RAPPORT EVALUATIE PBD POV

Transcriptie

1 EVALUATIE PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENSTEN, PERMANENTE ONDERSTEUNINGSCELLEN EN VZW SAMENWERKINGSVERBAND NETGEBONDEN PEDAGOGISCHE BEGELEIDINGSDIENSTEN RAPPORT EVALUATIE PBD POV COMMISSIE O.L.V. DE HEER GEORGES MONARD FEBRUARI 2014

2

3 Inhoudsopgave Inleiding Beschrijving van de organisatie Inleiding Organisatiestructuur Kenmerken van het personeel Pedagogisch adviseurs Gedetacheerden met een verlof wegens bijzondere opdracht Bijkomende omkadering Kenmerken van de doelgroep Doelgroep op basis van aantal scholen en aantal leerlingen Doelgroep op basis van personeelskenmerken Doelgroep op basis van leerlingenkenmerken Missie, visie en begeleidingsfilosofie Historiek: Een bedreiging voor het provinciaal onderwijs Missie Visie Begeleidingsfilosofie Keuze voor systeembegeleiding Processen en resultaten van begeleiding Het begeleidingsproces Begeleiding op maat Vraag en aanbod Begeleidingsovereenkomst Lerende netwerken als methodiek Decretale opdrachten Materialen en instrumenten Bereik, tevredenheid en effectiviteit Ondersteunende processen in de organisatie Structuur Leiderschap Personeelsbeleid Profiel van begeleider

4 4.3.2 Aanwerving en aanvangsbegeleiding van personeelsleden Arbeidsvoorwaarden van de personeelsleden Evaluatie van de personeelsleden Tijdsbesteding Professionaliseringsbeleid Samenwerking Interne samenwerking: Netoverschrijdende samenwerking: Financieel beleid Interne kwaliteitszorg Systemen Meten van effectiviteit Conclusies Sterke punten Aanbevelingen en uitdagingen Bijlage 1: Dataverzameling Bijlage 2: Veelgebruikte afkortingen

5 Inleiding Het kwaliteitsdecreet van 8 mei 2009 voorziet in een zesjaarlijkse evaluatie van de pedagogische begeleidingsdiensten (PBD s), de permanente ondersteuningscentra van de CLB s (POC s) en het Samenwerkingsverband netgebonden pedagogische begeleidingsdiensten (SNPB). In het schooljaar werd de eerste evaluatie van deze diensten opgestart. Deze eerste evaluatie-opdracht werd toebedeeld aan een commissie onder leiding van dhr. Georges Monard. Deze eerste evaluatie heeft uitdrukkelijk een ontwikkelingsgericht perspectief. De commissie formuleert naast vaststellingen (sterke en zwakke punten) ook verbeterpunten. Voor elke individuele dienst is een rapport opgemaakt. De bedenkingen en aanbevelingen die voor alle of meerdere diensten gelden, zijn verzameld in een samenvattend rapport. Voorliggend rapport bevat de neerslag van de evaluatie van PBD POV. De commissie baseerde zich hiervoor op het door PBD POV ingediende informatiedossier, op de relevante gegevens uit het onderzoeksrapport Werking, bereik en effecten van pedagogische begeleidingsdiensten in Vlaanderen van de Universiteit Antwerpen en de KU Leuven onder leiding van Prof. dr. Van Petegem, e.a. (2013), en op talrijke, grondige gesprekken met verantwoordelijken van de onderwijskoepel, de medewerkers van PBD POV zelf en directies en personeelsleden van de betrokken scholen. Meer details over het concrete verloop van het proces van dataverzameling zijn terug te vinden in bijlage 1 bij dit rapport. De evaluatie is uitgevoerd met behulp van een geïntegreerd beoordelingskader, geïnspireerd op het door de onderwijsinspectie gehanteerde CIPO-model. Daarnaast heeft de commissie gebruik gemaakt van een aantal theoretische uitgangspunten inzake professionalisering en kwaliteitszorg. Omwille van de leesbaarheid wordt in dit individuele rapport niet dieper ingegaan op het beoordelings- en theoretische kader. Hiervoor verwijzen we de lezer naar het samenvattend rapport. Na een korte situatieschets van PBD POV, gaan we eerst in op de missie, visie en begeleidingsfilosofie van deze dienst. Vervolgens komt de uitvoering van de verschillende decretale opdrachten aan bod, om te eindigen met een blik op de interne organisatie. Elk van deze hoofdstukken is op dezelfde manier opgebouwd: we beginnen met een aantal vaststellingen en koppelen daaraan vervolgens een aantal aanbevelingen. De commissie wil haar uitdrukkelijke dank uitspreken voor de constructieve medewerking van PBD POV in alle fases van het evaluatieproces. De commissie zou haar opdracht niet tot een goed einde hebben kunnen brengen zonder de getoonde openheid en bereidheid tot informatieverschaffing. 2

6 1. Beschrijving van de organisatie 1.1 Inleiding Het werkgebied van Provinciaal Onderwijs Vlaanderen (POV) strekt zich uit over de vijf Vlaamse provincies. De vijf provinciebesturen treden immers op als inrichtende machten van provinciaal onderwijs. Om hun belangen te verdedigen en te voorzien in begeleiding, nascholing en dienstverlening hebben de vijf Vlaamse provincies zich verenigd in de vzw Provinciaal Onderwijs Vlaanderen. Daarbij is gekozen om de werking van de Pedagogische Begeleidingsdienst (PBD) te integreren in de werking van POV. De PBD POV heeft de taak om de provinciale scholen 1 te begeleiden. De activiteiten van PBD POV beperken zich tot de begeleiding van het secundair onderwijs, het volwassenonderwijs en de provinciale CLB s. Met de PBD OVSG is een samenwerkingsovereenkomst afgesloten waarin bepaald is dat OVSG de pedagogische begeleiding van de vijf provinciale basisscholen en drie provinciale scholen voor buitengewoon secundair onderwijs op zich neemt. POV begeleidt de vier stedelijke centra voor deeltijds onderwijs. Daarnaast participeert de PBD in verscheidene netoverschrijdende initiatieven van het Samenwerkingsverband Netgebonden Pedagogische Begeleidingsdiensten (SNPB). Samen met OVSG richt POV een Permanente Ondersteuningscel (POC) in die instaat voor de ondersteuning van de gemeentelijke en provinciale CLB s. De begeleiding van de CLB s wordt beschreven in het evaluatierapport van de Permanente Ondersteuningscel van POV en OVSG. Op de relatie tussen PBD en POC komt de commissie in het samenvattend rapport terug. 1 Met de term school verwijzen we naar alle onderwijsinstellingen van het basis- en secundair onderwijs, volwassenonderwijs en deeltijds kunstonderwijs. 3

7 1.2 Organisatiestructuur De dagelijkse leiding van Provinciaal Onderwijs Vlaanderen wordt waargenomen door de directeur. Hij wordt bijgestaan door twee halftijdse coördinatoren, die respectievelijk verantwoordelijk zijn voor begeleiding en voor nascholing en interne ondersteuning. Samen vormen zij het coördinatieteam, dat minstens maandelijks overlegt. Het coördinatieteam neemt beslissingen met betrekking tot het algemeen beleid en de dagelijkse werking. Aan het algemeen team nemen alle personeelsleden van POV deel. Hier worden globale personeelsaangelegenheden en procedures besproken en indien nodig goedgekeurd, zoals de procedure voor de functionerings- en evaluatiegesprekken. De coördinator pedagogische begeleiding stuurt de werking van het begeleidingsteam aan. Tot dit team behoren alle personeelsleden met een begeleidingsopdracht: pedagogisch adviseurs, pedagogisch begeleiders en pedagogisch medewerkers. Voor secundair onderwijs, volwassenenonderwijs, deeltijds onderwijs en begeleiding diversiteit zijn er subteams, met werkoverleg per onderwijsniveau. Het is de taak van deze subteams om te zorgen voor de afstemming tussen de betrokken begeleiders. Daarnaast nemen ze ook de praktische voorbereidingen met betrekking tot de netwerken voor hun rekening, houden ze de website up-to-date, De coördinator nascholing en interne ondersteuning staat in voor de voorbereiding van de nascholing en voor de werking van het ondersteuningsteam. Tot dit team behoren alle personeelsleden met een ondersteunende opdracht. Het ondersteuningsteam heeft als taak 4

8 de nodige dienstverlenende en logistieke afspraken te maken, met als doel de verschillende activiteiten van POV zo vlot mogelijk te laten verlopen. Onderdelen van het beleid worden voorbereid in interne werkgroepen; het gaat dan om aspecten zoals kwaliteitszorg, het visieproces voor het provinciaal onderwijs, ICT en multimedia, internationalisering, Elke interne werkgroep heeft jaardoelstellingen en brengt bij het algemeen team verslag uit over de vorderingen. 1.3 Kenmerken van het personeel Omdat binnen POV koepelwerking en de PBD ook op het vlak van personeelsinzet sterk door elkaar lopen, wordt het personeel van POV in zijn geheel vermeld. De personeelsleden zijn onder diverse arbeidsvoorwaarden tewerkgesteld: - Pedagogisch adviseur - Gedetacheerden met een verlof wegens bijzondere opdracht - Contractuelen Op de kwestie van de arbeidsvoorwaarden komen we verder in het rapport nog terug (zie 4.3). Hieronder geven we de aantallen op 1 januari Pedagogisch adviseurs Het formele kader waarover PBD POV kan beschikken, vindt zijn basis in art. 16 van het decreet betreffende de kwaliteit van het onderwijs van 8 mei Dit contingent pedagogisch adviseurs wordt per schooljaar vastgelegd. Voor het schooljaar gaat het om 5 VTE Gedetacheerden met een verlof wegens bijzondere opdracht Op basis van art. 17 van het kwaliteitsdecreet beschikt PBD POV over 5 VTE verloven wegens bijzondere opdracht Bijkomende omkadering Daarnaast beschikt PBD POV over 8 VTE personeelsleden die met andere middelen zijn aangesteld (CODO, GESCO, verloven wegens opdracht, ). Vanuit het netoverschrijdende samenwerkingsverband SNPB worden 6 VTE medewerkers gefinancierd: - Rand en Taal: 0.5 VTE - Attractief: 1 VTE - Tollnet: 3 VTE - ICT-integratie: 0.5 VTE - Extra ondersteuning volwassenenonderwijs: 1 VTE 5

9 1.4 Kenmerken van de doelgroep De administratieve databanken van het Ministerie van Onderwijs en Vorming leveren heel wat informatie over de doelgroep van PBD POV, namelijk de scholen, met de personeelsleden en leerlingen, die haar klanten vormen Doelgroep op basis van aantal scholen en aantal leerlingen Aantal scholen per onderwijstype: Totaal aantal leerlingen: Gewoon basisonderwijs Buitengewoon basisonderwijs Gewoon secundair onderwijs Incl. centra voor deeltijds onderwijs Buitengewoon secundair onderwijs Totaal leerplichtonderwijs Centra voor volwassenenonderwijs Totaal niet-leerplichtonderwijs Doelgroep op basis van personeelskenmerken Totaal aantal personeelsleden: Aantal directies: Aantal beginnende leraren 3 : Gewoon basisonderwijs 28,7 2,0 1,0 Buitengewoon basisonderwijs 126,0 3,0 3,0 Gewoon secundair onderwijs, incl. centra 2.210,7 28,0 115 voor deeltijds onderwijs Buitengewoon secundair onderwijs 102,5 3,0 5,6 Centra voor volwassenenonderwijs 633,3 12,0 60,4 TOTAAL 3.101,2 48,0 185, Doelgroep op basis van leerlingenkenmerken De kenmerken van de leerlingen zijn enkel beschikbaar voor het gewoon basisonderwijs en het gewoon secundair onderwijs. Het betreft die kenmerken die gebruikt worden voor de berekening van de werkingsmiddelen van de scholen van het gewoon basis- en secundair onderwijs 4. 2 De gegevens hebben betrekking op het schooljaar De gegevens van de personeelsleden betreffen de situatie op 1 februari Beginnende leraren zijn leraren die maximaal vijf jaar in dienst zijn. Met deze definiëring sluit de commissie aan bij de definitie die Van Petegem, e.a. (2013) hanteren in hun onderzoek naar de werking, het bereik en de effecten van de pedagogische begeleidingsdiensten in Vlaanderen en bij de definitie gebruikt door de Commissie Beleidsevaluatie Lerarenopleidingen die in het najaar van 2013 haar conclusies heeft gepresenteerd. 4 Voor meer informatie zie De onderwijs kansarmoede-indicator (OKI) is het aantal risicokenmerken waarvoor een leerling aantikt en is bijgevolg een cijfer tussen 0 en 4. De OKI is hier berekend op het niveau van de onderwijsinstellingen. 6

10 Onderwijs kansarmoedeindicator % thuistaal niet-nederlands % opleidingsniveau moeder % studietoelage % buurt Gewoon basisonderwijs 0,78 23,1 36,8 18,4 13,0 Gewoon secundair 1,06 12,0 33,2 31,4 29,4 onderwijs Vlaams gemiddelde 0,85 13,6 22,5 23,5 25,0 De onderste rij in deze tabel geeft het Vlaamse gemiddelde voor het basis- en secundair onderwijs weer van de leerlingenkenmerken voor het schooljaar Hieruit blijkt dat de diverse indicatoren van de populatie van POV in het secundair onderwijs rond of boven het Vlaamse gemiddelde liggen. Voor het basisonderwijs zijn er grote verschillen al naargelang de indicator. Deze gegevens zijn echter met grote voorzichtigheid te bekijken, aangezien POV slechts twee onderwijsinstellingen in het gewoon basisonderwijs telt. 7

11 2. Missie, visie en begeleidingsfilosofie 2.1 Historiek: Een bedreiging voor het provinciaal onderwijs De publicatie van het Groenboek voor de Interne Staatshervorming in juli 2010 waarin het voortbestaan van het provinciaal onderwijs in vraag werd gesteld, heeft in POV heel wat teweeg gebracht. Dit heeft volgens de organisatie geleid tot een sterke verbondenheid tussen alle actoren en een sterke gedrevenheid om aan een toekomstgerichte, herkenbare en gedragen visie te werken. Deze verbondenheid werd aangegrepen om een visieontwikkelingsproces over de toekomst van het provinciaal onderwijs op te starten. Dit proces resulteerde in een nieuwe missie en visie voor het provinciaal onderwijs, die in de komende jaren verder tot ontplooiing moet komen. Het visieproces leidde tevens tot een strategische reflectie voor heel het provinciaal onderwijs waarbij inspanningen worden gedaan om de centraal uitgezette lijnen ingang te doen vinden op alle echelons Het proces werd doorlopen door een visiegroep met vertegenwoordigers uit de verschillende scholen en onderwijsniveaus. Deze visiegroep werkte de waarden en ambities voor het provinciaal onderwijs uit en ontwikkelde een strategiekaart met een sterkte- en zwakteanalyse. In een volgende stap vond een proces van cascadering per provincie plaats, waarbij per provincie een strategische kaart werd ontwikkeld met eigen paden om de vier gemeenschappelijke ambities (zie 2.2) te kunnen realiseren. Per provincie werden ook strategische projecten uitgewerkt. Dit proces werd geleid door één van de coördinatoren, in samenwerking met collega-begeleiders. Alle pedagogisch begeleiders hebben een tweedaagse training m.b.t. dit cascaderingsproces gevolgd. In 2012 is men begonnen met het doortrekken van de cascadering naar elke school. De school ontwikkelt op basis van de strategische kaart van de provincie een eigen strategiekaart. Ook op dit niveau worden strategische projecten uitgeschreven. POV geeft aan zoveel mogelijk medewerkers van de school bij dit proces te willen betrekken. Zo zijn er cascaderingsdagen op schoolniveau die initieel door de drie coördinatoren voor hun rekening werden genomen, maar geleidelijk aan door alle begeleiders. In 2012 werd ook binnen POV zelf een cascadering uitgevoerd, waarbij eigen strategische projecten ontstonden. In 2015 wil POV dit proces van cascaderingen in scholen afronden. Het visieontwikkelingsproces kenmerkt zich volgens de organisatie door een combinatie van top-down en bottom-up elementen. De eerste uiten zich in de wens om tot een gezamenlijke visie te komen die de centrale belangen van het provinciaal onderwijs ondersteunt. De tweede zijn terug te vinden in het besef dat dit pas kan werken als de invulling (en steun) komt van de basis (de scholen, met hun directies en leerkrachten). De commissie heeft het streven naar een gezamenlijk doel vanuit een duidelijke visie kunnen vaststellen bij de coördinatoren, de pedagogische begeleiders en bij de (coördinerend) directies en leerkrachten. Er wordt duidelijk fors geïnvesteerd in dit visievormingsproces en dat is toe te juichen. POV spant zich in om die onderlinge verbondenheid via het intensieve proces van cascadering te behouden, waarbij een zo groot mogelijke betrokkenheid van interne en externe stakeholders wordt nagestreefd. Er lijkt in de visievorming van POV ook goed rekening te worden gehouden met de autonomie van de scholen. De commissie 8

12 waarschuwt er wel voor om steeds goed het evenwicht met de baten en de kernopdracht van de PBD in het oog te blijven houden. De commissie erkent de inspanningen en het lovenswaardig proces dat POV doorloopt. Toch wil ze aangeven dat de cascaderingsoefening geen doel op zich mag worden dat los komt te staan van het ondersteunen en bevorderen van goed onderwijs. Het doel mag niet uit ogen verloren worden. 9

13 2.2 Missie De missie van de PBD valt samen met deze van POV in zijn geheel en luidt als volgt: Zij heeft de opdracht de belangen van het Vlaams provinciaal onderwijs te behartigen en initiatieven te nemen om de kwaliteit van de Vlaamse provinciale scholen en centra te bevorderen. POV omschrijft zichzelf in het informatiedossier als één organisatie met vier kerntaken: - organiseren van begeleiding, - organiseren van nascholing, - het opnemen van belangenbehartiging, - het aanbieden van dienstverlening, POV kiest voor een geïntegreerde aanpak: de organisatie tracht deze kerntaken met elkaar te verbinden. Bij het uitvoeren van één van de kerntaken wordt volgens POV steeds een dwarsverband gelegd met de drie andere. De POV-personeelsleden combineren dus steeds verschillende kerntaken. Zo hoopt men dat de begeleider kennis en inzichten uit een concrete begeleidingssituatie meeneemt in zijn/haar vertegenwoordigingstaak en omgekeerd. Door de eigen opdracht te omschrijven in deze vierdeling legt POV zelf de klemtonen en geeft ze een eigen interpretatie aan de ruimere lijst van decretale opdrachten (zie ook 3.1.5). 2.3 Visie De vernieuwde visie van POV als organisatie luidt als volgt: Provinciaal Onderwijs Vlaanderen bouwt een partnerschap uit met provinciale scholen, centra en inrichtende machten om hun daadkracht te versterken. Vanuit een gedeelde zorg voor een optimale leeren leefomgeving voor leerlingen en cursisten zet dit partnerschap in op innovatie en competentieontwikkeling. Participatie, krachtenbundeling, gezamenlijke verantwoordelijkheid en doelgerichtheid zijn hierbij de sleutels tot succes. Provinciaal Onderwijs Vlaanderen versterkt het partnerschap door zich te engageren in samenwerkingsverbanden op centraal niveau. De basiswaarden om de visie te vervullen zijn: respect, samenwerking, openheid, professionaliteit, resultaatgerichtheid, betrokkenheid. POV wil haar vier kerntaken opnemen onder de vorm van partnerschappen. Hiermee stelt POV dat het realiseren van sterkere scholen en beter onderwijs een gedeelde verantwoordelijkheid is die vorm krijgt in een proces van co-creatie. In de praktijk betekent dit volgens POV dat elke ondersteunende activiteit opgezet wordt in samenspraak met de doelgroep waarbij een vertrouwensrelatie de basis vormt. 2.4 Begeleidingsfilosofie De PBD omschrijft het begeleiden op maat, school-/centrumnabij en participatief werken en werken vanuit een vertrouwensrelatie als haar sterkte. Met betrekking tot de begeleiding wil POV tegen 2015 de volgende doelen realiseren: 10

14 - Sterke scholen De begeleiding wil het cyclisch karakter van kwaliteitsvol werken versterken met aandacht voor de organisatie als systeem. Het is van belang dat scholen hun werking kritisch in vraag durven stellen. - Collegiaal leren De begeleiding wenst in te zetten op het leren van elkaar, zowel binnen de eigen school als tussen scholen onderling. - Innovatie De begeleiding wil scholen stimuleren om zichzelf open te stellen voor zinvolle nieuwe ideeën en methodieken. - Duurzaamheid De begeleiding benadrukt het langetermijndenken van scholen. POV wil acties en processen begeleiden die structureel verankerd worden in de werking van de school. Diverse bronnen lagen aan de basis van de begeleidingsfilosofie. Zo heeft POV zich laten inspireren door de ideeën over co-creatie van prof. W. Bruggeman en de self-determination theory van Deci en Ryan. Ook de beleidsverklaring van de directeur in 2000 vormde een bron voor deze visie. De commissie waardeert het feit dat het beleid inzake begeleiding doordacht en gedragen is. De PBD slaagt erin de scholen (vooral via de directies) mee te krijgen in hun verhaal. Er is immers heel wat energie gestoken in overleg met de scholen en in wat de PBD de cascadering noemt. De commissie kon vaststellen dat dit zijn vruchten afwerpt. Scholen zijn bekend en kunnen zich identificeren met het gevoerde beleid. Tegelijk wil de commissie POV aanraden om ook voldoende aandacht te besteden aan de verdere uitwerking van de visie in concrete doelen en acties op schoolniveau. Dit is momenteel nog eerder zwak (zie ook 4.7). De commissie vraagt dan ook om nu vooral aandacht te besteden aan de wijze waarop dit proces verder concreet vorm zal krijgen en opgevolgd zal worden in de dagelijkse praktijk in scholen. 2.5 Keuze voor systeembegeleiding POV stelt het werken aan sterkere scholen voorop en wil een duurzame verandering in scholen en centra tot stand brengen. Beter onderwijs zou hier, volgens de PBD, logischerwijs moeten uit voortvloeien. Maar ook haar kleinschaligheid leidde POV bij de keuze om uitsluitend systeembegeleiding aan te bieden. Volgens de organisatie is er onvoldoende personeel voor een sterk uitgewerkte vakbegeleiding. Onder systeembegeleiding wordt de begeleiding verstaan van de school als organisatie 5. Het hoofddoel van de begeleiding is het ondersteunen en verbeteren van de organisatie. De behoefte aan ondersteuning kan verschillen van school 5 De commissie wijst er op dat het begrip systeembegeleiding in het (internationaal) wetenschappelijk discours een andere betekenis heeft dan de invulling die PBD POV eraan geeft. Hier wordt de terminologie die POV gebruikt, gehanteerd. Het overkoepelend rapport gaat hier verder op in. 11

15 tot school en van moment tot moment. Systeembegeleiding kan zowel aanbod- als vraaggestuurd gebeuren. De PBD begeleidt de scholen op pedagogisch-didactisch vlak: vakdidactische vragen (van individuele leerkrachten) worden vertaald naar pedagogisch-didactische vragen, die op schoolniveau of in netwerken opgenomen kunnen worden. De begeleiders kunnen hulp bieden bij het uitwerken van planningsdocumenten, cursusmateriaal en evaluatie. Er wordt evenwel geen ondersteuning op de klasvloer gegeven. Volgens de PBD zijn de scholen inmiddels gewend aan deze keuze voor systeembegeleiding. Dit blijkt ook uit de focusgesprekken met directeurs, coördinerend directeurs en leerkrachten. De nieuwe aanpak lijkt goed te zijn ingeburgerd en de gesprekspartners toonden begrip voor het feit dat, gegeven de beperkingen in personeel, POV ervoor kiest om in principe geen vakbegeleiding 6 in te richten. Dit neemt niet weg dat vakgerichte begeleiding wel wordt gemist. Zeker als bij een doorlichting voor specifieke vakken tekorten worden vastgesteld, is vakbegeleiding gewenst. Navraag leerde dat scholen en centra in dergelijke situaties proberen om zelf andere kanalen te vinden, zoals het inschakelen van vrijgestelden via de provincie, via de scholengemeenschappen of via betalende private kanalen (nascholingsmarkt). Dit wordt door POV zelf als verrijkend ervaren. POV kent daarnaast via SNPB een aantal projecten (zoals ICT integratie in het onderwijs) waar inhoudelijk wordt gewerkt rond vakdidactische vragen. POV heeft eveneens een afspraak met GO! en OVSG dat leerkrachten kunnen gebruik maken van de vakgerichte nascholingen van deze organisaties, complementair aan de systeembegeleiding door POV. Opgemerkt moet worden dat POV hiermee slechts gedeeltelijk aan de vraag naar vakbegeleiding beantwoordt, vermits nascholing beperkter is dan vakbegeleiding. En ook het GO! en OVSG de omslag naar hoofdzakelijk systeembegeleiding hebben gemaakt. De commissie stelt vast dat POV een duidelijke keuze gemaakt heeft voor begeleiding op schoolniveau en hier ook consequent wil naar handelen. Dit is positief, maar de commissie stelt tegelijk vast dat leerkrachten wel met hun vragen naar vakspecifieke ondersteuning blijven zitten. Het vertalen van deze vakspecifieke vragen naar eerder algemeen pedagogisch didactische vragen gebeurt misschien iets te snel en neemt in alle geval niet weg dat leerkrachten ook daadwerkelijk antwoorden wensen op hun vakspecifieke vragen. Begeleiding bij het verwerken van vakdidactische inzichten is overigens zeer belangrijk. De PBD moet er dus over waken niet te snel een systeem vraag achter de vak vraag te zoeken en mag niet blind zijn voor eventuele vragen en problemen (die bijvoorbeeld tot uiting komen na een doorlichting of een zelfevaluatie) die zowel systemisch, didactisch als vakgebonden kunnen zijn. De PBD moet op dat vlak de expertise in huis hebben of kunnen aanbrengen om de scholen te ondersteunen of de weg te wijzen zodat de vastgestelde problemen worden geremedieerd. De commissie suggereert de PBD meer op te treden als 6 We verwijzen naar het samenvattend rapport voor een bespreking van vakbegeleiding. Met vakbegeleiding duidt de commissie de begeleiding van leraren(teams) in alle onderwijsniveaus aan met betrekking tot het pedagogisch-didactisch handelen in de klas. 12

16 bemiddelaar (of makelaar ) tussen scholen met vakgerichte vragen en andere ondersteunende instanties, zoals de andere pedagogische begeleidingsdiensten of nascholingsinstellingen die de vakgerichte vragen kunnen beantwoorden. Vernieuwingen en verbeteringen zullen uiteindelijk ook vaak in de klas gerealiseerd moeten worden. Dit vraagt, naast veranderingen op systeemniveau, ook de begeleiding van leerkrachten bij het proces van het individueel verwerven en verfijnen van nieuwe inzichten en vaardigheden. Werken aan sterkere scholen is een belangrijke doelstelling. Toch is het volgens de commissie is ook wenselijk om voldoende aandacht te besteden aan de vraag of het gerealiseerde beleidsvoerend vermogen zich daadwerkelijk vertaalt in beter onderwijs en betere leerkracht, zowel (vak)didactisch als inhoudelijk. In het samenvattend rapport gaat de commissie hier verder op in. De commissie merkt ook op dat de huidige begeleiding gericht is op de individuele scholen en niet op de scholengemeenschappen. In het licht van de sterk toenemende rol van de scholengemeenschap raadt de commissie de PBD aan om na te gaan hoe ook op dit niveau de ondersteuning van scholen kan worden versterkt. 13

17 3. Processen en resultaten van begeleiding Dit hoofdstuk beschrijft hoe de principes en uitgangspunten uit het vorige hoofdstuk, zich vertalen in de praktijk. In dit hoofdstuk worden de resultaten verwerkt van het wetenschappelijk onderzoek van Van Petegem, Vanhoof en Gielen (2013) 7 naar de werking, het bereik en de effecten van de pedagogische begeleidingsdiensten in Vlaanderen. 3.1 Het begeleidingsproces Begeleiding op maat Centraal in de visie van POV staat het begeleiden op maat. Dit betekent voor de PBD de ondersteuning van een school op basis van haar vraag en rekening houdend met haar noden, behoeften en verschillende contextelementen (structuur, cultuur, leerlingen- /cursistenpopulatie, enz.). Deze elementen bepalen mee de processen en processtappen om tot een gewenst en duurzaam resultaat te komen. In haar visie op begeleiding ambieert POV sterke(re) scholen, die hun werking kritisch in vraag durven stellen. Omwille van het duurzame karakter van hun begeleiding wenst POV processen en acties in gang te zetten, die structureel verankerd worden in de werking. Vanuit de visie van POV is het bovendien belangrijk dat de pedagogisch begeleider een school begeleidt vanuit een vertrouwensrelatie. Op die manier kan de pedagogisch begeleider zicht krijgen op de ondersteuningsvragen, behoeften en noden van de klant. Het toewijzen van begeleidingstrajecten aan een pedagogisch begeleider gebeurt in onderling overleg. Het is mogelijk dat één project in de loop van het schooljaar door meerdere begeleiders (eventueel van verschillende onderwijsniveaus) wordt gevolgd. Het is eveneens mogelijk dat er een tweede, ondersteunende begeleider aan een bepaald project wordt toegewezen. Het is dan de bedoeling dat de ondersteunende begeleider de zogenaamde ankerbegeleider inhoudelijk ondersteunt. Als de door de school gevraagde expertise niet binnen het team van begeleiders aanwezig is, worden de contactgegevens van mogelijke externe partners doorgegeven. Soms worden begeleidingsopdrachten op vraag van de inrichtende macht in samenwerking met externe partners opgenomen. Deze makelaarsfunctie kan volgens de commissie nog sterker en systematischer worden uitgebouwd Vraag en aanbod Zowel in de begeleiding als in de nascholing werkt POV vraag- en aanbodgestuurd. Elke vraaggestuurde begeleiding start met een intakegesprek, waarbij de leerbehoeften van de school in kaart worden gebracht. Op basis van het intakegesprek wordt een begeleidingsovereenkomst afgesloten tussen de school en de PBD (zie 3.1.3). De overeenkomsten kunnen worden bijgestuurd bij tussentijdse evaluaties en 7 Omwille van kleine aantallen, kunnen enkel valide resultaten weergegeven worden omtrent algemeen bereik, tevredenheid en effectiviteit zoals aangegeven bij

18 feedbackmomenten. Een formele feedback wordt tussentijds voorzien en bij het afsluiten van het project. De vraaggestuurde nascholing krijgt vorm d.m.v. een pedagogische studiedag of workshop. Dit resulteert nadien soms in een begeleidingstraject. Naast haar vraaggestuurde werking wil POV zelf een aanbod formuleren dat inspeelt op onderwijstendensen en innovaties conform haar visie op begeleiding. De aanbodgestuurde begeleiding bestaat voornamelijk uit lerende netwerken en projecten. Een idee voor een nieuw netwerk of project wordt door de betrokken begeleiders voorgesteld aan de directeur en de coördinatoren van POV. In overleg werken de betrokken begeleiders het concept nader uit. Scholen die deelnemen aan de projecten, worden geselecteerd op basis van op voorhand bepaalde criteria, zoals geografische spreiding, diversiteit in opleidingsaanbod, good practices en eerdere positieve engagementen. Om de taakbelasting van de PBD binnen de perken te houden, kunnen scholen die intekenen op een project geen afzonderlijk begeleidingstraject op maat aanvragen. De aanbodgestuurde nascholing wordt aangeboden aan drie doelgroepen: leidinggevenden, aspirant-leidinggevenden en leerkrachten. Het aanbod voor leerkrachten bestaat pas sinds het schooljaar Het is vormgegeven op basis van een behoefteanalyse. Recente analyses door POV zelf wezen namelijk op lacunes in het aanbod, o.a. op het vlak van ICTondersteunend leren. Ook in het aanbod hanteert de PBD geen standaardpakket, maar probeert de begeleiding aan te passen aan de specifieke context van de betrokken school. Uit haar gesprekken heeft de commissie begrepen dat de klanten van de PBD de begeleiding eveneens als begeleiding op maat ervaren. De contextgebonden begeleiding versterkt de herkenbaarheid en onmiddellijke toepasbaarheid. De commissie waardeert de inspanningen van POV om ondersteuning aan te passen aan de noden en kenmerken van de scholen, maar waarschuwt ook voor een te vraaggecentreerde werking. POV moet ook blijven onderzoeken hoe ze scholen die geen vraag stellen, toch beter kan bereiken. POV geeft aan dat er contact is, maar erkent dat de mate van intensiteit verschilt. Er worden al inspanningen geleverd, bijvoorbeeld door het jaarlijkse intakegesprek met de scholen, maar de commissie raadt aan om hier proactiever te werk te gaan Begeleidingsovereenkomst Voor elke begeleidingsinterventie wordt een begeleidingsovereenkomst afgesloten. In deze overeenkomst worden de doelen en beoogde resultaten bepaald. Het is een overeenkomst, ondertekend door de directeur van POV en de school. Het document fungeert volgens POV als een dynamisch werkinstrument en als een monitoringtool, en concretiseert de visie op begeleiding. Het dient volgens POV als tussentijdse toetssteen voor de resultaten en kan op die manier gezien worden als een middel voor permanente evaluatie. Indien een school zich niet houdt aan de afspraken in de begeleidingsovereenkomst, stuurt de directeur van POV een brief naar de school, om te wijzen op het belang van het aangegane engagement. Van elke begeleidingsinterventie maakt de begeleider een verslag. Het resultaat is een groeidocument. Dit is toegankelijk voor elke collega-begeleider van hetzelfde onderwijsniveau. Zo wil POV ook collegiaal leren stimuleren. 15

19 Het feit dat de hogergenoemde vertrouwensrelatie toch geformaliseerd wordt in een overeenkomst, lijkt de commissie enigszins contradictorisch. Niettemin ervaren zowel de medewerkers van POV als de klanten het werken met een begeleidingsovereenkomst als positief. Dit is volgens de gesprekspartners in de praktijk een dynamisch en ondersteunend instrument voor doelbepaling en procesbewaking, appellerend aan de verantwoordelijkheid van alle betrokkenen. De commissie vraagt POV om waakzaam te blijven zodat de begeleidingsovereenkomst de vertrouwensrelatie tussen de PBD en de school niet onder druk zet. De aanpak van POV steunt op autonomie en vertrouwen, maar lijkt eveneens uit te gaan van een streven naar managementcontrole. Dit is een moeilijk evenwicht, dat actief bewaakt moet worden Lerende netwerken als methodiek De PBD moedigt collegiaal leren en de samenwerking tussen scholen aan. Dit gebeurt onder andere via netwerken. POV geeft aan reeds lang ervaring te hebben met het coördineren van lerende netwerken. De doelstelling van de netwerken is het bevorderen van competentie-ontwikkeling. In mei 2012 waren er 15 verschillende netwerken voor secundair onderwijs, deeltijds beroepssecundair onderwijs, volwassenenonderwijs en CLB. De manier van werken in de netwerken en projecten bevordert, zo blijkt uit de gesprekken met de pedagogische begeleiders en de leerkrachten, een actieve rol voor de deelnemers. Het programma van een netwerk wordt elk jaar opgesteld in overleg met de deelnemers. De begeleiders hebben een actieve rol in de netwerken. Zij gebruiken verschillende methodieken om ervoor te zorgen dat de deelnemers binnen de netwerken op een bewuste manier leren. Binnen een aantal netwerken en projecten bezoeken de deelnemers elkaars scholen, o.a. via collegiale visitaties. Dit wordt zowel door de begeleiders als door de deelnemers als positief en leerrijk ervaren. Ook buiten het netwerk zoeken scholen contact met elkaar. Zo ontstaan er ook spontane netwerken. De commissie heeft tijdens verschillende gesprekken kunnen vaststellen dat de netwerken hun doelstellingen grotendeels lijken te realiseren. De scholen leren (graag) van elkaar en proberen over het muurtje kijken te stimuleren, o.a. via de collegiale visitaties die door de gesprekspartners in de focusgroepen geapprecieerd worden. De scholen ervaren dit als positief en leerrijk. De commissie waarschuwt echter dat er blijvend over gewaakt moet worden dat in deze netwerken en projecten diepgaand leren plaatsvindt. Er moet gegarandeerd worden dat er voldoende expertise ingebracht wordt, welke niet teveel afhangt van de toevallige deelnemers aan het netwerk. Hierin speelt de pedagogisch begeleider een cruciale rol. Gelet op het belang van deze methodiek in de werking van POV, is het dus van groot belang dat op dit vlak een permanente professionalisering van de pedagogische begeleiders plaatsvindt. Deze professionalisering is belangrijk volgens de commissie omdat er meer aandacht mag zijn voor de gedifferentieerde aanpak in de begeleiding, naargelang het beleidsvoerend vermogen van scholen en de specifieke begeleidingsvragen. Ook acht de commissie het noodzakelijk dat POV regelmatig kritisch evalueert welke netwerken effectief zijn en welke minder; en welke hiervoor de bepalende factoren zijn. 16

20 3.1.5 Decretale opdrachten POV omschrijft de eigen opdracht in een vierdeling (begeleiding, nascholing, belangenbehartiging en dienstverlening) en legt zo zelf de klemtonen. De commissie vindt het waardevol dat POV een vertaling maakt van de decretale opdrachten naar de eigen werking en daarin ook eigen speerpunten kiest. De commissie vraagt wel uitdrukkelijk om erover te waken dat de decretale opdrachten niet worden ondergesneeuwd door andere tijdsopslorpende taken zoals belangenbehartiging. POV is van mening dat met de huidige werking via vraaggerichte en aanbodgerichte begeleiding en nascholing alle decretale opdrachten worden vervuld. Volgens POV wordt met één initiatief meestal invulling gegeven aan meerdere decretale opdrachten. Uit het onderzoek van Van Petegem, e.a. (2013) blijkt dat volgens de personeelsleden binnen de scholen de verschillende decretale opdrachten slechts in beperkte mate worden uitgevoerd (zie ook 3.1.7). In wat volgt, worden de verschillende decretale opdrachten thematisch besproken. Ondersteuning bij de realisatie van pedagogisch project/ begeleidingsproject Zoals reeds aangegeven, werkt men binnen POV momenteel sterk aan een gezamenlijk visievormingsproces (zie ook eerder). Dit gebeurt aanbodgestuurd. Daarnaast ondersteunt de pedagogische begeleidingsdienst scholen en centra op vraag en op maat bij - het updaten/ontwikkelen van hun missie, visie en waarden; - het vertalen van die missie en visie in beleidsdocumenten, - het opstellen van een schoolwerkplan; - het ontwikkelen van een specifieke visie op kwaliteitszorg, professionalisering, leerlingen-/cursistenbegeleiding, lesgeven en evaluatie, altijd vertrekkend vanuit de missie en visie van de school. Ondersteuning aan specifieke doelgroepen Ondersteuning aan leidinggevenden Directies worden begeleid via netwerken van directies per onderwijsniveau, en een ruim nascholingsaanbod. Enkele jaren geleden hebben de inrichtende machten van het provinciaal onderwijs aan de PBD gevraagd om een opleiding op te zetten voor aspirantleidinggevenden, omdat men vond dat beginnende leidinggevenden onvoldoende voorbereid waren. POV heeft nu een nascholingsaanbod voor aspirant-leidinggevenden. Ook hier wordt gewerkt met de methodieken van intervisie en netwerken. Directies zijn cruciale actoren in een school. De commissie pleit er dan ook voor hier blijvend aandacht aan te besteden en na te gaan hoe er eventueel door samenwerking met anderen meer geïnvesteerd kan worden in het bevorderen en ondersteunen van de deskundigheid van de schoolleiding. Niet alleen m.b.t. het leiden van de school, maar ook met het oog op het begeleiden en implementeren van veranderingsprocessen, geïnitieerd door verschillende ondersteuningsactiviteiten (zoals o.m. de netwerken). De nadruk op systeembegeleiding legt namelijk een grote taak en verantwoordelijkheid inzake 17

21 schoolontwikkeling bij de schoolleiding. In het nascholingsaanbod voor aspirantleidinggevenden blijft deze taak en verantwoordelijkheid nog onderbelicht. Ondersteuning aan beginnende leerkrachten De PBD heeft geen eigen aanbod inzake de begeleiding van beginnende personeelsleden. De begeleiding van beginnende leerkrachten wordt gezien als een taak van de school zelf. In eerste instantie is het dus de school zelf die de beginnende leerkrachten ondersteunt. Men gebruikt coachende leraren om startende leerkrachten te begeleiden. De scholen worden wel op vraag ondersteund bij de aanvangsbegeleiding. Daarnaast hebben de verschillende provincies initiatieven ontwikkeld om beginnende leerkrachten te ondersteunen. De PBD probeert hier momenteel zicht op te krijgen en wil een complementair aanbod voor beginnende leraren ontwikkelen. Leerkrachten maken ook gebruik van het aanbod van GO! en OVSG. Tijdens de focusgroepen met de klanten kwam naar voren dat scholen aanvangsbegeleiding niet direct als een taak van de PBD beschouwen. Het wordt eerder gezien als een taak van de scholen zelf. Ook de commissie vindt dit prioritair een taak van de scholen en scholengemeenschappen, maar ziet wel een ondersteunende en complementaire opdracht voor de PBD. In het samenvattend rapport gaan we hier verder op in. Ondersteuning van de onderwijsinstelling als organisatie Kwaliteitszorg van scholen bevorderen Zowel uit het informatiedossier als uit de gesprekken met alle betrokkenen, is duidelijk geworden dat POV veel aandacht schenkt aan het bevorderen van de kwaliteitszorg van scholen. Dit wordt op verschillende wijzen vormgegeven, zowel vraag- als aanbodgestuurd, door middel van schoolspecifieke ondersteuning, als via lerende netwerken, en met verschillende doelgroepen (directies, coördinatoren, leerkrachtenteams). De commissie waardeert de inspanningen om kwaliteitszorg op de agenda van de scholen te zetten. Het is een verdienste om hierbij ook de coördinatoren en de teamleden te betrekken. Het versterken van de interne kwaliteitszorg van scholen is ook in teken van het versterken van het beleidsvoerend vermogen. Dit is op zijn beurt cruciaal voor een organisatie die zegt op systeembegeleiding te mikken. Desalniettemin wil de commissie waarschuwen voor de valkuil om teveel aandacht te besteden aan systemen van interne kwaliteitszorg en te weinig aan het uiteindelijke doel en de concrete vertaling naar de dagelijkse onderwijsprocessen. De commissie benadrukt dat interne kwaliteitszorg niet om het installeren van procedures draait, maar wel om het installeren van een kwaliteitscultuur. Ondersteuning en begeleiding bij uitwerking actiepunten na doorlichting Scholen kunnen ondersteuning krijgen bij de voorbereiding voor een doorlichting, vanaf het moment dat zij van de onderwijsinspectie het signaal hebben gekregen dat de school het volgende semester doorgelicht wordt. Dit gebeurt op vraag van de school. Deze ondersteuning wordt beschouwd als dienstverlening en niet als (traject)begeleiding. De volgende activiteiten worden aangeboden: CIPO-kader en documenten van de inspectie toelichten; de onderwijsinstelling ondersteunen bij het opstellen van een zelfevaluatierapport; ondersteunen bij het ontsluiten van schooleigen documenten voor de 18

22 inspectie en ervaringsuitwisseling organiseren met onderwijsinstellingen die reeds doorgelicht zijn. De begeleiding na een doorlichting gebeurt op vraag van de school. Vanaf het schooljaar zal de PBD na elke doorlichting een bezoek brengen aan de school in kwestie om de ervaringen en resultaten te bespreken. De PBD ondersteunt de school bij het uitwerken van één of meerdere actiepunten. De PBD heeft een servicedocument ontwikkeld voor het opstellen van een verbeterplan na een ongunstig advies. Dit document bevat handreikingen voor het schoolbeleid. Het is gebaseerd op besprekingen in een commissie van academici en ervaringsdeskundigen uit het onderwijsveld. De PBD brengt een school die recent een doorlichting heeft gehad, in contact met scholen die eerstdaags zullen worden doorgelicht. Op die manier kunnen de directies die een doorlichting achter de rug hebben, hun ervaringen delen. Ook de wijze waarop zij hun doorlichting hadden voorbereid, wordt daar besproken. Dit gebeurt zowel tijdens het netwerken als tijdens afzonderlijk georganiseerde bijeenkomsten. Volgens de begeleiders leren de directies veel van collega-directies die al een doorlichting hebben ondergaan. De commissie waardeert de inspanningen die geleverd worden bij de ondersteuning van de scholen na doorlichting. Toch formuleert ze haar bedenkingen bij de inspanningen die POV doet om scholen voor te bereiden op doorlichtingen,. De commissie vreest dat deze voorbereidingsactiviteiten onvoldoende duurzaam zijn en is daarom van mening dat de tijdsinvestering van de PBD hierin geen voorrang zou mogen krijgen op andere ondersteuningstaken. Onderwijsinnovaties/innovaties aanreiken, stimuleren en ondersteunen In haar informatiedossier geeft POV aan dat ze pionier in innovatie wil worden. In haar visie op pedagogische begeleiding wil POV tegen 2015 scholen o.m. stimuleren zich open te stellen voor zinvolle nieuwe ideeën en methodieken. De PBD ondersteunt hierbij de implementatie en de daaraan gekoppelde veranderingsprocessen. POV is hierin zeer ambitieus. Ook binnen de eigen organisatie wenst POV vernieuwende projecten een kans te geven. In haar begeleidingsinterventies stimuleert de PBD scholen om zichzelf open te stellen voor zinvolle nieuwe ideeën en methodieken. Een voorwaarde om pionier in innovatie te zijn, is dat de begeleiders zelf permanent op de hoogte zijn van de innovaties. POV geeft aan om hiertoe de mogelijkheden te creëren en de begeleiders te stimuleren om zich op de hoogte te stellen van onderwijsinnovaties. Intern verspreidt POV informatie over onderwijsinnovaties via formele en informele kanalen. Extern neemt de PBD diverse initiatieven om informatie over onderwijsinitiatieven te verspreiden naar: nieuwsbrieven, website, ontmoetingsdagen, nascholing, begeleiding, POV geeft aan projecten te ondersteunen rond onderwijsvernieuwing en de daaraan gekoppelde veranderingsprocessen op vraag en op maat. Momenteel lopen er onder andere begeleidingstrajecten rond de thema s competentiegericht evalueren, activerende 19

23 werkvormen en (nieuwe) vakoverschrijdende eindtermen. Er zijn tevens 11 (piloot-) projecten, verspreid over de verschillende onderwijsniveaus. De projecten zijn experimenten waarin een begeleidingsconcept gedurende een bepaalde periode wordt uitgeprobeerd. Aan de hand van een tussentijdse evaluatie kan het concept worden bijgestuurd. Na een positieve evaluatie wordt, indien mogelijk, het project op grotere schaal aangeboden. Innovatie krijgt dus voornamelijk vorm in de (piloot-)projecten. POV probeert innovaties te verspreiden naar de scholen op een projectmatige manier. Cursusmateriaal wordt onderling gedeeld en men hoopt zo de kwaliteit van de materialen ook te verhogen. De begeleiding gebeurt individueel én via netwerken. Hierdoor kunnen nieuwe ideeën ontstaan. Innovatie hoeft volgens de directie van POV en de begeleiders niet altijd benoemd te worden, dit wordt ook ongemerkt binnengebracht in de scholen. De begeleiders geven in de focusgroepgesprekken aan dat zij, naast de doelstellingen van het begeleidingstraject, soms een impliciete innovatie-agenda hebben bij de begeleiding van een school. POV probeert door de professionalisering van haar pedagogische begeleiders innovatie binnen te brengen in de scholen. De commissie waardeert de ambitie met betrekking tot innovatie. Toch is ze van mening dat dit speerpunt nog verdere aandacht verdient indien POV werkelijk structureel vernieuwingen in scholen wil realiseren. Het is aangewezen dat er binnen de organisatie een expliciet en coherent beleid wordt uitgetekend waarbij er aandacht gaat naar de opvolging tot op de klasvloer. Een belangrijke voorwaarde voor de ambities met betrekking tot innovatie is de expertise en innovatiecapaciteit van de begeleiders. De commissie is dan ook van mening dat professionalisering van de begeleiders een blijvend aandachtspunt is. Onder meer in het kader van het ontwikkelen van hoogwaardige begeleidingsinterventies op basis van bewezen inzichten met betrekking tot innoveren, het leren in netwerken of systeemontwikkeling. In het professionaliseringsbeleid wordt weinig melding gemaakt van het structureel opsporen en evalueren van vernieuwingen in binnen- en buitenland (zie ook 4.4). Bovendien wil de commissie aansluiten bij hetgeen POV zelf aangeeft, namelijk dat innovatie niet alleen gebeurt door het uitwisselen van wat er binnen scholen gebeurt. De commissie vraagt dan ook aan POV om voldoende professionaliteit, m.b.t. strategieën om innovaties in de scholen te brengen en te implementeren, te blijven ontwikkelen. Nascholing Zoals reeds aan bod kwam, wordt bij de kerntaak nascholing eveneens een onderscheid gemaakt tussen vraag- en aanbodgestuurd werken. Net zoals bij begeleiding geeft POV aan te werken op maat van de school. De visie op nascholing berust op dezelfde principes als de visie op begeleiding, toch ligt het initiatief hier relatief meer bij de PBD. Naast vraaggestuurde nascholing worden namelijk ook aanbodgestuurde nascholingsinitiatieven genomen. 20

24 De aanbodgestuurde nascholingen zijn sinds 2008 volledig hertekend, waarbij in een eerste fase de klemtoon werd gelegd op de leidinggevenden van provinciale scholen. Sinds 2011 is er een specifiek aanbod voor aspirant-leidinggevenden. Sinds 2012 is op basis van een behoefteanalyse ook voor leerkrachten een nascholingsaanbod uitgewerkt. De aanbodgestuurde nascholingen omvatten diverse thema s voor verscheidene doelgroepen die op basis van o.m. de besprekingen met de pedagogisch begeleiders in het begeleidingsteam worden vastgelegd. Het opsporen van de nascholingsbehoeften gebeurt vanuit het partnerschap tussen de pedagogisch begeleiders, de scholen en de inrichtende machten. De nascholing steunt volgens de PBD op de competenties van externe deskundigen, de pedagogisch begeleiders, maar ook op die van de betrokken actoren (de scholen en inrichtende machten). Zoals reeds eerder opgemerkt, heeft de PBD een afspraak met GO! en OVSG, waardoor leerkrachten van hun vakgerichte nascholingen gebruik kunnen maken. Ook met het VCLB wordt inzake nascholing samengewerkt. Op vraag van een school geven begeleiders van POV specifieke opleidingen aan leerkrachten tijdens pedagogische studiedagen en begeleidingsinterventies. De commissie vindt het maatwerk inzake vraaggerichte nascholing positief en waardeert de recente aandacht voor een nascholingsaanbod voor leerkrachten. Ze acht het immers cruciaal dat leerkrachten antwoorden krijgen op hun vakgerelateerde vragen (zie 2.5). De commissie vindt de keuze om met andere pedagogische begeleidingsdiensten afspraken te maken over de organisatie van vakgerelateerde nascholing dan ook positief en moedigt POV daarbij aan om nog andere PBD s (bijv. PBDKO) te betrekken. Zoals ook hoger aangegeven, adviseert de commissie de PBD om de makelaarsfunctie m.b.t. vakgerichte nascholing nog sterker op te nemen. De commissie raadt POV aan om vervolgens na te gaan of leerkrachten zich dan op klasniveau beter ondersteund voelen en antwoorden krijgen op hun vragen, ook al worden deze niet door POV zelf gegeven. Daarnaast wil de commissie POV stimuleren om nog meer in te zetten op de integratie van nascholing en begeleiding. In het samenvattend rapport gaat de commissie hier dieper op in. Overleg en participatie aan initiatieven van de Vlaamse Regering POV benadrukt dat de decretale opdrachten (6 en 7), overleg en deelnemen aan initiatieven van de Vlaamse Regering, steeds meer tijd vragen van de begeleiders. Verdere toename hiervan zal volgens de begeleiders de uitvoering van de andere decretale opdrachten in het gedrang brengen. Het belang van deelname aan overleg en participatie aan initiatieven van de Vlaamse Regering mag niet lichtzinnig terzijde geschoven worden. De commissie adviseert wel het overleg te beperken tot wat de betreffende decretale taak omvat. Het overige overleg (zoals belangenbehartiging) is een koepeltaak. De commissie suggereert dat meer netoverschrijdend werken deze vraag tot overleg en participatie wellicht draaglijker kan maken. 21