Workshop: inspectie en toezicht op. tankstations. koelinstallaties en. Gent, 7 mei 2019

Transcriptie

1 Workshop: inspectie en toezicht op koelinstallaties en tankstations Gent, 7 mei 2019

2 1. Verwelkoming- Verloop project

3 Departement Omgeving Afdeling Handhaving (HH) Inspectie, handhaving en beboeting Vlaamse Overheid Departement Omgeving Departementen [10] Afdeling EKG Afdeling GOP Beleidsvoorbereiding Vergunningen Erkenningen Afdelingen [5] Info over organisatie Dept. Omgeving en opdrachten van Afdelingen : 3

4 Afdeling Handhaving Fusie van 3 vroegere afdelingen: bouwinspectie milieu-inspectie beboeting milieu Taken: Handhaving op 3 domeinen: ruimtelijke ordening, milieu en onroerend erfgoed Beboeting in deze domeinen Advisering beroepen tegen bestuurlijke maatregelen (milieu en ruimtelijke ordening) Advisering verzoeken kwijtschelding dwangsommen ruimtelijke ordening Milieucrisismanagement Ongeveer 180 personen Afdelingshoofd Sigrid Raedschelders 4

5 organogram afdeling Handhaving OMGEVINGSINSPECTIE SANCTIONERING EN ADVISERING A N T L I M V L - B R O _ V L W _ V L KWALITEIT-UNIFORMITEIT OMGEVINGSHANDHAVING omgeving / milieu milieubeheer ruimte omgeving / ruimte & onroerend erfgoed omgevingsvergunning, afval, water, lucht, geluid, mest, bodem STRATEGIE EN COÖRDINATIE ADMINISTRATIEVE ONDERSTEUNING

6 Afdeling Handhaving Oost-Vlaanderen Totaal 33 personeelsleden: 1 handhavingsmanager 2 administratieve collega s 24 toezichthouders milieu 17 inspecteurs sectoraal en geografisch verdeeld 4 inspecteurs TZR Seveso 3 inspecteurs ketenteam 4 ruimtelijke ordening 2 verbalisanten 2 gewestelijk stedenbouwkundig inspecteur 2 onroerend erfgoed 1 inspecteur 1 natraject 6

7 Project: Ondersteuning lokale toezichthouder bij controle koelinstallaties en tankstations? Waarom ondersteuning lokale toezichthouders? Handhaving milieuregelgeving belangrijk lokale TH een belangrijke rol bij toezicht op klasse 2 en 3 bedrijven. Afdeling Handhaving wilt kennis en ervaring delen met lokale TH. Waarom koelinstallaties? Aanwezig bij veel klasse 2 en 3 bedrijven. Afdeling Handhaving stelt veel tekortkomingen vast. Lekverliezen koelinstallaties enorme impact milieu (klimaat). Waarom tankstations? Ze zijn heel talrijk aanwezig in Vlaanderen. Tankstations werden bij de invoering van de omgevingsvergunning grotendeels gedeklasseerd van klasse 1 naar klasse 2. Afdeling Handhaving stelde in verleden veel tekortkomingen vast. 7

8 Programma Workshop 9.00 u u: Ontvangst 9.30 u u: Verwelkoming 9.40 u u: Milieu-impact en wetgeving koelinstallaties u u: Verloop controle a.d.h.v. checklist u u: Handhaving (aanmaning, VVV, PV) u u: Pauze u u: Voorbeelden controles koelinstallaties u u: Bevoorradingsstations voor motorvoertuigen u u: Slotwoord oproep inschrijven gezamenlijke controle Broodjeslunch Presentatie + alle relevante documenten: 8

9 2. Milieu-impact en wetgeving Koelinstallaties Sven Claeys Afdeling EKG

10 Milieu-impact en wetgeving koelinstallaties Antwerpen, 23 april 2019 Sven Claeys Departement Omgeving Afdeling Energie, Klimaat en Groene Economie (EKG) Team Klimaat tel: 02/

11 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Regelgeving: 2.1. Europese regelgeving 2.2. Vlaamse regelgeving 3. Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici 4. Ecologiepremie 5. Vlaams actieplan reductie F-gassen Afvalaspecten F-gassen 11

12 Ozonlaag afbrekende stoffen en gefluoreerde broeikasgassen (F-gassen) in koeltoepassingen Ozonlaag afbrekend Broeikaseffect Gebruik CFK s (R-11, R-12) HCFK s (R-22) HFK s (R-134a, R- 404A, R-507c, R- 410A, ) HFO s (HFK-1234ze, R-1234yf), verboden Bijvullen verboden vanaf 01/01/2015 Deels toegelaten Natuurlijke koelmiddelen: CO2, NH3, propaan, 12

13 Uitstoot F-gassen (Vlaams Gewest, kton CO2-eq) Stationaire koeling Airco & warmtepomp 0,1 40,4 42,5 96,8 185,1 226,7 Commerciële en industriële koeling & airco grote gebouwen 35,6 354,3 695,7 971,8 1061,7 982,7 Chemie 4.919,6 445,9 175,6 96,7 293,1 155,2 Mobiele airconditioning Auto airco 13,9 58,5 124,1 203,9 228,0 220,4 Andere voertuigen airco 3,3 21,5 35,6 55,3 67,5 72,3 Kunststofindustrie 212,8 144,0 100,0 109,9 58,8 64,7 Geluidsisolerend glas 45,6 75,3 47,9 49,7 45,4 43,7 Koeltransport 1,2 8,2 20,5 32,4 28,3 16,2 Elektrische schakelinrichtingen (SF6) 4,9 5,9 7,0 8,1 6,2 6,6 Andere (kleinere bronnen) 51,6 81, ,9 75,9 79,7 Totaal 5.288, , , ,1 2022,1 1868,2 13

14 Enkele voorbeelden van veelgebruikte F-gas koelmiddelen HFK GWP R R134a 1430 R410A (HFK-mengsel) 2088 R404A (HFK-mengsel) 3922 R507 (HFK-mengsel) 3985 Voor een uitgebreide tabel, zie ook: Uitstoot van 1 kg R404A = km autorijden 14

15 Uitstoot F-gassen tgv lekkende koeltoepassingen 900,00 800,00 700,00 600,00 Operation emissions (kton CO2-eq) 500,00 400,00 300,00 200,00 R404A R507A 100,00 0,00 R134a R404A R407C R410A R507A F-gassen totaal 15

16 kton CO2-eq Uitstoot F-gassen koelinstallaties: afvalfase Disposal Emissions (kton CO2-eq) R134a R401A R402A R404A R407C R407F R408A R507A TOTAL R404A R507A Jaarl 16

17 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Regelgeving: 2.1. Europese regelgeving 2.2. Vlaamse regelgeving 3. Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici 4. Ecologiepremie 5. Vlaams actieplan reductie F-gassen Afvalaspecten F-gassen 17

18 Europese regelgeving: EU-verordening 1005/2009 betreffende de ozonlaag afbrekende stoffen Verordeningen zijn rechtstreeks van toepassing in de EU-lidstaten CFK s: productie, op de markt brengen en gebruik: verboden HCFK s: Het gebruik van HCFK s zoals R-22 is verboden Opgelet: gebruik = bijvulling (en dus niet: de aanwezigheid van het koelmiddel in de installatie) verplichte terugwinning van ozonafbrekende stoffen (art. 22) De verordening is te consulteren op: 18

19 Europese regelgeving: EU-verordening 1005/2009 betreffende de ozonlaag afbrekende stoffen (vervolg) Verplichte regelmatige lekdichtheidscontrole voor koelinstallaties met 3 kg of meer aan koelmiddel (art 23) Koelmiddelinhoud Frequentie lekcontrole 3 kg tot 30 kg Iedere 12 maanden 30 kg tot 300 kg Iedere 6 maanden 300 kg en meer Iedere 3 maanden Indien lek vastgesteld: binnen 14 dagen herstel Binnen maand na lekkage: nieuwe controle op lekdichtheid EU-lidstaten bepalen minimumopleidingseisen voor personeel betrokken bij de in deze dia vermelde activiteiten 19

20 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 F-gassen Ton CO2-eq = aantal kg koelmiddel * aardopwarmingspotentieel van koelmiddel (GWP-waarde) GWP-waarde: in bijlage I van EU-verordening 517/2014 Voor koelmiddelmengsels: GWP-berekenen bvb. R404A = 44% HFK-125, 52% HFK-143a en 4% HFK-134a GWP van R404A = 0,44 * ,52 * ,04 * 1430 = 3922 Of zie tabel op voorbeeld: 5 kg R404A = 5 * 3922 / 1000 = 19,61 ton CO2-equivalenten Conclusie: Een hoge GWP-waarde in combinatie met een groot volume aan koelmiddel leidt tot meer ton CO2-eq en dus tot strengere voorwaarden => kiezen voor lage-gwp koelmiddelen én een beperkte hoeveelheid koelmiddel (door slim ontwerp) 20

21 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 betreffende F-gassen Verplichting Bijhouden van een logboek Lekdichtheidscontrole om de 12 maand Lekdichtheidscontrole om de 6 maand Lekdichtheidscontrole om de 3 maand Installeren van lekkagedetectiesysteem Vanaf 5 ton CO2-equivalenten 5 t CO2-eq 50 t CO2-eq 500 t CO2-eq 500 t CO2-eq Uitzondering van deze voorwaarden voor hermetisch afgesloten systemen met minder dan 10 t CO2-eq en die als zodanig zijn geëtiketteerd 21

22 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 F-gassen Enkele voorbeelden van veelgebruikte F-gas koelmiddelen: (kg) GWP 5 ton CO2-eq 50 ton CO2-eq 500 ton CO2-eq R ,41 74,07 740,74 R134a ,50 34,97 349,65 R410A ,40 23,95 239,52 R404A ,27 12,75 127,50 R ,25 12,55 125,47 Voor een uitgebreide tabel, zie ook: 22

23 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 F-gassen Opzettelijk uitstoten van F-gassen is verboden indien technisch niet noodzakelijk (=> bij koeling is dit technisch niet noodzakelijk) Lekkage van gassen voorkomen en zo snel mogelijk herstellen Installatie, onderhoud, service, herstel en buitendienststelling waarbij er een risico is op emissie van F-gassen gebeurt door gecertificeerde ondernemingen en personeel hiermee belast is ook gecertificeerd Lekdichtheidscontroles moeten gebeuren door gecertificeerd personeel en conform minimumeisen vastgelegd in Commissieverordening 1516/2007 Indien lekdetectiesysteem aanwezig: frequentie lekdichtheidscontrole gehalveerd 12-maandelijkse controle op goede werking van het lekdetectiesysteem Register (logboek) noteren van Hoeveelheid en type F-gas in de installatie toegevoegde/verwijderde hoeveelheden koelmiddel, uitgevoerde werkzaamheden, Resultaten lekdichtheidscontroles + datum Identiteit onderneming van uitgevoerde werkzaamheden 23

24 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 F-gassen Terugwinning Exploitanten zorgen voor regelingen voor juiste terugwinning van koelmiddelen door gecertificeerd personeel Certificering onderhoudstechnici: Uitbreiding naar sector koeltransport Verplichtingen voor leveranciers van F-gassen: Verkoop van F-gassen enkel aan ondernemingen die houder zijn van (relevant) certificaat of die personeel in dienst hebben die over het juiste certificaat beschikken (voor certificeringsplichtige sectoren) Registreren van certificaatnummer van de kopers registreren van aangekochte hoeveelheden Bewaren van registraties: minstens 5 jaar Informatie ter beschikking stellen van bevoegde overheid of Eur. Commissie indien hierom verzocht 24

25 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 F-gassen Phasedown voor HFK s: Sinds 2015: Quota-systeem voor invoerders/producenten sterke afbouw tov gemiddelde van periode ! (in CO2-eq) Jaren Percentage van de maximumhoeveelheid HFK s die op de markt mogen worden gebracht (quota) % % % % % % % Aanbod aan F-gassen met hoge GWP wordt zo gaandeweg sterk beperkt. De schaarste zal de kostprijs van dergelijke koelmiddelen sterk doen toenemen (kostprijs is nu al sterk gestegen) 25

26 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 F-gassen Prijsevolutie F-gas koelmiddelen 26

27 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 F-gassen Nieuwe EU-verordening (annex III): verbodsbepalingen voor op de markt brengen van welbepaalde apparatuur met F-gassen, bvb. Toepassing Verbod op de markt brengen vanaf Stationaire koelapparatuur met HFK s met GWP > /01/2020 Koelsystemen met centraal opgestelde compressoren voor commercieel gebruik met een nominale capaciteit >= 40 kw met F- gassen GWP >= 150 of meer, met uitzondering van een primair koelcircuit van cascadesystemen met F-gassen met GWP < Verplaatsbare klimaatregelingsapparatuur voor gebouwen (hermetisch afgesloten apparatuur die door de eindgebruiker van de ene kamer naar de andere kunnen worden verplaatst) met HFK s met een GWP >= 150. Single-split airconditioningsystemen met minder dan 3 kg F-gassen en met F-gassen met een GWP >= /01/ /01/ /01/

28 Europese regelgeving: EU-verordening 517/2014 F-gassen Bestaande koelsystemen met koelmiddelvulling vanaf 40 ton CO2-eq: Verbod op gebruik F-gassen met GWP > 2500 van nieuw geproduceerde F-gassen vanaf 2020 geregenereerde/gerecyclede F-gassen vanaf ton CO2-eq = +/- 10 kg R404a of R507) Uitzondering voor diepkoeling (-50 C) zie art van EU-verordening 517/

29 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Regelgeving: 2.1. Europese regelgeving 2.2. Vlaamse regelgeving 3. Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici 4. Ecologiepremie 5. Vlaams actieplan reductie F-gassen Afvalaspecten F-gassen 29

30 Vlaamse regelgeving koelinstallaties Vlarem II - Art Koelinstallaties Van toepassing op installaties met een geïnstalleerde totale drijfkracht vanaf 5 kw ook van toepassing op airco-installaties en warmtepompen met een koelsysteem Voor goede lectuur van dit artikel: Art van Vlarem II bevat definities (categorieën koelinstallaties en ozonafbrekende stoffen en gefluoreerde broeikasgassen ) 30

31 Vlaamse regelgeving: Vlarem II Art Koelinstallaties Bepalingen geldend voor alle koelinstallaties: Onderhoud: werkzaamheden met kans op lekkage koelmiddel moeten door een bevoegd koeltechnicus worden uitgevoerd onderhouden volgens code van goede praktijk, regelmatig onderzocht door een bevoegd koeltechnicus. Bij vaststellen van lekkage: onmiddellijk lekkage verhelpen en nieuwe controle op lekdichtheid uitvoeren. Resultaten van onderzoek in een register Terugwinning van koelmiddelen: Bij definitieve buitenbedrijfstelling: koelmiddel binnen de maand verwijderen. Bij buitenbedrijfstelling of bij herstellingen waarbij het koelmiddel moet worden afgetapt, moet het koelmiddel met doelmatige apparatuur door bevoegde koeltechnici worden opgevangen in speciaal daarvoor bestemde en gemarkeerde recipiënten. Dit koelmiddel mag, nadat het goed bevonden is, terug worden gebruikt. 31

32 Vlaamse regelgeving: Vlarem II Art Koelinstallaties Bepalingen voor (niet hermetisch gesloten) koelinstallaties met koelmiddelinhoud van minstens: 5 ton CO2-eq gefluoreerde broeikasgassen of: 3 kg ozonlaag afbrekende stoffen Relatief lekverlies: L = (B/N) x 100% waarbij: 1 L: relatief lekverlies 2 B: som van alle bijvullingen gedurende een kalenderjaar (kg); 3 N: nominale koelmiddelinhoud v/d koelinstallatie (kg) 32

33 Vlaamse regelgeving: Vlarem II Art Koelinstallaties relatief lekverlies: Maximaal 5% koelmiddelinhoud op jaarbasis indien lekkage: zo spoedig mogelijk herstellen (uiterlijk binnen de 14 dagen) Nieuw koelmiddel mag pas worden toegevoegd wanneer lekkage is verholpen en een controle op lekdichtheid is uitgevoerd Na iedere bijvulling relatief lekverlies berekenen en noteren 1 maand na herstel: controle op lekdichtheid (niet op dag van herstel) 33

34 Vlaamse regelgeving: Vlarem II Art Koelinstallaties Indien 2 opeenvolgende kalenderjaren lekverlies > dan 10% dan moet installatie binnen de 12 maanden na vaststelling buiten bedrijf worden gesteld + melding 14 dagen na vaststelling aan afdeling bevoegd voor milieuhandhaving Gemotiveerde aanvraag tot afwijking kan worden goedgekeurd indien: De aanvraag reden van lekkage verklaart (niet te wijten aan ouderdom of slijtage) Maatregelen worden beschreven om lekkage op te sporen en te verhelpen Indien lekkage in een kalenderjaar meer dan 100% bedraagt voor installaties met meer dan 30 kg koelmiddel, dan moet dit worden gemeld aan afdeling bevoegd voor milieuhandhaving 34

35 Vlaamse regelgeving: Vlarem II Art Koelinstallaties Periodieke lekdichtheidscontrole: afhankelijk van koelmiddelinhoud (zie eerder): voor F-gassen en mengsels vanaf op basis van ton CO2-eq voor HCFK s (R-22) op basis van kg koelmiddel indien vermoeden van lekkage: controle met lekdetectieapparatuur met gevoeligheid 5 g/jaar Documentatie: Instructiekaart Logboek: - Type koelmiddel/nominale koelmiddelinhoud van koelinstallatie - aard van uitgevoerde werkzaamheden - hoeveelheden koelmiddel toegevoegd, afgetapt, afgevoerd - beschrijving + resultaten van de lekdichtheidscontroles - persoon die werkzaamheden heeft uitgevoerd 35

36 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Regelgeving: 2.1. Europese regelgeving 2.2. Vlaamse regelgeving 3. Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici 4. Ecologiepremie 5. Vlaams actieplan reductie F-gassen Afvalaspecten F-gassen 36

37 Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici werkzaamheden aan koelinstallaties die ozonafbrekende stoffen en/of gefluoreerde broeikasgassen bevatten, met een mogelijk risico op emissies van koelmiddelen, en het uitvoeren van wettelijk opgelegde lekdichtheidscontroles moeten worden uitgevoerd door een erkend koeltechnicus. Ook het koeltechnisch bedrijf moet erkend zijn. Werkzaamheden met mogelijk risico: installeren, (bij)vullen met en aftappen van koelmiddel, herstellingen aan koelmiddelbevattende onderdelen Uitzondering: geen erkenning nodig op bedrijfsniveau indien bedrijf enkel controles op lekkage uitvoert waarbij koelmiddelcircuit niet wordt geopend (persoon moet wel nog altijd erkend zijn) 37

38 Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici Implicaties voor bedrijven: Keuring door een geaccrediteerde keuringsinstelling Erkenningsvoorwaarden: Beschikken over technische uitrusting voor personeel Documentatie van werkzaamheden, onder meer koelmiddelboekhouding, procedures Erkende koeltechnici in dienst hebben Erkenningsbewijs (-> vijfjaarlijkse retributie) 38

39 Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici Implicatie voor koeltechnici Verplichte certificering dmv vakbekwaamheidsexamen in een gecertificeerd examencentrum Examen: praktijk én theorie Hernieuwing certificaat: iedere vijf jaar (korte theoretische test) Meer info op: 39

40 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Regelgeving: 2.1. Europese regelgeving 2.2. Vlaamse regelgeving 3. Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici 4. Ecologiepremie 5. Vlaams actieplan reductie F-gassen Afvalaspecten F-gassen 40

41 Ecologiepremie Enkel investeringen in technologieën die voorkomen op de limitatieve technologieënlijst: Voorbeelden ivm. koeling Een nieuw koelsysteem op basis van alternatieve koudemiddelen (uitgezonderd ammoniak) Een nieuw koelsysteem op basis van ammoniak voor installaties tot 300kW Indirect koelsysteem op basis van alternatieve koudemiddelen of ammoniak CO2/NH3 cascade koelsysteem Ecologiepremie: tegemoetkoming voor de meerkost tov. standaardtechnologie Enkel voor commerciële en industriële koeling, niet voor comfortkoeling Meer info: 41

42 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Regelgeving: 2.1. Europese regelgeving 2.2. Vlaamse regelgeving 3. Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici 4. Ecologiepremie 5. Vlaams actieplan reductie F-gassen Afvalaspecten F-gassen 42

43 Vlaams Actieplan Reductie Uitstoot van F-gassen Vlaams Klimaatbeleidsplan luiken: Adaptatie: Vlaams adaptatie plan Mitigatie: Vlaams mitigatieplan (VMP): Doelstelling: uitstoot in ,7% tov 2005 Vlaams Mitigatieplan - maatregel 4.3.4: Verdere reductie van de emissies door het beperken van lekverliezen van F-gassen uit koelinstallaties Onder meer door: Opleiding Sensibilisering Controle Reglementering => F-gassen: Vlaams Actieplan Reductie Uitstoot van F-gassen

44 Enkele acties uit het Vlaams Actieplan ACTIE 3: Intensifiëren overleg met en responsabiliseren van de doelgroepen/beroepsfederaties: Regelmatig overleg Communiceren over acties Vlaamse Overheid Sectoren aanmoedigen om acties te ondernemen ACTIE 4: Bijkomende sensibilisering van exploitanten van koeltoepassingen, koeltechnische bedrijven en koeltechnici Regelmatige verspreiding van een elektronische nieuwsbrief naar de betrokken doelgroep(en) Intensievere algemene communicatie en sensibilisering: Artikels in vakbladen, website, brochure, Online bevragingstool voor exploitanten van koeltoepassingen Doel: identificeren van wettelijke verplichtingen rond uitbating van koelinstallaties > eenvoudige tool op maat van exploitant 44

45 45

46 46

47 Enkele acties uit het F-gassen Actieplan ACTIE 4: Bijkomende sensibilisering van exploitanten van koeltoepassingen, koeltechnische bedrijven en koeltechnici (vervolg) Specifieke communicatie omtrent lekdichtheid van koelinstallaties Studie: Onderzoek en promotie van milieuvriendelijke koelmiddelen en koeling: opzetten van een kennisdatabank lekdichtheidsproblematiek en ontwikkelen van een communicatie(strategie) Doel: Online aanbieden van gedetailleerde informatie rond koeltechnische kennis rond lekdichtheid van koelinstallaties + wettelijke voorschriften 47

48 48

49 49

50 Inhoudsopgave 1. Inleiding 2. Regelgeving: 2.1. Europese regelgeving 2.2. Vlaamse regelgeving 3. Erkenning koeltechnische bedrijven en koeltechnici 4. Ecologiepremie 5. Vlaams actieplan reductie F-gassen Afvalaspecten F-gassen 50

51 Afvalaspect F-gassen uit koelinstallaties Uit de emissie-inventarisatie van F-gassen blijkt: 70% van oorspronkelijke F-gassenvulling is in de koeltoepassing bij buitendienststelling nog aanwezig Slechts 25% wordt gerecupereerd (grotere koeltoepassingen) Voor kleinere (hermetische) toepassingen: slechts 30% in 2016: 383 kton CO2-eq F-gassen ontsnapt uit buiten dienst gestelde en afgedankte koeltoepassingen. Nochtans is terugwinning van F-gaskoelmiddelen door erkend koeltechnicus verplicht! 51

52 Verwachte uitstoot F-gassen uit afgedankte koeltoepassingen bij ongewijzigd beleid 1000 Disposal emissions of HFCs from installations in Belgium (kt CO2-eq) Begin 2018: studie naar reductiemogelijkheden uitgevoerd 52

53 Afvalaspect F-gassen uit koelinstallaties Conclusies onderzoeksopdracht 2018 : In vele gevallen kan recuperatie idd beter Kost recuperatie en afvoer koelmiddel = drempel Nood aan sensibilisering exploitanten van koeltoepassingen/sloopbedrijven Meer toezicht nodig Te weinig (niet-residentiële) koeltoestellen worden op correcte wijze afgevoerd. Sinds 2017 verhoogde recuperatie van koelmiddelen voor hergebruik (door schaarste nieuw geproduceerd koelmiddel) 53

54 Alle info op/via 54

55 3. Verloop controle a.d.h.v. checklist Peter Brien Afdeling Handhaving 55

56 De koelinstallatie - werking 4 hoofdcomponenten: 1) Compressor 2) Condensor 3) Ontspanner of expansieventiel 4) Verdamper 8/05/

57 De koelinstallatie - werking 8/05/

58 Checklist voor lokale TH Bestaat uit 2 delen: Invullijst Handleiding (toelichting) 58

59 Invullijst 59

60 Handleiding 60

61 Selectie bedrijf en koelinstallatie Selectie bedrijf op basis van o.a. voorstel toezichthouders afdeling Handhaving koelmiddelboekhouding koeltechnische bedrijven verkoopslijsten groothandelaars koelmiddel bedrijf nog niet eerder gecontroleerd (nieuwe controle) installaties waar in het verleden hoge relatieve lekverliezen werden vastgesteld (hercontrole) sectoren (voedingsbedrijven, fruitsector, slachthuizen, ) Selectie installatie(s) op basis van o.a. ouderdom, type koelmiddel en koelmiddeleninhoud 61

62 A. Visuele inspectie installatie Instructiekaart Bekijk installatie en let op indicatie van lekken: Test de installatie op de aanwezigheid van lekken zelf of door koeltechnieker bij aanwezigheid van lekken aanmaning binnen 14 dagen lek herstellen! 62

63 Instructiekaart Is instructiekaart volledig? onderhoudsdienst met naam, adres en telefoonnummer type koelmiddel maximale werkdrukken instructies over de wijze waarop een koelsysteem in of buiten bedrijf kan worden gesteld instructies over de wijze waarop het koelsysteem in geval van nood buiten werking kan worden gesteld 63

64 Zelf installatie testen op de aanwezigheid van lekken Zet toestel aan in ruimte waar geen koelgassen aanwezig kunnen zijn. Van boven naar onder werken: koelmiddel-damp is zwaarder dan lucht. Ga langzaam sluitingen, koppelingen, kijkglaasjes, af met de lekdetector. 64

65 Zelf installatie testen op de aanwezigheid van lekken x 65

66 Zelf installatie testen op de aanwezigheid van lekken 66

67 Permanent lekdetectiesysteem 67

68 Permanent lekdetectiesysteem Verplicht bij koelinstallaties met HFK en TCE > 500 Moeten exploitant waarschuwen bij ELKE lekkage Frequentie periodieke lektesten halveren 68

69 B. Administratieve controle 1. Koeltechnisch bedrijf en koeltechnieker 2. Logboek (Vlarem ) 3. Periodieke lektesten (Vlarem ) 4. Lektesten na herstel (Vlarem ) 5. Relatief lekverlies (Vlarem ) 69

70 B.1. Koeltechnisch bedrijf Erkend? online lijst beschikbaar Gecertificeerd? Indien niet in Vlaanderen: In Brussel? In Wallonië? In Nederland? steeds online lijst beschikbaar Of certificaat opvragen bij koeltechnisch bedrijf 70

71 B.1. Koeltechnieker Erkend? online lijst beschikbaar Naam moet vermeld staan in logboek Gecertificeerd? Indien niet in Vlaanderen: In Brussel? In Wallonië? In Nederland? In Vlaanderen steeds online lijst beschikbaar Of certificaat opvragen bij koeltechnisch bedrijf 71

72 B.2. Logboek Aanwezig? Volledig?: Type koelmiddel/nominale koelmiddelinhoud van koelinstallatie Beschrijving uitgevoerde onderhouds- en herstel werkzaamheden Hoeveelheden koelmiddel toegevoegd + relatief lekverlies, Beschrijving + resultaten van de lekdichtheidscontroles (lekdichtheidscertificaten) Naam van de persoon die werkzaamheden heeft uitgevoerd 72

73 B.2. Logboek Aanwezig? Mag digitaal maar moet dan wel toegankelijk zijn Logincode moet ter plaatse beschikbaar zijn Volledig? Hoe nagaan volledig is? Facturen opvragen Werkbonnen Gegevens bij koeltechnisch bedrijf opvragen Koelmiddelboekhouding nakijken op bijvullingen 73

74 B.3. Periodieke lektesten Frequentie afhankelijk van type koelmiddel en nominale koelmiddelinhoud HCFK: R22: 3-30 kg: 1 x per jaar kg: 2x per jaar >300 kg: 4x per jaar HFK: 5-50 TCE: 1 x per jaar TCE: 2 x per jaar > 500 TCE: 4 x per jaar 74

75 TCE (Ton CO 2 Equivalent) TCE = nominale koelmiddelinhoud (kg) x Global Warming Potential (GWP) van koelmiddel/

76 B.4. Lektest na herstel Lek moet hersteld worden binnen de 14 dagen. Binnen de maand moet een nieuwe lekdichtheidscontrole; deze mag niet gebeuren op dag zelf van herstelling. 76

77 B.5. Relatief lekverlies L = (B/N) x 100%, waarbij: L: relatief lekverlies B: som van alle bijvullingen gedurende een kalenderjaar (kg) N: nominale koelmiddelinhoud van de koelinstallatie (kg) 77

78 B.5. Relatief lekverlies Maximaal 5% per kalenderjaar. Na elke bijvulling moet het RL worden berekend en genoteerd in het logboek. Indien gedurende twee opeenvolgende kalenderjaren telkens meer dan 10% de installatie binnen twaalf maanden na de vaststelling buiten bedrijf stellen + binnen de veertien dagen gemeld aan de afdeling, bevoegd voor milieuhandhaving. Koelinstallaties >30kg: het relatief lekverlies > 100% binnen de veertien dagen na de vaststelling gemeld aan de afdeling, bevoegd voor milieuhandhaving. 78

79 4. Handhaving (aanmaning, VVV, PV, BM) 79

80 Aanmaning Standaardaanmaning (sjabloon) beschikbaar met o.a. instructiekaart voorzien bij de koelinstallatie ( ) installatiegebonden logboek bijhouden ( ) logboek correct en volledig invullen ( ) verplichte lektesten (periodiek en lektesten na herstel) voldoende uitvoeren ( ) maatregelen om RL te beperken tot max 5% ( ) bij vaststelling lekverlies zo snel mogelijk en binnen de 14 d maatregelen lek op te sporen en te dichten ( ) stilleggen installatie als 2 jaar na elkaar RL> 10% ( ) andere: actieplannen opmaken, druktesten uitvoeren, melding lekkage (Vlarem II Art ), afvoerbewijzen overmaken, 80

81 81

82 82

83 Wanneer VVV/PV? Milieu-inbreuken (zie MHB bijlage VII Art. 1) opmaken verslag van vaststelling (VVV) geen logboek aanwezig of onvoldoende ingevuld factuur aangekochte hoeveelheden niet kunnen voorleggen niet bijhouden van constructie-attest Milieumisdrijf opmaken proces-verbaal (PV) onvoldoende uitvoeren van periodieke lekdichtheidscontroles hoge relatieve lekverliezen niet melden hoge relatieve lekverliezen geen instructiekaart aanwezig 83

84 Verslag van Vaststelling (VVV) VVV opstellen bij ontbreken van logboek of als onvolledig logboek steeds opstellen want zonder logboek controle zeer moeilijk reeds gedurende verschillende jaren een veelvoorkomende tekortkoming duidelijke en consequente handhaving nodig! Rechtstreeks naar cel Bestuurlijke sanctionering van de afdeling Handhaving snellere afhandeling (#maanden) Boetes variëren euro T.a.v. exploitant (niet t.a.v. koeltechnisch bedrijf) 84

85 Verslag van Vaststelling Wettelijke grondslag Art MHD te bezorgen aan: gewestelijke entiteit kopie aan vermoedelijke overtreder vorm document vastgelegd bij Ministerieel besluit sjabloon VVV voor koelinstallaties beschikbaar 85

86 Verslag van Vaststelling - Voorblad Logo entiteit Gegevens entiteit Vermelding verslag van vaststelling Gegevens contactpersoon + identificatiegegevens VVV Gegevens betrokkenen Andere relevante informatie Datum vaststelling Bestemmeling VVV + ontvangers kopie VVV Handtekening voor gezien hiërarchische meerdere of toezichthouder zelfde entiteit Opsomming inbreuken 86

87 Verslag van Vaststelling - tekst Bevat minstens: identificatie van opsteller beschrijving vaststellingen toewijzing van de milieu-inbreuken aan de geschonden wettelijke bepalingen Bevat eventueel ook: reden van controle beschrijving activiteiten en vergunningstoestand voorgeschiedenis (PV s, VVV s) impact mens en leefmilieu Vermogensvoordeelandere relevante info 87

88 88

89 89

90 90

91 Proces-Verbaal Wettelijke grondslag Art en art MHD Binnen de 14 dagen na afsluiting bezorgen aan: Procureur des Konings Kopie aan vermoedelijke overtreder met ontvangstbewijs als bijlage van de aanmaningsbrief. Vorm document vastgelegd bij ministerieel besluit 91

92 Proces Verbaal - Voorblad Logo entiteit Gegevens entiteit Vermelding pro justitia Gegevens contactpersoon + identificatiegegevens PV Gegevens betrokkenen Andere relevante informatie Aanvankelijk of navolgend PV? Notitienummer PV Datum vaststelling Bestemmeling PV + ontvangers kopie PV Handtekening voor gezien hiërarchische meerdere of toezichthouder zelfde entiteit Opsomming Misdrijven 92

93 93

94 94

95 Afspraken en aandachtpunten Logboek niet ok VVV Periodieke lektesten niet uitgevoerd enkel AM Periodieke lektesten niet uitgevoerd en bijvullingen PV Vaststellen lekken AM herstellen binnen 14d Relatief lekverlies > 5% AM Relatief lekverlies 2 jaar na elkaar > 10% PV Indien VVV en PV kan opgesteld worden beide opstellen Aanmaningen die niet worden opgevolgd PV 95

96 Opleggen bestuurlijke maatregelen (BM) Wettelijke grondslag Art MHD Indien onvoldoende gehoor wordt gegeven aan de aanmaning(en) Via BM kan o.a. stilleggen installatie afgedwongen worden (bv. indien werd aangemaand op basis van Art om de installatie stil te leggen en de installatie werd niet stilgelegd) PV wegens niet stilleggen installatie 8/05/

97 5. Praktijkvoorbeelden 97

98 Case 1: slachthuis (klasse 1) 3 installaties gecontroleerd (147 kg R404a, 600 kg R404a, 560 kg R427a) in zomer 2014 Logboek redelijk (enkele zaken ontbreken) Onvoldoende periodieke lekdichtheidscontroles 2 installaties met hoog relatief lekverlies: Relatief lekverlies installatie diepvries (147 kg R404a) RL in 2012: 200% RL in 2013: 107% RL van 01/01/2014 tot 24/06/2014: 0% Relatief lekverlies rundercentrale (570 kg R427a): RL in 2012: 47% RL in 2013: 40% RL van 01/01/2014 tot 24/06/2014: 54% Ontbreken permanente lekdetectiesysteem 98

99 2.1 Naam koelinstallatie Diepvries Varkenscentrale Rundercentrale 2.3 Koeltechnisch bedrijf VOS Technics VOS Technics VOS Technics Gecertificeerd J Gecertificeerd J Gecertificeerd J 2.4 Koeltechnieker Roman Pautov Roman Pautov Roman Pautov Gecertificeerd J Gecertificeerd J Gecertificeerd J 2.5 Elektrisch vermogen (in kw) Bouwjaar Koelmiddel R404a R404a R427a 2.8 Koelmiddel-inhoud (kg) 2.9 GWP Tonnes of CO 2 equivalent (TCE) Punten logboek Permanent lekdetectiesysteem nvt NA NA 4.2 Datums Periodieke lekcontroles 4.3 Datum herstel 4.3 Lekcontrole na herstel + datum: 5.1 Bijvullingen met datum 24/04/2012: ok 09/10/2012: niet ok 18/02/2013: ok 15/10/2013: ok 09/01/2014: ok 03/04/2014: ok 05/06/2014: ok 24/04/ /06/ /10/ /02/ /04/2013 J 18/06/ /11/ /03/ /04/2012: 147 kg 16/06/2012 of 18/06/212: 79 kg of 30 kg 08/10/2012: 68 kg 26/02/2013: 60 kg 22/04/2013: 98 kg 22/03/2012: ok 18/02/2013: ok 13/06/2013: ok 05/12/2013: niet ok 03/04/ /12/2013 J 09/01/ /01/2014: ok 14/03/2014: ok 03/04/2014: ok 05/06/2014: ok 17/04/2012: ok 28/06/2012: niet ok 02/01/2013: ok 18/02/2013: niet ok 29/03/2013: ok 31/05/2013: ok 20/03/ /06/ /03/ /04/ /10/2013 J 17/04/ /03/ /10/ /04/2013: 31 kg 09/03/2012: 120 kg (R22) 20/03/2012: 60 kg (R22) 28/06/2012: 90 kg (R22) 30/12/2012: omgebouwd naar R427a 5.2 Relatief lekverlies (per jaar) 2012: 200% 2013: 107% 2014: 0% 2012: 0% 2013: 5,2% 2014: 0% 2012: 47% 2013: 40% 2014: 54% 5.3 Exploitant op de hoogte gebracht RL>5%? J J J 17/10/2013: ok 05/12/2013: ok 17/12/2013: niet ok 14/03/2014: niet ok 03/04/2014: ok 17/04/2014: niet ok 10/01/ /02/ /05/ /06/ /02/ /03/ /05/ /03/2013: 114 kg 12/04/2013: 57 kg 15/10/2013: 57 kg 10/01/2014: 148 kg 10/02/2014: 57 kg 02/05/2014: 105,5 kg 6. Instructiekaart AV AV AV 7. Constructie-attest nvt NA- ANV -AV nvt 8. Aantal lekken installatie werd in december 2012 omgebouwd Extra opmerkingen

100 Case slachthuis: PV+aanmaning PV Vlarem II Artikel Koelinstallaties 6. Europese Verordening 842/2006 maatregelen ter voorkomen lekkages, verplichte periodieke lekdichtheidscontroles, permanent lekdetectiesysteem AM Logboek conform Vlarem II Artikel Verplichte lekdichtheidscontroles voorzien Installaties voorzien van permanent lekdetectiesysteem Installatie diepvries en rundercentrale RL onder 5% houden, anders buiten dienst stellen 100

101 Case slachthuis: Op 4/10/14 wijzigde wetgeving: Installaties 2 jaar na elkaar meer dan 10% lekverlies moeten binnen 12 maanden worden stilgelegd (tenzij afwijking bekomen bij toezichthoudende overheid) Diepvries meer dan 10% - Op 26/02/13 bijvulling van 40% - Verplicht stil te leggen tegen 26/02/14 Rundercentrale meer dan 10% - Op 23/03/13 bijvulling van 20% - Verplicht stil te leggen tegen 23/03/14 101

102 2.1 Naam koelinstallatie Diepvries Varkenscentrale Rundercentrale 2.3 Koeltechnisch bedrijf VOS Technics VOS Technics VOS Technics Gecertificeerd J Gecertificeerd J Gecertificeerd J 2.4 Koeltechnieker Roman Pautov Roman Pautov Roman Pautov Gecertificeerd J Gecertificeerd J Gecertificeerd J 2.5 Elektrisch vermogen (in kw) Bouwjaar Koelmiddel R404a R404a R427a 2.8 Koelmiddel-inhoud (kg) 2.9 GWP Tonnes of CO 2 equivalent (TCE) Punten logboek Permanent lekdetectiesysteem nvt NA NA 4.2 Datums Periodieke lekcontroles 4.3 Datum herstel 4.3 Lekcontrole na herstel + datum: 5.1 Bijvullingen met datum 24/04/2012: ok 09/10/2012: niet ok 18/02/2013: ok 15/10/2013: ok 09/01/2014: ok 03/04/2014: ok 05/06/2014: ok 24/04/ /06/ /10/ /02/ /04/2013 J 18/06/ /11/ /03/ /04/2012: 147 kg 16/06/2012 of 18/06/212: 79 kg of 30 kg 08/10/2012: 68 kg 26/02/2013: 60 kg 22/04/2013: 98 kg 22/03/2012: ok 18/02/2013: ok 13/06/2013: ok 05/12/2013: niet ok 03/04/ /12/2013 J 09/01/ /01/2014: ok 14/03/2014: ok 03/04/2014: ok 05/06/2014: ok 17/04/2012: ok 28/06/2012: niet ok 02/01/2013: ok 18/02/2013: niet ok 29/03/2013: ok 31/05/2013: ok 20/03/ /06/ /03/ /04/ /10/2013 J 17/04/ /03/ /10/ /04/2013: 31 kg 09/03/2012: 120 kg (R22) 20/03/2012: 60 kg (R22) 28/06/2012: 90 kg (R22) 30/12/2012: omgebouwd naar R427a 5.2 Relatief lekverlies (per jaar) 2012: 200% 2013: 107% 2014: 0% 2012: 0% 2013: 5,2% 2014: 0% 2012: 47% 2013: 40% 2014: 54% 5.3 Exploitant op de hoogte gebracht RL>5%? J J J 17/10/2013: ok 05/12/2013: ok 17/12/2013: niet ok 14/03/2014: niet ok 03/04/2014: ok 17/04/2014: niet ok 10/01/ /02/ /05/ /06/ /02/ /03/ /05/ /03/2013: 114 kg 12/04/2013: 57 kg 15/10/2013: 57 kg 10/01/2014: 148 kg 10/02/2014: 57 kg 02/05/2014: 105,5 kg 6. Instructiekaart AV AV AV 7. Constructie-attest nvt NA- ANV -AV nvt 8. Aantal lekken installatie werd in december 2012 omgebouwd Extra opmerkingen

103 Case slachthuis: opvolging AM Opvolgingscontrole 2 jaar later (2016): Frequentie periodieke lekdichtheidscontroles verhoogt naar 1x per maand voor alle grotere installaties ok Permanent lekdetectiesysteem geplaatst ok Nog steeds lekken vastgesteld maar deze werden tijdig opgespoord en hersteld waardoor geen bijvullingen nodig waren installatie dient niet buiten dienst te worden gesteld Boetebeslissing: boete euro PV 103

104 Case 2: slachthuis (klasse 1) Inspectie augustus 2015 NH 3, nog 4 kleine installaties op R22 (totaal ca. 200 kg) IK, logboeken niet in orde: 1 map met alles door elkaar Bijvulling bij installatie bloedtank installatie onmiddellijk stilleggen (per 1/1/2015 verbod op bijvullen R22) AM en VVV Inspectie september 2015: lektesten met erkend KT, lek gevonden installatie organen installatie ook onmiddellijk stilleggen bijkomende AM 104

105 Case slachthuis: aanmaning en VVV - Alle koelinstallaties met een nominale koelmiddelinhoud van 3 kg of meer die gebruik maken van ozonafbrekende stoffen en/of gefluoreerde broeikasgassen dienen voorzien te zijn van een instructiekaart (Vlarem II Art ) Nog 4 installaties met freon AM - De installatiegebonden logboeken van de koelinstallaties dienen alle vereiste gegevens te bevatten (Vlarem II Art ) Dit logboek kan ook geheel of gedeeltelijk uit een computerbestand bestaan. De in het logboek vermelde gegevens dienen gespecifieerd te worden per individueel koelcircuit. Uiterlijk 15/10/2015 Uiterlijk 15/10/ Vanaf heden alle verplichte lekdichtheidscontroles (periodieke en/of opvolging van herstellingen) uit te voeren (Vlarem II Art ) en de gedetailleerde beschrijvingen van de resultaten en bevindingen te registreren in het logboek (Vlarem II Art ). - Er mogen vanaf 1/1/2015 geen herstellingen meer worden uitgevoerd aan de 4 bestaande installaties met koelmiddel R22, van zodra een lek wordt vastgesteld dient te installatie onmiddellijk buiten gebruik te worden gesteld. Op basis van werkbon van 28/4/2015 VVV stellen wij vast dat het bedrijf de installatie bloedtank reeds buiten dienst had moeten stellen -actie 1: onmiddellijk stilleggen installatie bloedtank en afvoerbewijzen van het koelmiddel overmaken Vlarem II Artikel Koelinstallaties 8 -actie 2: voorleggen actieplan ombouw of vervanging bestaande installaties op R22 - Onze dienst een kopie van alle facturen m.b.t. de aankoop van koelmiddelen voor uw koelinstallaties te bezorgen 1/ (Vlarem II Art , 3 a) Vanaf heden Onmiddellijk stilleggen installatie bloedtank wegens vastgesteld lek op 28/4/2015 Uiterlijk 15/10/ Vanaf heden calamiteiten, die accidentele emissies tot gevolg hebben, onverwijld aan de toezichthoudende ambtenaar te melden (Vlarem II Art ). Vanaf heden 105

106 Case 2: slachthuis (vervolg) Bijkomende informatie (werkbonnen en facturen) bezorgd Stavingsstukken stilleggen werden bezorgd Stavingstukken afvoer koelmiddel werden bezorgd geen noodzaak opvolgingscontrole ter plaatse bijkomende informatie bezorgd aan AMMC Boetebeslissing (april 2016) : VVV 106

107 Case 3: diepvriesopslag (klasse 2) Inspectie oktober 2013: 2 koelinstallaties met koelmiddel R22 (installatie Mycom en installatie Grasso) logboeken summier, geen bijvullingen terug te vinden geen NKI terug te vinden (RL kan niet berekend worden) vermoeden weinig onderhoud bevestigd door exploitant vermoeden bijvullingen (fles nabij installatie) AM IK, logboeken, RL < 5%, bij vaststelling lekverlies maatregelen nemen om lek te dichten < 14d, lekdichtheidscontoles 107

108 Diepvriesopslag vervolg Inspectie juli 2014: Logboek blijft summier Vermelding NKI in logboeken: Grasso 210 kg, Mycom 300 kg werkbonnen opgevraagd bijvullingen terug te vinden in de werkbonnen er worden nog steeds geen lektesten uitgevoerd PV + AM 108

109 Diepvriesopslag vervolg PV hoge relatieve lekverliezen (in periode RL > 100% beide installaties) en niet uitvoeren lektesten AM Logboek volledig invullen Lektesten uitvoeren Calamiteiten melden ( installatie > 30 kg en RL > 100%) Actieplan ombouwen of vervangen installaties met R22 (per 1/1/2015 verbod op bijvullen R22) Installaties Grasso en Mycom buiten dienst stellen van zodra er een lek optreedt R22 reglementair afvoeren en afvoerattesten bezorgen RG Onderhoudscontract voor lektesten 109

110 Diepvriesopslag vervolg Diverse opvolgingscontroles in 2015 en 2016 Grasso (210 kg R22) werd omgebouwd naar R407F Mycom (300 kg R22) werd opgebouwd naar NH 3 Periode: jan-maart 2016 oude installatie R22 nieuwe installatie NH 3 110

111 Diepvriesopslag vervolg Exploitant heeft onderhoudscontract afgesloten voor lektesten Stavingstukken: foto s ombouw + werkbonnen aftappen R22: 200 kg en 420 kg R22 afgetapt (NKI 300 kg?) Boetebeslissing: nog (steeds) niet ontvangen 111

112 Besluit workshop koelinstallaties: Koelinstallaties enorme impact op milieu klimaat Meer dan de helft van exploitanten voldoen niet aan geldende milieuwetgeving: onvolledig/ontbrekend logboek onvoldoende periodieke lekdichtheidscontroles hoge relatieve lekverliezen geen reden om inspecties te minderen Koelinstallaties aanwezig bij veel bedrijven alsook klasse 2 en 3 bedrijven lokale toezichthouders spelen belangrijke rol Afdeling Handhaving deelt ervaring en kennis tijdens deze workshop: uitwisseling checklist, aanmaning, VVV, PV bespreken voorbeelden Oproep uitvoeren gezamenlijke controles! 112

113 Nog vragen over workshop koelinstallaties? 113

114 6. Bevoorradingsstations voor voertuigen Philip Tanghe Afdeling Handhaving-Toezicht Zware Risicobedrijven 114

115 Toezicht op klasse 2 publieke tankstations Opleiding 7 mei 2019 Philip Tanghe Afdeling Handhaving, TZR

116 Waarom tankstations inspecteren? Risico s : Bodem-/grondwaterverontreiniging Oppervlaktewaterverontreiniging Emissies van vluchtige organische stoffen (VOS) Omgevingsveiligheid Eventuele geluidsklachten Handhavingservaringen: meest voorkomende inbreuken: Periodieke onderzoeken niet uitgevoerd DRS fase II niet in werking 116

117 Inhoud I. Declassering van tankstations op 23/2/2017: wanneer klasse 1, 2 of 3? II. Technische aspecten bij benzine- en dieselverdeling + toezicht in de praktijk 1. Technische aspecten 2. Administratief: document-controle 3. Overzicht van de terreincontroles / checklist III. 2 e declasseringsgolf in 2019: stopzetting LPG verdeling 117

118 I. De declassering op 23/2/2017: wanneer klasse 1, 2 of 3?

119 De declassering: wat is klasse 1, 2 of 3? Tot 31 mei 2015: verdeelslangen onder rubriek juni 2015: omzetting van CLP-gevarenindeling in VLAREM: Rubriek 6.5: Brandstofverdeelinstallaties voor motorvoertuigen ( ) 6.5.1: diesel/gasolie, max 1 verdeelslang: klasse : diesel/gasolie of benzine, max 2 verdeelslangen, waarmee uitsluitend eigen bedrijfsvoertuigen worden bevoorraad: klasse : overige: klasse 1 (en milieucoördinator B) 23 februari 2017: inwerkingtreding omgevingsvergunning: Rubriek 6.5: Brandstofverdeelinstallaties voor motorvoertuigen ( ) 6.5.1: max 2 verdeelslangen: klasse : overige: klasse 2 (en milieucoördinator B) 119

120 ) Blijven klasse 1: gassen: LPG, CNG, LNG, LPG : Rubriek 16.4: inrichtingen voor het niet huishoudelijk vullen van verplaatsbare recipiënten en voor de bevoorrading van motorvoertuigen met ( ): : gevaarlijke gassen, op basis van de etikettering gekenmerkt door het gevarenpictogram GHS02 of GHS06 : klasse 1 (en MC B) CNG / LNG : Rubriek 16.9: Aardgas: 16.9.c: Niet voor publiek toegankelijke aardgasaflevereenheden ( home compressors ) met totale capaciteit 20 Nm 3 /uur aanzuigzijdig debiet: klasse d: Niet voor publiek toegankelijke aardgasafleverinstallaties met totale capaciteit tot en met 20 Nm3 /uur aanzuigzijdig debiet en maximale aardgasopslag met waterinhoud 3.000l : klasse e: Inrichtingen voor de bevoorrading van motorvoertuigen met aardgas, ander dan rubriek 16.9, c) en 16.9, d) : klasse 1 (en MC B) 120

121 II. Technische aspecten bij benzine- en dieselverdeling + het toezicht in de praktijk

122 Technische aspecten: veiligheids-/milieuvoorzieningen en keuringen 1. Permanente lekdetectie 2. Overvulbeveiliging 3. Damprecuperatie fase I 4. Damprecuperatie fase II 5. Koolwaterstof (KWS) - afscheiders 6. Ontluchtingsleidingen 7. Verplichte keuringen bij bouw en tijdens exploitatie (door een EMD) 122

123 1) Permanente lekdetectie op dubbelwandige tanks VLAREM II, bijlage : mogelijke technische uitvoeringen In de praktijk meestal: vloeistof in dubbele wand. 123

124 Vloeistof in dubbele wand, sonde in bakje boven de tank. Bij lek komt sonde droog te staan (andere geleidbaarheid), geeft een akoestisch signaal. Andere systemen: vacuüm of overdruk in dubbele wand, niveaubewaking 124

125 1 controle-unit per tank (niet per compartiment) 125

126 VLAREM II: - Art ,4 : 2) Overvulbeveligingen - Art bijlage : mogelijke technische uitvoeringen Prototypekeuring door een EMD vereist (kan opgevraagd worden) Meest voorkomend: PTC-sonde (foto volgende slide) 126

127 127

128 Lessons learnt: nooit vullen op OVB CvGP = vooraf instellen gewenst volume én ter plaatse blijven! Gangbare praktijk: men rekent op de overvulbeveiliging (een PTCsonde) om de vulpomp af te zetten. Feiten: Een ondergrondse dieseltank van een tankstation wordt gevuld. Bij incident: ca 4 m³ diesel vrijgezet via de ontluchtingsleiding van de tank, gelegen achter het gebouw van het tankstation (dus niet zichtbaar vanop de vulplaats) Basisoorzaak: menselijke fout: De chauffeur van de leverancier heeft de overvulbeveiliging van de verkeerde tank actief gezet. Zie foto.

129 Cfr. bijlage van Vlarem II: ( ) het dient benadrukt te worden dat de overvulbeveiliging een noodsysteem is dat menselijke fouten beperkt. De overvulbeveiliging mag geen systeem zijn om maximale vulling van de houder te bekomen.( ) ( )vuloperatie moet gebeuren onder toezicht van de exploitant of zijn aangestelde ( ) Exploitant erop wijzen dat toezicht bij lossingen verplicht is!!

130 3) Damprecuperatie fase I Damprecup geldt enkel voor benzines! Fase 1= dampterugvoer bij het lossen van een tankwagen in de tank 130

131 131

132 4) Damprecuperatie fase 2 Dampterugvoer bij het vullen van voertuigen: de benzinedampen worden via dubbele wand in de verdeelslang teruggeleid naar de ondergrondse tank Aanwezigheid kan vastgesteld worden aan het pistool, met afzuigkraag : VLAREM II, subafdelingen bijlagen en Let op: art , 2: herstellen < 5 werkdagen 132

133 133

134 Kwalitatieve test: fluitjestest 134

135 135

136 Kwantitatieve test: efficiëntiemeting Volumeverhouding (damp/benzine) tussen 95 en 105 % Controlevereisten (art ): Benzinedoorzet > 500 m³/jaar Jaarlijks m³/jaar 2-jaarlijks + sneltest in tussenliggende jaren < 100 m³/jaar Geen damprecup fase II vereist indien > m³/j: bijkomend 2 x/jaar een sneltest (fluitje) Door wie? - Meting volumeverhouding: erkend milieudeskundige; hersteller - Sneltest: de milieucoördinator of de exploitant in aanwezigheid van de MC 136

137 Meetmethoden CvGP VITO, 09/2016: Damprecuperatie fase II Code van goede praktijk te hanteren door erkende milieudeskundigen en aanvaarde bevoegd deskundigen die metingen uitvoeren conform de eisen vermeld in subafdeling uit titel II van het VLAREM /2016/CvGP_DFR_faseII_sept_2016.pdf 137

138 5) KWS-afscheiders Potentieel verontreinigd water (lekvloeistoffen en hemelwater) van vloeistofdichte piste zuiveren. - Lozing op riool: KWS-afscheider - Lozing op oppervlaktewater: extra coalescentiefilter nodig Mogelijke controles door de TH: - Aanwezigheid (rioleringsplan) - Niet-verontreinigd hemelwater niet over KWS-afscheider leiden (sectorale lozingsnormen bijlage c) - Indien KWS-afscheider met alarm (verzadiging): alarm checken - Ruimingsattesten opvragen (Code van goede praktijk is 1x/jaar) - Indien controleput: goede werking verifiëren (H5.2 en H5.15: 3-maandelijkse controle + noteren in logboek) 138

139 Werking van een KWS-afscheider met coalescentiefilter 8/05/

140 KWS-afscheider controle-unit 140

141 6) Ontluchtingsleidingen Afstandsregels: art en m boven maaiveld 3 m van elke opening in een lokaal 3 m van de grenzen van de percelen van derden Soms ontluchting van diesel aangesloten op benzine, art , 8 (na productwissels) 141

142 7) Verplichte keuringen Bij een 1 e inspectie door de TH: 1. Verklaring van conformiteit 2. Controle bij plaatsing 3. Controle bij indienststelling Bij latere inspecties door de TH: 4. Periodieke onderzoeken: Beperkt onderzoek (BO), meestal 2-jaarlijks (incl. kathodische bescherming) Algemeen onderzoek (AO), meestal 15-jaarlijks DRS fase II (efficiëntiemetingen of sneltest) 142

143 Keuringen door wie uit te voeren? Verplicht uit te voeren door een erkend milieudeskundige (EMD) in de discipline houders voor gassen of gevaarlijke stoffen. Lijsten: Dus niet door een erkend stookolietechnicus!! 143

144 Controles bij bouw en plaatsing 1. Verklaring van conformiteit: in atelier van de tankbouwer 2. Controle bij plaatsing van de houder in de grond (afvonken van bekleding, nazicht van de verankering, ) 3. Controle bij indienststelling 144

145 Verklaring van conformiteit Model in punt I.8 en II.4 van bijlage Aandachtspunten: Constructeur Nummer van de houder komt overeen met deze bij indienststelling (of op kenplaat) Volume (evt meerdere compartimenten) Constructienorm! Materiaal Product(en) waarvoor houder bestemd is Datum en nummer van het prototypekeuring (max. 5 jaar) Verklaring dat houder gebouwd is volgens VLAREM II-eisen 145

146 Controle bij plaatsing Soms apart verslag, soms geïntegreerd in verslag bij indienststelling: 146

147 Controle bij indienststelling Ondubbelzinnig besluit dat houder in dienst mag! Theoretisch is een oranje attest voldoende. Verschillende onderdelen bij het onderzoek: a. Documentcontrole (vergunning, keuring elektriciteit, zoneringsplan, attest vloeistofdichte piste) b. Controle bij plaatsing c. Werking van beveiligingen (lekdetectie, OVB, kathodische bescherming, KWS-afscheider) d. Werking damprecuperatie fase 2 e. Lekdichtheid (systeem tank/leidingen) f. Visueel: signalisatie, brandblussers, Bij te late indienststelling, termijn AO beperken tot datum reële indienststelling + 15 jaar 147

148 Algemeen /beperkt onderzoek door een EMD VLAREM II, art (ondergrondse tanks) of art (bovengrondse tanks) Frequentie: zie volgende slide BO wordt meestal gecombineerd met onderzoek DRS fase II en/of kathodische bescherming (al dan niet in afzonderlijke verslagen) AO: supplementair = dichtheidsbeproeving (druk of ultrasoon) 148

149 Frequenties AO / BO buiten WWG 149

150 Frequenties AO/BO binnen WWG 150

151 Beperkt onderzoek - aandachtspunten Datum / geldigheidstermijn: - soms uitgevoerd op 2 of 3 data; 2 jaar te rekenen vanaf 1 e onderzoeksdag - bij te late herkeuring: eigenlijk vervaldag vorig attest + 2 jaar (maar wordt in praktijk meestal niet toegepast) - is ook datum voor volgend algemeen onderzoek vermeld? Attest moet uitgevoerde tests vermelden: - test van overvulbeveiliging - resultaten potentiaalmetingen kathodische bescherming - enz. 151

152 Beperkt onderzoek - aandachtspunten Eindconclusie : groen/oranje/rood - Rood = verbod te hervullen - Oranje: afschaffing van de oranje carrousels: slechts 1x maal oranje toegelaten voor eenzelfde inbreuk, tenzij EMD inschat dat herstelling langer zal duren ( voor maatregelen die niet binnen 6 maand kunnen uitgevoerd ), art

153 Administratief: document-controle 1. Vergunningen 2. Eventuele bijzondere voorwaarden 3. Tankkeuringen 4. Kathodische bescherming 5. Damprecup fase II : metingen, en register doorzetgegevens (art , 2) 6. Ruiming van KWS-afscheiders 7. Elektriciteit keuring, laagspanning 5-jaarlijks, en zoneringsplan (Ex-zones) 8. Kwartaalverslagen en jaarverslag van de milieucoördinator 9. Brandweerverslag (art , 1) 153

154 Terrein-controles 1. Groene kaartjes aan vulpunten + signalisatie (tanknummer, CLP-pictogrammen, inhoud en product) 2. Check permanente lekdetectie (onder stroom?) 3. Fluitjestest (damprecup fase II) 4. Toezichtsputten 5. KWS-afscheider (evt. alarm) 6. Blusapparaten 7. Noodstoppen, signalisatie (rookverbod, vuurverbod) 8. Lengte van de slangen 154

155 Terrein-controles 9. Acodrains gekuist 10. Staat van vloeistofdichte piste (voldoende helling/opstaande randen, goten, scheuren, ) 11. Bij vulling van de tanks: niet vullen op de overvulbeveiliging; gebruik aarding, 12. Afstandsregels (terreingrenzen, gebouwen, ontluchtingsleidingen, ) 13. Kennis werknemers over wat te doen bij noodsituaties 155

156 Checklist voor een controle Bruikbaar als checklist voor de controle op de site Bij de rapportering of verdere acties (aanmaning, PV, ) bruikbaar als naslagwerk voor de verwijzing naar de relevante VLAREM-artikels Wordt aan jullie ter beschikking gesteld op www. Op aanvraag zijn de toezichthouders van afdeling Handhaving bereid om 1 e inspecties op tankstations mee uit te voeren. 156

157 1. ADMINISTRATIEVE GEGEVENS Naam inrichting: Naam verantwoordelijke uitbating: Adres inrichting Straat: Gemeente: Maatschappelijke zetel Straat: Gemeente: Waterwingebied of beschermingszone Milieucoördinator Naam: Adres: Telefoonnummer Heeft externe MC erkenning? Milieu-/omgevingsvergunningen datum einddatum omvattende bijzondere voorwaarden De inrichting is vergund voor houders brandstof volume bovengronds/ ondergronds houder 1 houder 2 houder 3 houder 4 houder 5 houder 6 enkelwandig/ dubbelwandig Metaal / kunststof / andere Aantal verdeelslangen: Is de actuele toestand in overeenstemming met de vergunde toestand? Voldoet de installatie aan de bijzondere voorwaarden? benzine diesel zo neen, omschrijving van de non-conformiteit: zo neen, omschrijving van de non-conformiteit: 157

158 158

159 159

160 160

161 161

162 162

163 163

164 164

165 165

166 III. Declassering in 2019: stopzetting LPG-stations + communicatie naar de lokale besturen

167 LPG-stations: aanpassingen aan nieuwe VLAREM-eisen Controles door afdeling Handhaving in 2019 van alle LPGstations: Ofwel LPG stopgezet -> klasse 2 Ofwel aangepast aan de nieuwe minimale technische eisen, blijft klasse 1 Eind 2019 / begin 2020 communicatie voorzien aan de lokale besturen welke tankstations klasse 2 geworden zijn. 167

168 Afdeling Handhaving Omgevingsinspectie Oost-Vlaanderen Vragen? Christof De Pauw Team Toezicht Zwarerisicobedrijven T Alg christof.depauw@vlaanderen.be Omgevingsinspectie.tzr@vlaanderen.be Omgevingsinspectie.ovl@vlaanderen.be