RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK : basisschool 'Ds. J. Polyander'

Transcriptie

1 RAPPORT PERIODIEK KWALITEITSONDERZOEK basisschool 'Ds. J. Polyander' School : basisschool 'Ds. J. Polyander' Plaats : Dordrecht BRIN-nummer : 08XJ Onderzoeksnummer : Uitvoerend inspecteur(s): Mw. drs. M.A. Pas Datum schoolbezoek : 16 en 17 juni 2003 Datum vaststelling : 29 september 2003 Handtekening eerstverantwoordelijke inspecteur:

2

3 INHOUDSOPGAVE 1 INLEIDING HET KWALITEITSPROFIEL VAN basisschool 'Ds. J. Polyander' BESCHOUWING VERVOLG VAN HET TOEZICHT...19 BIJLAGE...21 PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

4

5 1 INLEIDING Op 16 en 17 juni 2003 bezocht de Inspectie van het Onderwijs basisschool 'Ds. J. Polyander' in het kader van een periodiek kwaliteitsonderzoek (PKO). Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar alle kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde waarderingskader. In de u toegezonden brochures 'Veranderend toezicht' en 'Toezichtkader Primair Onderwijs; inhoud en werkwijze van het inspectietoezicht conform de WOT' is dit waarderingskader alsmede de achtergronden en werkwijze van een PKO beknopt weergegeven. Bij een PKO doet de inspectie onderzoek naar de zorg voor de kwaliteit van de school, naar de kwaliteit van het onderwijs en leren en naar de opbrengsten die de school realiseert. Zoals in het toezichtkader is vastgelegd, gaat de inspectie zoveel mogelijk uit van de gegevens die de school reeds zelf over de eigen kwaliteit heeft verzameld. Zo sluit de inspectie aan bij de specifieke situatie van de school en wordt de school bovendien niet onnodig belast. Uw school heeft hiervoor relevante documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten betrekking hebben. Het betreft het rapport 'Diagnose Instrument Schoolverbetering' en de notities 'Kwaliteitszorg ' en 'Kwaliteitszorg '. Vraagstelling van het periodiek kwaliteitsonderzoek De centrale vraag van het PKO is: Hoe is de kwaliteit van het onderwijs op de school? Deze vraag is in een drietal deelvragen uiteengelegd. 1. Hoe is de zorg voor de kwaliteit van het onderwijs? 2. Hoe is de kwaliteit van het onderwijs en het leren? 3. Hoe is de kwaliteit van de opbrengsten? Deze drie deelvragen corresponderen met de domeinen voor het onderzoek van de inspectie. Elk domein is vervolgens uiteengelegd in een aantal kwaliteitsaspecten. De inspectie beoordeelt de kwaliteit van de school op deze aspecten met de daarbij behorende onderliggende indicatoren en daarmee ook de kwaliteit van de domeinen. Op deze wijze is het mogelijk om de centrale vraag te beantwoorden. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

6 De opzet van het onderzoek Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestaat uit de volgende activiteiten: 1. Analyse van, indien beschikbaar, zelfevaluatie documenten en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. 2. Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn. 3. Schoolbezoek: a. gesprekken met de directie b. gesprekken met leraren c. gesprekken met de coördinatie leerlingenzorg d. gesprekken met leerlingen e. gesprekken met ouders f. lesbezoeken. De inhoud van het rapport. De beantwoording van de deelvragen door de inspectie levert een kwaliteitsprofiel van de school op. In hoofdstuk 2 wordt, na een korte beschrijving van de uitgangssituatie van de school, dat profiel in een schema op hoofdlijnen weergegeven. In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, aanwijzingen vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet. Bijlage Bij het rapport is een bijlage gevoegd. Deze bijlage geeft de waardering per kwaliteitsaspect en op de onderliggende indicatoren. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

7 2 HET KWALITEITSPROFIEL VAN basisschool 'Ds. J. Polyander' Uitgangssituatie De 'Ds. J. Polyanderschool' is in 1986 opgericht. Inmiddels telt zij in leerlingen. In de jaren daarvoor was het leerlingenaantal iets groter. De school veronderstelt dat er sprake is van een stijging van de gemiddelde leeftijd bij de leden van de kerkelijke gemeenten. Bovendien vertrekken veel jonge mensen naar omliggende gemeenten. Dat heeft zijn invloed op het aantal leerlingen voor deze school. De ouders erkennen de reformatorische grondslag van de school als het uitgangspunt voor het onderwijs dat op deze school geboden wordt. Het grootste deel van de ouders heeft een voortgezette tot middelbare schoolopleiding genoten. De school beschikt over een eigen gebouw dat op een rustige plek in het groen in de wijk Sterrenburg van Dordrecht is gesitueerd. Het grootste deel van de leraren en de directeur van de school zijn al geruime tijd aan de school verbonden. Toch heeft er ook enige doorstroom in het team plaats gevonden. De leeftijdsopbouw van het team is mede daarom gevarieerd. Samenvattend kan worden gesteld dat in de context van de school geen factoren aanwezig zijn geweest die een negatieve invloed hebben gehad op de kwaliteit van het onderwijs. Kwaliteitsprofiel De kwaliteit van basisschool 'Ds. J. Polyander' is beoordeeld op 8 kwaliteitsaspecten. De oordelen zijn in het onderstaande schema samengebracht. De waarderingen worden op de volgende wijze uitgedrukt: 1. Slecht Voor alle of vrijwel alle indicatoren geldt dat ze niet of nauwelijks bijdragen aan het realiseren van het kwaliteitsaspect. 2. Onvoldoende Eén of meer normindicatoren dragen onvoldoende bij aan het realiseren van het kwaliteitsaspect. 3. Voldoende De normindicatoren dragen in voldoende mate bij aan het realiseren van het kwaliteitsaspect. De kwaliteit van sommige indicatoren kan worden verbeterd. 4. Goed Alle indicatoren dragen in voldoende mate bij aan het realiseren van het kwaliteitsaspect. 5. Geen waardering (Alleen bij het domein 'Opbrengsten') In sommige gevallen kan de inspectie geen gefundeerd oordeel geven. In de bijlage bij het rapport is een overzicht opgenomen van alle indicatoren met de waarderingen door de inspectie. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

8 Kwaliteitsprofiel basisschool 'Ds. J. Polyander' Domein: Zorg voor kwaliteit Zorg voor kwaliteit 1. Kwaliteitszorg 2. Toetsing Domein: Onderwijs en leren Onderwijs en leren 3. Leerstofaanbod 4. Tijd 5. Onderwijsleerproces 6. Schoolklimaat 7. Zorg en begeleiding Domein: Opbrengsten Opbrengsten 8. Opbrengsten PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

9 3 BESCHOUWING In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de school. Eerst kijkt de inspectie naar de kwaliteit van het onderwijs als geheel. Vanuit dat perspectief beoordeelt de inspectie de drie domeinen Zorg voor kwaliteit, Onderwijs en Leren en Opbrengsten in aparte subparagrafen, maar wel met oog voor de onderlinge samenhang. De school wordt in relatie met haar omgeving beschouwd. Het gaat om het benoemen van factoren in de context die van invloed zijn op de kwaliteit van het onderwijs en op de mogelijkheden die de school heeft om gericht te werken aan verbetering van die kwaliteit. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

10 De kwaliteit van het onderwijs op basisschool 'Ds. J. Polyander' De inspectie komt tot de conclusie dat het onderwijs op basisschool 'Ds. J. Polyander' op alle onderzochte domeinen van voldoende kwaliteit is. De school heeft in de laatste vier jaren een cyclische aanpak voor de kwaliteitszorg gerealiseerd: alle relevante aspecten van het onderwijs en de organisatie worden onderzocht, de aangetroffen kwaliteit wordt in kaart gebracht en zo nodig gaat men aan de slag om die kwaliteit te verbeteren. Binnen het domein onderwijs en leren beoordeelt de inspectie de kwaliteit van het schoolklimaat en de zorg en begeleiding als goed, en de overige kwaliteitsaspecten - met uitzondering van de het aspect 'tijd' - als voldoende. De school heeft zich in de afgelopen jaren ingezet om dit resultaat te bereiken. De opbrengsten van het onderwijs liggen op een niveau dat, gezien de kenmerken van de leerlingen van de school, mag worden verwacht. De inspectie constateert dat de directie en het team van de 'Ds. J. Polyanderschool' in de afgelopen periode in staat zijn gebleken een behoorlijk niveau van kwaliteit in hun onderwijs en organisatie te realiseren en dat men op een alerte wijze bewaakt dat deze kwaliteit tenminste wordt gehandhaafd en zo mogelijk verder verbeterd wordt. De inspectie zal daarom in de komende drie jaar de verdere ontwikkelingen op de school monitoren door jaarlijkse onderzoeken die beperkt van omvang zijn. Zorg voor kwaliteit Het domein Zorg voor kwaliteit, dat de kwaliteitszorg en de kwaliteit van toetsen betreft, wordt door de inspectie als voldoende gewaardeerd. Kwaliteitsaspect 1: Kwaliteitszorg Toelichting: Scholen zijn primair zelf verantwoordelijk voor de kwaliteit van het gegeven onderwijs. In de Wet op het primair onderwijs wordt voorgeschreven dat scholen een kwaliteitszorgbeleid dienen te voeren. Dit beleid moet ook in het schoolplan beschreven zijn. Kwaliteitszorg betreft activiteiten die erop gericht zijn de kwaliteit van het onderwijs te bepalen, te bewaken, te borgen en te verbeteren. Elke school zal daartoe, rekening houdend met de kenmerken van de leerlingen en met de wensen van belanghebbenden uit de omgeving van de school, dienen aan te geven wat zij onder kwalitatief goed onderwijs verstaat. Ze zal die opvattingen dienen te vertalen in doelen en zal systematisch moeten nagaan of zij die doelen ook bereikt. Op basis daarvan zal zij zich doelen voor verdere verbetering moeten stellen, die worden opgenomen in een meerjarig schoolontwikkelingstraject. Ze zal vervolgens dienen na te gaan wat de effecten van die verbeteractiviteiten zijn en zal daarover dienen te communiceren met de betrokken geledingen. Het geheel kenmerkt zich door een cyclische aanpak. De kwaliteit van het aspect kwaliteitszorg is voldoende. Het team en de directie van de school hebben in de afgelopen jaren veel energie en inzet gestoken in het opzetten en gaande houden van een goed systeem van kwaliteitszorg. De directie heeft hiervoor ook een twee jaar durende cursus gevolgd, die men als verrijkend heeft ervaren en waardoor men met een kritisch oog de verdere ontwikkeling van de kwaliteitszorg in de school blijft monitoren. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

11 In het schooljaar 2000/2001 heeft men in een vlot tempo de kwaliteit van het onderwijs en de organisatie onderzocht en vastgelegd. Men heeft daarvoor alle onderdelen van het kwaliteitszorginstrument gebruikt. Nadien heeft men een planning aangehouden waarbij in de loop van drie jaar voor elk van de 12 onderzochte domeinen wordt nagegaan wat de actuele kwaliteit is. Het team heeft daarbij de gewenste volgorde kunnen aangeven. Bij de inventarisatie houdt men ook rekening met het oordeel dat de inspectie over de kwaliteit van de school had bij het laatste schoolbezoek in De resultaten van verbeteringsacties legt men meestal vast in afspraken over protocollen. Voorbeelden daarvan zijn de afspraken die men heeft gemaakt over het becijferen van het werk van de leerlingen, over de wijze waarop men de methode voor rekenen en wiskunde hanteert en de afspraken over het geven van effectieve instructie in de groepen 1, 2 en 3. Ouders worden bij het regelmatige kwaliteitsonderzoek betrokken. Bij ieder domein wordt nagegaan wat zij als sterke of als zwakke punten ervaren. In rapporten en verslagen legt de school de resultaten van het proces vast. Hiermee kan men op een zorgvuldige manier naar ouders en bevoegd gezag verantwoording afleggen over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. Wanneer wordt geconstateerd dat de kwaliteit van een aspect van het onderwijs verbeterd zou moeten worden, koppelt de directie heel nadrukkelijk de professionalisering van het personeel aan zo'n voornemen. Waar mogelijk worden de financiële en personele middelen ingezet om tot verbetering te komen via scholing, begeleiding of professionele advisering door externen. De inspectie heeft bij dit bezoek aan de 'Ds. J. Polyanderschool' een professionele schoolcultuur aangetroffen. Uit het voorgaande is duidelijk dat de inspectie veel vertrouwen heeft in de wijze waarop men op de 'Polyanderschool' het kwaliteitsbeleid ontwikkelt en uitvoert. De inspectie heeft de school aangeraden om haar actieplannen voor de verbetering van aspecten van het onderwijs nog wat concreter vast te leggen. Het is evident dat de school verbeteringsactiviteiten onderneemt, maar niet altijd is de doelstelling vooraf helder genoeg omschreven. Dat maakt het na afloop ook minder goed mogelijk om vast te stellen of de doelstelling wel in voldoende mate is bereikt. Met heldere doelstellingen en concreet geformuleerde evaluatieactiviteiten om het resultaat na te gaan, vastgelegd vóór men met het verbeteringsproces aan de slag gaat, kan de school beter de effecten van de verbeteringsactiviteiten beter beoordelen. Kwaliteitsaspect 2: Toetsing Toelichting: Regelmatig nagaan of leerlingen de aangeboden leerstof beheersen en/of bepaalde leerdoelen bereikt hebben, is belangrijk. Bovendien kan uit de opbrengsten van het onderwijs worden afgeleid hoe een school haar functies vervult en haar doelstellingen bereikt. Derhalve gaat de inspectie na in hoeverre de school de kwaliteit van toetsinstrumenten en het juiste gebruik ervan garandeert. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

12 De kwaliteit van het aspect toetsing is voldoende. De school maakt voor de toetsing aan het eind van de schoolperiode in groep 8 gebruik van een eindtoets die veel scholen op reformatorische grondslag gebruiken. In deze toets wordt het intelligentieniveau van de leerling onderzocht en dit wordt vergeleken met de schoolprestaties voor de cognitieve leergebieden. Voor het vaststellen van de tussentijdse resultaten van de leerlingen maakt men voor de meeste leergebieden gebruik van toetsen die valide en betrouwbaar zijn. De school let er op dat dergelijke toetsen zorgvuldig worden afgenomen. Onderwijs en leren Het domein Onderwijs en leren, dat de aspecten leerstofaanbod, tijd, onderwijsleerproces, schoolklimaat en zorg en begeleiding betreft, wordt als voldoende gewaardeerd. Kwaliteitsaspect 3: Leerstofaanbod Toelichting: Het leerstofaanbod, dat de kennis, vaardigheden en houdingen bepaalt die leerlingen door het onderwijs kunnen verwerven, dient leerlingen in staat te stellen zich optimaal te ontwikkelen en voor te bereiden op het vervolgonderwijs. Daarom behoort het te voldoen aan de kerndoelen en te voorzien in een breed aanbod van kennis, vaardigheden en houdingen. Bovendien dient het voldoende structuur en samenhang te vertonen en afgestemd te zijn op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. De kwaliteit van het aspect leerstofaanbod is voldoende. In 1999 constateerde de inspectie dat het aanbod voor Nederlandse taal niet voldeed aan de wettelijke eisen die voorvloeien uit de bepalingen over de kerndoelen. De methode die de school gebruikte was in onvoldoende mate op deze nieuwe eisen afgestemd. Inmiddels hebben de producenten van de methode het aanbod uitgebreid. De inspectie constateert dat de leraren van de 'Ds. J. Polyanderschool' dit extra materiaal benutten voor hun dagelijkse onderwijs. Zij constateert ook dat de leraren van de school kritische gebruikers zijn. Waar nodig breidt men het aanbod uit met extra materialen die naar het oordeel van het team méér aansluiten bij de leerbehoeften van de leerlingen, of dat meer geschikt is bepaalde kennis en vaardigheden bij de leerlingen aan te brengen. De inspectie heeft nog aandacht gevraagd om waarborgen te scheppen dat de school ook over aanbod beschikt dat past bij de individuele leerbehoeften van de leerlingen. Dit geldt zowel voor leerlingen die moeite hebben om voldoende te profiteren van het reguliere aanbod, als voor leerlingen die juist snel leren en behoefte hebben aan verdieping en soms ook uitbreiding van het leerstofaanbod. De school heeft hier in de afgelopen tijd al in geïnvesteerd, maar beschikt nog niet over goede procedures wanneer en voor welke leerlingen dit soort materiaal of aanpakken zal worden ingezet. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

13 De school biedt in haar aanbod ook voldoende waarborgen om de ontwikkeling van de leerlingen op meerdere terreinen te bevorderen, zowel cognitief, sociaal, creatief, als lichamelijk. Ook besteedt men aandacht aan de leergebiedoverstijgende kerndoelen (leren communiceren, leren leren, leren reflecteren op het leerproces en informatie- en communicatievaardigheden). Aan de hand van de inhoud van de methode voor aardrijkskunde biedt de school gelegenheid aan de leerlingen kennis te nemen van de verschillende culturen die in Nederland aanwezig zijn. De school heeft in de afgelopen jaren activiteiten ontplooid om het beredeneerd aanbod voor de ontwikkelingsgebieden in de groepen 1 en 2 in kaart te brengen. Ze beschikt nu over de nodige stukken om tot een beknopte beschrijving van het aanbod in deze groepen te komen. De beschrijving zou als verantwoording van het geboden onderwijs en de wijze waarop het onderwijs in groep 3 en verder hierop aansluit, moeten worden opgenomen in het schoolplan. Kwaliteitsaspect 4: Tijd Toelichting: Een noodzakelijke voorwaarde voor leren is dat leerlingen ook de tijd hebben om zich het leerstofaanbod eigen te maken. Een school behoort daarom voldoende onderwijstijd te programmeren en deze evenwichtig over de vakken te verdelen. Daarnaast dient de onderwijstijd efficiënt te worden ingezet en te worden afgestemd op de onderwijsbehoeften van leerlingen De kwaliteit van het aspect tijd is onvoldoende. Dit oordeel van de inspectie is vooral gebaseerd op het feit dat de school in het schooljaar 2002/2003 iets minder uren heeft gepland dan wettelijk verplicht. Het was niet de intentie van de school dit zo te doen, maar bij het opstellen van het jaarlijkse rooster is er een vergissing gemaakt. Tijdens dit bezoek van de inspectie constateerde men deze vergissing. Omdat het schooljaar al bijna is verstreken, is het niet meer mogelijk om het gemiste aantal uren alsnog in de rooster op te nemen. Directie en bevoegd gezag hebben aangegeven de gemaakte vergissing zeer te betreuren. Men zal er op toezien dat de berekeningen van het jaarplan in de toekomst zorgvuldig zullen worden gecontroleerd. Het voorgaande vormt een uitzondering op de regel: de leraren en directie van de 'Ds. J. Polyanderschool' zijn er juist alert op dat geplande onderwijstijd zo goed mogelijk wordt benut. Incidentele lesuitval komt niet voor, omdat men er bij afwezigheid van een van de leraren tot nu toe steeds in is geslaagd om voor vervanging of een goede opvang van de leerlingen te zorgen. De school besteedt ongeveer de helft van de leertijd aan de belangrijke leergebieden taal/lezen en rekenen en wiskunde. Daarnaast heeft men binnen het dagelijkse onderwijs mogelijkheden geschapen om de geplande leertijd uit te breiden voor leerlingen die méér tijd nodig hebben om tot een voldoende resultaat te komen. Kwaliteitsaspect 5: Onderwijsleerproces Toelichting: De onderwijsleersituaties dienen leerlingen voldoende gelegenheid, uitdaging en ondersteuning te bieden voor het leren. Daartoe behoort er sprake te zijn van een functionele en uitdagende leeromgeving, waarbinnen gestructureerde en doelmatige onderwijsactiviteiten plaatsvinden. De leerlingen dienen zich ondersteund en uitgedaagd te voelen. Er behoort sprake te zijn van PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

14 een systematische en stimulerende begeleiding van onderwijsleerprocessen en van leerlingen die actief zijn gericht op leren. Bovendien dienen leraren de vorderingen en ontwikkeling van leerlingen te volgen en het onderwijsleerproces af te stemmen op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. De kwaliteit van het aspect onderwijsleerproces is voldoende. In alle groepen die de inspectie heeft bezocht is het didactisch handelen op de meeste onderzochte gebieden van voldoende kwaliteit. De leraren geven duidelijk uitleg en gaan regelmatig na of de leerlingen de opdrachten begrijpen. Op relevante momenten wordt er aandacht besteed aan 'leren leren': het onderwijs in de leerstrategieën. Dit aspect van goed vakmanschap in het onderwijs van vandaag is duidelijk verbeterd ten opzichte van 1999, toen de inspectie nog constateerde dat de interactie tijdens de lessen nog in onvoldoende mate was gericht op het ontwikkelen van leerstrategieën bij de leerlingen. De betrokken 'Ds. J. Polyanderschool' geven kenmerken zich door gedegenheid en vakmanschap. Naar het oordeel van de inspectie zou de kwaliteit verder kunnen toenemen als de leraren binnen hun lessen nog meer variatie in werkvormen aanbrachten en de leerlingen regelmatig in de gelegenheid zouden stellen om op een goede manier samen te werken. In de door de inspectie geobserveerde lessen kwam dit element uit het didactisch proces wat minder goed uit de verf. Ook het geven van individuele feedback aan de leerlingen - zowel mondeling als bij het nakijken van het schriftelijk werk - zou nog meer ingezet kunnen worden om de leerlingen aan te moedigen de goede dingen op een goede manier te doen. De leraren van de 'Ds. J. Polyanderschool' zijn in vergelijking met enkele jaren geleden beter in staat om hun onderwijs aan te passen aan de verschillen in onderwijsbehoeften van de leerlingen. In 1999 constateerde de inspectie nog dat de leraren in onvoldoende mate in staat waren hun onderwijs af te stemmen op de verschillen tussen de leerlingen. De school heeft in de afgelopen periode duidelijk geïnvesteerd in het vergroten van de bekwaamheid van de leraren op dit terrein. Zo kan men in verschillende groepen al goed variëren met de mate van instructie die sommige kinderen méér en andere minder nodig hebben. Dat is ook nodig omdat de school een aantal kinderen telt dat zeker een aparte benadering bij de instructie en de verwerking van de lessen nodig heeft. Maar ook voor de kinderen die juist heel gemakkelijk lijken te leren is instructie op maat nuttig. In veel groepen blijken de leraren in staat om hun instructie op drie niveaus te geven. Ze richten de organisatie van de les zó in dat leerlingen met weinig instructiebehoeften vlot aan de slag kunnen. Zo houdt de leraar meer tijd over om gerichte instructie op niveau te geven aan de andere leerlingen. De 'snelle' leerlingen krijgen op gepaste momenten de instructie die zij nodig hebben om een volgende stap in hun leerproces om een goede manier te kunnen maken. Naar het oordeel van de inspectie zouden de leraren - nog systematischer dan nu het geval is - de vorderingen die de leerlingen behalen bij de methodegebonden toetsen moeten analyseren. Kennis van de fouten (en zo mogelijk ook de oorzaak) kan hen verder helpen bij het zo goed mogelijk afstemmen van de lessen op de behoeften van die leerlingen binnen hun groep, die op zich geen aparte aanpak met behulp van een handelingsplan nodig hebben. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

15 De inspectie constateert dat de leraren systematisch de ontwikkeling van de leerlingen registreren en dat de groepsmappen overzichtelijk en doelmatig ingericht zijn. Kwaliteitsaspect 6: Schoolklimaat Toelichting: De school hoort voor een veilig, ondersteunend en uitdagend schoolklimaat te zorgen. Dit dient tot uiting te komen in de positieve manier waarop personeelsleden en leerlingen met elkaar omgaan, in een aangename en motiverende omgeving voor leerlingen en leraren, in een goede betrokkenheid van ouders bij de school, in de functionele rol die de school speelt in de gemeenschap en in de zorg die er is voor veiligheid. De kwaliteit van het aspect schoolklimaat is goed. De inspectie komt tot een duidelijk positief oordeel over het schoolklimaat. Zij constateert dat personeelsleden en leerlingen, maar ook personeelsleden onderling, op een respectvolle manier met elkaar omgaan. De leraren ervaren de leiding van de directie als stimulerend. Men prijst de open verhoudingen in het team. De leerlingen krijgen gelegenheid actief betrokken te zijn bij bepaalde aspecten van de schoolorganisatie. De leraren zorgen ervoor dat de leerlingen zich prettig op school voelen. Naar het oordeel van een aantal leerlingen waarmee de inspectie sprak zijn de leraren er alert op dat er niet wordt gepest. Onaanvaardbaar gedrag wordt bespreekbaar gemaakt: zowel met de 'daders' als met de 'slachtoffers'. Het gaat dan echter om incidenten: de leerlingen zeggen zich veilig en prettig te voelen op de 'Ds. J. Polyanderschool'. De ouders hebben veel vertrouwen in de leraren en de directie. Men vindt dat de drempel laag is om bij een teamlid aan te kloppen met een vraag of een zorg. Kenmerkende woorden die een aantal ouders in een gesprek met de inspectie gebruikten om de sfeer in de school te kenschetsen waren: openheid, hartelijkheid en warmte. Er is voor ouders ook veel gelegenheid om bij te dragen aan de sfeer en de goede gang van zaken op school. Zo heeft iedere groep een 'zorgmoeder'. Deze zorgt ervoor dat andere ouders uit de groep worden ingeschakeld als de school activiteiten wil ondernemen waarbij extra hulp nodig is. De zorgmoeders geven aan dat deze werkwijze er niet alleen toe leidt dat de school bijna te allen tijde over extra helpende handen kan beschikken, maar ook dat de ouders onderling meer contact hebben. Doordat de school leerlingen telt uit diverse buurten van Dordrecht is dit een extra effect van de zorgmoeder-aanpak die door velen op prijs wordt gesteld. De lokale en regionale banden van een school als de 'Ds. J. Polyanderschool' verlopen meer langs kerkelijke lijnen dan geografische. De school heeft dan ook weinig contact met organisaties in de buurt waarin het gebouw staat. Zij participeert echter wel actief in regionale verbanden die een duidelijk onderwijsgebonden karakter hebben. Kwaliteitsaspect 7: Zorg en begeleiding Toelichting: De school behoort leerlingen systematisch te begeleiden tijdens hun schoolloopbaan en bij de keuze voor vervolgonderwijs. Daarnaast dient ze te zorgen voor een systematische begeleiding van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. Daartoe is het nodig dat de school gunstige voorwaarden PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

16 kent voor de begeleiding van leerlingen, dat er duidelijke procedures zijn voor in-, door- en uitstroom en dat er functionele contacten zijn met scholen waar leerlingen vandaan komen of naartoe gaan. Leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften behoren tijdig te worden gesignaleerd en ook op planmatige wijze hulp te krijgen. De school behoort ouders in voldoende mate bij de begeleiding te betrekken. De kwaliteit van het aspect zorg en begeleiding is goed. Zowel tijdens het inspectiebezoek aan de school als uit de schoolgids blijkt dat de school beschikt over een goed opgezet en volledig systeem van leerlingenzorg en daarover verantwoording aflegt aan de omgeving. Voor ouders is duidelijk hoe en wanneer zij betrokken worden bij de zorg voor hun kind. De ontwikkeling van leerlingen wordt gedurende hun hele schoolloopbaan systematisch gevolgd. Dit gebeurt door middel van landelijk genormeerde toetsen, methodegebonden toetsen, observaties in de klas, en jaarlijkse ouderbezoeken aan huis. De resultaten worden zowel centraal als in groepsmappen zeer overzichtelijk weergegeven. Op basis van de resultaten stellen de intern begeleider en de groepsleerkracht vast welke leerlingen extra onderwijsbehoeften hebben. Deze hulp wordt zowel in als buiten de klas gerealiseerd. Afspraken hierover zijn duidelijk vastgelegd en terug te vinden in de groepsmappen: er is een toetskalender, er vinden regelmatig leerlingbesprekingen plaats, er is een rooster voor remedial teaching, en er zijn afspraken op teamniveau hoe specifieke leerproblemen het best kunnen worden aangepakt. Groepsmappen zijn op uniforme wijze ingericht en zijn zeer informatief. De voorwaarden om zorgleerlingen vroegtijdig te signaleren zijn aanwezig. Handelingsplannen worden opgesteld voor kinderen met leesproblemen, en in mindere mate voor leerlingen met rekenproblemen. In een enkel geval is er een handelingsplan voor een leerling die het onderwijsprogramma versneld volgt. De effecten van de hulp worden regelmatig bepaald. De school telt ook een aantal leerlingen die meer zorg vragen dan de school zelf kan bieden. De school werkt daarom samen met een aantal expertisecentra. Met de ambulant begeleider(s) wordt overlegd hoe leerkrachten tijdens de lessen kunnen bijdragen aan de ontwikkeling van de zorgleerling. Deze begeleiding is op inzichtelijke wijze vastgelegd en wordt regelmatig geëvalueerd. In de school is voldoende expertise opgebouwd op het gebied van dyslexie. Op het gebied van analyse en diagnostiek van rekenproblemen kan naar het oordeel van de inspectie nog wat meer deskundigheid worden opgebouwd. Het komend jaar zal de intern begeleider nascholing volgen over het onderwijs aan hoogbegaafde kinderen. Om leerlingen goed te begeleiden tijdens de schoolloopbaan stelt de school zich op de hoogte van de beginsituatie van nieuwe leerlingen. Aan contacten met voorschoolse voorzieningen wordt nu gewerkt. Verder kent men vastgelegde procedures voor de uitstroom naar voortgezet onderwijs. Ook onderhoudt de school contacten met de instellingen voor voortgezet onderwijs. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

17 Kort samengevat: de inspectie is van oordeel dat de school leerlingenzorg van goede kwaliteit weet te realiseren met het geheel van procedures, instrumenten en dat de wijze waarop de school daarmee zowel binnen als buiten de groepen een goede leerlingenzorg weet te realiseren een compliment verdient. Opbrengsten Het domein Opbrengsten wordt door de inspectie als voldoende gewaardeerd. Kwaliteitsaspect 8: Opbrengsten Toelichting: Bij het kwaliteitsaspect opbrengsten wordt nagegaan of de prestaties van leerlingen ten minste het niveau hebben dat op grond van de kenmerken van de populatie leerlingen verwacht mag worden. Dit betreft zowel de leerresultaten aan het einde als gedurende de schoolperiode, alsook de beheersing van een aantal vaardigheden die voor maatschappelijk functioneren gewenst zijn. Daarnaast is er aandacht voor aantallen zittenblijvers en verwijzingen in relatie tot het totaal aantal leerlingen van de school. Ten slotte worden ook de adviezen voor het voortgezet onderwijs en het functioneren van de leerlingen in het voortgezet onderwijs hierbij betrokken. De kwaliteit van het aspect opbrengsten is voldoende. De 'Ds. J. Polyanderschool' maakt voor het vaststellen van de resultaten van de leerlingen van groep 8 gebruik van een instrument dat de intelligentie van de leerlingen vergelijkt met de leerprestaties. De school gebruikt dit instrument in de eerste plaats om een tweede gegeven te hebben waarmee zij de ouders adviseert over het type vervolgonderwijs dat bij de capaciteiten van de afzonderlijke leerlingen past. De resultaten van dit onderzoek voor het gemiddelde van elke groep 8 kunnen ook gebruikt worden als een maat voor de opbrengsten die de school na acht jaar onderwijs weet te realiseren. De inspectie constateert dat die opbrengsten, op basis van de gegevens van het hiervoor beschreven onderzoek, in de laatste drie jaar op het verwachte niveau liggen. Ook de opbrengsten van het onderwijs op tussentijdse momenten voor de leergebieden technisch en begrijpend lezen en rekenen en wiskunde zijn voldoende. Het aantal leerlingen dat lagere resultaten haalt dan verwacht is beperkt. Over de leer- en studievaardigheden en de sociale en informatieve vaardigheden van de leerlingen spreekt de inspectie geen oordeel uit. De school beschikt niet over valide instrumenten om deze gegevens in kaart te brengen. Datzelfde geldt voor de mate waarin leerlingen met succes hun schoolloopbaan in het vervolgonderwijs voortzetten. Het is de indruk van de directie uit contacten met de scholen voor vervolgonderwijs dat de leerlingen op het geadviseerde niveau tot goede prestaties komen, maar er is geen documentatie op de school voorhanden waaruit dit in voldoende mate betrouwbaar kan blijken. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

18 Het leerrendement binnen de school zelf is voldoende: er blijven weinig leerlingen zitten en de school verwijst ook weinig leerlingen naar het speciaal basisonderwijs. De leraren spannen zich in om bij hun didactische aanpak zo te werken, dat ook leerlingen die bijzondere zorg nodig hebben in voldoende mate van het onderwijs op hun school blijven profiteren. Het rendement van de speciale zorgtrajecten kan door de inspectie op dit moment nog niet in kaart gebracht worden, omdat er nog in onvoldoende mate gegevens beschikbaar zijn waarmee een betrouwbaar oordeel over het rendement van de geboden leerlingenzorg kan worden uitgesproken. Dit is een aspect van de kwaliteitszorg en de zorg en begeleiding van leerlingen dat op veel scholen nog ontwikkeld moet worden. Op de 'Ds. J. Polyanderschool' beschikt men via rendementsscores wel over gegevens wat de opbrengsten van de leestraining die aan een aantal kinderen wordt aangeboden. Dit is voor de school een goede opstap voor de verdere ontwikkeling van de leerlingenzorg. Samenvattend: de opbrengsten van het onderwijs op de school zijn van voldoende kwaliteit en het team spant zich in om dit resultaat te bestendigen en waar mogelijk te verbeteren. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

19 4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT Op basis van dit PKO heeft de inspectie de volgende aanwijzing met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet : de school zal bij het vaststellen van het jaarplan voor het schooljaar 2003/2004 zorgvuldig nagaan dat men aan de wettelijke vereisten voldoen met betrekking tot het totaal aantal per jaar te geven lesuren. De bevindingen in dit PKO leiden tot de volgende conclusie over het vervolg van het toezicht (toezichtarrangement): Het volgende bezoek van de inspectie zal bestaan uit een jaarlijks onderzoek. Dit onderzoek zal plaatsvinden in PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

20

21 BIJLAGE Overzicht waardering indicatoren Bij elk kwaliteitsaspect (hoofdstuk 2) zijn indicatoren geformuleerd. Deze bijlage geeft een overzicht van die indicatoren met de waardering die de inspectie daaraan heeft toegekend. In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het desbetreffende kwaliteitsaspect: 1. draagt niet of nauwelijks bij; 2. draagt onvoldoende bij; 3. draagt voldoende bij; 4. draagt in hoge mate bij. 5. Bij het domein 'Opbrengsten' is ook de categorie '5' (betekent 'geen waardering') toegevoegd. In sommige gevallen is de inspectie hier namelijk nog niet in staat om een gefundeerd oordeel te geven. Bij elk kwaliteitsaspect is een beslisregel geformuleerd. Deze beslisregel geeft aan welke indicatoren ten minste in voldoende mate van toepassing moeten zijn voor een waardering 'voldoende' voor het kwaliteitsaspect. Dit vormt de onderbouwing van het kwaliteitsprofiel van de school, zoals dat is gepresenteerd in hoofdstuk 2. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

22 Overzicht van basisschool 'Ds. J. Polyander' Domein 'Zorg voor kwaliteit' Beslisregel: Voor het oordeel 'voldoende' moet ten minste de waardering op het kwaliteitsaspect 'kwaliteitszorg' voldoende zijn. Kwaliteitsaspect: Kwaliteitszorg De school bewaakt systematisch de kwaliteit van het onderwijs en neemt maatregelen om de kwaliteit te behouden en zo nodig te verbeteren De school heeft inzicht in de eigen uitgangssituatie. 1.2 De school heeft haar doelen geformuleerd. 1.3 De school evalueert systematisch de kwaliteit van haar opbrengsten en van het onderwijs en leren. 1.4 De school werkt gericht aan verbetering van de kwaliteit van haar onderwijs. 1.5 De school legt verantwoording af aan belanghebbenden over de gerealiseerde onderwijskwaliteit. 1.6 De zorg voor kwaliteit is systematisch. Beslisregel: Voor een waardering 'voldoende' dragen ten minste de volgende indicatoren 'voldoende' bij: indicator 1.4 en twee van de andere indicatoren. Kwaliteitsaspect: Toetsing De school waarborgt de kwaliteit van de toetsing. 2.1 De school waarborgt de kwaliteit van de toetsing aan het einde van het primair onderwijs. 2.2 De school waarborgt de kwaliteit van de toetsing gedurende de schoolloopbaan van leerlingen. Beslisregel: Voor een waardering 'voldoende' dragen ten minste de volgende indicatoren 'voldoende' bij: één van de twee indicatoren. Domein 'Onderwijs en leren' Beslisregel: Voor het oordeel 'voldoende' moet ten minste de waardering op de kwaliteitsaspecten 'leerstofaanbod', 'onderwijsleerproces' en 'zorg en begeleiding' voldoende zijn. Kwaliteitsaspect: Leerstofaanbod Het leerstofaanbod stelt leerlingen in staat zich optimaal te ontwikkelen en voor te bereiden op het vervolgonderwijs. 3.1 Het leerstofaanbod bereidt leerlingen voor op het vervolgonderwijs. 3.2 De school voorziet in een breed aanbod gericht op de verwerving van kennis, inzicht, vaardigheden en houdingen. 3.3 Het leerstofaanbod vertoont samenhang. 3.4 Het leerstofaanbod is afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Beslisregel: Voor een waardering 'voldoende' dragen ten minste de volgende indicatoren 'voldoende' bij: indicatoren 3.1 en 3.4. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

23 Kwaliteitsaspect: Tijd Leerlingen krijgen voldoende tijd om zich het leerstofaanbod eigen te maken. 4.1 De school programmeert voldoende onderwijstijd. 4.2 De leertijd is voor leerlingen voldoende om zich het leerstofaanbod eigen te maken. 4.3 De tijd voor onderwijs en leren is afgestemd op de onderwijsbehoeften van leerlingen. Beslisregel: Voor een waardering 'voldoende' dragen ten minste de volgende indicatoren 'voldoende' bij: indicatoren 4.1 en 4.2. Kwaliteitsaspect: Onderwijsleerproces De onderwijsleersituaties bieden leerlingen voldoende gelegenheid, uitdaging en ondersteuning voor het leren. 5.1 De school zorgt voor een functionele en uitdagende leeromgeving. 5.2 De onderwijsactiviteiten zijn gestructureerd en doelmatig. 5.3 Leraren zorgen voor voldoende ondersteuning en uitdaging van de leerlingen. 5.4 Leraren begeleiden op een systematische en stimulerende wijze onderwijsleerprocessen. 5.5 Leerlingen zijn actief gericht op leren. 5.6 Leraren volgen de vorderingen en ontwikkeling van hun leerlingen. 5.7 Leraren zorgen ervoor dat het onderwijsleerproces is afgestemd op de onderwijsbehoeften van de leerlingen. Beslisregel: Voor een waardering 'voldoende' dragen ten minste de volgende indicatoren 'voldoende' bij: indicatoren 5.2, 5.3, en 5.6 en één van de andere indicatoren. Kwaliteitsaspect: Schoolklimaat De school zorgt voor een veilig, ondersteunend en uitdagend schoolklimaat. 6.1 Personeelsleden en leerlingen gaan op een positieve manier met elkaar om. 6.2 De school zorgt voor een aangename, motiverende omgeving voor leerlingen. 6.3 De school zorgt voor een aangename, stimulerende werkomgeving voor personeelsleden. 6.4 De school stimuleert de betrokkenheid van ouders en verzorgers. 6.5 De school speelt een functionele rol binnen de lokale en regionale gemeenschap. 6.6 De school zorgt voor veiligheid. Beslisregel: Voor een waardering 'voldoende' dragen ten minste de volgende indicatoren 'voldoende' bij: indicatoren 6.1, 6.2 en 6.6 en één van de andere indicatoren. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni

24 Kwaliteitsaspect: Zorg en begeleiding De school begeleidt leerlingen systematisch tijdens hun schoolloopbaan en bij de keuze voor vervolgonderwijs en zorgt voor een systematische begeleiding van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. 7.1 De school kent gunstige voorwaarden voor de begeleiding van leerlingen. 7.2 De school begeleidt leerlingen systematisch tijdens hun schoolloopbaan. 7.3 De school kent gunstige voorwaarden voor de begeleiding van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. 7.4 De school zorgt voor begeleiding van leerlingen met specifieke onderwijsbehoeften. 7.5 De school betrekt ouders/verzorgers bij de zorg en begeleiding van de leerlingen. Beslisregel: Voor een waardering 'voldoende' dragen ten minste de volgende indicatoren 'voldoende' bij: indicatoren 7.2, 7.3 en 7.4. Domein 'Opbrengsten' Beslisregel: Voor het oordeel 'voldoende' moet ten minste de waardering op het kwaliteitsaspect 'opbrengsten' voldoende zijn Kwaliteitsaspect: Opbrengsten De prestaties van leerlingen liggen ten minste op het niveau dat op grond van hun kenmerken mag worden verwacht. 8.1 De resultaten liggen ten minste op het niveau dat mag worden verwacht. 8.2 De leerlingen beheersen aan het einde van de opleiding vaardigheden op een niveau dat mag worden verwacht. 8.3 Leerlingen ontwikkelen zich naar verwachting. 8.4 Leerlingen vervolgen met succes hun schoolloopbaan. Beslisregel: Voor een waardering 'voldoende' dragen ten minste de volgende indicatoren 'voldoende' bij: indicatoren 8.1 en 8.3. PKO rapport basisschool 'Ds. J. Polyander' - 16 en 17 juni