltraject bij een formele taalaanbieder. BoekStartcoaches op consultatiebureaus In 2018 zijn we begonnen met een BoekStartcoach op twee consultatiebureaus, die de professionals daar ondersteunt bij het promoten van voorlezen en het bespreekbaar maken van taalproblemen van ouders met jonge kinderen. We hebben een uitbreidingssubsidie van OCW ontvangen, zodat we vanaf januari 2019 op nog twee consultatiebureaus aan de slag kunnen gaan. Eind 2019 evalueren we samen met de GGD en de gemeenten de resultaten en besluiten we of we deze dienst uitbreiden naar de overige consultatiebureaus in de Zaanstreek. Uitbreiding van de pilot in het voortgezet onderwijs Het leesplezier van leerlingen in het voortgezet onderwijs (VO) laat een scherpe daling zien naarmate de leerlingen ouder worden. Voor een deel lijkt dat onvermijdelijk, maar uit onderzoek van onderzoeksbureau Sardes weten we dat er een wereld te winnen valt bij het stimuleren van het leesplezier van jongeren. We gaan opnieuw met het VO om de tafel om te kijken wat we gezamenlijk kunnen bereiken. Versterking digitaal lezen Er wordt weinig digitaal gelezen op de scholen, terwijl er in toenemende mate digitale jeugdboeken beschikbaar zijn en het gebruik van tablets op de scholen toeneemt. We gaan scholen wijzen op de voordelen van digitaal lezen. Tegelijkertijd gaan we met een aantal scholen concreet aan de slag. Daarnaast gaan we meer gebruikmaken van digitale kanalen als YouTube voor leesbevorderende activiteiten. 11

12 2. Bestrijding (digitale) laaggeletterdheid bij volwassenen Introductie van de nieuwe training Digitale ThuisAdministratie Een nieuwe training om mensen die aan de slag willen met hun administratie digitaal vaardiger maken. De training vergroot de digitale zelfredzaamheid en bereidt voor op verschillende vervolgtrainingen binnen De BiebAcademy gericht op de ontwikkeling van digitale vaardigheden. Participeren in pilot inburgering De Bieb gaat deelnemen aan een pilot rondom inburgering. We werken hiervoor samen met onder andere de gemeente Zaanstad, Mozaïek, De Sluis en de Sociale Wijkteams. Doel van de pilot is het bereiken en doorverwijzen van inburgeraars en het opstellen van een programma rondom taalvaardigheid en participatie. Hierbij zal aangesloten worden bij de vraag en de behoefte van de doelgroep, het inburgeringsbeleid van de gemeente Zaanstad en de eisen vanuit de nieuwe Wet inburgering. Positionering DigiTaalhuis Het DigiTaalhuis wordt breed onder de aandacht gebracht van de belangrijkste sociale en maatschappelijke partijen in de Zaanstreek. Uitwerken Taalakkoord Eind 2018 hebben twintig partijen in de Zaanstreek/Waterland een gezamenlijk Taalakkoord gesloten. In 2019 moet dit Taalakkoord concrete resultaten opleveren. Voor De Bieb betekent dit vooral dat we met partijen waarmee we nu nog geen structurele samenwerking hebben, onderzoeken welke hulp we elkaar kunnen bieden bij het verwezenlijken van de doelstellingen uit het Taalakkoord. Vergroten taalvaardigheid Bij wijze van tweejarige proef huren we een gekwalificeerde docent in die mensen die doorverwezen worden door de gemeente Zaanstad helpt om hun taalvaardigheid te vergroten. Het gaat hier om een groep mensen die om verschillende redenen niet in staat zijn regulier taalonderwijs te volgen. 12

13 3. Veranderingen in het uitleenproces Onderzoek afbouw sorteermachines In onze twee grootste vestigingen hebben we sorteermachines. Deze sorteren ingeleverde boeken, wat het opruimen aanmerkelijk versnelt. De machines nemen evenwel veel ruimte in en hebben veel onderhoud nodig. In 2019 bekijken we of digitale opruimkasten een goed alternatief voor de sorteermachines kunnen zijn. Bij digitale opruimkasten wordt een boek dat op de plank wordt gezet direct verwijderd van de pas van de klant en staat het meteen klaar om weer uitgeleend te worden, zonder tussenkomst van personeel. Bij bibliotheken die al met deze opruimkasten werken, gaan we kijken wat de ervaringen in de praktijk zijn. Digitaal lezen Bij de overgang van het beheer van de online Bibliotheek van de openbare bibliotheken naar de Koninklijke Bibliotheek in 2014 is uitdrukkelijk gesteld dat als een boek online beschikbaar is dit boek fysiek niet meer beschikbaar hoeft te zijn in vestigingen van bibliotheken. Inmiddels zijn er veel boeken beschikbaar in de online Bibliotheek en zouden we een begin kunnen maken met een vermindering van de aanschaf van fysieke boeken. Wat ons tot nu toe daarvan heeft weerhouden is aan de ene kant dat veel van onze klanten nog steeds niet weten dat er een online Bibliotheek is en wat daarin beschikbaar is en aan de andere kant dat de online Bibliotheek erg gebruiksonvriendelijk is. Het eerste probleem kunnen we zelf aanpakken; daar gaan we in 2019 intensief mee aan de slag. We zullen effectiever communiceren over de online Bibliotheek en onze trainingen en spreekuren gericht op het vergroten van digitale leesvaardigheid breder inzetten. Het tweede probleem is lastiger te tackelen. De lees-app van de Koninklijke Bibliotheek scoort in de App Store een povere 1,8 (uit een maximale score van 5). Toch leidt dit bij de Koninklijke Bibliotheek niet tot de nodige actie. Ter vergelijking: de lees-app van bol.com scoort in de App Store een 4,4. Met een aantal collega-directeuren gaan we proberen hier verandering in te brengen. 13

14 De Bieb voor de Zaanstreek Westzijde 170a 1506 EK Zaandam debieb.nl