aerobe dissimilatie gaswisseling ademhaling

Transcriptie

1 Gaswisseling

2 Ademhaling Het lichaam heeft energie nodig, die door de aerobe dissimilatie wordt geleverd. Voor verbranding hebben de cellen zuurstof nodig. Na de verbranding geven de cellen koolstofdioxide af. De opname en afgifte van deze gassen, de gaswisseling, is mogelijk door de ademhaling. De ademhaling gebeurt door het ademhalingsstelsel dat nauw samenwerkt met het bloedvatenstelsel.

3 Ademhaling en bloedsomloop zijn nauw met elkaar verbonden

4 Diffusieoppervlakte Eencelligen hebben geen ademhalingsstelsel. De cel staat direct in contact met de buitenwereld, zodat de gassen door diffusie in en uit de cel gaan. Naarmate een dier meer cellen heeft, liggen steeds meer cellen niet meer aan de buitenkant van dat dier. Voor die cellen is rechtstreekse uitwisseling van gassen met de buitenwereld niet meer goed mogelijk. Voor de gaswisseling is daarom een ademhalingsorgaan in combinatie met een bloedsomloop nodig, om in de zuurstofbehoefte te kunnen voorzien. Hoe groter de zuurstofbehoefte van een dier is - omdat het actief is en soms ook warmbloedig -, des te groter moet het diffusieoppervlak van het ademhalingsorgaan zijn.

5 De luchtwegen 1 = neusholte 2 = mondholte 3 = keelholte 4 = tongbeen 5 = strottenhoofd 6 = luchtpijp 7 = slokdarm 8 = linkerlong 9 = middenrif Het ademhalingsstelsel bestaat uit de neusholte, keelholte, luchtpijp met vertakkingen en de longen, die omgeven zijn door het longvlies. Bovenaan de luchtpijp zit het strottenhoofd. Je noemt deze organen ook wel gezamenlijk de luchtwegen.

6 luchtpijp De luchtpijp verbindt de longen met de keel- en mondholte. Vlak boven het hart vertakt de luchtpijp in twee bronchiën, een naar de linker- en een naar de rechterlong. De bronchiën en de luchtpijp bestaan uit stevig bindweefsel waarin op korte, regelmatige afstanden van elkaar hoefijzervormige kraakbeenringen zitten. Deze ringen houden de luchtpijp open.

7 Trilhaartjes De binnenkant van de luchtwegen is bekleed met trilhaarslijmvlies. Verontreinigingen die je met de lucht inademt (zoals roet, stof, ziekteverwekkers) blijven in het slijm plakken. De trilhaartjes wapperen het 'vieze' slijm weg, in de richting van de keelholte. Daar slik je dit slijm door en in de maag worden eventuele ziekteverwekkers door het maagzuur onschadelijk gemaakt. Op deze manier worden de luchtwegen schoongehouden.

8 Longblaasjes De bronchiën vertakken steeds verder tot ze eindigen in de longtrechtertjes. Aan het eind daarvan zitten de longblaasjes. In totaal hebben de longen 900 miljoen longblaasjes. Ze hebben een wand van slechts één cellaag dik. Zij zijn omgeven door een haarvatennetwerk. Hier vindt de gaswisseling plaats.

9 1 = rechterlong 2 = linkerlong 3 = slokdarm (ligt achter de luchtpijp) 4 = luchtpijp 5 = aorta 6 = de 3 longkwabben van de rechterlong 7 = longaders 8 = longslagaders 9 = bronchiën (vertakkingen van de luchtpijp) 10 = slagadertje 11 = adertje 12 = kraakbeenstukje 13 = eindvertakking van de bronchie 14 = longtrechtertje 15 = longblaasje 16 = rode bloedcel 17 = wand van het haarvat 18 = haarvat 19 = wand van het longblaasje 20 = hart

10 Astma, COPD en roken Mensen met astma krijgen het bij vlagen flink benauwd en moeten veel moeite doen aan voldoende lucht te komen. Dit is het gevolg van vernauwingen van de kleine vertakkingen van de bronchiën. Chronische bronchitis en emfyseem worden samen COPD (Chronic Obstructive Pulmonary Disease) genoemd. COPD treedt op latere leeftijd op. Bij chronische bronchitis zijn het vooral ontstekingen die de gaswisseling remmen. Bij emfyseem is er sprake van verminderde elasticiteit van de longblaasjes. Hierdoor wordt het uitademen moeilijker. Bij het ouder worden, krijgt iedereen een beetje last van emfyseem.

11 Gasswisseling