Werkstuk Biologie De mens van binnen en buiten

Transcriptie

1 Werkstuk Biologie De ms van binn buit Werkstuk door e scholier 2412 woord 22 april keer beoordeeld Vak Biologie De ms van binn buit Roosmarijn Dat wij als ms veel van dier verschill, weet iedere. Maar waarmee dan? En waarom zijn wij niet gro,zoals e plant? Dat komt door meerdere ding. Bijvoorbeeld door de bladgrocell van e plant. Deze hebb wij niet, daardoor zijn we dus niet gro. Waarin verschill wij nog meer van plant dier? Het antwoord op deze vraag, andere ding over ons lichaam kun je in deze tekst vind. Cell Cell,elk organisme heeft ze. Eiglijk bestaan we uit niks anders dan cell. Al verschill onze cell wel met bijvoorbeeld die van e boom. Niet alle qua hoe ze opgebouwd zijn,maar ook hoe ze eruit zi. Op het plaatje hierbov is goed te zi wat nou het verschil tuss e plantcel e dier/mscel. De celvorm hangt af van de taak-ook wel de functie goemd-die e cel heeft. Er zijn cell die lijk op drad,cell die kunn zwemm,cell in de vorm van buisjes zovoorts. De cell hierbov hebb ook allebei e verschillde functie. De linkercel is e wangslijmvliescel van e ms die de binnkant van de mond bedekt de rechter is e plantcel. De opbouw van e cel Het dunne vliesje wat om e cel he zit heet celmembraam. Bij plantcell zit de celmembraam teg de celwand gedrukt. Celmembraam is te dun om met e gewone microscoop te kunn zi. Het ding wat alles regelt in e cel heet de celkern. Daar kunn kleine korreltjes in zitt,beter bekd als de kernlichaampjes. In de celkern zit ook je DNA. Hetge wat de cel van ergie voorziet het mitochondriën. Deze zitt in het grondplasma. Deze kleine korreltjes buisjes zijn, net zoals celmembraam met e gewone microsoop nauwelijks te zi. Grondplasma-ook wel cytoplasma goemd-is de vloeistof in de cel. De hele levde inhoud van de cel(cytoplasma+kern)is het protoplasma. Nog iets waarin wij qua cell van plant verschill zijn de bladgrokorrels. Plantcell hebb namelijk vaak bladgrokorrels. De functie van bladgrokorrels is om van koolstofdioxide water,met behulp van zonlicht,suiker,zetmeel zuurstof te mak. Plant voorzi zichzelf dus van voedsel,maar ook voorzi ze ms dier van voedsel. Ook hebb plantcell e celwand,die e diercel niet heeft. De meeste celwand bestaan uit cellulose. Hiervan word ook papier gemaakt. Sommige cell hebb extra dikke wand van houtstof. Door de celwand zijn plantcell steviger dan cell van dier. Ook hebb plantcell e vacuole. Pagina 1 van 5

2 E diercel heeft dat meestal niet, als ie m al heeft is het e hele kleine. E vacuole zit in het midd van e cel,je kunt het zi als e grote blaas die gevuld is met water waarin andere stoff zijn opgelost. In de cell vindt ook verbranding plaats. Hierdoor krijg je ergie. De huid Niet alle cell hebb e functie,maar ook de huid heeft e functie. Namelijk het warm houd van ons lichaam. Vooral de bloedvat,har zweetkliertjes spel hier e grote rol bij. Als het lichaam te warm wordt kunn de bloedvat wijder word,waardoor er meer warm bloed naar de huid stroomt kan afkoel. Als iemand bleek ziet door de kou dan zijn de bloedvat vernauwd om te voorkom dat het lichaam teveel warmte verliest. Wanneer de lichaamstemperatuur te hoog word is,scheid de zweetkliertjes (zout) water uit. Door de verdamping van je zweet wordt de warmte aan de huid onttrokk. Het is dus eiglijk erg vreemd dat ms in onze cultuur het zwet met allerlei kunstmiddel teg prober te gaan,want zwet helpt je gewoon afkoel. De huid is tevs ons grootste orgaan. Verschillde lag De huid is opgebouwd uit verschillde lag. De opperhuid,de lederhuid,onderhuidsbindweefsel de hoornlaag. Het bovste deel van de opperhuid laat los bij e blaar. Het onderste deel van de opperhuid heet de kiemlaag. Hier vind voortdurd mitose s plaats,zodat de opperhuid steeds ververst wordt. Ook in de kiemlaag zitt natuurlijk cell. Deze cell het kiemcell. De kiemcell zijn cell met lange uitlopers waarin e donker pigmt-melanine-gemaakt wordt. Dit pigmt beschermt je teg UV straling in het zonlicht. UV straling kan het DNA in de cell van de opperhuid beschadig huidkanker veroorzak. Als cellag wat ouder zijn sterv ze af verhoorn ze. Afgestorv verhoornde cell rak los van de huid,e voorbeeld hiervan is roos. Hoorn is e eiwit waaruit har nagels bestaan. Har nagels zijn dus eiglijk afgestorv cell. Ook de hoornlaag bestaat uit afgestorv cell,de hoornlaag is dus dode huid. Je tastzintuig,bloedvat,haarzakjes,zweetklier talgklier daarteg zitt in je lederhuid. Je lederhuid is de rode huid die zichtbaar wordt als het vel van e blaar losraakt. Bij e tweedegraads verbranding is de lederhuid beschadigd. Als je je verbrandt, je daarbij het onderhuidsebindweefsel aantast,spreek je van e derdegraads verbranding. Je onderhuidsbindweefsel bevat veel speciale vetcell. Dit vet dit als reservevoedsel isolatiemateriaal. Ook ligg in deze laag van de huid zuw die vooral op trilling reager. Je tastlichaampjes daarteg ligg direct onder de opperhuid. Zintuig In de huid zitt meerdere soort zintuig. Temperatur onder de 36 grad word waargom door je koudezintuig. Zoals valt te verwacht word temperatur bov de 36 grad waargom door warmtezintuig. Haarwortelreceptor zitt rond de haarwortels,door je haarwortelreceptor merk je het als je haar iets aanraakt. Je zweet komt via je poriën naar buit. Dit zijn kleine oping in je huid. De ergie die nodig is om zweet te verdamp,wordt uit je huid gehaald. Dit betekt dus dat verdamping ergie kost daardoor je huid afkoelt. Haar Overal op je lichaam heb je haar,behalve op je handpalm je voetzol. Op de e plek (bijvoorbeeld op je hoofd) heb je meer haar dan op e andere plek (bijvoorbeeld je hand). Aan elke haar op je Pagina 2 van 5

3 lichaam zit e spiertje. Als je kippvel hebt, trekt de spiertje sam gaat je haar overeind staan. Bij dier heeft dit meer nut dan bij ms,want bij dier wordt dan de vacht dikker beschermt dus beter teg de kou. Gezi het feit dat wij als ms ge vacht hebb, heeft kippvel dus eiglijk ge nut meer. Het haar van e dier heeft nog e functie, namelijk bij angst. De har gaan dan ook overeind staan zorg er zo dus voor dat e dier er groter dreigder uitziet. E haar groeit uit e instulping van de opperhuid,ook wel e haarzakje goemd. Onderin het haarzakje zitt de levde delde cell. Deze cell bevatt voldode DNA om met DNA fingerprinting de dader van e misdaad op te kunne spor. De oudere cell die bovin zitt, sterv af verhoorn. Rondom de haar zitt zuw waarmee je aanraking van de haar goed kan voel. In de haarzakjes mond de talgkliertjes uit. Haar wordt vet door deze kliertjes,want deze kliertjes scheid e vetachtige stof uit. Meeëters zijn dus gewoon verstopte talgkliertjes. In de puberteit kunn verstopping van de talgklier(jeugdpuistjes of acne)ontstaan door de invloed van geslachtshormon. Als je je haar epileert,trek je je haar er met wortel al uit. Deze groei dus niet meer aan. Ademhaling Met ademhaling wordt het proces van gasuitwisseling bedoeld tuss e organisme zijn omgeving. Ook in ademhal verschill wij ms weer van bepaalde dier. Viss bijvoorbeeld adem totaal anders dan ms. Ademhaling wordt ook wel respiratie goemd. Ademhaling van de ms Als je ademhaalt stroomt er lucht via de de neus of mondholte,door de luchtpijp met zijn vertakking naar de long. De long hebb longblaasjes waar de gasuitwisseling plaatsvindt. Gasuitwisseling betekt dat zuurstof uit de ingeademde lucht opgom wordt in je bloed de koolstofdioxide door middel van uitademing wordt afgegev aan de lucht. De zuurstofarme koolstofdioxiderijke lucht adem je daarna weer uit door je mond of door je neus. Als je niet adem haalt vindt er ge gasuitwisseling plaats,waardoor je niet kan lev. Gasuitwisseling is dus e esstieel onderdeel van de ding die in je lichaam plaats vind. Bij e inademing in rust wordt er ml lucht ingeademd e frequtie van 12 tot 15 keer per minuut. Bij e volwasse wordt hierbij in rust gemiddeld 300 ml zuivere zuurstof per minuut door de long opgom. Ademhalingsproces Dat je inademt komt door e impuls vanuit het ademhalingsctrum in het verlgde merg van de hersstam. Als de long zijn uitgerekt valt deze impuls weg adem je uit. De prikkel waarop het ademctrum reageert is de koolstofdioxideconctratie. Als deze conctratie stijgt,adem je krachtiger om de conctratie terug te brg op het beste niveau. Je hebt ook zogehet ademhalingsspier die adembeweging verzorg. Dit zijn je middrif, de spier van je buikwand, je tussribspier je supra-claviculaire spier. Je supra-claviculaire spier ligg bov je sleutelbe. Al deze spier word gebruikt bij het inadem of bij het actief inadem. Als je inademt zull je spier het volume van je borstholte zo groot mogelijk mak,zodat de long kunn uitzett. De druk in je borstholte wordt op dat ogblik negatief t opzichte van de buitlucht, waardoor de lucht in je long stroomt. Als je uitademt ontspann de spier zich door de elasticiteit van de long, borstkas buikwand verkleint het volume van de long, wordt de druk in de long hoger word de lucht weer naar buit gestuwd. De ingeademde lucht wordt tijds de ademhaling door de neushar vrijgemaakt van Pagina 3 van 5

4 stofdeeltjes; fijnere deeltjes zoals bacteriën, schimmelspor of viruss blijv klev in het slijm dat op de oppervlakte van de neusholte, luchtpijp bronchiën zit. Ook wordt door het slijmvlies de lucht verwarm vochtig gemaakt. Daarna stroomt de lucht langs het reukslijmvlies wordt dus tijds de inademing gecontroleerd. Soort ademhaling Je hebt 2 verschillde soort van ademhal. De middrifademhaling,ook wel de buikademhaling goemd, de borstademhaling. De middrifademhaling is het vergrot van het borstholtevolume door het naar bed trekk van het middrif richting je buik. Je ziet je buik uitzett als uitademt. Als je via je borst ademhaalt zijn het de tussribspier die het volume van de borstholte vergrot door de ribb omhoog naar vor te trekk. Meestal wordt daarna passief uitgeademd word, bij actieve uitademing trekk andere tussribspier de ribb weer naar bed. Bij de borstademhaling zie je vooral de borstkas de voorwaarts omhoog beweg. In de praktijk is de normale ademhaling e combinatie van beide. Bij ernstige bauwdheid, zoals astma, gebruik je bij borstademhaling meer spier. Je trekt dan onder meer je schouders op. Ademhaling van de vis Viss hebb zuurstof nodig om te lev,maar ev nodig is de afvoer van kooldioxide. Daarom sprek we in plaats van ademhaling over gaswisseling. De lucht die wij inadem bevat ongeveer 20% zuurstof, maar water bevat onder normale omstandighed slecht 4% zuurstof. Daarom bezitt viss ademhalingsorgan die aangepast zijn aan het opnem van zuurstof uit het water. Grote hoeveelhed water moet de kieuw passer om voldode zuurstof binn te krijg. Kieuwplaatjes die aan kieuwbog bevestigd zijn,vorm de kieuw. Deze vorm e groot oppervlak. Door het bloed in de haarvat van die kieuwplaatjes wordt zuurstof uit het water opgom kooldioxide afgegev. Bij beviss zijn de tere kieuw bescherm door kieuwdeksels. Om voor e constante stroom van water langs de kieuwplaatjes te zorg neemt de eerst water in de mondholte op, terwijl die kieuwdeksels geslot zijn. Daarna sluit de mond zich word de kieuwdeksels geopd. Hierna wordt het water langs de kieuwplaatjes geperst stroomt het water door de geopde kieuwsplet weer naar buit. Omdat de scheiding tuss het water het bloed e groot oppervlak heeft ook zeer dun is, kunn de gass gemakkelijk word uitgewisseld. Dat grote, dunne oppervlak levert echter ook problem voor de osmoregulatie omdat op die plaats ook gemakkelijk water het lichaam binnkomt of verlor gaat. Osmoregulatie is het min of meer constant houd van de osmotische waarde van de lichaamsvloeistoff. De kieuw zijn dan ook e soort compromis tuss wat nodig is voor de ademhaling het voorkom van verstoring van de zoutwaterbalans in het lichaam. Het bloed in de haarvat van de kieuwplaatjes bevat e lage conctratie zuurstof e hoge conctratie kooldioxide. In het water waarin de vis zwemt is dit precies andersom. Zuurstof wordt door diffusie in het bloed opgom kooldioxide diffundeert uit het bloed in het water. Dit proces wordt nog versterkt door het feit dat water bloed in tegovergestelde richting strom. Doordat ze in tegovergestelde richting strom, blijft de conctratie van de zuurstof in de kieuwplaatjes dus laag de conctratie van de kooldioxide hoog. Oftewel: bloed dat zuurstof heeft opgom kooldioxide afgegev, wordt voortdurd afgevoerd. Hetzelfde geldt ook voor water waaruit zuurstof is opgom waaraan kooldioxide is afgegev. Op deze manier kunn veel viss tot ongeveer 80% van de zuurstof in het water gebruik. De hemoglobine in het bloed houdt de zuurstof vast vervoerd het naar de lichaamsweefsels. Hier wordt de zuurstof Pagina 4 van 5

5 afgegev, zodat de cell hun functies kunn vervull. Kooldioxide is dus eiglijk e afvalproduct van de stofwisseling. Kooldioxide is oplosbaar in bloed, waardoor het naar de kieuw vervoerd kan word. Soms wordt kooldioxide door het bloed vervoerd in de vorm van bicarbonaation. In de kieuw word deze dan verruild voor andere zoution als deel van het osmoregulatieproces. Organ,orgaanstelsels organism Organ,orgaanstelsels organismes. Zo op het eerste oog zou je zegg dat ze weinig met elkaar te mak hebb. Maar organismes bestaan uit orgaanstelsels, die weer bestaan uit organ. Eiglijk hebb ze dus heel veel met elkaar te mak. Organism Onder het begrip organisme verstaan wij e levd wez met e eig metabolisme. Plant, dier, schimmels, ms bacteriën zijn organism, terwijl viruss over het algeme niet als organisme wordt beschouwd. Je kunt organism op verschillde niveaus onderzoek, namelijk op moleculair, cellulair, histologisch, op het niveau van organ of orgaanstelsels, individu, populatie op ecosysteem. Organism word gebaseerd op celtyp verdeeld over de groep prokaryot eukaryot. Organ orgaanstelsels E orgaan is e geheel van weefsels om e e bepaalde functie te kunn uitoef. Het grootste orgaan wat e ms heeft is de huid. Het bedekt je hele lichaam beschermt je lichaam teg uitdroging, onderkoeling agressie van buitaf. Bepaalde organ vorm sam orgaanstelsels. Deze organ hebb elkaar nodig om e grotere functie uit te kunn oef. Bijvoorbeeld je spijsverteringsstelsel. Dit bestaat uit je slokdarm, maag, darm, lever alvleesklier. Er zijn dus e heleboel ding waarin wij van dier plant verschill. Plant hebb andere cell dan ons, bepaalde dier adem anders de huid is soms ook anders. Al is ons lichaam qua organ wel redelijk gelijk aan die van dier. Pagina 5 van 5